Σαν σήμερα το 2009 πέθανε η Δανάη Στρατηγοπούλου, η ανεπανάληπτη ερμηνεύτρια του ελαφρού τραγουδιού, η σπουδαία μεταφράστρια και ποιήτρια, η αγαπημένη μάνα και γιαγιά για την οικογένειά της, η αγαπημένη φίλη και "θετή γιαγιά" για ανθρώπους που τη θαύμαζαν και την πλησίαζαν για να πάρουν κάτι από τις γνώσεις της και τη σοφία της αλλά και την αγάπη που απλόχερα σκορπούσε.
 |
| Η Δανάη στο ξεκίνημα της καριέρας της |
 |
| Η Δανάη με την κόρη της Λήδα Χαλκιαδάκη |
Στο φετινό αφιέρωμα του blog στη Δανάη σκέφτηκα να παρουσιάσω το κείμενο που έγραψε για εκείνην ο Αλέκος Λιδωρίκης μέσα στην Κατοχή, λίγες μέρες πριν προλογίσει τη μεγάλη συναυλία της στο θέατρο Ολύμπια, μια συναυλία που είχε κρυφό στόχο να συγκεντρωθούν χρήματα για το ΕΑΜ--η Δανάη ήταν από τις πρώτες/τους πρώτους που πίστεψαν στην οργανωμένη αντίσταση και συχνά βρέθηκε στο στόχαστρο των κατακτητών και των συνεργατών τους για τη δράση τους, μέχρι που αναγκάστηκε να βγει στην παρανομία. Όσο κι αν αυτό ακούγεται δυσάρεστο, τελικά της χάρισε μια μεγάλη ευτυχία, αφού με το ψεύτικο όνομά της, ως Ελένη Σοφιανοπούλου, γνώρισε τον μεγάλο έρωτα της ζωής της, τον Αργύρη Καλλιγά, που ήταν στην πραγματικότητα ο δημοσιογράφος Γιώργος Χαλκιαδάκης. Παντρεύτηκαν λίγο μετά την Απελευθέρωση και αργότερα απέκτησαν τη μονάκριβη κόρη τους, την εξαιρετική ερμηνεύτρια, ποιήτρια και τραγουδοποιό Λήδα Χαλκιαδάκη.
Για το κείμενο αυτό του Λιδωρίκη η Δανάη ήταν ιδιαίτερα περήφανη. Παρόλο που αναφέρεται κυρίως στην ιδιότητα της τραγουδίστριας (η ποιήτρια και μεταφράστρια Δανάη ανέλαβε... δράση μετά τον πόλεμο), είναι μια ωραιότατη περιγραφή της καλλιτέχνιδας και της γυναίκας Δανάης Στρατηγοπούλου.
ΜΕ ΕΙΛΙΚΡΙΝΕΙΑ...
ΔΑΝΑΗ
Μεθαύριο Σάββατο απόγευμα στις τρεις, δίνει τη συναυλία της στα "Ολύμπια". Και με καλεί να προλογίσω από σκηνής αυτή την πρώτη, αν δεν γελιέμαι, τόσο επίσημη εμφάνισί της. Και θα το κάνω με χαρά, αν και η Δανάη έχω τη γνώμη πως κερδίζει στα μάτια μας, στα μάτια όλου του κόσμου, έξω από κάθε επισημότητα! Τη βλέπω--σαν έναν Μπέζο θηλυκό--να ζη και ν' αναπνέη άνετα και ελεύθερα μονάχα στην απλή ατμόσφαιρα του τέλειου μποεμισμού. Τη θέλω πάντα μες στη φαντασία μου: μια τραγουδίστρια ανυπότακτη σε ώρες, σε τύπους, σε κανόνες, χωρίς το φράκο μιας εθιμοτυπίας καλλιτεχνικής, να τριγυρίζη εδώ κι εκεί με την κιθάρα περασμένη από τον ώμο, σαν παιχνιδιάρης τροβαδούρος που τραγουδάει όταν θέλη, που ζη και ερωτεύεται όπως θέλει, χαριτωμένη, ευγενική αλήτισσα της τέχνης και του ονείρου. Όλη της η ζωή, όλη της η "καρριέρα"--και είναι τόσο νέα ακόμα...--είνε δεμένη με την περιπέτεια, μια ξέννοιαστη και δίχως τέλος περιπέτεια, που αρχίζει εδώ και δέκα χρόνια. Τελειώνει την Εμπορική Σχολή στα 1932 κι έναν φεγγάρι τη βλέπουμε συνάδελφο! Αυτό το έξυπνο, διαβολεμένο θηλυκό με τα μικρά σπινθηροβόλα μάτια δεν έχει πιάσει ακόμα την κιθάρα. Κρατάει την πέννα και δημοσιογραφεί και τριγυρίζει ανήσυχη απ' τα γραφεία της "Ελληνικής" στην "Πολιτεία" κι από την "Πολιτεία" στον "Ημερήσιο Κήρυκα". Τι ξέρει; Και τι κάνει; Μα τα πάντα! Συντάσσει άρθρα για κυρίες. γράφει καμπάνιες, ετοιμάζει μεταφράσεις, στέλνει φανταστικές ανταποκρίσεις απ' το Παρίσι, που το οραματίζεται κλεισμένη σ' ένα γραφειάκι της Αθήνας. Οι πρώτες της αναχωρήσεις για χώρες μακρινές γίνουνται μ' ένα ανύπαρκτο "Εξπρές", που μες σ' αυτό η Δανάη γυρίζει όλο τον κόσμο και ταξιδεύει τα όνειρά της, τους πόθους της και τις φιλοδοξίες της. Μα το στενό δημοσιογραφικό τραπέζι δεν τα χωράει όλ' αυτά. Πηδάει στον πρώτο ευνοϊκό σταθμό που βρίσκεται μπροστά της. Εκεί την περιμένει ο αξέχαστός Μπέζος. Νεώτατος κι αυτός ακόμα, πάντα, από τότε, αδιόρθωτος μποέμ και σκιτσογράφος της "Ελληνικής", προσέχει τη Δανάη. Οι ανησυχίες τους ταιριάζουνε, τα πνεύματά τους συγγενεύουν, οι αναζητήσεις τους βαδίζουν τον ίδιον ακατάστατο, μα πόσο γοητευτικό, δρόμο προς τη φυγή, προς μια φυγή, που θέλει ν' αγκαλιάση όλο τον κόσμο, όλη τη γη! Το πρώτο της τραγούδι, το πρώτο της κιθάρισμα ακούγονται ερασιτεχνικά στον όμιλο "Άσπρα Πουλιά", που έχει συγκροτήσει ο Μπέζος. Με τις μικρές φτερούγες της, τις άπλαστες ακόμα, ανοίγεται και η Δανάη στο πέταγμα που κάνει ο ωραίος σύντροφός της. Ζητούν την Τέχνη και τη Δόξα, την περιπλάνησι του θριάμβου, το χειροκρότημα, μια δάφνη πρόσκαιρη, την είσπραξι, συντροφικά και αγαπημένα. Ο "Αττίκ", αυτός ο αγέρωχος και πολυτάλαντος ερευνητής των νέων καλλιτεχνών, όταν την πρωτοαντικρύζει--όπως η ίδια εξομολογείται--κάνει ένα μορφασμό απογοητεύσεως. Αυτό το αδύνατο, άχρωμο κορίτσι θα έχη επιτυχία στο κοινό;... Αλλά δεν είνε ώμορφη! Πέφτει αυτός, ο εμπειρότατος, σ' ένα μεγάλο λάθος. Ξεχνάει πως η ωμορφιά πολλές φορές δεν είνε μόνο το κάλλος της μορφής, δεν είνε η συμμετρία η κλασική της μύτης, του μετώπου, των αυτιών, μα η φλόγα η εσωτερική, που αποτυπώνεται σπινθηριστή στο πρόσωπο του ατόμου. Αυτή δίνει στα μάτια τη φωτιά, στα χείλη τον παλμό της γοητείας, σ' όλη την έκφρασι το πάθος της ζωής, που εκείνο πάνω απ' όλα μπορεί και συναρπάζει. Και η Δανάη τάχει πέρα ως πέρα όλ' αυτά. Με δυσφορία ο Αττίκ την παίρνει με τα "Άσπρα Πουλιά" σε μια περιοδεία της Αιγύπτου. Με έκπληξι ανακαλύπτει αργότερα πως η Δανάη αρέσει. Πως η Δανάη χειροκροτιέται, αποθεώνεται, επιβάλλεται. Γιατί; Είνε κι αυτό από τα βαθειά μυστήρια της τέχνης, που τα κρατάει ζηλότυπα η πολυκύμαντη ζωή. Γιατί μια αραπίνα, η Μπαίκερ, γυρίζει ανάποδα τον κόσμο; Γιατί μια Μιστεγκέτ, με δυο ωραία πόδια μόνο, ξετρέλλανε τη γη; Γιατί ένας Σεβαλιέ μ' ένα ζευγάρι στραβωμένα χείλη κάνει την ανθρωπότητα να ουρλιάζη από χαρά όταν ακούει το τραγούδι του; Και η Δανάη ανεβαίνει!... Δίσκοι, τραγούδια εδώ κι εκεί, σειρά εκπομπές απ' το ραδιόφωνο. Με την απλή μα και θερμότατη φωνή της, με την πολύτροπη ιδιοσυγκρασία της, με το μυστήριο της παιδιάστικα ανήσυχης ψυχής της, παρθενική και αμαρτωλή μαζί, ωραία και άσχημη, εύθυμη και λυπητερή, είνε η Δανάη. Ποιος δεν την ξέρει; Ποιος δεν την άκουσε--έστω μονάχα μια φορά--στο "Θα ξανάρθης", την πιο μεγάλη επιτυχία της, στα υποβλητικά τραγούδια του Αττίκ και του Λαλάκη του Χαιρόπουλου, ποιος δεν τη χάρηκε Ανταλούζα, Μαδριλάνα, σε καντσονέττες σπανιόλικες, γοητευτικές, που την απόδοσί τους θα ζήλευε ακόμα κι αυτή η Ρακέλ Μελέρ;
Όσοι θα παν μεθαύριο για να τη δούνε στα "Ολύμπια" δε θα χειροκροτήσουν μονάχα τη φωνή και την κιθάρα της. Μαζί μ' αυτά θα πούνε κι ένα "μπράβο" στον πυρετό της Μεσογείου! Ας μη χαμογελάσουμε... Ναι! Κάτι τέτοιο είνε και κάτι τέτοιο συμβολίζει η Δανάη. Το νεύρο, την τρυφερή μανία, το συμπαθητικό ερωτισμό, μια τόλμη φλογερή... Μπορεί να τραγουδάει σε όλες τις γλώσσες που υπάρχουν... Παίζει--όπως της είπαν--την πιο γλυκειά κιθάρα σε όλα τα Βαλκάνια, διαβάζει, παρακολουθεί τα Γράμματα, τις Τέχνες, σπουδάζει στο πανεπιστήμιο, είνε δασκάλα στα γαλλικά και στ' αγγλικά... Και τι δεν είνε; Μικρός Θεός της Τέχνης, μα και μεγάλος διάβολος της καθημερινής ζωής! Και πάνω απ' όλα είνε Ρωμηά στη σκέψι, στην εκδήλωσι, στους πόθους. Ποιος θα της αρνηθή, για όλ' αυτά, ένα θερμό του χειροκρότημα;
ΑΛΕΚΟΣ ΛΙΔΩΡΙΚΗΣ
Ακρόπολις, 1-4-1943
Η επιτυχία της συναυλίας εκείνης ήταν πολύ μεγάλη. Τη Δανάη συνόδευσαν στο πιάνο ο Αττίκ και οι πιανίστες Νεοκλής και Πρωτοπαππάς. Εμφανίστηκαν επίσης δυο χορεύτριες η Μιράντα Βούλγαρη στην "Τσάρδας" και η Μιμίκα Μαρτίνη σε ένα βαλς του Σοπέν. Η ίδια η Δανάη τραγούδησε όλες τις μεγάλες επιτυχίες της και ολοκλήρωσε το πρόγραμμά της με κρητικές μαντινάδες--όπως αυτές που τραγουδούσε στα κέντρα της Κατοχής και εξόργιζε τους κατακτητές: "Ψηλά τη χτίζουν τη φωλιά και χαμηλώνει ο κλώνος, κι όπου τους βασανίζουνε, να μην τους εύρει χρόνος!..."
Η Δανάη συνοδεύει τη Λήδα στο τραγούδι του Αττίκ "Το τρεχαντήρι" (από εκπομπή του Φρέντυ Γερμανού).
Η Δανάη κλείνει τη μεγάλη της δισκογραφική καριέρα ηχογραφώντας ξανά την πρώτη της επιτυχία, το "Θα ξανάρθεις", του Κώστα Γιαννίδη και του Αλέκου Σακελλάριου, με τον Μίμη Πλέσσα στο πιάνο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου