Σαν σήμερα το 1943: Ανοιξιάτικες τρέλες

Στις 20 Μαρτίου 1943 οι αθηναϊκές εφημερίδες δημοσίευσαν μια χρησιμότατη διαφήμιση της επιθεώρησης Ανοιξιάτικες τρέλες που είχε ξεκινήσει τις παραστάσεις της την προηγούμενη μέρα. Ήταν χρήσιμη, φαντάζομαι, για το κοινό, αλλά είναι χρησιμότατη για τη θεατρολογική έρευνα, καθώς δεν έχει εντοπιστεί κάποιο ρεπορτάζ ή κριτική που να παρουσιάζει το περιεχόμενο των σκηνών του έργου αλλά και τους τίτλους των τραγουδιών που ερμήνευε η ντιζέζ του θιάσου, η "Βασίλισσα της Τζαζ" Ρένα Βλαχοπούλου (ακόμα και το πρόγραμμα της παράστασης είναι πιο φειδωλό σε πληροφορίες!). Τα κείμενα της επιθεώρησης είχαν γράψει ο Αλέκος Σακελλάριος και ο Χρήστος Γιαννακόπουλος, ενώ τη μουσική υπέγραφε ο Μιχάλης Σουγιούλ, ο οποίος εμφανιζόταν στην παράσταση με το ακορντεόν του. Διευθυντής της ορχήστρας πάντως ήταν ο Γιάννης Σπάρτακος που θριάμβευε εκείνη τη σεζόν με μοτίβα στους ρυθμούς της τζαζ. 

Το εξώφυλλο του προγράμματος της επιθεώρησης
Ανοιξιάτικες τρέλες
Από το αρχείο του Μιχάλη Σουγιούλ
που φυλάσσεται στη Βιβλιοθήκη Λίλιαν Βουδούρη
του Μεγάρου Μουσικής

Έτσι το θέατρο Πάνθεον κάνει "μερικές ερωτήσεις" στο κοινό:

1) Είδατε τι τραβάει ο ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ που πάει να γίνη καλά στην κλινική του ΣΤΥΛΙΑΝΟΠΟΥΛΟΥ;

2) Είδατε την Μ. ΚΡΕΒΒΑΤΑ που δέχεται τους φίλους της σ' ένα εξωφρενικό πάρτυ; (Σημείωση του Rena Fan: είχαν γίνει πλέον μόδα τα ολονύκτια πάρτι στην πρωτεύουσα που αφενός "υποχρέωναν" τη νεολαία να ξενυχτήσει σε φιλικά σπίτια, καθώς λόγω της απαγόρευσης της κυκλοφορίας δεν ήταν δυνατή η επιστροφή στο σπίτι πριν το ξημέρωμα και, αφετέρου, στη διάρκειά τους μπορούσαν να οργανωθούν πράξεις αντίστασης...)

3) Είδατε τον ΔΟΥΚΑ που εννοεί να προσαρμόση τα ρεμπέτικα τραγούδια στο ρυθμό της τζαζ;

4) Είδατε την Μ. ΝΕΖΕΡ ως Μαργαρίτα Γκωτιέ;

5) Είδατε τον ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗ να παραδίδη ιδιαίτερα μαθήματα στον ΦΙΛΙΠΠΙΔΗ και τον ΔΟΥΚΑ;

6) Ακούσατε την ΡΕΝΑ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ στα νέα τραγούδια της "Τα δυο χειλάκια σου", "Χλωμό φεγγάρι", "Τα μαύρα νέφη";

7) Είδατε την ΠΑΟΛΑ στη γλυκειά Νανά;

8) Είδατε το μπαλέττο ΜΠΑΡΚΟΥΛΙΕΡΟ, το χορευτικό ζευγάρι ΚΩΣΤΑ-ΤΖΟΥΛΙΑ και τις Α' χορεύτριες ΑΝΝΥ ΦΡΑΓΚΟΥΛΗ-ΗΡΑ ΖΟΥΓΚΟΒΑ στις νέες τους δημιουργίες;

9) Ακούσατε την ορχήστρα ΣΠΑΡΤΑΚΟΥ στα καινούργια της παιχνίδια τζαζ;     

ΤΙ; ΟΧΙ;

Τρέξτε λοιπόν στις

ΑΝΟΙΞΙΑΤΙΚΕΣ ΤΡΕΛΛΕΣ

τη μεγαλείτερη επιτυχία που παίζεται από χθες στο

ΘΕΑΤΡΟΝ ΠΑΝΘΕΟΝ

Από το πρόγραμμα μαθαίνουμε ότι στο σκετς "Στην κλινική" παίζει όλος ο θίασος (με αυτό έκλεινε η παράσταση), ενώ η Μαρίκα Κρεβατά εμφανιζόταν επίσης με τον Γιάννη Στυλιανόπουλο στο ντουέτο "Οικογενειακή ζωή" και μαζί με τη Μαρίκα Νέζερ και τον Κώστα Δούκα στο τρίο "Ζήτω η τζαζ". Προφανώς σε αυτό το νούμερο ο Δούκας διασκεύαζε τα ρεμπέτικα στους ρυθμούς της τζαζ--με μαέστρο τον Γιάννη Σπάρτακο το νούμερο αυτό... ακούγεται (δυστυχώς μόνο μεταφορικά) άκρως ενδιαφέρον!

Και η ιταλική μετάφραση του προγράμματος:
ήταν υποχρεωτική λόγω της παρουσίας
των Ιταλών στην Αθήνα--ενώ προγράμματα
άλλων θέατρα ήταν τρίγλωσσα (ελληνικά, ιταλικά και γερμανικά).
Η ιταλική μετάφραση παραλείπει τη δεύτερη εμφάνιση
της Ρένας Βλαχοπούλου λίγο πριν το τέλος
της δεύτερης πράξης.
Από το αρχείο του Μιχάλη Σουγιούλ
που φυλάσσεται στη Βιβλιοθήκη Λίλιαν Βουδούρη
του Μεγάρου Μουσικής

Αξίζει να σημειώσουμε ότι στο έργο υπάρχει έντονη σάτιρα της θεατρικής ζωής: η εμφάνιση της Νέζερ ως Μαργαρίτας Γκωτιέ παραπέμπει στην επιτυχία του θεάτρου Κοτοπούλη Η κυρία με τις καμέλιες, ενώ το φινάλε της επιθεώρησης που είχε τον τίτλο "Τι είδαμε φέτος" σατίριζε πολλές από τις θεατρικές παραστάσεις που παρουσιάστηκαν τη σεζόν 1942-43 στα αθηναϊκά θέατρα, "αν και εις αυτόν δυστυχώς γίνεται κατάχρησις παρατόλμου και ατυχούς σατύρας (sic) του προσώπου του θεατρικού επιχειρηματίου κ. Χαμαράκη" (Βραδυνή, 20-3-1943). Και η Ακρόπολις συμπληρώνει πως επικρίσεις "εγράφησαν και ηκούσθησαν διότι (...) ο κ. Χαμαράκης ακούει τον αναβαλλόμενο επειδή έγινε από κομμωτής κυριών θεατρικός επιχειρηματίας ενώ ίσως θα ήτο φυσικώτερον να ήταν πρώην ταξιθέτης". Δεν είμαι σίγουρος αν αυτό είναι καρφί για κάποιον άλλο επιχειρηματία που άλλαξε ρότα στην επαγγελματική του ζωή, οι κακές γλώσσες πάντως έλεγαν ότι ο κομμωτής Κώστας Χαμαράκης (το κομμωτήριό του βρισκόταν απέναντι από το Ρεξ) αποφάσισε κάποια στιγμή να ασχοληθεί και με τις θεατρικές επιχειρήσεις επειδή ήθελε να προβάλει την αγαπημένη του Έλλη Κονδυλάκη. Όμως είναι γεγονός πως παρουσίασε πολύ φροντισμένες παραστάσεις και δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι σε εκείνον (και στις/στους ηθοποιούς των θιάσων του φυσικά) οφείλεται η ανάκαμψη της οπερέτας μέσα στην Κατοχή... 

Το εξώφυλλο της παρτιτούρας
του τραγουδιού "Mi piace cantare" 
ή "Τα δυο χειλάκια σου τα βυσσινιά"
Πηγή: ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ,
Τμήμα Παραστατικών Τεχνών

Από τα τρία τραγούδια που ερμήνευε η Ρένα Βλαχοπούλου στην παράσταση, η Βραδυνή ξεχώρισε το σουίνγκ "Τα δυο χειλάκια σου τα βυσσινιά". Για καλή μας τύχη σώζεται η παρτιτούρα του στο Τμήμα Παραστατικών Τεχνών του ΕΛΙΑ. Βλέπουμε πως πρόκειται για άλλο ένα ιταλικό τραγούδι, σε μουσική του Clemente Gusella και στίχους του Bruno Gerri που απόκτησε ελληνική ιθαγένεια χάρη στους Σακελλάριο-Γιαννακόπουλο. Δεν έχω καταφέρει (ακόμα και με τη βοήθεια μουσικών από την Ιταλία) να εντοπίσω κάποια ηχογράφηση του πρωτότυπου τραγουδιού. Η ελληνική του εκδοχή σαφώς δεν γνώρισε τη μεγάλη επιτυχία του "Βρέχει", του "Νάνι νάνι" και του "Μπουμπουκιού", πάντως είναι ένα ζωηρό, κεφάτο τραγούδι, από εκείνα που ταίριαζαν ιδιαίτερα στην ιδιοσυγκρασία της Ρένας Βλαχοπούλου, και οι ελληνικοί στίχοι του ήταν οι εξής:

Τα δυο χειλάκια σου τα βυσσινιά

πάνε φιρί φιρί για δαγκωνιά

Τα δυο χειλάκια σου γλυκαίνετ' όποιος τ' ακουμπά.

Ζαχαροπλάστης ήταν ο μπαμπάς σου.

Ένα φιλί να δώσω λαχταρώ

στο μαγουλάκι σου το δροσερό

Και μ' ένα, δύο, τρία, πέντε, έξι, επτά φιλιά

να φάω του λαιμού σου την ελιά.

Ντα ντα ντα,

Αχ και να σε είχα κοντά.

Ντου ντου ντου 

για να σε φιλούσα παντού.

Στα δυο χειλάκια σου κτλ...

Τα μάτια σου τα βαθυγάλαζα

αλλού δεν θα τα βρω.

Πώς με κρατάν, σαν με κοιτάν

μ' αυτό το βλέμμα τους το αβρό.

Ένα φιλάκι σου δεν θ' άλλαζα ούτε με θησαυρό.

Και λαχταρώ πολύ πολύ,

Αχ πολύ πολύ, ένα σου φιλί! Ναι!

Τα δυο χειλάκια σου κτλ...

Το ίδιο θέμα με... παραλλαγές θα εμφάνιζαν λίγες μέρες αργότερα στο θέατρο Κοτοπούλη-Ρεξ ο Σπάρτακος και οι Σακελλάριος-Γιαννακόπουλος στον περίφημο Φανό των συντακτών του 1943 ("Ένα φιλάκι να σου 'δινα"--το λάνσαρε η Ρένα Βλαχοπούλου φυσικά) αλλά και λίγους μήνες αργότερα στο Περοκέ, στην επιθεώρηση Τα ίδια, Παντελάκη μου ("Το φιλί που χθες μου έδωσες στο στόμα..."--το λάνσαραν η Ηρώ Χαντά και ο Κώστας Μανιατάκης και μας το θύμισαν πολλά χρόνια αργότερα η Ρένα με τον Γιάννη Σπάρτακο στον Λυκαβηττό και πιο πρόσφατα η Ρένα με τον Γιάννη Βογιατζή).

Πάντως, εκτός από τη βασική τραγουδιστική της εμφάνιση λίγο πριν το φινάλε της πρώτης πράξης, διαβάζουμε στο πρόγραμμα πως η Ρένα Βλαχοπούλου είχε στη δεύτερη πράξη και μια εμφάνιση με το Τρίο Μουτσάτσος, που είχε τον τίτλο "Ερωτευμένες κιθάρες"... 

Η Ρένα Βλαχοπούλου και το Τρίο Μουτσάτσος (Φώτης Πολυμέρης,
Γιώργος και Χαράλαμπος Μαλλίδης) στη σκηνή του θεάτρου Πάνθεον.
Φωτογραφία από το βιβλίο του Φώτη Πολυμέρη Των αναμνήσεων η λιτανεία
(Άγκυρα, 2003)

Οι Ανοιξιάτικες τρέλες ήταν το τρίτο έργο του θιάσου Μάνου Φιλιππίδη-Μαρίκας Κρεβατά (Σύμπραξις Κώστα Δούκα-Καλλιτεχνική διεύθυνσις Ιωάννη Στυλιανόπουλου και η Μαρίκα Νέζερ), μετά τις επιθεωρήσεις Στον ρυθμό της τζαζ και Μελωδίες του 1943. Παίχτηκε λίγο περισσότερο από έναν μήνα, μέχρι το τέλος της Μεγάλης Εβδομάδας (τα θέατρα εκείνη τη σεζόν έμειναν κλειστά μόνο τη Μεγάλη Παρασκευή!...) και το Πάσχα του 1943 το διαδέχτηκε το Ταμπλ Ντοτ... 

Η παρούσα ανάρτηση, όπως και όλα τα κείμενα που δημοσιεύονται στο ιστολόγιο αυτό, είναι αποτέλεσμα προσωπικής έρευνας. Είναι υποχρεωτική η ρητή αναφορά στο ιστολόγιο, όταν χρησιμοποιείται υλικό από τις αναρτήσεις του.