Ρένα Βλαχοπούλου: Σαν σήμερα το 1945: Μπλε και άσπρο

Τρίτη 27 Ιουλίου 2021

Σαν σήμερα το 1945: Μπλε και άσπρο

Στις 27 Ιουλίου 1945 δόθηκε η τελευταία παράσταση της επιθεώρησης Μπλε και άσπρο στο, θερινό τότε, θέατρο Ακροπόλ που είχε γράψει η συγγραφική τριάδα Γιώργος Ασημακόπουλος-Βασίλης Σπυρόπουλος-Παναγιώτης Παπαδούκας σε μουσική του Ιωσήφ Ριτσιάρδη. Επρόκειτο για μια επιθεώρηση-σταθμό στην εξέλιξη του ελαφρού μουσικού μας θεάτρου, για πολλούς λόγους. Ήταν η πρώτη επιθεώρηση που ανέβηκε στο θέατρο Ακροπόλ, το οποίο είχε ξεκινήσει τη λειτουργία του το προηγούμενο καλοκαίρι με τον θίασο πρόζας Μαίρης Αρώνη-Δημήτρη Χορν. Ήταν επίσης η πρώτη παραγωγή του Βασίλη Μπουρνέλλη, που ήταν μέχρι το τέλος της Κατοχής τεχνικός στις επιχειρήσεις του θεατρικού επιχειρηματία Ανδρέα Μακέδου και με το Μπλε και άσπρο ξεκίνησε και ο ίδιος την καριέρα του ως θεατρικού επιχειρηματία στο θέατρο που ταυτίστηκε με την επιθεώρηση όσο κανένα άλλο. Το Μπλε και άσπρο ήταν ακόμα η πρώτη, μετακατοχικώς τουλάχιστον, επιθεώρηση που άνοιξε τον δρόμο για τις πλούσιες θεαματικές παραγωγές: σκηνογράφος της ήταν ο Κλεόβουλος Κλώνης ("του Εθνικού Θεάτρου"...) που είχε μικρή θητεία στο ελαφρό μουσικό θέατρο, αλλά χάραξε μια θεαματική γραμμή που ακολούθησαν αργότερα ο Μάριος Αγγελόπουλος και ο Γιώργος Ανεμογιάννης. Το έργο ήταν επίσης η πρώτη μετακατοχική επιθεώρηση που επανέφερε το μπαλέτο στη σκηνή--κάτι που είχε καταργηθεί (με μια-δυο εξαιρέσεις) στην Κατοχή για λόγους... οικονομίας. Ήταν η επιθεώρηση στην οποία εμφανίστηκε για πρώτη φορά ως σολίστα η Ρένα Ντορ με την περίφημη "Αναποδέα" της. Και, τέλος, το Μπλε και άσπρο αποτέλεσε την πρώτη εμφάνιση στο θέατρο αυτό και της Ρένας Βλαχοπούλου, που επίσης ταύτισε το όνομά της με τις επιθεωρήσεις του Ακροπόλ για μισόν αιώνα περίπου.

Αφού πρόκειται για μια τόσο ιστορική επιθεώρηση, σκέφτηκα να παραθέσω όλα τα αποσπάσματα από τα νούμερα που περιέχονται στο πρόγραμμα (η δημοσίευση στίχων από νούμερα και τραγούδια ήταν μια τακτική που ακολούθησαν οι επιχειρήσεις του Βασίλη Μπουρνέλλη δυστυχώς μόνο ως το 1965) που παρουσιάζουν ενδιαφέρον (έστω κι αν τα περισσότερα ακούγονται... αδιάφορα ή απλοϊκά σήμερα).

Από το πρόγραμμα της επιθεώρησης Μπλε και Άσπρο
Συλλογή θεατρικών προγραμμάτων
του Τμήματος Παραστατικών Τεχνών
του ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ

Την παράσταση άνοιγε το μπαλέτο και ακολουθούσε το καλωσόρισμα του κομπέρ Περικλή Χριστοφορίδη και αμέσως μετά εμφανίζονταν η Πόπη Αλβα και η Νανά Γκάτση στο νούμερο "Δημοψήφισμα στο Ακροπόλ". Κρατώντας ίσες αποστάσεις τραγουδούσαν για το δημοψήφισμα υπέρ ή κατά της μοναρχίας που συζητιόταν ήδη ότι πρέπει να γίνει.

Δημοκρατία
και Βασιλεία
συναγωνίζονται άλλη μια φορά και πάλι.
Και όλοι ρωτούνε
και συζητούνε
το δημοψήφισμα το νέο τι θα βγάλει.

Βασιλεία
Δημοκρατία
πολιτεύματα παλιά και ξακουστά.
Βασιλεία
Δημοκρατία
κι όποιο και να 'ναι η Ελλάς θα πάει μπροστά.

Αμέσως μετά "Τα θύματα της λίρας": η Κορνηλία Βλαχοπούλου υποδυόταν τη λίρα και οι Μάνος Φιλιππίδης, Κούλης Στολίγκας, Ευάγγελος Σάκαινας και Ρόης τα θύματά της. Χαριτωμένες παρωδίες πάνω σε μελωδίες του Κώστα Γιαννίδη ("Γιατί-γιατί-γιατί", "Σ' αγαπώ γιατί είσαι ο μόνος", "Έτσι είν' η ζωή") και του Μιχάλη Σουγιούλ ("Τέτοια μάτια γαλανά"). Ίσως να θεωρούμε δεδομένο ότι αφού έφυγαν οι Γερμανοί, οι κάτοικοι της πρωτεύουσας θα μπορούσαν να προμηθεύονται εύκολα τα προϊόντα που τους είχαν λείψει. Ωστόσο αυτό δεν συνέβαινε: υπήρχε ακόμα δελτίο στα τρόφιμα, οι τιμές των προϊόντων ήταν στα ύψη και οι έμποροι συχνά τα έκρυβαν για να ανεβαίνουν ακόμα περισσότερο οι τιμές τους και, συνεπώς, οι μισθοί ιδιωτικών και δημοσίων υπαλλήλων δεν αρκούσαν για τις ανάγκες των οικογενειών τους. Η χρυσή λίρα εξακολουθούσε να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στις συναλλαγές και η κυβέρνηση προσπαθούσε να βρει τρόπους να πατάξει την αισχροκέρδεια...

Λίρα: Με μίσος και κακία με κοιτάς.
Γιατί, γιατί, γιατί;
Κι όλο τον λόγο από 'με ζητάς
Γιατί, γιατί, γιατί;

Θύμα: Σε μισώ, γιατ' είσαι η μόνη που μου έκοψες εσύ
το φαΐ και το τσιγάρο, τον μεζέ και το κρασί.

Λίρα: 'Ετσι είν' η ζωή, μικρό μου, πάντα έτσι είν' η ζωή
και τη ζει καθένας όπως εννοεί.
Θύμα: Εσύ να μη μασάς
κι άλλος να περνάει σαν πασάς.
Ο ένας μπόλικο φαΐ
κι ο άλλος να φυλλορροεί.

Λίρα: Τόσο μισθό που πήρες πού τον χάλασες
και κολυμπάς σε αψιλίας θάλασσες.
Θύμα: Δύο μάτια, δύο αβγά
πήρα δίκροκα μεγάλα.
Και σωθήκαν τα ψιλά!
Δεν έχω άλλα, δεν έχω άλλα...
Και ελπίς για τράκα πουθενά.

Σειρά είχαν μετά ο Κυριάκος Μαυρέας και η Μπέμπα Δόξα (μαζί με τους Ράλλη Αγγελίδη, Σάκαινα και Ρόη). "Η Ρόδος πανηγυρίζει"--Ρόδος φυσικά η Μπέμπα Δόξα και Ελλαδίτης ο Μαυρέας.

Ρόδος: Ζήτω η Ελλάδα, η μεγάλη μας μητέρα
που να ενωθώ μαζί της έφτασε η μέρα.
Ελλαδίτης: Ζήτω η Ελλάδα, η γλυκιά μας η πατρίδα
που τριάμισι χρονάκια τάραξε τη λαχανίδα.
Ρόδος: Ζήτω η Ελλάδα που η δόξα της ανήκει
και στον πόλεμο ετούτο έδωσε την πρώτη νίκη.
Ελλαδίτης: Ζήτω κι ο λαός της, κορίτσια και αγόρια
που σαν ελευθερωθήκαν αρπαχτήκαν σαν κοκόρια.

Να ζήσει η πατρίδα μας κι η Ρόδος η ωραία
που κυματίζει και σ' αυτήν ελληνική σημαία.

Πρώτη εμφάνιση του μπαλέτου (μια από τις χορεύτριες και η νιόβγαλτη Χρυσούλα Ζώκα) και των Φλερύ-Άλμα σε μια χορευτική σκηνή με τίτλο "Δέκα λεπτά χορός και μουσική". Και αμέσως μετά η σειρά της Νανάς Σκιαδά, που είχε διακριθεί στην περίοδο της Κατοχής για τις ερμηνείες της στις μουσικές κωμωδίες του θεάτρου Κοτοπούλη, με το σόλο "Μπλε και άσπρο". Φυσικά ο τίτλος (του σόλο και του έργου) παρέπεμπε στην ελληνική σημαία. Δεν ήταν τυχαίο αυτό, αφού βρισκόμαστε στο πρώτο μετακατοχικό καλοκαίρι και οι κάτοικοι της πρωτεύουσας δικαιούνται να γιορτάζουν ακόμα τη λευτεριά (παρά τις δοκιμασίες που μεσολάβησαν από την Απελευθέρωση ως τον Μάιο του '45...). Η Σκιαδά λοιπόν τραγουδούσε:

Σαν η άνοιξι στην πλάση μας ανθίζει
και το πρώτο αγριολούλουδο θα βγη
χίλια χρώματα χαρούμενα σκορπίζει
π' ομορφαίνουν τη φτωχούλα μας τη γη.
Χίλια χρώματα που μοιάζουν παραμύθια
απ' το κίτρινο ως το ροζ και το βιολέ.
Μα τι όμορφος ο συνδυασμός στ' αλήθεια
με δυο χρώματα, το άσπρο και το μπλε.

Μπλε και άσπρο, τι ομορφάδα,
πόσο θέλω να το πω.
Μου θυμίζουν την Ελλάδα
και γι' αυτό και τ' αγαπώ.

Ακολουθούσε το ντουέτο "Το γλέντι της Ειρήνης" με τον Βασίλη Αυλωνίτη και την Πόπη Άλβα που αναφερόταν στους πανηγυρισμούς για το τέλος του πολέμου ανά τον κόσμο αλλά και τις νέες... ελληνικές διεκδικήσεις...

Κι οι δυο προσκεκλημένοι
και καλοσυστημένοι
επήγαμε στης νίκης τις γιορτές.
Και είδανε κι οι ξένοι
πολύ συγκινημένοι
δυο φυσιογνωμίες εκλεκτές.
Πρώτα πήγαμε βεβαίως στο Λονδίνο
με Σπιτφάιαρ ταχύπλοο και φίνο.

Ήρθ' η ώρα να σαλτάρω
Βόρειο Ήπειρο να πάρω.
Ήρθ' η ώρα να σαλτάρω

Και μετά, ένα από τα ιστορικά νούμερα της ελληνικής επιθεώρησης: "Ο κόσμος ανάποδα" ή, αλλιώς, "Η αναποδέα" που καθιέρωσε τη Ρένα Ντορ ως σολίστα--η παλιά επιθεώρηση δεν έχριζε εύκολα τις (αλλά και τους) ηθοποιούς ως σολίστες: έπρεπε να δοκιμαστούν σε ντουέτα, τρίο, ομαδικά νούμερα και μετά να αναλάβουν σόλο. Η Ρένα Ντορ μετρούσε ήδη σχεδόν δέκα χρόνια στο θέατρο (πρώτα ως μπαλαρίνα και έπειτα ως ηθοποιός) και ήρθε επιτέλους η ώρα να σταθεί μόνη της στη σκηνή.

Πώς θα ήτανε η πλάση (ω, ω, ω)
αν ο Πλάστης είχε πιάσει (ω, ω, ω)
και τον κόσμο αυτόν τον έφτιαχνε ανάποδα!
Θα 'βγαζε ο πάγος σπίθες
και σοφία οι κολοκύθες
και θα είχανε μιλιά και τα τετράποδα.

Θα 'ταν ωραία
κι όλα σπουδαία
με μια τέτοια αναποδέα.

Θυμάμαι πάντα τη Ρένα Ντορ, σε μια από τις ελάχιστες και ολιγόλεπτες τηλεοπτικές συνεντεύξεις της να τραγουδάει λίγο από το κουπλέ και λίγο από το ρεφρέν του τραγουδιού και μετά να σταματά από σεμνότητα--γιατί θεωρούσε ότι δεν αφορούσε το σημερινό κοινό αυτό το παλιό της νούμερο. Πόσο άδικο είχε... (Περισσότερους στίχους από την Ντορ τραγούδησε η Σπεράντζα Βρανά σε άλλη εκπομπή). Πάντως ήταν τόση η επιτυχία της που την έβλεπαν στον δρόμο και φώναζαν: "Η αναποδέα! Η αναποδέα!"

"Ξαναρχίζει το ξενύχτι" ήταν ο τίτλος του τρίο που εκτελούσαν η Μπέμπα Δόξα, η Κορνηλία Βλαχοπούλου και ο Κούλης Στολίγκας. Καθώς είχαν πάψει να ισχύουν πια οι περιορισμοί της κυκλοφορίας που είχαν επιβάλει οι Γερμανοί, ο κόσμος της πρωτεύουσας επιθυμούσε να γλεντήσει τα καλοκαιρινά βράδια (αν και λόγω της ακρίβειας, δεν ήταν πάντα εφικτό αυτό...).

Ξαναρχίζει της Αθήνας το ξενύχτι
όπως μια φορά κι έναν καιρό.
Μας τυλίγει στ' ασημένιο του το δίχτυ
το φεγγάρι τ' αργυρό.
Θ' αλητεύω μες στη νύχτα την αιθέρια
και θα πιάνω κουβεντούλα με τ' αστέρια.
Και τ' αηδόνι καθισμένο σ' ένα κλώνι
θα μας λέει το τραγούδι που 'χει μάθει από παλιά.
Στης νύχτας τη σιγαλιά
σαν γέρνει η ζωή
στ' αστέρια μια φωλιά
ζητάμε εμείς ως το πρωί.

Η Αθήνα ξενυχτάει
ως τα ξημερώματα
Και χαρούμενη μεθάει
στης νυχτιάς τα αρώματα.
Σωφέρ για Φάληρο τη ρόδα κόψε
γιατί στο σπίτι μου δεν πάω απόψε.

Ώρα για το σόλο του Κυριάκου Μαυρέα "Η Εύθυμη Χήρα" στο οποίο υποδυόταν τη χήρα του Μπενίτο Μουσολίνι:

Αχ, πώς τα 'φερε η μοίρα η κακή μου
ξαφνικά να χάσω τον κουβαλητή μου.
Και να χάσω με τον άμοιρο Μπενίτο μου
τις τιμές μου και τις δόξες και τα ζήτω μου.

Πώς το βρήκανε πολύ πολύ γουστόζο
να μου φάνε τέτοιον άντρα γκλοριόζο,
να με κάνουνε στα μαύρα να ντυθώ.
Αχ, Ντουτσάκι μου, τι να σου θυμηθώ.

(στη μελωδία του "Κορόιδο Μουσολίνι")
Και τώρα τι θα γίνει
η χήρα Μουσολίνι.
Πάνε τα μεγαλεία
και αρχίζει η αψιλία
και μπατίρημα τρελό.
Δεν έχουν διόλου μπέσα
και μια Μουσολινέσα
που είχε πριν τα μέσα
τηνε βάζουν τώρα μέσα
και την παίρνουν στο ψιλό.

"Το ζήτημα της ημέρας" ήταν ένα κωμικό σκετς με τον Μάνο Φιλιππίδη, τη Νανά Σκιαδά, την Κίττυ Άλμα και τους Σάκαινα, Ρόη, Αγγελίδη. Τα σκετς ήταν μικρά μονόπρακτα, χωρίς τραγούδι συνήθως, γι' αυτό και δεν υπάρχει κάποιο απόσπασμα στο πρόγραμμα. Το ζήτημα της ημέρας πάντως ήταν αν θα γίνει καινούριος πόλεμος...

Και έπειτα ήταν η σειρά της ρομαντζιέρας του θιάσου: η Ρένα Βλαχοπούλου σε δύο τραγούδια του Ιωσήφ Ριτσιάρδη. Ένα ταγκό με τίτλο "Βρήκα μιαν άλλη" (που έχει ηχογραφηθεί στο παλιό ΕΙΡ με την εξαιρετική Ζωή Μάγγου):

Να μάθεις ζητάς και όλο ρωτάς
πώς τόσον καιρό μακριά σου μπορώ
και ζω χωρίς δικό σου ένα φιλί,
μικρή μου τρελή,
χωρίς να 'χω πεθάνει από καημό
για τον χωρισμό.
Λοιπόν θα στο πω πως δεν σ' αγαπώ
και να το γιατί, μικρή μου κουτή.

Βρήκα μιαν άλλη που έχει τ' όνομά σου
τα μάτια τα δικά σου, τα ίδια μαλλιά.
Βρήκα μιαν άλλη που λες πως έχει ακόμα
τ' ολόγλυκό σου στόμα, τα πλάνα σου φιλιά.
Κι έτσι πια τώρα τις νύχτες μου κοιμάμαι
χωρίς να σε θυμάμαι και να καρδιοχτυπώ.
Κι αν κάπου-κάπου μαζί κι οι δυο μας πάμε
είναι που σε λυπάμαι, χωρίς να σ' αγαπώ.

Το εξώφυλλο της 6ης έκδοσης της παρτιτούρας
του "Βρήκα μιαν άλλη"
Έξι εκδόσεις είχε πραγματοποιήσει και το "Θα σε πάρω να φύγουμε"
την ίδια χρονιά.

Από τη Συλλογή του Τμήματος Παραστατικών Τεχνών
του ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ

Το δεύτερο ήταν ένα σουίγκ, από αυτά που απογείωνε η "Βασίλισσα της Τζαζ": "Αγαπούλα μου" (που οι στίχοι του θυμίζουν το πολύ μεταγενέστερο "Σ' αγαπώ σ' όλες τις γλώσσες" των Γ. Μουζάκη-Α. Σακελλάριου).

Αγαπούλα μου,
Αγαπούλα μου,
σ' αγαπώ, στο 'χω πει φορές τόσες.
Αγαπούλα μου,
Αγαπούλα μου,
θα στο πω και σε τρεις ξένες γλώσσες.
Άι λοβ γιου, μωρό μου,
Γιαβάς λιουμπλού, μικρό μου,
Ε ζε τ' αιμ που θα πουν
σ' αγαπώ, με σκοπό
να το μάθουν οι Εγγλέζοι,
να το μάθουν Φραντσέζοι,
να το μάθει όλη η γη
και να δω τι θα βγει.
Αγαπούλα μου,
αγαπούλα μου,
θα στο πω σε τρεις γλώσσες.

Και φτάνουμε στο φινάλε της πρώτης πράξης: τίτλος του "Το καράβι της Ειρήνης" που πηγαίνει στα λιμάνια όλου του κόσμου για να καταλήξει στο λιμάνι της Ειρήνης. Ολόκληρος ο θίασος τραγουδά:

Το κανόνι τώρα δεν βροντά
γαλήνη γύρισε
χαρά επλημμύρισε.
Το κανόνι τώρα δεν βροντά
τ' αηδόνια αρχίζουνε
φωλιές να χτίζουνε.
Ευτυχισμένη θα κυλά η ζωή
από το βράδυ ως το πρωί.

Της ειρήνης χρυσή ανατέλλει η αυγή.
Μια καινούρια ζωή τώρα αρχίζει στη γη.
Έναν ήλιο αγάπης που λάμπει
θα χαρούν ακρογιάλια και κάμποι.
Λουλουδένια θ' απλώσει στον κόσμο φτερά
και θα δώσει ξανά όπως πριν τη χαρά
της ειρήνης που τώρα ανατέλλει η αυγή
και θα φέρει καινούρια ζωή μες στη γη.

Από τη συλλογή του Τμήματος Παραστατικών Τεχνών
του ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ

Μετά το διάλειμμα, μια έκπληξη για το κοινό. Μια χορευτική σκηνή με τίτλο "Τζαζ! Τζαζ! Τζαζ!" Χορεύει το μπαλέτο, σολίστ φυσικά η Λίντα Άλμα και ο Γιάννης Φλερύ και παίζει η ορχήστρα Χατ με μαέστρο τον Λεβ. Το τραγούδι του Λεβ "Σ' ένα νησί χαμένο" τραγουδά, μεταμφιεσμένη σε... αραπίνα(!) η Ρένα Βλαχοπούλου, η οποία μάλιστα χορεύει (μάλλον για πρώτη φορά στην καριέρα της). Μια βδομάδα πριν το τέλος των παραστάσεων του Μπλε και άσπρο πάντως η Ρένα σταμάτησε να εμφανίζεται ως Αραπίνα και την αντικατέστησε η Νανά Σκιαδά, ενώ συζητιόταν να δοκιμαστούν και τα άλλα γυναικεία στελέχη του θιάσου στον ρόλο αυτόν (απορώ πώς δεν δοκιμάστηκε και ο Μαυρέας!...).

Από το πρόγραμμα της επιθεώρησης
Μπλε και άσπρο
Συλλογή θεατρικών προγραμμάτων
του Τμήματος Παραστατικών Τεχνών
ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ

Αμέσως μετά "Οι Αργεντινοί διαμαρτύρονται", ένα τρίο με τον Φιλιππίδη, την Γκάτση και την Κίττυ Άλμα. Το νούμερο αναφερόταν στην πρόσφατη πρώτη διάσκεψη του ΟΗΕ στο Σαν Φρανσίσκο, στην οποία ο Ιωάννης Σοφιανόπουλος, ως αρχηγός της ελληνικής αντιπροσωπείας, τάχθηκε εναντίον της Αργεντινής στον ΟΗΕ (όπως και η Σοβιετική Ένωση, η Τσεχοσλοβακία και η Γιουγκοσλαβία).

Δεν περίμενε ποτέ η Αρτζεντίνα
τέτοιο κάζο να πάθει από την Αθήνα
και στην πρόσκλησή μας να φωνάξει νο
ο Σοφιανό, ο Σοφιανό.
Μα γιατί να μας ψυχράνει έτσι τζάμπα;
Στην Ελλάδα αφού φωνάξαμε καράμπα
και ρωτιόμαστε σαν τι να 'χουμε κάνει
του κυρ-Γιάννη, του κυρ-Γιάννη, του κυρ-Γιάννη.

Γιάγκο, Γιάγκο!
Πού το ξέρεις αν η τύχη δεν τα φέρει μια φορά
Γιάγκο, Γιάγκο!
Και σε ρίξει καμιά ώρα στα δικά μας τα νερά
Γιάγκο, Γιάγκο!
Φρόντισε ν' αλλάξεις φάτσα, σου το λέμε σοβαρά
σου το λέμε, φουκαρά, Γιάγκο διπλωματαρά!

Το τελευταίο νούμερο της επιθεώρησης Μπλε και άσπρο είχε τίτλο "Μάθετε Αγγλικά!". Μετά τα Δεκεμβριανά η Αθήνα είχε γεμίσει Άγγλους στρατιώτες και παντού άκουγες και έβλεπες για μαθήματα αγγλικών, ακόμα και στις εφημερίδες και στο ραδιόφωνο. Η Ρένα Ντορ και ο Βασίλης Αυλωνίτης σατίριζαν αυτή τη νέα μόδα:

Ντορ: Ωχ αμάν πόσο μας πάει
τ' άι λοβ γιου, το γκουντ μπάι
Αυλωνίτης: Ρε χωρίς να πεις γκουντ νάιτ
πώς να πας να κοιμηθείς;
Ντορ: Την ψωνίσαμε ως τα μπούνια
βάλαμε αγγλικά τακούνια
Αυλωνίτης: Γιατί είμαστ' από κούνια
όλοι μας αγγλομαθείς.

(Το ρεφρέν πάνω στη μουσική του "Amor, Amor, Amor" που την ελληνική του εκδοχή τραγουδούσε με επιτυχία η Ρένα Βλαχοπούλου εκείνα τα χρόνια...)
Ντορ: Αμόρ, αμόρ, αμόρ
Αυλωνίτης: Τι μου 'μελλε να πάθω στα γεράματά μου!
Ντορ: Αμόρ, αμόρ, αμόρ
Αυλωνίτης: Με το εγγλέζικο να σπάω τα κέρατά μου!

Και η παράσταση ολοκληρωνόταν με ένα ακόμα χορευτικό, "Το τελευταίο αντίο", με το μπαλέτο...

Ας δούμε πώς υποδέχτηκαν την επιθεώρηση Μπλε και άσπρο δυο εκ διαμέτρου αντίθετες ιδεολογικώς εφημερίδες, η Βραδυνή και ο Ριζοσπάστης. Στη Βραδυνή ο (Γιάννης) Φερ(μάνογλου) στέκεται ιδιαίτερα στο θεαματικό κομμάτι της παράστασης αλλά και στην παρουσία της Ρένας Βλαχοπούλου σ' αυτήν.

Ένα πολιτισμένο θέαμα--μικρογραφία Μπροντουγαίη, για να φθάσουμε στην κυριολεξία--αποτελεί η επιθεώρησις των κ.κ. Ασημακοπούλου-Παπαδούκα-Σπυροπούλου με την οποία ήρχισε το Σάββατο βράδυ τας παραστάσεις του στο "Ακροπόλ" ο νέος μουσικός θίασος Φιλιππίδη-Μαυρέα-Αυλωνίτη. Δεν υπάρχει αμφιβολία, βέβαια, ότι του δίνουν μεγαλύτερη αίγλη τα διάφορα "εφφέ", δηλαδή τα ωραία σκηνικά, που τα διακρίνει το λεπτό γούστο του κ. Κλώνη--θα έπρεπε όμως να υπάρχη και κάτι πλαστικό, ανάλογο με την γενική πολυτέλεια--και τα αλλεπάλληλα χορευτικά και μπαλλέττα, που ξαφνιάζουν τους θεατάς με τον πλούτο και την πολυτέλεια των εμφανίσεων (μακέττες και κοστούμια Σκαλιντό).

Αλλά και λογοτεχνικώς δεν ημπορεί να είπη κανείς ότι υστερή η νέα επιθεώρησις. Βρίσκεται μέσα στα πλαίσια της απολύτου επικαιρότητος, με μόνη τη διαφορά ότι κάνει πού και πού κατάχρησιν λεπτομερειακής πολιτικής σατύρας όχι και τόσο γνωστής εις το πολύ θεατρικόν κοινόν [Σημείωση του Rena Fan: Πιθανώς αναφέρεται στο νούμερο της Αργεντινής]. Πάντως, το φινάλε της 1ης πράξεως, με το επιβλητικό θωρηκτό που ταξιδεύει σε διάφορες χώρες, ως ότου φθάσει στο λιμάνι της Ειρήνης, είναι εντελώς αριστοτεχνικό ως ιδέα, εμφάνισις και εκτέλεσις. Ωραιότατα επίσης τα νούμερα "Θύματα της λίρας", "Παράπονα Αργεντινής", "Η Εύθυμη Χήρα", μία εξαιρετική δημιουργία του Μαυρέα, όπως και το σκετς "Θα γίνη, δεν θα γίνη", που δίδει πεδίον δράσεως στην πρωταγωνίστρια του θιάσου Νανά Σκιαδά. Οι τρεις θιασάρχαι (Φιλιππίδης-Μαυρέας-Αυλωνίτης) συναγωνίζονται ποιος θα σκορπίση το περισσότερο γέλιο, καθώς και η πάντοτε μπριόζα Ρένα Ντορ. Συμπαθητικαί εμφανίσεις αι Πόπη Άλβα, Μπέμπα Δόξα, Κορνηλία Βλαχοπούλου, Κίτυ Άλμα και Νανά Γκάτση. Ωραία τα τραγούδια της Ρένας Βλαχοπούλου όπως και η εμφάνισίς της εις το "σορτ" της δευτέρας πράξεως, που ήτο μία πραγματική έκπληξις. Η Ρένα, η βασίλισσα της τζαζ, απέδειξε πως μπορεί να παρουσιάσει πολύ περισσότερα από ό,τι επερίμενε κανείς, έξω από το στυλ της. Εντελώς ευρωπαϊκαί αι χορευτικαί συνθέσεις Φλερύ-Άλμα. Η Λίντα Άλμα, με την ραγδαία εξέλιξι που παρουσιάζει, είνε χωρίς καμμιά αμφιβολία η μεγάλη μας χορεύτρια του μέλλοντος. Δυο ξεχωριστά λόγια αξίζουν για ένα πολυσύνθετο ταλέντο, άγνωστο στο πολύ κοινό της Αθήνας, τον Κούλη Στολίγκα, όπως και στο μαέστρο Ριτσιάρδη, για την γεμάτη υπέροχες μελωδίες μουσική του.

ΦΕΡ.

Βραδυνή, 22-5-1945

Ο Λ. Σάββας στον Ριζοσπάστη, από την άλλη, ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη... "λογοτεχνική" (όπως λέει ο Φερμάνογλου) πλευρά του έργου, σχολιάζοντας περισσότερο τα κείμενα της τριάδας.

Αν θα παινέψω την επιθεώρηση αυτή δε θάναι ούτε για την πολυτέλεια των σκηνικών της, ούτε για τη σύνθεση του θιάσου, ούτε για την κάπως υποφερτή επιτέλους αναβίωση του μπαλέτου. Για όλ' αυτά ας είναι καλά η επιχείρηση. Απ' αλλού ξεχωρίζει. Π ρ ώ τ ο: η σάτυρά σα νάχει κάπως ξεθαρρέψει και καταπιάνεται (ας είναι και με το σταγονόμετρο) με την ηρεμία(;!) που επικρατεί στη δημοκρατική(;!) πατρίδα μας (στο νούμερο: "Ο κόσμος ανάποδα" λ.χ.), και με τα φαύλα οικονομικά μας ("Τα θύματα της λίρας"), και με τις γελοιότητες της "πεμπτοφαλαγγίτιδας" ("θα γίνει-δεν θα γίνει καινούριος πόλεμος;" στο σκετς "Το ζήτημα της Ημέρας") και με το γκλοριόζο υποκείμενο του "κεφάλα" Ντούτσε ("Εύθυμη Χήρα"), και με τη σουσούδικη ξενομανία ("Μάθετε αγγλικά"). Δ ε ύ τ ε ρ ο--που είναι και αποτέλεσμα του πρώτου: η σάτυρα αυτή, κι ας είναι ακριβοθώρητη και νερωμένη, παραμερίζει την αισχρολογία. Και τ ρ ί τ ο: ο μεγαλοελλαδιτισμός παύει τουλάχιστο νάναι ξέφρενος και κανοναρχημένος σωβινισμός, κι έτσι ζητάμε ό,τι ζητάμε, ζητάμε όμως και την ελληνικότατη Κύπρο μας.

Ως εδώ τα καλά της. Απ' την άλλη όμως: Γιατί οι συγγραφείς της βάλθηκαν να μας πείσουν πως στη Μάλτα οι 3 Μεγάλοι μοιράσθηκαν τη γη την οικουμένη, σα νάτανε καρπούζι τους; (Φινάλε: "Ταξίδι με το καράβι της Ειρήνης"). Και πώς ταιριάζει ο ξέχειλος πατριωτισμός που κυριαρχεί σ' άλλα νούμερα με την παραδοχή να μανουβράρουν οι Εγγλέζοι το τιμόνι της πατρίδας μας ή κι οι Αμερικανοί κι οι Ρώσοι; Κι ακόμα φαίνεται πως το πνεύμα της συγγραφικής τριάδας θα ρήχανε σαν έγραφε το "Η Αργεντινή διαμαρτύρεται" κι έτσι το γύρισε σε καλαμπούρι στο βρόντο.

Ο Μαυρέας είναι απ' τις γερές κολώνες του ελαφρού θεάτρου. Λίγο να τον βοήθαγαν οι επιθεωρησιογράφοι να ξεκολλήσει απ' τη μονότονη δημιουργία πάνω στα ίδια καλούπια, θα χαλούσε κόσμο. Το ίδιο θάλεγα και για το κέφι και το μπρίο της Ρένας Ντορ. Χρειάζεται φρεσκάρισμα. Η Σκιαδά απόχτησε λίγη ακαμψία απ' την πρόζα. Να την ξεφορτωθεί. Συνθετικό επιθεωρησιακό στοιχείο ο Κ. Στολίγκας. Θεατρική φωνή κι έκφραση η Πόπη Άλβα. Η Λύντα Άλμα έχει ένα διονυσιασμό στο χορό της, που συνεπαίρνει. Μα δε φτάνει αυτό μονάχα. Για να εξελίξει το αυθόρμητο κι ερμητικό ταλέντο της χρειάζεται να κυριαρχήσει πρώτα. Ο Γ. Φλερύ φίνος όπως πάντα. Κι όλος ο υπόλοιπος θίασος ευπρόσωπος (νάκοβε μονάχα ο Αυλωνίτης κάτι "μπαρούφες" στην κίνηση και στην έκφρασή του).

Λ. ΣΑΒΒΑΣ

Ριζοσπάστης, 29-5-1945

Το Μπλε και άσπρο γνώρισε μεγάλη εμπορική επιτυχία--αντίθετα από ό,τι συνέβαινε με άλλα έργα, μουσικά και πρόζας, στα άλλα θέατρα της Αθήνας. Τα ρεπορτάζ των θεατρικών στηλών μιλούν για κρίση που οφείλεται στα έξοδα αλλά και στην απροθυμία των θεατών να πληρώσουν το αντίτιμο του εισιτηρίου (είναι ενδιαφέρουσα η παρατήρηση της Βραδυνής πως προπολεμικά το αντίτιμο ενός θεατρικού εισιτηρίου αντιστοιχούσε σε επτά οκάδες ντομάτες, ενώ το καλοκαίρι του 1945 σε μια οκά και 200 δράμια...). Διαβάζουμε στο Έθνος σχετικά με την κρίση:

Όλα γενικώς τα θέατρα διέρχονται κάποια κρίσιν, οφειλομένην εις το γεγονός ότι οι Αθηναίοι, ελεύθεροι πλέον ν' απολαμβάνουν την νύκτα τους, προτιμούν τον περίπατον από το θέαμα.

Εννοείται ότι δεν παίζει μικρόν ρόλον και το εισιτήριον των 300 δραχμών, το οποίον είνε εις θέσιν να πληρώσουν ακριβώς εκείνοι που μπορούν ν' απολαύσουν και την νυκτερινήν δροσιάν του Φαλήρου ή της Κηφισιάς.

Αλλά με φθηνότερον εισιτήριον αι θεατρικαί επιχειρήσεις είνε δύσκολον ν' αντεπεξέλθουν εις τα υπέρογκα έξοδά των.

Κυρίως στοιχίζουν τα υλικά των σκηνογραφιών, ακολουθούντα την σκοτεινήν αγοράν, της οποίας ρυθμιστής είνε η χρυσή λίρα.

Αλλά και οι μισθοί των ηθοποιών, αν και όχι σημαντικοί διά την αντιμετώπισιν του σημερινού κόστους ζωής, είναι δυσανάλογοι προς τα έσοδα των επιχειρήσεων.

Εις το μουσικόν θέατρον οι μισθοί κυμαίνονται μεταξύ 100 και 50 χιλιάδων δραχμών.

Γνωστή πρωταγωνίστρια της επιθεωρήσεως [Σημείωση του Rena Fan: λογικά η Άννα Καλουτά] έχει συμφωνίαν να πληρώνεται με μια χρυσήν λίραν ημερησίως.

Έθνος, 24-5-1945

Και δεν ήταν μόνο η εξοχή ο μεγάλος αντίπαλος του θεάτρου. Ήταν και ο κινηματογράφος: όπως ανέφερε αντίστοιχο ρεπορτάζ της Βραδυνής, όλοι οι θερινοί κινηματογράφοι έκαναν χρυσές δουλειές. Με εξαίρεση λοιπόν το Ακροπόλ (που έκοβε κατά μέσο όρο 1.400 εισιτήρια στις δυο παραστάσεις του), την Εθνική Λυρική Σκηνή και τα βαριετέ, όλα τα υπόλοιπα θέατρα, ακόμα και αυτά που είχαν σχετικά καλή κίνηση όπως η επιθεώρηση Η ζωή ξαναρχίζει στου Σαμαρτζή, είχαν μεγάλο παθητικό. Κάποια στιγμή, όταν η κυβέρνηση ανακοίνωσε τη διατίμηση αρκετών προϊόντων, αποφασίστηκε να μειωθούν και οι τιμές των εισιτηρίων. Πρώτα τα θέατρα πρόζας μείωσαν το εισιτήριο σε 200 δραχμές, ενώ πολύ σύντομα όλα τα θέατρα αναγκάστηκαν να μειώσουν κι άλλο τις τιμές τους και έτσι το εισιτήριο κόστιζε πλέον 100 δραχμές. Και πάλι όμως η κατάσταση ήταν δύσκολη και οι θίασοι διαρκώς άλλαζαν έργα...

Και παρόλες τις αντικειμενικές δυσκολίες που υπήρχαν λόγω της οικονομικής κρίσης, ο κόσμος του μουσικού θεάτρου είχε τις δικές του καλλιτεχνικές ανησυχίες που αφορούσαν τη... σειρά των ονομάτων! Γράφει το Έθνος:

Τα προγράμματα των μουσικών θιάσων είναι πλήρη... θιασαρχών!

Ούτω εις το "Σαμαρτζή" είνε "Θίασος Άννας Καλουτά-Κοκκίνη-Μακρή-Δούκα, σύμπραξις Μανιατάκη, Γαβριηλίδη και η Μαρίκα Νέζερ και η Καίτη Βερώνη!

Εις το "Ακροπόλ" "Μουσική Εταιρεία Μαυρέα-Αυλωνίτη, θίασος Μάνου Φιλιππίδη, σύμπραξις Ρένας Ντορ, συμμετοχή Μπέμπας Δόξα, συνεργασία Κορνηλίας Βλαχοπούλου και η Νανά Σκιαδά"!!

Θεατρικός επιχειρηματίας είπεν ότι κατ' αυτόν τον τρόπον έξω της "φίρμας" του θιάσου δεν μένει πλέον παρά μόνον ο υποβολεύς!

Το εξώφυλλο του προγράμματος της επιθεώρησης
Μπλε και άσπρο
με όλες τις αλχημείες που θα ικανοποιούσαν
την ανασφάλεια ή τη ματαιοδοξία
των πρωταγωνιστών και των πρωταγωνιστριών της.
Προσέξτε ότι τα τέσσερα πρώτα ονόματα
είναι τυπωμένα πάνω σε αυτοκόλλητο,
το οποίο ενδεχομένως καλύπτει
μια άλλη εκδοχή της ίδιας σειράς των ονομάτων
που συνάντησα σε άλλη έκδοση του προγράμματος
(το όνομα του Φιλιππίδη, κάτω από τα ονόματα
των Μαυρέα-Αυλωνίτη και της Ρένας Ντορ
κάτω από του Φιλιππίδη).
Συλλογή θεατρικών προγραμμάτων
του Τμήματος Παραστατικών Τεχνών
ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ

Η επιθεώρηση Μπλε και άσπρο κατέβηκε στις 27 Ιουλίου έχοντας διαγράψει μια πολύ πετυχημένη πορεία και έχοντας σηματοδοτήσει την αρχή μιας νέας εποχής για το ελαφρό μουσικό θέατρο. Το αν κατάφερε το επόμενο έργο του θιάσου να ανταποκριθεί στις προσδοκίες που δημιούργησε το Μπλε και άσπρο θα το δούμε μια άλλη φορά... Αξίζει πάντως να αναφέρουμε πως όταν το 1992 το θέατρο Ακροπόλ θέλησε να γιορτάσει τα 100 χρόνια της επιθεώρησης και τα 50 χρόνια της δικής του λειτουργίας, υπήρξε η σκέψη να χρησιμοποιηθεί ο τίτλος Μπλε και άσπρο αλλά και αρκετά από τα νούμερα της επιθεώρησης του '45, φρεσκαρισμένα και προσαρμοσμένα στο σήμερα--οι δύο συγγραφείς Άγγελος Πυριόχος και Πάνος Χατζηκουτσέλης είχαν πρόσβαση σε κάποια από τα κείμενα, χάρη στη Σπεράντζα Βρανά, με την οποία συνεργάζονταν στη ραδιοφωνική εκπομπή Ας επιθεωρησιολογήσουμε (του 9.84). Τελικά όμως αποδείχτηκε ότι τα νούμερα του 1945 ελάχιστα μπορούσαν να προσφέρουν στο κοινό του 1992 και έτσι το αφιέρωμα στην παλιά επιθεώρηση στηρίχτηκε στα ρεφρέν γνωστών τραγουδιών του επιθεωρησιακού είδους...

Η παρούσα ανάρτηση, όπως και όλα τα κείμενα που δημοσιεύονται στο ιστολόγιο αυτό, είναι αποτέλεσμα προσωπικής έρευνας. Είναι υποχρεωτική η ρητή αναφορά στο ιστολόγιο, όταν χρησιμοποιείται υλικό από τις αναρτήσεις του.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου