Σαν σήμερα το 1948: Από το αρχείο της Μπέμπας Δόξα...

Στις 19 Φεβρουαρίου 1948 η Ρένα Βλαχοπούλου διασκέδαζε σε κάποιο night club ή εστιατόριο της Νέας Υόρκης μαζί με τη Λίντα Άλμα και τον Γιάννη Φλερύ. Το αποδεικνύει η παρακάτω φωτογραφία στο πίσω μέρος της οποίας είναι γραμμένη η ημερομηνία 19/2/1948:

Η Ρένα Βλαχοπούλου, η Λίντα Άλμα, ο Γιάννης Φλερύ
και ένας κύριος αγνώστων λοιπών στοιχείων.
Πηγή φωτογραφίας: ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ,
Τμήμα Παραστατικών Τεχνών,
Αρχείο Μπέμπας Δόξα

Το ιδιαίτερα ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι αυτή η φωτογραφία βρίσκεται στο αρχείο της πρωταγωνίστριας του ελαφρού μουσικού θεάτρου Μπέμπας Δόξα που φυλάσσεται στο Τμήμα Παραστατικών Τεχνών του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου (ΕΛΙΑ).

Πηγή φωτογραφίας: ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ,
Τμήμα Παραστατικών Τεχνών,
Αρχείο Μπέμπας Δόξα

Και εκτός από αυτή τη "μαρτυρία" της παρουσίας της Ρένας Βλαχοπούλου στις ΗΠΑ υπάρχει και ακόμα μία. Στην πίσω πλευρά μιας μικρής αφίσας που διαφημίζει το Leon & Eddie's, ένα διάσημο night club της εποχής εκείνης που βρισκόταν στην 52η οδό, στη δυτική πλευρά της 5ης λεωφόρου, υπάρχει μια ιδιόχειρη αφιέρωση της Ρένας στην Μπέμπα Δόξα (διατηρώ φυσικά τα τρία... δροσερα ορθογραφικά λαθάκια της Ρένας): 

Χαρισμένο στην Αγαπητή Μπέμπα Δόξα για να θυμάται μερικές φίλες που αν και ποτέ δεν της το έδιξαν πάντοτε την αγαπούσαν, διότι θυμάμαι πως κάποτε στον πόνον μου με λυπήθηκε. Είμαι πολύ καλά και ελπίζω πολύ γρίγορα να μάθης την πραγματικά μεγάλη εξέλιξήν μου.

Με αγάπη

Rena Vlahopoulou

New York 24-11-48

Πηγή φωτογραφίας: ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ,
Τμήμα Παραστατικών Τεχνών,
Αρχείο Μπέμπας Δόξα

Τι να είχε συμβεί ακριβώς; Να της έστειλε τη φωτογραφία και την αφίσα ταχυδρομικά ή να την έστειλε με κάποιον κοινό γνωστό που επέστρεψε στην Ελλάδα; Επιπλέον, σε ποια δύσκολη στιγμή της  ζωής της να αναφέρεται η Ρένα Βλαχοπούλου; Προτού ξεκινήσει την περιοδεία της με τον Γιάννη Σπάρτακο το 1946, η Ρένα είχε δουλέψει με την Μπέμπα Δόξα τρεις σεζόν: το καλοκαίρι του 1944 στο θέατρο Ερμής (σε πέντε επιθεωρήσεις και μία μουσική ηθογραφία), το καλοκαίρι του 1945 στο θέατρο Ακροπόλ (σε δύο επιθεωρήσεις) και τη χειμερινή σεζόν 1945-46 στο θέατρο Παπαϊωάννου (σε δύο επιθεωρήσεις και δύο μουσικές ηθογραφίες). Υποπτεύομαι ότι το καλοκαίρι του 1944 δεν θα είχε λόγο να είναι πονεμένη, αφού ήταν ακόμα μάλλον νιόπαντρη (είχε παντρευτεί τον δεύτερο σύζυγό της τον Νοέμβριο του 1943). Πιθανώς όμως να αναφέρεται σε γεγονότα που μπορεί να συνέβησαν λίγο πριν φύγει από την Ελλάδα (ενδεχομένως να βρισκόταν ήδη ο δεύτερος αυτός γάμος στο τέλος του)...

Τι άλλο μου έρχεται στο μυαλό για αυτά τα δύο σπάνια τεκμήρια του αρχείου της Μπέμπας Δόξα; Κοιτώ τη φωτογραφία από το night club (που δεν αποκλείεται να είναι και το Leon & Eddie's). Η Ρένα είναι τόσο κεφάτη πλάι σε δύο αγαπημένα της πρόσωπα, τη Λίντα Άλμα και τον Γιάννη Φλερύ. Δεν έχει συμπληρώσει ούτε δύο μήνες στην Αμερική, δεν έχει ακόμα πάρει την άδεια παραμονής (τον επόμενο μήνα θα πραγματοποιούσε ένα λευκό γάμο για να καταφέρει να την πάρει) αλλά έχει σίγουρα μεγάλα όνειρα για μια λαμπρή σταδιοδρομία στον Νέο Κόσμο. Έχει πιθανότατα ήδη ακούσει τα μεγάλα λόγια που της έλεγε ο παραγωγός Lew Leslie, που έταζε στη Ρένα και τον Σπάρτακο πως, ως Rena & Spartacos, θα ήταν επικεφαλής ενός Broadway show. Πιθανώς αυτά τα λόγια να τα άκουγε ακόμα τον Νοέμβριο του 1948 όταν έγραφε αυτές τις γραμμές στην Μπέμπα Δόξα. Κόντευε βέβαια χρόνος από την άφιξή της στις ΗΠΑ και δεν είχε ακόμα εμφανιστεί μπροστά στο αμερικανικό κοινό (αυτό θα συνέβαινε μόλις στις 15 Ιανουαρίου 1949), καθώς ο Leslie δεν μπορούσε να βρει χρηματοδότες...

Τελικά η Ρένα και ο Σπάρτακος διέκοψαν τη συνεργασία τους με τον Leslie και ξεκίνησαν μια λιγότερο φιλόδοξη πορεία σε διάφορες πολιτείες των ΗΠΑ μέχρι το καλοκαίρι του 1951 που η Ρένα επέστρεψε στην Αθήνα και συνέχισε να εμφανίζεται σε επιθεωρήσεις. Συναντήθηκε άλλες τρεις σεζόν με τη φίλη της Μπέμπα Δόξα. Την άνοιξη του 1952 συνεργάστηκε εκτάκτως για δύο εβδομάδες με τον μεγάλο μουσικό θίασο που έπαιζε στο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά: επικεφαλής του ο Ορέστης Μακρής, η Μπέμπα Δόξα και ο Σπύρος Πατρίκιος. Το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς η Ρένα Βλαχοπούλου και η Μπέμπα Δόξα εμφανίστηκαν στις δύο επιθεωρήσεις που ανέβασε ο Βασίλης Μπουρνέλλης στο Ακροπόλ (Η βασίλισσα της νύχτας και Να τι θα πει Αθήνα) και το καλοκαίρι της επόμενης χρονιάς Ρένα και Μπέμπα συναντήθηκαν για τελευταία φορά επί σκηνής στο θέατρο Περοκέ, στις επιθεωρήσεις Πουλιά στον αέρα και Ο μήνας έχει εννιά...

Θέατρο Περοκέ, 1953: Πουλιά στον αέρα
Κούλα Νικολαΐδου, Μπέμπα Δόξα, Ρένα Βλαχοπούλου, Μίμης Κοκκίνης
Φωτογραφία από το βιβλίο του Μάκη Δελαπόρτα Βίβα Ρένα
(εκδ. Άγκυρα, 2002)

Η Μπέμπα Δόξα καταγόταν από θεατρική οικογένεια. Γονείς της ήταν οι ηθοποιοί Αναστάσιος και Χρυσούλα Δόξα και, όπως συνέβαινε συχνά με τα παιδιά των ηθοποιών, η μικρή Κική (Αγγελική) άρχισε σε πολύ μικρή ηλικία να εμφανίζεται σε θεατρικά έργα στα οποία υπήρχαν ρόλοι παιδιών. Και αφού ήταν τόσο μικρούλα, όλες/-οι "μπέμπα" τη φώναζαν--και της έμεινε το όνομα. Άρχισε να εμφανίζεται επαγγελματικά γύρω στα 18 της, στα πρώτα της βήματα δούλεψε μάλιστα με τον Αττίκ. Σύντομα αναδείχτηκε σε πρωταγωνίστρια της επιθεώρησης και της οπερέτας. Η Σπεράντζα Βρανά την περιγράφει ως εξής: "Όμορφη, με ζεστή μελαχρινή ομορφιά κι ένα πικάντικο μουτράκι, μυτούλα ανασηκωμένη, παριζιάνικη (...) και ωραία φωνή". 

Πηγή φωτογραφίας: ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ,
Τμήμα Παραστατικών Τεχνών,
Αρχείο Μπέμπας Δόξα

Η Μπέμπα Δόξα ήταν ένα από τα Τρία αλλόκοτα κορίτσια, οπερέτα που παρουσίασε στο θέατρο Κεντρικόν ο θίασος του Παρασκευά Οικονόμου (τα άλλα δύο αλλόκοτα κορίτσια ήταν η Πάολα και η Τούλα Δράκου) και έχει καταγραφεί ως μια από τις μεγάλες της επιτυχίες. Στην αρχή του πρώτου κατοχικού χειμώνα επιχείρησε να παρουσιάσει με δικό της θίασο οπερέτες του Χατζηαποστόλου στο θέατρο Αργυροπούλου, αλλά πολύ σύντομα επέστρεψε στην ασφάλεια των μεγάλων θιάσων στους οποίους είχε πάντα πρωταγωνιστική θέση (στα θέατρα Απόλλων, Σαμαρτζή, Ερμής με θιασάρχες/-χίνες τις αδελφές Καλουτά, τον Μάνο Φιλιππίδη, τον Πέτρο Κυριακό, τον Γιάννη Σπαρίδη). H Απελευθέρωση τη βρήκε στο θέατρο Απόλλων, στις επιθεωρήσεις Χριστός Ανέστη και Αληθώς Ανέστη, ενώ σημείωσε μεγάλη επιτυχία στη μουσική ηθογραφία Από την Αλβανία στο Ρίμινι των Ασημακόπουλου-Σπυρόπουλου-Παπαδούκα και Ιωσήφ Ριτσιάρδη, που ανέβηκε την άνοιξη του 1945 στο ίδιο θέατρο και εξιστορούσε τα πρόσφατα γεγονότα.

Σπάνια φωτογραφία μαρκίζας μουσικού θεάτρου.
Θέατρο Απόλλων στην Απελευθέρωση
Από το φωτογραφικό λεύκωμα του Κώστα Παράσχου Η κατοχή

Ήταν, όπως και η Ρένα Βλαχοπούλου, από τα βασικά στελέχη του θιάσου που εγκαινίασε το Ακροπόλ ως μουσικό θέατρο το 1945 και δούλεψε αρκετά στις επιχειρήσεις του Βασίλη Μπουρνέλλη μέχρι το καλοκαίρι του 1952 (Μπλε και άσπρο, Ελεύθερες νύχτες, Ας τα βλέπουν οι μεγάλοι, Στης Πλάκας τις ανηφοριές, Μια βόλτα με το τζιπ, Γελάτε χωρίς βέτο, Δώδεκα παρά πέντε, Χαρούμενη Ελλάδα, Η βασίλισσα της νύχτας). Η Μπέμπα Δόξα ήταν πολύ καλή νουμερίστα, αλλά η ειδίκευσή της ήταν στα δραματικά σκετς που είχαν και τραγούδι. Η αίσθησή μου είναι ότι, όταν επιβλήθηκε στα θέατρα του Μπουρνέλλη η Καίτη Μπελίντα ως πρωταγωνίστρια των δραματικών σκετς, η Μπέμπα Δόξα αναγκάστηκε να αποχωρήσει από τις επιχειρήσεις του. Συνέχισε βέβαια να είναι συνθιασαρχίνα ή πρωταγωνίστρια σε άλλους μεγάλους θιάσους στα θέατρα Περοκέ, Αργυροπούλου, Κυβέλης. Το 1955 μάλιστα εμφανίστηκε για πρώτη φορά σε πρόζα, επικεφαλής δικού της θιάσου, στο θέατρο Ραντάρ της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, όπου παρουσίασε την κωμωδία του Μιχάλη Κουνελάκη Ερωτική καθοδήγησις--βέβαια, είχε ήδη εμφανιστεί σε πρόζα στην επαρχία, νωρίτερα την ίδια χρονιά, στην κωμωδία του Ψαθά Ζητείται ψεύτης που παρουσίαζε ο θίασος Μπέμπας Δόξα Νικήτα Πλατή.

Φινάλε της επιθεώρησης Να τι θα πει Αθήνα
με όλους τους παλιούς επιθεωρησιακούς τύπους επί σκηνής.
Η Μπέμπα Δόξα πρώτη από αριστερά. Η Ρένα Βλαχοπούλου τρίτη.
Στο κέντρο η Καίτη Ντιριντάουα.
Φωτογραφία από την ιστοσελίδα του Facebook Μουσικό Θέατρο
του ηθοποιού και χορευτή Γιάννη Χριστόπουλου

Αν και είχε περιοδεύσει για λίγο και στα χρόνια του '40, άρχισε να πραγματοποιεί πιο συχνά περιοδείες από τα μέσα της δεκαετίας του '50. Ήταν η πρωταγωνίστρια του πρώτου προσωπικού θιάσου της Σπεράντζας Βρανά που περιόδευσε ανά την Ελλάδα το 1958-59--είχε μάλιστα και ένα ατύχημα όταν το αυτοκίνητο που οδηγούσε η Σπεράντζα τράκαρε... Μαζί της η Βρανά είχε κάνει μια μεγάλη επιτυχία το 1952 στο Ακροπόλ, το νούμερο "Δυο καρδιές": η Μπέμπα Δόξα ήταν η ρομαντική καρδιά της παλιάς εποχής και η Βρανά η μάγκικη καρδιά της σύγχρονης εποχής. 

Πηγή φωτογραφίας: ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ,
Τμήμα Παραστατικών Τεχνών,
Αρχείο Μπέμπας Δόξα

Όταν η δική της θεατρική γενιά άρχισε να παροπλίζεται, η Μπέμπα Δόξα δεν το έβαλε κάτω. Στο μεταξύ είχε παντρευτεί τον ηθοποιό Βαγγέλη Κομματά, που ήταν γνωστός στα συνοικιακά θέατρα και τα βαριετέ ως Κατσουλίνος, και μαζί συγκρότησαν θιάσους που εμφανίζονταν σε περιφερειακά θέατρα: στο Άλσος Παγκρατίου, στον Ορφέα Περιστερίου, στα Ολύμπια Πειραιώς. Ο Πειραιάς ήταν η γενέτειρά της και είχε εμφανιστεί πολλές φορές στις σκηνές του. Άλλωστε η ίδια θεωρούσε πως η μεγαλύτερή της επιτυχία ήταν η οπερέτα Αυτοκρατορικές βιολέτες του Βενσάν Σκοτό που παρουσίασε τη χειμερινή σεζόν 1962-63 η "Λυρική Σκηνή Πειραιώς" στο Δημοτικό Θέατρο της πόλης με επικεφαλής τις/τους Τάκη Μηλιάδη, Σοφία Βερώνη, Μπέμπα Δόξα, Μπέτυ Μοσχονά, Κώστα Δούκα και Γιάννη Φέρμη, και μουσικό υπεύθυνο τον Μενέλαο Θεοφανίδη--παράσταση που κράτησε το πρόγραμμα του θεάτρου για τρεις μήνες.

Πηγή φωτογραφίας: ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ,
Τμήμα Παραστατικών Τεχνών,
Αρχείο Μπέμπας Δόξα

Η Μπέμπα Δόξα εγκατέλειψε το σανίδι το 1973. Έκτοτε συμμετείχε σποραδικά σε ραδιοφωνικές εκπομπές, κυρίως του Αρτέμη Μάτσα (υπάρχει στο YouTube η ραδιοφωνική επιθεώρηση Αποκριά με το χθες στην οποία ερμηνεύει ένα κείμενο του Τίμου Μωραϊτίνη), ενώ ο Μάτσας παρουσίασε και ένα τηλεοπτικό της πορτρέτο, τον Απρίλιο του 1989, στην εκπομπή του Τα φώτα της ράμπας δεν σβήνουν ποτέ. Τη θυμάμαι ακμαία, γλυκομίλητη, με έναν καλό λόγο για όλες/όλους τις συνεργάτιδες/τους συνεργάτες της και καθόλου παραπονούμενη (αντίθετα από άλλες/-ους συναδέλφους της στην ίδια σειρά εκπομπών). Στην εκπομπή τραγούδησε τα τραγούδια "Περαία μου" του Νίκου Γούναρη και "Είναι η αγάπη μπουκέτο βιολέτες", ενώ ερμήνευσε και ένα νούμερο βασισμένο στην "Ταμπακιέρα" της Σοφίας Βέμπο που της το είχε γράψει ο αδελφός της, ο γνωστός σκηνογράφος και ζωγράφος Στέλιος Δόξας.

Η Μπέμπα Δόξα πέθανε αθόρυβα τον Οκτώβριο του 2000, στα 81 της χρόνια παίρνοντας μαζί της αναμνήσεις, επιτυχίες και δυσκολίες της καριέρας της, αλλά αφήνοντας πίσω της ένα πολύτιμο αρχείο που κρύβει μικρούς θησαυρούς όπως αυτούς που παρουσίασε η σημερινή ανάρτηση...

Η Νίτσα Μόλλυ, ο Δημήτρης Ιβάνωφ, η Ρένα Βλαχοπούλου,
η Κούλα Νικολαΐδου και η Μπέμπα Δόξα.
Σύμφωνα με τον ηθοποιό και χορευτή Γιάννη Χριστόπουλο,
η φωτογραφία, (από το αρχείο του Δημήτρη Ιβάνωφ)
προέρχεται από εκδήλωση που διοργανώθηκε
προς τιμήν των εικονιζόμενων στην Ελληνοαμερικανική Ένωση το 1989  

Η παρούσα ανάρτηση, όπως και όλα τα κείμενα που δημοσιεύονται στο ιστολόγιο αυτό, είναι αποτέλεσμα προσωπικής έρευνας. Είναι υποχρεωτική η ρητή αναφορά στο ιστολόγιο, όταν χρησιμοποιείται υλικό από τις αναρτήσεις του.