Στις 22 Ιουνίου 1944 οι αθηναϊκές εφημερίδες δημοσίευσαν ρεπορτάζ και κριτικές για την επιθεώρηση Κόσμος και κοσμάκης των Σώτου Πετρά και Κώστα Κιούση που είχε ανεβεί την προηγούμενη μέρα στο θέατρο Ερμής. Όπως και στην προηγούμενη επιθεώρηση του θεάτρου Ερμής, τα Ελληνικά τοπία, συνθέτης και μαέστρος ήταν ο Γιώργος Μυρογιάννης και σκηνογράφος ο Στέλιος Δόξας. Η σύνθεση του θιάσου Π. Κυριακού-Φ. Λουκά-Γ. Σπαρίδη επίσης παρέμεινε η ίδια. Η επιθεώρηση διαφημίστηκε ως "μοντέρνα" και "αληθινά πρωτότυπη".
Από τις κριτικές αρκετά λεπτομερής είναι αυτή του Νικ. Καπ. στη Βραδυνή. Δεν ξέρω αν είναι απόλυτα αντικειμενική, γιατί ο ένας από τους συγγραφείς, ο Σώτος Πετράς, ήταν συνεργάτης της εφημερίδας (και για αυτόν τον λόγο είχε γίνει και μια εκτενής παρουσίασή της πριν από την πρεμιέρα της). Την αναδημοσιεύω πάντως ολόκληρη με πρόσθετες πληροφορίες για τις/τους ηθοποιούς των σκηνών--όπου μπόρεσα να τους εντοπίσω από άλλες πηγές.
Η συγγραφική δυάς Σώτου Πετρά και Κώστα Κιούση με την πρώτη εφετεινή δημιουργία της "Κόσμος και Κοσμάκης" που ενεφάνισε χθες στο θέατρο "Ερμής", προσέθεσε μια αναμφισβήτητη μεγάλη επιτυχία, ίσως πρώτη στις πρώτες, σε όσες έχει τα τελευταία χρόνια. Η νέα τους δημιουργία μπορεί να είναι μια επιθεώρηση παληού στυλ, αλλά τούτο δεν επιτρέπεται να καταλογισθή στα μειονεκτήματά της, όταν χαρίζη στο θεατή άφθονο γέλιο, σε όλες σχεδόν τις σκηνές της, ωραιότατα κωμικά ευρήματα και εξυπνάδες απόλυτα ευχάριστες στον κάθε θεατή. Και τα σόκιν που ακούγονται από σκηνής είναι τόσο αριστοτεχνικά "καμουφλαρισμένα" και τόσο "κομψά" που γίνονται δεκτά μ' αληθινή... αγαλλίασι!! Κι η μουσική--του κ. Γιώργου Μυρογιάννη--ανάλογα ευχάριστη, γεμάτη δροσερούς σκοπούς, όπως ανάλογα ωραίες οι σκηνογραφίες του κ. Στ. Δόξα. Για τον καλλιτέχνη αυτόν αξίζει εκδήλωσις θαυμασμού για το ό,τι κατώρθωσε στο στενώτατο χώρο της σκηνής του "Ερμή". Ευτυχείς ήταν οι συγγραφείς και για την απόδοσι της δημιουργίας των. Με μεγάλη στοργή--το έδειξε και το ότι ήσαν άμεμπτοι όλοι και σε όλα τους--περιέβαλαν το έργον των. Το όλον πρόγραμμα του "Κόσμου και Κοσμάκη" έχει επιτυχίες που μπορούν να θεωρηθούν επιτυχίες μεταξύ των επιτυχιών όλων των τελευταίων επιθεωρήσεων. Τις αναφέρουμε με τη σειρά του προγάμματος. "Συζυγικοί καυγάδες", "Αθήνα μου, τα κάλλη σου" [Π. Κυριακός], "Αυτά έχει ο πόλεμος" [Μπ. Δόξα-Μ. Καντιώτης], "Σερσέ λα φαμ", "Όταν θα γίνη ειρήνη" [Π. Κυριακός-Φ. Λουκά], "Κορίτσια της παντρειάς". Οι σκηνές δε "Αυτά έχει ο πόλεμος" και "Σερσέ λα φαμ" είναι εξαιρετικές. Χωριστά τα τραγούδια της Ρένας Βλαχοπούλου και της Φρόσως Κοκκόλα που αληθινά ενθουσιάζουν. Χωριστά και ο φαντασμαγορικός χορός της Ελίτα και του Φριτς Φλερύ ["Η αρπαγή της θεάς"], που θαυμάζεται και ως σύνθεσις και για την εκτέλεσί τους. Πριν τελειώσουμε δεν μπορούμε να μη μιλήσουμε ιδιαιτέρως για τους εκτελεστάς των σκηνών. Για το μπρίο της Φωφώς Λουκά, για τις όλο δροσιά και χάρι υπέροχες εμφανίσεις της Μπέμπας Δόξα, για την Άννα Γκαλ--που σε κάθε της εμφάνισι είναι και καλλίτερη--για την Δέσποινα Παναγιωτίδου που εδημιούργησε τύπους που ξεσήκωσαν το θέατρο στο γέλιο, για τη δροσιά της Φίτσας Ντάβου, για τις Καζαντζή και Παυλοπούλου. Και για τους πρωταγωνιστάς; Ο Πέτρος Κυριακός, ο ίδιος Πέτρος των παληών μεγάλων επιτυχιών του. Ο Σπαρίδης πηγή αβίαστου γέλιου [στο σκετς "Ο Αγκόπ δικηγόρος με το ζόρι"]. Ο Καντιώτης λεπτότατος, κωμικός "κινηματογραφικός". Ο Διανέλλος άμεμπτος στους ξεκαρδιστικούς του τύπους. Ο Κιούσης το ίδιο άψογος σε κάθε του εμφάνισι. Και ο κομπέρ κ. Σαντοριναίος αριστοτέχνης στη δύσκολη δουλειά του, προσθέτει πολλά στην επιτυχή εμφάνισι του έργου.
Βραδυνή, 22-6-1944
Συνολικά και ο Δρομάζος στην Καθημερινή (22-6-1944) θεωρεί πως, παρά κάποιες αδεξιότητες, οι δύο συγγραφείς "εμφανίζονται ανανεωμένοι και δημιουργούν μια ωραία επιτυχία". Στέκεται ιδιαίτερα στο φινάλε, για το οποίο όμως δεν κατάφερα να βρω πληροφορίες. Ειδικά για τον κομπέρ Κώστα Σαντοριναίο γράφει πως κράτησε "με πολλή λεπτότητα και χάρι το μέρος το κομπέρ και είναι αξιοσημείωτον ότι ο καλός αυτός ηθοποιός έχει αντιληφθή πληρέστατα την αξία του συνδετικού τύπου των σκηνών της επιθεωρήσεως". Για τον Κυριακό σημειώνει πως "χειροκροτείται ενθουσιωδώς" και "ανακαλείται επανειλημμένως εις την σκηνήν". Ο Δρομάζος έχει καλά λόγια και για τις δύο τραγουδίστριες του θιάσου: "Η δημοφιλής Ρένα Βλαχοπούλου σημειώνει μεγάλο σουξέ με τα τραγουδάκια της. Επίσης η κ. Κοκκόλα ετραγούδησε με τη γνωστή της επιτυχία δημοτικά τραγούδια".
Κατάφερα να εντοπίσω τα στοιχεία μόνο ενός (από τα δύο, υποθέτω) τραγουδιού που ερμήνευε η Ρένα Βλαχοπούλου στο Κόσμος και κοσμάκης. Ο τίτλος του ήταν "Λιλίκα", η μουσική ήταν του Μυρογιάννη και στίχοι του Κώστα Κιούση:
Με τη λευκή σου καπελίναέχεις τρελάνει την Αθήνα,τι λαδωμένο μπουκλί,τι κουκλί, τι κουκλί,θα 'χεις, φως μου, μπαμπά μερακλή...Δεν περπατάς, αλλά χορεύειςκαι δεν μιλάς, αλλά μαγεύειςκαι δεν πληγώνεις, αλλάη ματιά σου μιλάκαι ο καθένας παθαίνει πολλά.Λιλίκα μου, πλάσμα τρελό,γεμάτο γλύκα,δεν μου 'χεις αφήσει μυαλό,Λιλή, Λιλίκα.Σε γύρευα στον ουρανό,στη γη σε βρήκα,κορίτσι μου μελαχροινό,Λιλή, Λιλίκα.Τρελά σε αγαπώκαι όπου σε βλέπω τα χάνω.Και το 'χω σκοπώνα σε χαρώ κι ας πεθάνω.Λιλίκα μου, πλάσμα τρελό,γεμάτο γλύκα,δεν μου 'χεις αφήσει μυαλό,Λιλή, Λιλίκα.
Για την ιστορία όμως αξίζει να σταθώ σε μια ακόμα λεπτομέρεια: ο αναγνώστης της Βραδυνής Βασίλειος Μητροκόλιας έστειλε επιστολή στη θεατρική στήλη της εφημερίδας με την οποία διαμαρτύρεται για τη χορευτική σύνθεση της επιθεώρησης Κόσμος και κοσμάκης με τίτλο "Η αρπαγή της θεάς" "υπερέβη κάθε όριον πιθανής φαντασίας" και επισημαίνει ότι "πρέπει να ληφθούν μέτρα διά τους χορούς αυτούς. Ο θεατρόφιλος που πληρώνει για να διασκεδάση και να απολαύση ένα ωραίο θέαμα, δεν μπορεί να παρακολουθή χορούς τέτοιας απιθάνου και τολμηρής φαντασίας". Το χορευτικό έσπευσαν να υπερασπιστούν με επιστολές τους τόσο οι δύο συγγραφείς όσο και ο χορογράφος. Και πάλι για την ιστορία παραθέτω τις δύο απαντήσεις:
Με αληθινά καταπληκτικήν... κατάπληξιν διαβάσαμε στο χθεσινό σας φύλλον μια επιστολή ενός "σεμνοτυφοπλήκτου" αναγνώστου "θεατροφίλου" το επάγγελμα (ο Θεός να σας φυλάη από το άδικο) που υπογράφεται Μητροκόλιας! Ο κύριος σεμνότυφος θεατρόφιλος Μητροκόλιας, λοιπόν, γνωρίζων από μουσικόν θέατρον και χορογραφίαν όσον γνωρίζει ο τσαγκάρης από φαρμακευτικήν, επιτίθεται εναντίον ενός χορευτικού νούμερου της επιθεωρήσεως "Κόσμος και κοσμάκης" που με εξαιρετικές πιέννες παίζει επί 15ήμερον το θέατρον "Ερμής" και το βρίσκει λίαν "απιθάνου και τολμηρής φαντασίας". Χίλιοι και πλέον θεαταί κάθε βράδυ αυτό το νούμερο μαζί με τα άλλα της επιθεωρήσεως το βρίσκουν εξαιρετικά επιτυχές και χειροκροτούν θερμώς τους δύο εκτελεστάς του, την κ. Ελίτα και τον κ. Φλερύ. Επίσης οι δύο συγγραφείς του έργου και ο καλλιτεχνικός διευθυντής του θιάσου από την αρχήν το εκρίναμε και το βρήκαμε θαυμάσιο, όταν ο Ελβετός χορογράφος κ. Φριτς Φλερύ το υπέβαλε υπό την κρίσιν μας... και μόνον στον κύριο Μητροκόλια του ξινοφάνηκε όταν το είδε και το απεκάλεσε "απιθάνου τολμηρής φαντασίας!" Έλα Χριστέ και Παναγιά!!!
Ταύτα διά την τάξιν
Μετά τιμής
Σώτος Πετράς, Κώστας Κιούσης
Βραδυνή, 4-7-1944
Αγαπητή "Βραδυνή",
Διάβασα στη θεατρική σου στήλη όσα ο κ. Μητροκόλιας έγραψε για τη χορευτική μου δημιουργία μετά της δ. Ελίτας στο θέατρο "Ερμής". Και μου έκανε κακή εντύπωση η δυσμενής κριτική του κ. Μητροκόλια, περισσότερον διότι οι θεαταί όλων των παραστάσεων, καθηγηταί κλασικών χορών και συνάδελφοί μου χορογράφοι με εχειροκρότησαν και με συνεχάρησαν για αυτήν ακριβώς την απεριόριστη φαντασίαν μου που εκδηλούται στις γραμμές της. Άλλως τε παγκοσμίου φήμης χορευταί (Λιφάρ, Νιζίνσκι κλπ.) δεν παρουσίασαν απείρως τολμηρότερες σε φαντασία χορευτικές συνθέσεις; Και στον κινηματογράφο δεν εθαύμασαν οι φίλοι της τέχνης του χορού αμέτρητες συνθέσεις που η επιτυχία τους στηρίζεται στη φαντασία των συλλαβόντων αυτές χορογράφων; Πάντως ζητώ να συγχωρεθή η απεριόριστη φαντασία μου, η οποία όμως, ομολογώ, με εβοήθησε πάρα πολύ στη σταδιοδρομία μου και στις εμφανίσεις μου στη Βιέννη, στη Βουδαπέστη, στο Βερολίνο, στη Ρώμη, στη Βενετία κλπ.
Φιλικώτατα
Φριτς Φλερύ
Βραδυνή, 5-7-1944
Από τα μούτρα τον πήραν τον άνθρωπο... Ίσως όμως, σε μια εποχή που δεν ήταν πολύ συχνό φαινόμενο να γράφουν οι θεατές τη γνώμη τους (πολύ μακριά από τα ήθη των social media...), μια τέτοια επιστολή να μπορούσε να βλάψει την παράσταση...
Η παρούσα ανάρτηση, όπως και όλα τα κείμενα που δημοσιεύονται στο ιστολόγιο αυτό, είναι αποτέλεσμα προσωπικής έρευνας. Είναι υποχρεωτική η ρητή αναφορά στο ιστολόγιο, όταν χρησιμοποιείται υλικό από τις αναρτήσεις του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου