"Η γυνή να φοβήται τον άνδρα" στο θέατρο "Κιβωτός"

Μέρες που έρχονται, ίσως αποφασίσετε να πάτε στο θέατρο. Δεν έχω δει πολλές παραστάσεις φέτος, αλλά από τις ελάχιστες που είδα μέχρι στιγμής, θα σας προτείνω το έργο Η γυνή να φοβήται τον άνδρα, ένα αγαπημένο έργο του ελληνικού θεάτρου, που έχουμε όλοι/ες αγαπήσει χάρη στην κινηματογραφική του διασκευή και που θέλησαν να μας θυμίσουν φέτος στο θέατρο "Κιβωτός" ο Γιάννης Μπέζος και η Ναταλία Τσαλίκη. Εκτός από το γεγονός ότι πρόκειται για μια εξαιρετική παράσταση, έχει και μια πολύ μικρή δόση από... Ρένα Βλαχοπούλου, οπότε επιβάλλεται να σας την παρουσιάσω.

Ο Γιώργος Τζαβέλλας έγραψε την τρίπρακτη αυτή κωμωδία το 1959 για τον Βασίλη Λογοθετίδη και την Ίλια Λιβυκού και λίγα χρόνια αργότερα τη μετέφερε ο ίδιος στον κινηματογράφο με τον Γιώργο Κωνσταντίνου και τη Μάρω Κοντού στους πρωταγωνιστικούς ρόλους. Η κλασική ιστορία του γκρινιάρη και κακότροπου Αντωνάκη που ταλαιπωρεί χρόνια ολόκληρα τη σύντροφό του Ελενίτσα, με την οποία συζεί χωρίς να την έχει παντρευτεί, επέτρεψε στον Γιώργο Τζαβέλλα να κάνει ένα καίριο κοινωνικό σχόλιο την εποχή που παίχτηκε/προβλήθηκε το έργο. Η υπόληψη της αστεφάνωτης γυναίκας, η καταπίεση του σατράπη συζύγου, οι συνθήκες διαβίωσης στα σπίτια της εποχής, η ανοικοδόμηση είναι θέματα που μάλλον δεν αφορούν το σημερινό κοινό--ή αφορούν μόνον ως ανάμνηση τους/τις θεατές μεγαλύτερης ηλικίας. Ο λόγος του Γιώργου Τζαβέλλα, όμως, είναι ζωντανός και μπορεί να κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον του κοινού ακόμα και στην εποχή του ΔΝΤ...

Ο Γιάννης Μπέζος σκηνοθέτησε το έργο με πολλή αγάπη και πολύ κέφι. Δεν είναι εύκολη υπόθεση το ανέβασμα ενός τέτοιου έργου, γιατί το μεγάλο κοινό το γνωρίζει πολύ καλά από την κινηματογραφική του διασκευή και έχει σίγουρα ταυτίσει τους βασικούς ρόλους με τους/τις ηθοποιούς της ταινίας. Επιπλέον, η κινηματογραφική εκδοχή έχει διάφορα ατού, όπως την εναλλαγή των χώρων, τη χρήση του φλας μπακ που λειτουργεί υπέρ του κειμένου (και εξαφανίζει τις αδυναμίες της τρίτη πράξης του έργου) και βέβαια την αυθεντικότητα της εποχής που περιγράφει. Ωστόσο, η παράσταση του Μπέζου ξεπερνά τα εμπόδια και το αποτέλεσμα αφήνει στους/στις θεατές μια γλύκα, ένα άρωμα νοσταλγίας χωρίς τα στοιχεία του κακώς εννοούμενου "ρετρό" αλλά με φρεσκάδα και ζωντάνια.

Αυτό το αποτέλεσμα οφείλεται πρώτα-πρώτα στους/στις ταλαντούχους ηθοποιούς. Ο Γιάννης Μπέζος έχει διανθίσει τον χαρακτήρα του δύστροπου Αντωνάκη με άφθονες πινελιές του προσωπικού του χιούμορ και έτσι κερδίζει το γέλιο μα και τη συμπάθεια του κοινού για τον ρόλο που υποδύεται, δικαιώνοντας και τον ήρωα του Τζαβέλλα και τη δική του υποκριτική τέχνη. Είναι κωμικός όταν πρέπει και συγκινητικός όποτε χρειάζεται. Η Ναταλία Τσαλίκη είναι αφοπλιστική ως Ελενίτσα. Δεν τη συμπαθείς μόνον επειδή ο ρόλος της (το θύμα ενός σατράπη) είναι αβανταδόρικος: η ευαισθησία της, η υπομονή της, το παράπονό της, τα ξεσπάσματά της--δειλά στην αρχή, δυναμικά στη συνέχεια--σου επιβάλλονται χάρη στο βλέμμα της, τις κινήσεις της, και βέβαια τον λόγο της.

Το πρωταγωνιστικό ζευγάρι πλασιώνεται από έναν ικανότατο θίασο. Η Φαίδρα Δρούκα είναι απολαυστική ως... κουμπαρομπεμπέκα. Ο Παύλος Ορκόπουλος χαρίζει το κύρος του στον ρόλο του Χαράλαμπου και δίπλα του ο Γιώργος Ψυχογιός και ο Γιάννης Στόλλας συμπληρώνουν το τρίο των φίλων του Αντωνάκη με αμεσότητα και κέφι. Το τρίο των δυναμικών συζύγων τους αποτελείται από τη Βαλέρια Κουρούπη, την Ελένη Σιδερά και τη Λήδα Καπνά που γεμίζουν τη σκηνή με τον δυναμισμό και την τσαχπινιά τους. Αποτελεσματικοί είναι, τέλος, η Γιάννα Παπαγεωργίου (στον ρόλο της Παγώνας, της υπηρέτριας με τη συγκινητική αφοσίωση στην Ελενίτσα), ο Άγγελος Μπούρας (στον ρόλο του Θεμιστοκλή, του αδελφού της Ελενίτσας) και ο Δημήτρης Κανέλλος (στους ρόλους του αστυφύλακα και του εργάτη που γκρεμίζει το σπίτι του Αντωνάκη και της Ελενίτσας).

Ένας σημαντικός παράγοντας της επιτυχίας της παράστασης είναι τα τραγούδια που έγραψαν η Λίνα Νικολακοπούλου και η Δήμητρα Γαλάνη. Είναι συχνό φαινόμενο τα τελευταία χρόνια, όταν παρουσιάζονται έργα που αγαπήσαμε μέσα από τον ελληνικό κινηματογράφο, αυτά να διανθίζονται με τραγούδια της εποχής εκείνης. Μέχρι σήμερα, ωστόσο, αυτό σπάνια εξυπηρετούσε το έργο καθώς τα τραγούδια έμπαιναν σφήνα σε σκηνές γλεντιού (που συνήθως δεν υπήρχαν στο αρχικό κείμενο), θυμίζοντας τις αντίστοιχες σκηνές των παλιών ελληνικών ταινιών (μοναδική ίσως εξαίρεση το ανέβασμα της Θείας από το Σικάγο, το 2006 στο θέατρο "Ήβη", όπου η Άννα Παναγιωτοπούλου που διασκεύασε το έργο και ο Σιδερής Πρίντεζης που είχε τη μουσική επιμέλεια επέλεξαν τραγούδια εποχής που έδεναν οργανικά με το κείμενο και συνέβαλλαν στην εξέλιξη του έργου). Όταν, μάλιστα, το Η γυνή να φοβήται τον άνδρα, παρουσιάστηκε τη σεζόν 2000-2001 στο θέατρο "Βέμπο" με τον Γιώργο Παρτσαλάκη και τη Μαρία Τζομπανάκη, σε μια καλή παράσταση των επιχειρήσεων Β. Λιβαδά που σκηνοθέτησε η Σμαρούλα Γιούλη, ακούγονταν αρκετά τραγούδια του '50 και του '60 σαν "μουσικό διάλειμμα" (κυρίως στο γλέντι που ακολουθούσε τον γάμο του Αντωνάκη και της Ελενίτσας). Ο Γιάννης Μπέζος απέφυγε αυτήν την τακτική και ζήτησε από τη Δήμητρα Γαλάνη και τη Λίνα Νικολακοπούλου να γράψουν καινούρια τραγούδια ειδικά για την παράσταση. Το αποτέλεσμα είναι πέντε τραγούδια με πανέμορφη μουσική της Γαλάνη και εμπνευσμένους στίχους της Νικολακοπούλου που δένουν με το έργο και ερμηνεύονται θαυμάσια από τους/τις ηθοποιούς του θιάσου (υποθέτω ότι υπεύθυνη για τη διδασκαλία των τραγουδιών ήταν η Μελίνα Παιονίδου--για την οποία εκφράζονται ευχαριστίες στο πρόγραμμα--, παλιά συνεργάτιδα του Μπέζου από το θρυλικό Βίρα τις άγκυρες του Εθνικού Θεάτρου).

Δίχως βέβαια να μετατρέπουν το έργο σε μιούζικαλ ή μουσική κωμωδία, τα τραγούδια αυτά (χορογραφημένα έξοχα από τη Δάφνη Σταυροπούλου--που είναι και η βοηθός σκηνοθέτη της παράστασης--και ενορχηστρωμένα από τον Χρήστο Αλεξάκη) συμβάλλουν στην εξέλιξή του, φορτίζοντας ή αποφορτίζοντας κατάλληλα την ατμόσφαιρα. Το συγκινητικό "Φλυτζάνι" με την Τσαλίκη και τη Δρούκα, το τραγούδι "Του Μιχαλάκη" με το κουαρτέτο των ανδρών (Μπέζος-Ορκόπουλος-Ψυχογιός-Στόλλας) και η "Σούζα" με το δυναμικό τρίο των γυναικών (οι Κουρούπη-Σιδερά-Καπνά έξοχες ως άλλες Andrews Sisters ή Τρίο Σταρ), το γλυκό ντουέτο Μπέζου-Τσαλίκη "Η γυνή να φοβήται τον άνδρα" και το reprise του στο φινάλε του έργου με όλον τον θίασο πρέπει οπωσδήποτε να καταγραφούν σε ένα CD single που θα διατίθεται στο θέατρο "Κιβωτός" με το πρόγραμμα του έργου, για να συνοδεύουν με τη μελωδικότητα και την ευαισθησία τους τους/τις θεατές στα σπίτια τους...

Φυσικά στην επιτυχία της παράστασης συμβάλλουν επίσης τα σκηνικά και τα κοστούμια του Γιώργου Πάτσα, πιστά στην εποχή τους και αρκετά εύγλωττα για τη ζωή των χαρακτήρων που περιβάλλουν και ντύνουν (τον Γιώργο Πάτσα βοήθησαν στα σκηνικά η Πηνελόπη Τριανταφύλλου και στα κοστούμια η Τότα Πρίτσα). Οι φωτισμοί του Λευτέρη Παυλόπουλου ολοκληρώνουν την αρτιότητα αυτής της παραγωγής της "Ελληνικής Θεαμάτων".

Τώρα θα μου πείτε, πού κολλάει η Ρένα Βλαχοπούλου σε όλα αυτά; Για να το ανακαλύψετε πρέπει να μπείτε στην αίθουσα του θεάτρου "Κιβωτός" περίπου ένα τέταρτο πριν ξεκινήσει η παράσταση. Αμέσως μόλις χτυπήσει το πρώτο κουδούνι, αρχίζουν να ακούγονται από τα μεγάφωνα τραγούδια της περιόδου 1953-1964 (υπεύθυνος για την επιλογή τους είναι προφανώς ο Σιδερής Πρίντεζης, για τον οποίο επίσης εκφράζονται ευχαριστίες στο πρόγραμμα) που δημιουργούν την κατάλληλη ατμόσφαιρα και αποτελούν την καλύτερη εισαγωγή στην παράσταση αυτή, όχι μόνο επειδή είναι... συνομήλικα του έργου, αλλά επειδή "φωτίζουν" κάποιες από τις πτυχές του: τα "Γλυκά μου μάτια" και το "Για τις γυναίκες ζούμε" με τον Νίκο Γούναρη, το "Με σένα αρχίζει η ζωή" και το "Κορόιδα όλοι άντρες" με την Καίτη Μπελίντα, η "Σκλάβα" με την Τζένη Βάνου και--η στιγμή που ο Rena Fan... αγαλλιάζει--το "Σατράπη μου" με τη Ρένα Βλαχοπούλου. 

Μπορεί για το τρίτο κουδούνι και την έναρξη της παράστασης να επιλέχτηκε η "Σκλάβα" (ίσως επειδή είναι πιο γνωστό τραγούδι ή ίσως επειδή η ποιότητα της ηχογράφησης είναι καλύτερη), νομίζω όμως ότι το τραγούδι της Ρένας περιγράφει με ακρίβεια τα συναισθήματα της ταλαιπωρημένης Ελενίτσας και γι' αυτόν τον λόγο επέλεξα να σας το θυμίσω "ντύνοντας" με αυτό μια σειρά από φωτογραφίες της Μαριλένας Σταφυλίδου που προέρχονται από το πρόγραμμα της παράστασης. (Αν θέλετε να μαθετε περισσότερα για την ιστορία αυτού του τραγουδιού, διαβάστε τη σχετική ανάρτηση...)

Αν θέλετε λοιπόν να δείτε μια εξαιρετική παράσταση που θα σας γεμίσει με γλύκα και ίσως και αισιοδοξία, πηγαίνετε στο θέατρο "Κιβωτός" για να χαρείτε το Η γυνή να φοβήται τον άνδρα. Δεν είναι σημερινό έργο, αλλά είναι σημερινή η ανάγκη μας να πιστέψουμε στον καλό μας εαυτό. Νομίζω ότι το έργο του Γιώργου Τζαβέλλα και η παράσταση του Γιάννη Μπέζου συμβάλλουν προς αυτή την κατεύθυνση...