Στις 7 Ιουνίου 1945 η Καθημερινή δημοσίευσε ένα αναλυτικό ρεπορτάζ από την εμφάνιση της ορχήστρας της αμερικανικής αεροπορίας The Air Transport Command Band, μιας 17μελούς ορχήστρας που είχε ως στόχο την ψυχαγωγία των αμερικανικών δυνάμεων που βρίσκονταν στην Ευρώπη. Η ορχήστρα επισκέφτηκε την Ελλάδα για να ψυχαγωγήσει τους Αμερικανούς στρατιώτες, αλλά πραγματοποίησε δύο εμφανίσεις και για το αθηναϊκό κοινό, μία στο θέατρο Παρκ και μία στο θέατρο Ριάλτο, στην οποία συνέπραξε, όπως ήταν μάλλον φυσικό, και η Ελληνίδα Βασίλισσα της Τζαζ Ρένα Βλαχοπούλου.
 |
| The Air Transport Command Band με μαέστρο τον Jack Platt που ο ελληνικό Τύπος επέμενε να αποκαλεί "Πρατ". Πηγή φωτογραφίας: Βραδυνή, 5-6-1945 |
Πριν προχωρήσουμε στις λεπτομέρειες της βραδιάς αυτής, αξίζει τον κόπο, διά την... ιστορίαν, να αναφέρω κάποια στοιχεία που βρήκα στο διαδίκτυο για την μπάντα αυτή. Πρώτα από όλα, παρόλο που τα δύο ελληνικά έντυπα που ασχολήθηκαν μαζί της ανέφεραν, σταθερά, ότι ο μαέστρος λεγόταν Τζακ Πρατ, η έρευνά μου απέδειξε ότι το επώνυμό του ήταν Πλατ (Jack Platt). Στο αμερικανικό περιοδικό Billboard, σε τεύχος του Αυγούστου του 1945, διαβάζω ότι η ορχήστρα είχε δημιουργηθεί το 1942 στη βάση Camp Lee της Virginia. Ανάμεσα στα μέλη της ήταν ο τρομπετίστας Lonnie Wilfong, o σαξοφωνίστας (άλτο) Joe Moser, ο σαξοφωνίστας (βαρύτονο) Kenny Lowther, ο τρομπονίστας Don Gardnder, ο Herb Bass, ο τρομπετίστας Robin Gould, οι αδελφοί Bill και Bob Decker (τρομπόνι και μπάσο), ο κλαρινετίστας Jimmy Hayes και ο πιανίστας Larry Mann (που ήταν και ενορχηστρωτής). Οι περισσότεροι προέρχονταν από την περιοχή της Washington και όλοι τους είχαν ήδη μαθητεύσει κοντά σε έμπειρους μουσικούς της τζαζ και υπηρετούσαν τη στρατιωτική τους θητεία. Στις 8 Αυγούστου πήραν επίσημα τον τίτλο της "Ορχήστρας της Αμερικανικής Αεροπορίας στην Ευρώπη". Η Βραδυνή στις 4 Ιουνίου μας ενημέρωσε επιπλέον ότι ο μαέστρος ήταν καθηγητής μουσικής και ότι η "Ορχήστρα 'Τζακ Πρατ' έχει δώσει πλέον από 250 συναυλίες και εκπομπές και έχει γυρίσει πολλά μουσικά φιλμ με τους γνωστότερους κινηματογραφικούς αστέρες" (αυτό το τελευταίο μου φαίνεται ότι είναι μάλλον μια διαφημιστική υπερβολή του Καλλιτεχνικού Γραφείου Αθηνών που διαχειρίστηκε τις εμφανίσεις της ορχήστρας στην Αθήνα). H ορχήστρα φαίνεται πως άφησε έναν μικρό αριθμό ηχογραφήσεων, στις οποίες κυρίως συνοδεύει τον τραγουδιστή Django Reinhardt στο Παρίσι.
 |
| Jack Platt (και όχι Πρατ): O μαέστρος του The Air Transport Command Band Πηγή: Discogs |
 |
| Ο κωμικός Jay Jason σε μεγάλη ηλικία Φωτογραφία από τη Wikipedia |
Την ορχήστρα συνόδευε στις εμφανίσεις της ο Αμερικανός κωμικός Jay Jason, "ο καλύτερος κομπέρ της Αμερικής". Στην παράσταση που δόθηκε στο Ριάλτο, στις 5 Ιουνίου 1945, στις 7μμ, αναγγέλθηκε ότι ο Jason, που ήταν καλός και στις μιμήσεις, θα μιμούνταν τον Χίτλερ και τον Μουσολίνι (δεν είχε περάσει ούτε μήνας από την 8η Μαΐου 1945 και ο ενθουσιασμός του κοινού για τέτοιες μιμήσεις θα ήταν, υποθέτω, μεγάλος). O "περίφημος τραγουδιστής της τζαζ" και "αστέρι της Βινταφόν(;)" Ρόμπερτ Γκουλντ (μάλλον άλλη μια διαφημιστική υπερβολή, ο άνθρωπος ήταν, όπως είδαμε, ο τρομπετίστας της μπάντας) θα τραγουδούσε "το τελευταίο σουξέ της Ν. Υόρκης 'Κάντυ' ελληνιστί" (προφανώς το "Candy" των Alex Kramer-Joan Whitney-Mack David). Ανακοινώθηκε επίσης ότι θα συμμετείχαν η Ρένα Βλαχοπούλου και το χορευτικό ζευγάρι Γιάννης Φλερύ-Λίντα Άλμα. Η βραδιά θα είχε φιλανθρωπικό χαρακτήρα, καθώς τα έσοδα θα δίνονταν στον Σύνδεσμο Προστασίας Ανηλίκων. Τα υπόλοιπα θα τα μάθουμε πρώτα από το ρεπορτάζ της Καθημερινής, που φέρει την υπογραφή "Ε."--και δεν αποκλείεται να πρόκειται για την Ελένη Βλάχου.
Η ΤΖΑΖ ΤΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ
Η ορχήστρα του Τζακ Πραττ είναι μία πρώτης τάξεως αμερικανική "Τζαζ" επιστρατευμένη, η οποία γυρίζει τις πέντε ηπείρους και διασκεδάζει τα αμερικανικά στρατεύματα. Χατηρικώς έκανε μία εξαίρεσιν και προχθές αφιέρωσε ένα απόγευμά της στους πολίτας Αθηναίους. Από νωρίς ο κόσμος είχε πλημμυρίσει το "Ριάλτο".
Μόλις άνοιξε η αυλαία, ξεχύθηκε ένας ζωντανός, ρυθμικός, μεταλλικός παλμός και ενεφανίσθησαν καθισμένοι σε δυο σειρές δεκαοχτώ μουσικοί με στολή αεροπόρων. Μεταλλικά όργανα, σαξόφωνα, κλαρινέττα, μια πασσαβιόλα (sic), ταμπούρλο και, φυσικά, πιάνο.
Οι θεαταί συνηθισμένοι σε ορχήστρες όπου όλοι αυτοί που παίζουν εκτελούν με πειθαρχία, όσο τάλαντο τους έχει χαρίση ο Θεός, και ύφος υπομονητικό το κομμάτι τους, έμειναν έκπληκτοι μπροστά στο έξαλλο κέφι των Αμερικανών. Αυτοί χαλούσαν τον κόσμο. Γελαστοί, ενθουσιασμένοι, δεν σταματούσαν ούτε λεπτό να ζούνε την μουσική. Όταν δεν παίζαν, κτυπούσαν παλαμάκια, μουρμούριζαν, κρατούσαν τον ρυθμό με τους ώμους, τα πόδια, το κεφάλι. Ένας ηλεκτρισμός νεανικός και εύθυμος απλώθηκε σε όλο το θέατρο και μέσα σε λίγα λεπτά η επαφή μεταξύ σκηνής και θεατών ήταν μοναδική για τους Αθηναίους. Ο "κομπέρ", ένας στρουμπουλός, ροδοκόκκινος Αμερικανός προσέθεσε κι αυτός στην σύσφιγξη των σχέσεων. Έπιασε κουβέντα με κόσμο και κοσμάκη, διηγήθηκε ένα αμερικανικό ανέκδοτο και έμεινε κατάπληκτος όταν όλο το θέατρο γέλασε στη σωστή στιγμή, χαιρέτησε με κολακευτικά λόγια την "φαίϋμους Μαρίκα", την "φημισμένη" Μαρίκα Κοτοπούλη, που παρακολουθούσε και καταδιασκέδαζε σ' ένα θεωρείο, ετρέλλανε κυριολεκτικώς μία ευγενική κυρία--μέλος του Συνδέσμου προστασίας ανηλίκων, εις όφελος του οποίου εδίδετο η παράστασις. Την τραβολογούσε κάθε τόσο από τα παρασκήνια, την έφερνε διά της βίας μπροστά στο μικρόφωνο διά να μεταφράζη τα διάφορα αστεία, την ζάλιζε σε τέτοιο βαθμό, ώστε την καταντούσε άφωνο.
Ο μόνος που ήταν πιο ήσυχος ήταν ο τραγουδιστής της ορχήστρας. Όταν σηκώθηκε, πανύψηλος κρεμανταλάς με νυσταγμένο ύφος, και τρίκλισε σκεπτικός προς το μικρόφωνο, το κοινό περίμενε με αγωνία το αποτέλεσμα. Έμοιαζε πολύ πιο μεθυσμένος από τον Ορέστη Μακρή στις πιο ρεαλιστικές του στιγμές. Με ανακούφισι τον άκουσαν να τραγουδάει με εξαιρετική φωνή και πολλή μαεστρία, αλλά λίγα λεπτά μετά εστάθηκε πάλι κοντά στο μικρόφωνο και ενώ η ορχήστρα έπαιζε την αρχή ενός κομματιού, αυτός έβγαλε ένα χαρτί τσαλακωμένο από την τσέπη του και άρχισε να το κυττάζη με τρόμο. Το έφερνε πιο κοντά, το πήγαινε πιο μακριά, και έκανε συνεχώς σπαραχτικές γκριμάτσες. Πάλι το ακροατήριο άρχισε να έχη υποψίες... αλλά έξαφνα, όταν ήρθε η σειρά του "ρεφραίν", άρχισε να τραγουδάη μια τελευταία αμερικανική επιτυχία με λόγια ελληνικά... και τι λόγια: "Κι όταν είμαι εγκώ κον-ντά σου... λέω... ζακκα-ρο-πλά-στη... ήταν το μπαμπάς σου..." Και ετελείωσε σε χαλασμό χειροκροτημάτων [Σημείωση του Rena Fan: Άραγε του Πωλ Μενεστρέλ η απόδοση των στίχων; Δεν πρέπει να συγχέεται φυσικά με το προπολεμικό ταγκό "Ζαχαροπλάστης ήταν ο μπαμπάς σου"].
Η παράστασις προχωρούσε. Ο κομπέρ ενεφανίσθη σε απομιμήσεις, έγινε εγγαστρίμυθος και μετά παρουσίασε με ενθουσιασμό και θερμότατα λόγια το αθηναϊκό χορευτικό ζεύγος "Λύντα και Τζων", όπως πολύ λογικά βάπτισε τους "Λύντα Άλμα και Τζων Φλερύ", και την "Ρένα", την Ρένα Βλαχοπούλου. Το ακομπανιαμέντο που έκαναν στην "Ρένα" για το ωραίο κομμάτι του Σπάρτακου "Θα σε πάρω να φύγουμε" ήταν ένα θαύμα αρμονίας και διακριτικότητας. Και η Ρένα ήταν--και δεν είναι μικρό κομπλιμέντο--εις το ύψος του περιβάλλοντος. Όταν τραγούδησε και ένα δεύτερο αμερικανικό κομμάτι αγγλικά, τα μέλη της ορχήστρας την εκύτταζαν με απορία και κυτταζόντουσαν μετά ενθουσιασμένοι.
Ζωή, κέφι, ευθυμία, κομμάτια "σουίγκ" που έκαμαν μερικούς ανηλίκους θεατάς να χοροπηδούν σαν τσουρουφλισμένοι στις καρέκλες τους, ένα θαυμάσιος "κλαρινεττίστας" Τζίμυ Χαίυς και ένα φωνητικό κουιντέττο χάρισαν όλοι μαζί στους προχθεσινούς θεατάς του "Ριάλτο" ένα σύντομο ταξιδάκι στην Αμερική.
Ε.
Καθημερινή, 7-6-1945
Το πολύ συντομότερο ρεπορτάζ της Βραδυνής (6-6-1945) μας ενημερώνει ότι το "Candy" "εχαρίσθη αναμνηστικώς από τον μαέστρο Τζακ Πρατ στη Ρένα Βλαχοπούλου, η οποία και θα το λανσάρη στο 'Ακροπόλ'" [Σημείωση του Rena Fan: Η Ρένα εμφανιζόταν από τα μέσα Μαΐου στην επιθεώρηση Μπλε και άσπρο, θα τα πούμε άλλη φορά αυτά...]. Επίσης διαβάζουμε ότι "η Πρόεδρος του Συνδέσμου Προστασίας Ανηλίκων κ. Γκινοπούλου ηυχαρίστησε από σκηνής τον μαέστρο Τζακ Πρατ διά την ευγενή προσφορά της ορχήστρας του, προσέφερε δε εις αυτόν και σχετικόν ψήφισμα". Η ορχήστρα αποχαιρέτησε το αθηναϊκό κοινό και αναχώρησε για το Παρίσι...
 |
| H Βασίλισσα της Τζαζ Ρένα Βλαχοπούλου Πηγή φωτογραφίας: Καλλιτέχνης, 4-3-1945 (από τη συλλογή της Βιβλιοθήκης του ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ) |
Να, κάτι τέτοια ρεπορτάζ διαβάζει ο Rena Fan και φουρκίζεται ακόμα περισσότερο που η Ρένα Βλαχοπούλου δεν φρόντισε(;) να αφήσει περισσότερες ηχογραφήσεις από τα χρόνια του '40. Σε μια εποχή που η Ζωίτσα Κουρούκλη και η Νινή Ζαχά δεν είχαν ακόμα ενηλικιωθεί και η Μαίρη Λω και η Νάνα Μούσχουρη δεν είχαν ακόμα εμφανιστεί στο καλλιτεχνικό στερέωμα, φαίνεται πως η Ρένα Βλαχοπούλου ήταν όντως η αξιότερη εκπρόσωπος της τζαζ στη χώρα μας. Τόσο που αναρωτιέμαι, για άλλη μια φορά, πώς, μετά και την εμπειρία που απέκτησε στην Αμερική, δεν ενδιαφέρθηκε να συνεχίσει να τραγουδά αυτό το ρεπερτόριο. Ίσως λάθος επιλογές, ίσως άλλες εποχές...
Η παρούσα ανάρτηση, όπως και όλα τα κείμενα που δημοσιεύονται στο ιστολόγιο αυτό, είναι αποτέλεσμα προσωπικής έρευνας. Είναι υποχρεωτική η ρητή αναφορά στο ιστολόγιο, όταν χρησιμοποιείται υλικό από τις αναρτήσεις του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου