"Βασικά θεατής: Ελληνικό θέατρο 1950-1960"

Διάφορες νέες εκδόσεις έκαναν την εμφάνισή τους τον τελευταίο καιρό στην αγορά και, με τον ένα ή με τον άλλον τρόπο, έχουν σχέση και με τη Ρένα Βλαχοπούλου. Ας τις έχουμε υπόψη μας καθώς πλησιάζουν οι γιορτές και θα ψάχνουμε (ή θα περιμένουμε...) δώρα.

Σήμερα σας παρουσιάζω την πιο πρόσφατη: το λεύκωμα Βασικά θεατής: Ελληνικό θέατρο 1950-1960 που περιλαμβάνει φωτογραφίες από το αρχείο του γνωστού φωτογράφου Κωνσταντίνου Μεγαλοκονόμου με γνωστούς/ές ηθοποιούς του θεάτρου μας σε... άγνωστες πόζες. "Θεατρίνες και θεατρίνοι με ισχύ ηρώων και η εποχή, μακρινή, αθώα, εγκληματική, γραφική, υπέροχη και αενάως μίζερη. Παρ' όλα αυτά... αμιγώς ερωτική..." γράφει ο Γιάννης Ξανθούλης (πρώην θεατράνθρωπος κι ο ίδιος, και, νομίζω, παντοτινός λάτρης του θεάτρου της εποχής εκείνης, επέλεξε τις φωτογραφίες, τις σχολίασε ενώ έγραψε ένα χαρακτηριστικό κείμενο για το λεύκωμα και στην Ελευθεροτυπία πριν από λίγες μέρες, διαβάστε το εδώ).

Οι πιο πολλές από τις φωτογραφίες αυτές είναι αδημοσίευτες. Τραβήχτηκαν στα χρόνια του '50 και του '60 και αποτελούν συναρπαστικά ντοκουμέντα της σκηνής και, κυρίως, των παρασκηνίων μιας άλλης εποχής. Το λεύκωμα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Topos (η σχετική ιστοσελίδα βρίσκεται εδώ) με επιμέλεια του Άρη Μαραγκόπουλου. Την περασμένη Κυριακή παρουσιάστηκε από τις σελίδες του περιοδικού Κ της Καθημερινής από όπου αντιγράφω την παρακάτω γοητευτική φωτογραφία: δυο αξέχαστες κυρίες του μουσικού θεάτρου, η Ρένα Βλαχοπούλου και η Καίτη Μπελίντα ποζάρουν στα παρασκήνια ενός θεάτρου...



Σύμφωνα με τη λεζάντα του περιοδικού (και προφανώς και του λευκώματος που ακόμα δεν έχω προμηθευτεί) η φωτογραφία τραβήχτηκε στο "Ακροπόλ" το 1959. Ωστόσο, αφενός οι δυο κυρίες δεν συνεργάστηκαν στο "Ακροπόλ" το 1959 (τη σεζόν 1958-59 εμφανιζόταν εκεί η Ρένα Βλαχοπούλου αλλά όχι η Καίτη Μπελίντα), αφετέρου τα ρούχα τους θυμίζουν περισσότερο καλοκαίρι, οπότε ίσως να πρόκειται για φωτογραφία από καλοκαιρινή τους συνεργασία στο Θέατρο του Εθνικού Κήπου, λίγα χρόνια αργότερα. Σε κάθε περίπτωση είναι μια σπάνια φωτογραφία (και αρκετά αποκαλυπτική για την εποχή της!). Οι φωτογραφίες ηθοποιών στα παρασκήνια και τα καμαρίνια είναι τελικά ξεχωριστές παραστάσεις (μερικές φορές καλύτερες και από το επί σκηνής έργο!) και ελπίζω σύντομα να σας παρουσιάσω κάποιες χαριτωμένες παρασκηνιακές πόζες της Ρένας Βλαχοπούλου (που έχουν τραβήξει και ο Κωνσταντίνος Μεγαλοκονόμου και άλλοι φωτογράφοι)! Προς το παρόν, ας απολαύσουμε τις θεατρίνες και τους θεατρίνους που φέρνει κοντά μας το λεύκωμα Βασικά θεατής...

Ευχαριστώ τη Maria Jose, τον Πάνο και τον Νίκο για τη βοήθειά τους!

Πέντε επάνοδοι και ένα υστερόγραφο...

Με τη μουσική και θεατρική επικαιρότητα θα ασχοληθεί η ανάρτηση, αλλά φυσικά στο πλαίσιο της εμμονής μου να βρίσκω πάντα συνδέσεις με τη Ρένα Βλαχοπούλου! Θα αναφερθώ σε πέντε επανόδους καλλιτεχνών/καλλιτέχνιδων στη μουσικοθεατρική ζωή της Αθήνας και θα επισημάνω τους συνειρμούς που δημιουργούν άμεσα ή έμμεσα με τη... μούσα αυτού του blog.

Ο Δημήτρης Μητροπάνος ξανά στη σκηνή

Μετά από απουσία δύο περίπου χρόνων από τις μουσικές σκηνές ο κορυφαίος λαϊκός τραγουδιστής Δημήτρης Μητροπάνος εμφανίζεται και πάλι στη νυχτερινή Αθήνα. Η επανεμφάνισή του έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς η αποχή του από τις ζωντανές εμφανίσεις οφειλόταν σε ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας που αντιμετώπιζε και που τελικά κατάφερε να ξεπεράσει. Έτσι ο Δημήτρης Μητροπάνος τραγουδάει φέτος για το κοινό του στο «Κέντρο Αθηνών» μαζί με τους Μανώλη Λιδάκη, Μπάμπη Στόκα, Ελεωνόρα Ζουγανέλη και Ασπασία Θεοφίλου.

Και αν αναρωτιέστε γιατί ο Δημήτρης Μητροπάνος μου φέρνει στο μυαλό τη Ρένα Βλαχοπούλου, δείτε την παρακάτω φωτογραφία:

Τον χειμώνα 1991-92, λίγο πριν αποσυρθεί από τη σκηνή, η Ρένα Βλαχοπούλου αποφάσισε να θυμηθεί το παρελθόν της στις πίστες της νυχτερινής Αθήνας, πραγματοποιώντας μια, τελευταία όπως αποδείχτηκε, εμφάνιση ως show-woman στο «Ρεξ». Το «Ρεξ» λειτουργούσε ως music hall για 4^η χρονιά: ήδη από την πρώτη χρονιά που το εγκαινίασε η Μαρινέλλα υπήρχε και μια θεατρική πινελιά από τον Βασίλη Τσιβιλίκα. Η Ρένα Βλαχοπούλου βέβαια θα συνδύαζε τη θεατρική της πείρα με το τραγουδιστικό της παρελθόν. Έτσι δημιουργήθηκε το ιδιαίτερα ενδιαφέρον ετερόκλητο σχήμα Γλυκερία-Δημήτρης Μητροπάνος-Γιάννης Μηλιώκας-Χρήστος Νικολόπουλος, guest-star: Ρένα Βλαχοπούλου.

Ήταν πραγματικά μια από τις ωραιότερες εμφανίσεις της Ρένας Βλαχοπούλου στα τελευταία χρόνια της καριέρας της. Στο ημίωρο πρόγραμμά της τραγουδούσε παλιές της επιτυχίες από το θέατρο, τον κινηματογράφο και τη δισκογραφία, και ανάμεσα στα τραγούδια έλεγε αστεία και πείραζε τον κόσμο. Θα αναφερθώ αναλυτικότερα άλλη φορά στην παράσταση του Ρεξ. Σήμερα όμως, με αφορμή την επανεμφάνιση του Δημήτρη Μητροπάνου, σας παρουσιάζω το τραγούδι που ερμήνευαν μαζί Βλαχοπούλου-Μητροπάνος στο τέλος του προγράμματος της Ρένας: «Πόσο θα ‘θελα απόψε» που έγραψαν οι Αλέξης Παπαδημητρίου και Εύη Δρούτσα για παλιότερο δίσκο της Αλέκας Κανελλίδου (στον δίσκο το τραγουδούσε η Κανελλίδου με τον ίδιο τον Παπαδημητρίου).

Ο δημοσιογράφος Κ. Παναγιωτόπουλος είχε επισημάνει (στη στήλη της «Θείας Πυθίας» στο περιοδικό Και, τι θυμήθηκα τώρα...) ότι τον είχε εντυπωσιάσει το ότι ο Μητροπάνος κρατούσε με σεβασμό και διακριτικότητα το μικρόφωνό του μακριά από το στόμα του για να μην καλύπτει τη φωνή της Ρένας Βλαχοπούλου (αν και στο βιντεάκι βλέπουμε ότι στις στιγμές που και η Ρένα απομακρύνει το μικρόφωνο από το στόμα της η ένταση της φωνής της είναι ακόμα αρκετή—σημειώστε πως είναι μια από τις σπάνιες φορές στα τελευταία χρόνια της καριέρας της που τραγουδάει live). Το ήθος του Μητροπάνου φαινόταν και επί σκηνής αλλά και στις εκτός σκηνής δηλώσεις του για τη Ρένα... Αναφερόταν συχνά σε συνεντεύξεις του εκείνη τη χρονιά (αλλά και αργότερα) με πολλή αγάπη στη συνεργασία του με τη Ρένα Βλαχοπούλου.

Και ο Γιάννης Μηλιώκας ξανά στη σκηνή...

Στο «Ρεξ» λοιπόν η Ρένα είχε μια ακόμα κοινή εμφάνιση με έναν άλλον τραγουδιστή που φέτος επανεμφανίζεται στη νυχτερινή Αθήνα μετά από πολύχρονη απουσία. Ο Γιάννης Μηλιώκας, που απείχε για περισσότερα από δέκα χρόνια και από τη δισκογραφία, επανέρχεται φέτος στον «Ζυγό» μαζί με τους Λαυρένη Μαχαιρίτσα, Κώστα Μακεδόνα, Γιάννη Κούτρα και Δημήτρη Σταρόβα. (Στο σχήμα επρόκειτο να συμμετέχει και ο Λουκιανός Κηλαηδόνης, με τον οποίο ουσιαστικά επανεμφανίστηκε ο Μηλιώκας σε συναυλίες το περασμένο καλοκαίρι, αλλά τελικά αποχώρησε). Ιδιαίτερη περίπτωση τραγουδοποιού, ο Μηλιώκας μας έχει δώσει τραγούδια με χιούμορ, σάτιρα αλλά και ξεχωριστή ευαισθησία και η ματιά του μας είχε λείψει από τη δισκογραφία. Στο «Ρεξ» τότε είχε ένα χαριτωμένο στιγμιότυπο με τη Ρένα Βλαχοπούλου στην αρχή του προγράμματος. Μπροστά σε ένα σκηνικό που παρίστανε μια παλιά γειτονιά της Αθήνας του ‘50 όπου τα νέα παιδιά του σχήματος τραγουδούσαν τραγούδια της εποχής εκείνης, εμφανιζόταν ο Μηλιώκας πάνω σε βέσπα με τη Ρένα Βλαχοπούλου πίσω του και της τραγουδούσε «Το βεσπάκι, το κορίτσι μου κι εγώ» (η Ρένα έλεγε στον κόσμο «Είναι λίγο γέρος» αλλά ο Μηλιώκας της απαντούσε «Με ζηλεύει από το 1914», προκαλώντας φυσικά την μήνιν της...).

Στο σχήμα του Ζυγού φέτος συμμετέχει και η Γεωργία Γραμματικού, που από ό,τι διάβασα κάπου είναι η σύντροφος του Μηλιώκα. Η Γεωργία Γραμματικού συμμετείχε και στο «Ρεξ» του 1991-92 (είναι ένα από τα νεαρά παιδιά που τραγουδούσαν στην έναρξη και φαίνεται λίγο στο βιντεάκι με τη βέσπα). Τραγουδοποιός και η ίδια και με προσόντα που θα την καθιστούσαν ιδανική πρωταγωνίστρια του μιούζικαλ—είχε μάλιστα προκριθεί και σε μια σχετική audition, στο πρώιμο talent show Έλα στο φως που πρόβαλλε η ΕΤ-2 το 1990 (κοίτα πάλι τι θυμήθηκα τώρα...), μια εκπομπή που επρόκειτο να οδηγήσει σε θεατρικό μιούζικαλ που όμως δεν ανέβηκε τελικά ποτέ...—έχει ακολουθήσει μια σεμνή και αθόρυβη πορεία όλα αυτά τα χρόνια ενώ πρόσφατα επανήλθε και στη δισκογραφία με το EP Λαλίστατη που κρίθηκε ευνοϊκά από τους ειδήμονες.

Και ο Γιώργος Μεράντζας επιστρέφει...

Πριν φύγουμε από το «Ρεξ» του 1991-92 να αναφέρω μια ακόμα σχετική επάνοδο. Ένα ακόμα από τα «μικρότερα» ονόματα που συμμετείχαν στο σχήμα εκείνο ήταν ο Γιώργος Μεράντζας. Ομολογώ ότι τότε δεν ήξερα τι εστί Γιώργος Μεράντζας (και η συμμετοχή του στο «Ρεξ» περιοριζόταν στα λαϊκά τραγούδια του ’50 και του ’60 αφενός και στο «Διδυμότειχο Μπλουζ» του Λ. Μαχαιρίτσα αφετέρου—και ίσως και σε κάποια φωνητικά στην «είσοδο» της Ρένας στη σκηνή). Αργότερα όμως ανακάλυψα τις συμμετοχές του Γιώργου Μεράντζα σε δίσκους του Θάνου Μικρούτσικου (Φουέντε Οβεχούνα, Τροπάρια για φονιάδες) και του Χρήστου Λεοντή (Μαντζουράνα στο κατώφλι, γάιδαρος στα κεραμίδια) και τις ξεχωριστές του ερμηνείες. Και ο Γιώργος Μεράντζας επανεμφανίζεται φέτος στη νυχτερινή Αθήνα, κάθε Δευτέρα, στο Κύτταρο μαζί με την Καλλιόπη Βέττα (το blog Μουσικά Προάστια θεωρεί την επανεμφάνιση αυτή το μουσικό γεγονός της χρονιάς, διαβάστε το σχετικό κείμενο εδώ). Αύριο, μάλιστα, ο Μεράντζας συμμετέχει (μαζί με τους Μαρίζα Κωχ, Κ. Βέττα, Φ. Δεληβοριά κ.ά.) σε μια ξεχωριστή συναυλία στο Πολυτεχνείο, με τίτλο «Τα απαγορευμένα τραγούδια της Χούντας» ενώ το πρόγραμμα αυτής της Δευτέρας στο Κύτταρο θα τιμήσει επίσης την επέτειο του Πολυτεχνείου).

Η Νένα Μεντή ως Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου

Η τέταρτη επάνοδος είναι κυρίως θεατρική αλλά δεν της λείπει κι η μουσική... Η Νένα Μεντή επαναλαμβάνει την περσινή της μεγάλη επιτυχία, τον μονόλογο Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου που έγραψε και σκηνοθέτησε ο Πέτρος Ζούλιας, βασισμένος στο βιβλίο της Ρέας Μανέλλη Η γιαγιά μου η Ευτυχία. Είδα την παράσταση αυτή πέρσι, στην πρώτη της «κατοικία», το θέατρο Ιλίσια-Βολανάκης. Πρόκειται για μια συγκλονιστική ερμηνεία της Νένας Μεντή που μάλιστα τιμήθηκε για αυτόν τον ρόλο με το 1^ο βραβείο καλύτερης γυναικείας ερμηνείας στα βραβεία κοινού του περιοδικού Αθηνόραμα. Όπως γράφτηκε ήδη, η Μεντή δεν παριστάνει την Παπαγιαννοπούλου, είναι η Παπαγιαννοπούλου. Η Μεντή είναι σπουδαία ηθοποιός με πολύχρονη θητεία στο θέατρο και την τηλεόραση. Έχει επίσης και άμεση σχέση με τη μουσική καθώς είναι η κόρη του σπουδαίου τραγουδοποιού Σπήλιου Μεντή—μια ιδιαίτερη, μοναχική περίπτωση στο ελαφρό τραγούδι, με αθόρυβη παρουσία αλλά και αρκετά σπουδαία τραγούδια στα χρόνια του ’60.

Ο λόγος που... φιλοξενούμε σήμερα τη Νένα Μεντή στο blog θα μπορούσε να είναι και το γεγονός ότι η ηθοποιός ερμήνευσε τη Νίνα στην τηλεοπτική μεταφορά του βιβλίου του Κώστα Ταχτσή Το τρίτο στεφάνι (που σκηνοθέτησε για τον ΑΝΤΕΝΝΑ ο Γιάννης Δαλιανίδης το 1995). Τα περί «Τρίτου Στεφανιού» όμως είναι θέμα μιας άλλη ανάρτησης. Σήμερα θα σταθούμε στην κορυφαία στιχουργό Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου. Η Παπαγιαννοπούλου υπήρξε πολύ καλή φίλη της Ρένας Βλαχοπούλου. Στο βιβλίο της εγγονής της, Ρέας Μανέλη, γίνεται αναφορά στη φιλία των δυο γυναικών, σε καλές στιγμές (όταν η Ευτυχία έκανε τη Ρένα να ξεκαρδίζεται στα γέλια με τις διηγήσεις της και της ζητούσε δανεικά για να παίξει χαρτιά) αλλά και στις τραγικές στιγμές του χαμού της κόρης της Ευτυχίας, της Μαίρης, όταν η Ρένα Βλαχοπούλου κάλυψε όλα τα έξοδα για τους γιατρούς, τα φάρμακα και ό,τι άλλο χρειαζόταν για να γίνει καλά η Μαίρη, πράγμα που δεν στάθηκε τελικά δυνατό. Στη συμβολή της Ρένας Βλαχοπούλου αναφέρεται και ο Λευτέρης Παπαδόπουλος στο βιβλίο που έγραψε για την Ευτυχία με τίτλο Όλα είναι ένα ψέμα (εκδ. Καστανιώτης), αλλά και ο Πέτρος Ζούλιας στον μονόλογο που ερμηνεύει η Νένα Μεντή: όταν αρρωσταίνει η κόρη της, η Νένα-Ευτυχία λέει: «Και τώρα πού θα βρω τα χρήματα; Θα πάω στη Ρένα τη Βλαχοπούλου να με βοηθήσει, να μου δώσει λεφτά! Ρένα, σώσε με!»

Είναι πολύ συγκινητικό το ότι ο Ζούλιας θέλησε να συμπεριλάβει αυτή τη φράση μέσα στο έργο του για την Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου. Έτσι το κοινό μπορεί να πληροφορηθεί, πέρα από τη στενή σχέση των δυο γυναικών (φιλία που αποδεικνύεται και από ένα δημοσίευμα του ’60 σύμφωνα με το οποίο η Ρένα Βλαχοπούλου λάνσαρε το «Όλα είναι ένα ψέμα» στον «Βράχο», άγνωστο όμως με τίνος μουσική!!) και τη φιλανθρωπία της Ρένας Βλαχοπούλου (κάτι που φυσικά φρόντιζε να μη δημοσιοποιεί η ίδια, αλλά ευτυχώς το αναφέρουν πολλοί/ές πλέον, ειδικά μετά τον θάνατό της).

Ο μονόλογος Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου με την υπέροχη Νένα Μεντή παρουσιάζεται φέτος σε μεγαλύτερο θέατρο, στο «Κατερίνα Βασιλάκου» για να μπορέσει να τον χαρεί περισσότερος κόσμος. Μη χάσετε αυτή τη σπουδαία ερμηνεία που, ευτυχώς, θα ανηφορίσει και στη Βόρεια Ελλάδα την άνοιξη (θα παιχτεί στη Θεσσαλονίκη αλλά και στις Σέρρες, στα ανακαινισμένα Αστέρια, τη νέα έδρα του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Σερρών)...

Η Χαρά Κεφαλά γοητεύει

Η τελευταία επάνοδος που θέλω να σας επισημάνω είναι η επανάληψη της πολύ επιτυχημένης μουσικοθεατρικής παράστασης Μια Χαρά στο φουαγιέ με την εξαιρετική Χαρά Κεφαλά. Το blog αυτό έχει αναφερθεί ξανά στη Χαρά, στην ανάρτηση με την ιστορία του τραγουδιού «Το αλκοόλ κι η νικοτίνη», που πρώτη τραγούδησε η Ρένα Βλαχοπούλου τη σεζόν 1956-57 και μας ξαναθύμισε μισό αιώνα αργότερα η Χαρά Κεφαλά στην παράσταση Τσίλιες και μία νύχτες που παρουσιάστηκε στο Ηρώδειο και στη συνέχεια κυκλοφόρησε σε CD/DVD με τίτλο Τραγούδια με... ουσίες (διαβάστε εδώ σχετικά).

Σήμερα θα σας προτείνω να πάτε οπωσδήποτε στο Αγγέλων Βήμα που δημιούργησε ο Κοραής Δαμάτης στην οδό Σατωβριάνδου. Στον χώρο αυτό, κάθε Δευτέρα και Τρίτη, η Χαρά Κεφαλά εμφανίζεται σε δυο διαφορετικές παραστάσεις (και σας προτείνω να τις παρακολουθήσετε και τις δυο στη σειρά!). Στις 7.15μμ ερμηνεύει έναν από τους τέσσερις μονολόγους του έργου Φωνές του Άλαν Μπένετ (ο μονόλογός της έχει τίτλο «Η ευκαιρία της ζωής της» και η Χαρά είναι απολαυστική. Τους άλλους τρεις μονολόγους ερμηνεύουν επίσης εξαιρετικά η Όλγα Τουρνάκη, η Σμαράγδα Σμυρναίου και ο Δημήτρης Καραμπέτσης).

Στις 10μμ στο ζεστό φουαγιέ του θεάτρου, με την πολύτιμη συμπαράσταση της Ευγενίας Καρλαύτη στο πιάνο, η Χαρά Κεφαλά μας ταξιδεύει στα καμπαρέ του Παρισιού και του Βερολίνου, στο Broadway, στο Hollywood αλλά και στην Ελλάδα του χθες (τραγουδάει υπέροχα Γιαννίδη, Σουγιούλ αλλά και Χιώτη!). Το μουσικό κλίμα που κυριαρχεί στην παράσταση είναι φυσικά η τζαζ που η Χαρά λατρεύει και μπορεί να αποδώσει θαυμάσια (η Χαρά έχει μεγάλη γκάμα και πλούσιο βιογραφικό, έχει σπουδάσει μουσική, ενώ είναι από τις πιο καταρτισμένες στο μιούζικαλ ηθοποιούς που διαθέτει το ελληνικό θέατρο σήμερα και που φυσικά δεν αξιοποιεί...). Σε αυτό το μουσικό κλίμα, που ασφαλώς στο δικό μου νου φέρνει τη Ρένα Βλαχοπούλου, ταιριάζει απόλυτα, κατά τη γνώμη μου, το «Αλκοόλ κι η νικοτίνη» αλλά η Χαρά Κεφαλά μου είπε ότι το κρατάει για μια άλλη παράσταση! Ελπίζω ωστόσο να... μετανιώσει και να το συμπεριλάβει και σ’ αυτήν! Να συμπληρώσω ότι ειδικά για την παράσταση της Χαράς ο Γεράσιμος Ευαγγελάτος (δείτε το blog του εδώ) και ο Θέμης Καραμουρατίδης έγραψαν δυο πολύ όμορφα τραγούδια: τη «Λέξη» και το «Αλάτι» που μπορείτε να το απολαύσετε εδώ:

Η παράσταση Μια Χαρά στο φουαγιέ κυκλοφορεί πλέον και σε CD, ωστόσο αξίζει να... χαρείτε τη Χαρά από κοντά! Δεν περιορίζεται στο κάθισμα που βλέπετε σ' αυτό το βίντεο. Έχει άψογη κίνηση, περιφέρεται ανάμεσα στους θεατές και δημιουργεί μια πολύ όμορφη ατμόσφαιρα. Θα σας ταξιδέψει και θα σας συγκλονίσει (ειδικά στο "Je suis malade")...

Υστερόγραφο: Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

Σήμερα ξεκινάει το Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης. Έχω και στο παρελθόν διαμαρτυρηθεί για τη σοβαρή παράλειψη του Φεστιβάλ να τιμήσει τη Ρένα Βλαχοπούλου όσο ζούσε (και ενώ όλοι/ες ήξεραν ότι βάδιζε προς το τέλος...) ενώ φρόντισε στην κηδεία της να στείλει ένα στεφάνι με τις λέξεις «Αντίο, Ρένα», μια οικειότητα που κατά τη γνώμη μου δεν δικαιολογούνταν, τη στιγμή που η Ρένα είχε αγνοηθεί... πανηγυρικά προηγουμένως (αλλά και «μετά», εδώ που τα λέμε, το μόνο που έγινε ήταν μια ξερή αναφορά στο όνομά της, σε μια οθόνη, στην τελετή λήξης του 2004, μαζί με τα ονόματα άλλων συναδέλφων της που είχαν πεθάνει την ίδια χρονιά). Ωστόσο, φέτος σκέφτομαι το Φεστιβάλ με νοσταλγία, καθώς για πρώτη φορά μετά από 15 χρόνια δεν θα συμμετάσχω στη γιορτινή ατμόσφαιρα που φέρνει στην πόλη κάθε Νοέμβρη. Δημοσιεύω λοιπόν το σχετικό εξώφυλλο της Athens Voice (που φιλοξενεί την άλλη πολύ μεγάλη μου αδυναμία...) και εύχομαι στους φίλους και τις φίλες μου πάνω, στη Θεσσαλονίκη (που θα αργήσουν μάλλον να διαβάσουν την ανάρτηση αυτή γιατί θα ξημεροβραδιάζονται στις αίθουσες στο Λιμάνι...) καλό Φεστιβάλ!

Το "Τρίτο στεφάνι" πλησιάζει στο τέλος του...

Η ραδιοφωνική μετάδοση του μυθιστορήματος του Κώστα Ταχτσή Το τρίτο στεφάνι πλησιάζει στο τέλος της. Σήμερα μεταδόθηκε η 53η συνέχεια: ακούσαμε, για τελευταία μάλλον φορά, την υπέροχη Σμάρω Στεφανίδου στις τελευταίες στιγμές της κυρα-Εκάβης. Η Σμάρω Στεφανίδου ήταν συγκλονιστική, όπως ήταν συγκλονιστική και λίγες μέρες πριν, στον θρήνο της κυρα-Εκάβης για τον θάνατο του γιου της, του Δημήτρη. Επάξια στέκεται δίπλα της η Ρένα Βλαχοπούλου. Όπως ακριβώς είχε περιγράψει και ο Γιώργος Παυριανός στο κείμενο που δημοσιεύτηκε στην Athens Voice, τα επεισόδια σιγά-σιγά έστρωσαν. Η Ρένα Βλαχοπούλου από ένα σημείο και μετά είτε πήρε στα... σοβαρά τη συμμετοχή της στην εκπομπή είτε άρχισε πλέον να πειθαρχεί στον σκηνοθέτη της (ή μπόρεσε εκείνος πλέον να της επιβληθεί καλύτερα) και τα λάθη που έκανε στις πρώτες συνέχειες σταμάτησαν. Ειδικά τις τελευταίες εβδομάδες, στις αφηγήσεις των περιστατικών του πολέμου και της Κατοχής, η Ρένα Βλαχοπούλου είναι ιδιαίτερα καλή: διαφορετική από ό,τι την έχουμε συνηθίσει, χαμηλών τόνων, ήρεμη, μελαγχολική, ιδανική συντροφιά για ένα φθινοπωρινό, βροχερό απόγευμα του Νοέμβρη, όπως αυτό που πέρασα σήμερα στο Ναύπλιο ακούγοντάς τη να περιγράφει τις τελευταίες στιμές της κυρα-Εκάβης και να λέει για τον αληθινό Θεό που μάλλον είναι αργά να γνωρίσουμε...

Συντονιστείτε στο Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας για να ακούσετε τις τελευταίες συνέχειες της σειράς. Η υπέροχη Σμάρω Στεφανίδου θα μας λείψει, αλλά πιστεύω ότι θα μας αποζημιώσει η Ρένα Βλαχοπούλου. Θα επανέλθω στο Τρίτο στεφάνι αργότερα, για να σας μιλήσω για το "Dormi Bambina" που σιγοτραγούδησε πριν από λίγο καιρό η Ρένα αλλά και για μια... συνολική θεώρηση της σειράς, όταν πια θα έχει ολοκληρωθεί.

Και μια έκκληση στο Τρίτο Πρόγραμμα. Πιθανότατα από κάποιο λάθος στο μοντάζ, παραλείφθηκε μια από τις συνέχειες: Ενώ η αρίθμηση των επεισοδίων προχωρούσε κανονικά, τη μέρα που θα ακούγαμε, όπως μας ενημέρωσε η γλυκύτατη φωνή της Αιμιλίας Κτενά, την 51ή συνέχεια, ακούσαμε μάλλον την 52η: παραλείφθηκε δηλαδή το κομμάτι που περιέγραφε την τελευταία συνάντηση της κυρα-Εκάβης με τον Δημήτρη στη φυλακή και τον θάνατο του Δημήτρη. Αν τυχόν μας διαβάζει η κυρία Κτενά ή κάποιος άλλος υπεύθυνος του Τρίτου Προγράμματος, παρακαλούμε να μας χαρίσουν και αυτή τη συνέχεια!

Σταύρος Ξενίδης

Ένας ακόμα γλυκύτατος ηθοποιός μας πέθανε προχτές (και κηδεύεται αύριο): ο Σταύρος Ξενίδης. Ευγένεια, λεπτότητα, αρχοντιά, σοβαρότητα ήταν τα χαρίσματα που τον διέκριναν και που πότιζε με αυτά όλους τους ρόλους του. Τυπικά ανήκε στην κατηγορία «καρατερίστας» και όχι στην κατηγορία «πρωταγωνιστής», ωστόσο είναι τόσο σπουδαία η παρουσία του σε όλες τις ταινίες στις οποίες κάνει ακόμα και μικρά περάσματα που δίκαια κατατάσσεται ανάμεσα στους σημαντικότερους πρωταγωνιστές του κινηματογράφου και του θεάτρου μας.

Γεννήθηκε το 1924 στην Πόλη. Σπούδασε θέατρο στο «Θέατρο Τέχνης» του Καρολου Κουν και εκεί έκανε και τα πρώτα του επαγγελματικά θεατρικά βήματα, στον Βυθό του Γκόρκι. Στη συνέχεια συνεργάστηκε με τους θιάσους της κυρίας Κατερίνας και του Αδαμάντιου Λεμού ενώ το 1950 ξεκινά η 25ετής (με λίγα μικρά διαλείμματα) συνεργασία του με τον θίασο του Κώστα Μουσούρη. Σπάνια στα χρονικά του θεάτρου μας αυτή η αφοσίωση σε έναν μόνο θίασο. Αλλά και ο μέγας Μουσούρης εκτιμούσε τα χαρίσματά του. Όπως σημειώνει ο Γιώργος Σαρηγιάννης στα Νέα, έλεγε ο Μουσούρης για τον Ξενίδη: «Όταν έναν ρόλο τον παίζει ο Σταύρος θα αναδειχθούν χωρίς τεχνάσματα και υπερβολές όλες οι πτυχές του». Στο θέατρο Μουσούρη θα δοκιμαστεί σε ένα ευρύ ρεπερτόριο, ελληνικό και διεθνές. Μετά το τέλος της συνεργασίας του με τον Μουσούρη, θα συνεχίσει την αξιόλογη πορεία του στο θέατρο πλάι σε καταξιωμένους πρωταγωνιστές όπως ο Δημήτρης Χορν και ο Νίκος Κούρκουλος, στο πλευρό του οποίου αποχαιρετά για πάντα το σανίδι (το 1987, στο έργο Γεια σου, φίλε του Μπ. Σλέι).

Φυσικά την αθανασία του ο Σταύρος Ξενίδης τη χρωστάει στον ελληνικό κινηματογράφο. Εμφανίστηκε σε 70 περίπου ταινίες, κυρίως σε «δεύτερους» ρόλους: συμβολαιογράφος, γείτονας, φίλος, πάντα στο πλευρό των πρωταγωνιστών και των πρωταγωνιστριών. Ήταν χαρακτηριστική φυσιογνωμία του παλιού ελληνικού κινηματογράφου, ωστόσο έδωσε το «παρών» και στον Νέο, αφήνοντας και εκεί το στίγμα του (τιμήθηκε μάλιστα με το Α΄ βραβείο ανδρικού ρόλου για την ερμηνεία του στην ταινία του Γιώργου Πανουσόπουλου Ταξίδι του μέλιτος.

Μια από τις λίγες φορές που το όνομά του βρισκόταν αρκετά ψηλά στους τίτλους της ταινίας ήταν στη μοναδική του συνεργασία με τη Ρένα Βλαχοπούλου. Ο Σταύρος Ξενίδης είναι το πρώτο αντρικό όνομα στη Βουλευτίνα του Κώστα Καραγιάννη που προβλήθηκε τη σεζόν 1966-67. Ο Ξενίδης είναι αλησμόνητος στον ρόλο του Περικλή Αράπη, του αιώνιου υποψήφιου βουλευτή που επιμένει να κατεβαίνει στις εκλογές παρά τις συνεχείς ήττες του και ταλαιπωρεί τη Ρένα, την ώριμη αρραβωνιαστικιά του που τελικά αποφασίζει να αναλάβει την προεκλογική εκστρατεία του αρραβωνιαστικού της. Δυστυχώς, παρά τις δυναμικές πρωτοβουλίες της Ρένας, ο Περικλής δεν θα καταφέρει να εκλεγεί. Θα εκλεγεί όμως εκείνη βουλευτίνα με το ψηφοδέλτιο του θείου της...

Είναι υπέροχη η παρουσία του Ξενίδη στην ταινία. Ο πόθος του να εκλεγεί βουλευτής, η αμηχανία του μπροστά στις απαιτήσεις που έχει ο ρόλος του πολιτευτή, η απογοήτευσή του για την ήττα, η πίκρα του που τελικά η Ρένα γεύεται τις χαρές του αξιώματος, η ζήλια του όταν την πολιορκούν άλλοι άντρες. Δίνει μαθήματα υποκριτικής και καταφέρνει να αφήσει το στίγμα του—ακόμα και στο πλευρό του σαρωτικού ανέμου που ακούει στο όνομα Βλαχοπούλου. Και είναι απολαυστικό και το τραγουδιστικό και χορευτικό τους ντουέτο στο φινάλε της ταινίας, στο γλέντι του γάμου τους που γίνεται στην Κέρκυρα, όπου τραγουδούν ένα τραγούδι του Γιώργου Μουζάκη, γραμμένο στο στυλ των παραδοσιακών κερκυραϊκών τραγουδιών με στίχους του Λάκη Μιχαηλίδη: «Να ζήσουμε, να ζήσουμε, μαζί να ευτυχήσουμε...»

Σημαντικότατη ήταν επίσης η παρουσία του Σταύρου Ξενίδη στο ραδιόφωνο αλλά και στην τηλεόραση, σε σημαντικές σειρές όπως Ο συμβολαιογράφος, Χαίρε Τάσο Καρατάσο και άλλες. Ευτυχώς πριν από λίγα χρόνια βραβεύτηκε από το Θεατρικό Μουσείο για τη συνολική προσφορά του στο θέατρο με το έπαθλο «Αιμίλιος Βεάκης».

Ο Σταύρος Ξενίδης ήταν παντρεμένος με την καλή ηθοποιό Μαργαρίτα Λαμπρινού—εμφανίζονταν μαζί στην ταινία Χαρούμενο ξεκίνημα του Ντίνου Δημόπουλου (1954): υπάλληλοι και οι δύο στο ΕΙΡ, εκείνος με το μέρος του αντρικού τρίο (Οικονομίδης, Ηλιόπουλος, Ρίζος), εκείνη με το μέρος του γυναικείου τρίο (Λίντα, Στρατηγού, Παπαγεωργίου)—και τους τελευταίους μήνες φιλοξενούνταν κι οι δυο σε οίκο ευγηρίας. Ο Ξενίδης ταλαιπωρήθηκε πολύ από εγκεφαλικά επεισόδια και καρδιαναπνευστικά προβλήματα και τελικά έχασε τη μάχη το μεσημέρι της Κυριακής. Θα τον θυμόμαστε πάντα στοργικό με τους πρωταγωνιστές και τις πρωταγωνίστριες του ελληνικού κινηματογράφου, να τους/τις φροντίζει και να τους/τις βοηθά με τη διακριτική του παρουσία να λάμπουν ακόμα περισσότερο—κι εκείνος πάντα να καταφέρνει να ξεχωρίζει...