Οι "Ήρωες" και "Τα ραδίκια ανάποδα"...

Δεν γράφω πλέον συχνά. Υπάρχουν όμως κάποιες φορές που με αναγκάζω να καθήσω μπροστά στον υπολογιστή και να γράψω λίγες γραμμές για να μεταφέρω όσο μπορώ αποκαλυπτικές στιγμές που έζησα μέσα σε θέατρα. Και τις τελευταίες μέρες αυτό το βίωσα βλέποντας δύο παραστάσεις: τους "Ήρωες" στο Μικρό Παλλάς και "Τα ραδίκια ανάποδα" στο Eliart.

"Ήρωες" (και ηρωίδες!) στο Μικρό Παλλάς

Η πορεία των Ηρώων ξεκίνησε τη σεζόν 2007-08 (εδώ κοκκινίζω...). Έκτοτε το έργο παρουσιάστηκε κι άλλες φορές (άλλοτε στο Μικρό Παλλάς και άλλοτε στο θέατρο Εμπορικόν). Τα κείμενα ανήκουν βασικά στην Ελένη Γκασούκα (που σκηνοθέτησε επίσης την παράσταση) αλλά σε κάποια από αυτά έχει συνεγαστεί και ο Θοδωρής Αθερίδης. Μέσα από αυτά άντρες και γυναίκουν ξετυλίγουν τις προσωπικές τους περιπέτειες, βιώματα καθημερινά, βιώματα που τα έχει σημαδέψει η διαφορετικότητα αυτών των ηρώων και των ηρωίδων, οι εξαρτήσεις τους από ανθρώπους, ουσίες και άλλες "κακές" συνήθειες αλλά και η σκληρή αντιμετώπιση της διαφορετικότητας τους από την κοινωνία που τους/τις περιβάλλει.

Δεν ξέρω αν η Ελένη Γκασούκα θέλει να χαρακτηρίζεται το έργο της επιθεώρηση, αλλά εγώ ως εξέλιξη του επιθωρησιακού είδους το βλέπω. Μια βασική διαφορά από τις παλιές επιθεωρήσεις (τουλάχιστον αυτές που υπηρετούσε η μούσα του blog, γιατί αρκετά νούμερα στις επιθεωρήσεις του Ελεύθερου Θεάτρου, της Ελεύθερης Σκηνής και του Λάκη Λαζόπουλου είχαν αυτό το στοιχείο) είναι ότι τη χαρακτηρίζει από την αρχή ως το τέλος η ενσυναίσθηση για τους χαρακτήρες που παρουσιάζει και συχνά σατιρίζει. Η Γκασούκα και ο Αθερίδης σατιρίζουν τους/τις ήρωες/ηρωίδες αλλά σε καμιά περίπτωση δεν τους/τις κοροϊδεύουν (αυτό ήταν δυστυχώς ένα από τα τρωτά της παλιάς επιθεώρησης): αντίθετα νιώθεις πως τους/τις νιώθουν, τους/τις συμπονούν, τους/τις αγαπούν. Άλλωστε, το έργο δεν έχει αμιγώς πολιτικά νούμερα στα οποία δύσκολα θα μπορούσε κανείς να "μπει στα παπούτσια" των πολιτικών που σατιρίζονται. Συνεπώς, θα μπορούσε να πει κανείς ότι έχουμε μια σύγχρονη μορφή του επιθεωρησιακού είδους που η θεματολογία της δεν περιορίζεται στην τηλεόραση (άλλη πληγή των περισσότερων επιθεωρήσεων των τελευταίων χρόνων) αλλά παρατηρεί και αναδεικνύει--συχνά πονεμένες--φιγούρες της καθημερινότητας.

Στην παράσταση πρωταγωνιστούν ο Θανάσης Αλευράς, ο Κωνσταντίνος Καΐκης, η Βίκυ Καρατζόγλου, ο Θοδωρής Μαυρογιώργης, η Ματίνα Νικολάου, ο Νικόλας Παπαδομιχελάκης και η Αρετή Πασχάλη. Έχουν ομαδικές εμφανίσεις αλλά και ατομικές. Ξεχώρισα τη Ματίνα Νικολάου που βιώνει το άγχος των like στο Facebook (και τόσα ακόμα άγχη της γενιάς μας), άγχος που κορυφώνεται με την παρωδία σκηνής από την παράσταση της Γκόλφως του Νίκου Καραθάνου και του Εθνικού Θεάτρου. Αλλά και η Αρετή Πασχάλη είναι απολαυστική ως Ρουζίτσα, συνοδός αντρών που κρύβουν επιμελώς την ομοφυλοφιλία τους παρουσιάζοντας μια όμορφη κοπέλα στο πλευρό τους (κείμενο του Αθερίδη). Ο Κωνσταντίνος Καΐκης ξεχωρίζει σε έναν μονόλογο που αφήνει μια τραγική γεύση στο τέλος: είναι ο μικρός Νεκτάριος, το παιδί που βιώνει τη σκληρότητα μιας κοινωνίας που δεν ξέρει πώς να φερθεί σε παιδιά με ειδικές ανάγκες. Αντίστοιχα τραγική γεύση (και το βράδυ που είδα εγώ την παράσταση ήταν τόσο έντονοι και αναπόφευκτοι οι συνειρμοί από τον πρόσφατο χαμό του Βαγγέλη στα Γιάννενα) αφήνει ο μονόλογος του Θανάση Αλευρά για τον γκέι ηπειρώτη. Τραγικότητα που δεν προφταίνει ευτυχώς(?) να σε ρίξει ψυχολογικά γιατί το όλο κλίμα ανατρέπεται με το απολαυστικό τσάμικο των αντρών του θιάσου...

Τον έχω δει αρκετές φορές στο θέατρο τον Θανάση Αλευρά. Από τη Φουρκέτα (πάλι της Ελένης Γκασούκα) μέχρι τις φετινές Καμπάνες του Εντελβάις (του Νίκου Καρβέλα), καταλάβαινα πως βλέπω έναν ηθοποιό με ταλέντο και πολλές δυνατότητες. Αυτό που έζησα όμως βλέποντάς τον στους Ήρωες δεν είχε προηγούμενο. Ένα ταλαντούχο πλάσμα με απιστευτο ρυθμό και ευελιξία στο παίξιμο που κάνει το κοινό να σπαρταράει όταν παρουσιάζει το ατέλειωτο ταξίδι της φυματικής Νατάλια Μπρατούσκα Σεϊτανίδη Αλεξέγιεβα, η οποία αναζητά τη γιατρειά αλλά και τον αγαπημένο της ταξιδεύοντας με τον υπερσιβηρικό. Ο Αλευράς, που άλλωστε στο πρώτο ανέβασμα της παράστασης το 2008 τιμήθηκε με το βραβείο Δημήτρης Χορν--βραβείο που σπάνια δίνεται σε ηθοποιό για την ερμηνεία κωμικού ρόλου--απογειώνει ολόκληρη την παράσταση με τις ερμηνείες του και οι θεατές παραληρούν.

Και ανάμεσα στα νούμερα, τα τραγούδια--η μουσική επιμέλεια έγινε από τον Πάνο Σουρούνη: τραγούδια που άλλοτε ερμηνεύονται τρυφερά κι άλλοτε πέφτουν θύματα της σάτιρας των Ηρώων. Κάποια από αυτά είναι καινούρια (γραμμένα από τους Γρηγόρη Πετράκο-Νίκο Μωραΐτη, Μπάμπη Βαρθακούρη, Χάρη Καφετζόπουλο-Θοδωρή Μαυρογιώργη) και άλλα μάς συντροφεύουν από την παιδική μας ηλικία όπως το "Σήμερα", το "We are the world" αλλά και το "What a wonderful world" (και εδώ ο Rena Fan πάντα συγκινείται, γιατί θυμάται Εκείνη...). Το μουσικό αποτέλεσμα οφείλει πολλά στους επί σκηνής μουσικούς: τον πιανίστα Χρίστο Θεοδώρου σε ρόλο μαέστρου, τον Κωνσταντίνο Βήχο, τον Λάμπρη Κουντουρογιάννη και τον Σπύρο Καραμήτσο. Το τραγουδιστικό μέρος της παράστασης έχουν αναλάβει κυρίως ο Θοδωρής Μαυρογιώργης και η Βίκυ Καρατζόγλου--αλλά ο Αλευράς με τον Καΐκη ασχολούνται επίσης με το τραγούδι στο ντουέτο τους που σατιρίζει τις ακρότητες των σύγχρονων στίχων.

Η ορχήστρα των Ηρώων (φωτογραφία από το blog του Πιτσιρίκου)

Μετά από αλεπάλληλες παρατάσεις, οι Ήρωες ολοκληρώνουν τις παραστάσεις τους στο Μικρό Παλλάς απόψε. Εύχομαι όταν τελειώσουν οι υποχρεώσεις του Αλευρά στον Βυσινόκηπο του Τσέχωφ (που θα ανέβει μετά το Πάσχα στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών), η παράσταση να συνεχιστεί και να ταξιδέψει και στη Θεσσαλονίκη όπως είχε αρχικά ακουστεί. Αλλά για καλό και για κακό, τρέξτε απόψε στο Μικρό Παλλάς να τους προλάβετε...

"Τα ραδίκια ανάποδα" στο Eliart

Και αυτό το έργο ξεκίνησε την πορεία του πριν από τρεις σεζόν (και πάλι κοκκινίζω...). Πρόκειται για μια... "κωμωδία επί 13". Δεκατρείς μικροί επικήδειοι, αριστοτεχνικά γραμμένοι και ερμηνευμένοι από τον Γιώργο Γαλίτη, αρκετοί από τους οποίους θα μπορούσαν να έχουν σταθεί ως αυτόνομα επιθεωρησιακά νούμερα (ένας από αυτούς μάλιστα, όπως με πληροφόρησε ο ραδιοφωνικός παραγωγός και φίλος του blog Σιδερής Πρίντεζης, πρωτοπαρουσιάστηκε ως νούμερο της επιθεώρησης Το πα...τρίς εξαμαρτείν πριν από μερικά χρόνια). Και εδώ η συγγραφική ματιά διαθέτει ενσυναίσθηση... Έχω την αίσθηση πως ο Γαλίτης μπαίνει στη θέση των ηρώων του, ακόμα κι όταν τους στηλιτεύει για τις συμπεριφορές τους. 

Τον Γαλίτη τον ξέρω χρόνια ως έναν πολύ καλό κωμικό, με φινέτσα και λάμψη. Τον έχω δει σε κωμωδίες και σε επιθεωρήσεις (πιο πρόσφατα στο Τι βουλή θα παραδώσεις μωρή) όπου πάντα ξεχώριζε με την ερμηνεία του, ενώ συχνά συνεργαζόταν και στη συγγραφή των κειμένων. Στη σκηνή του Eliart όμως, το συγγραφικό και το υποκριτικό του ταλέντο με συνεπήρε. Από τον πρόλογο της παράστασης, όπου απολαυστικά προειδοποιεί τους θεατές για τους ήχους που εκνευρίζουν τους/τις ηθοποιούς (αλλά και τους άλλους θεατές θα πρόσθετα--και μακάρι να είχε σκεφτεί να συμπεριλάβει και τον ήχο των κομπολογιών...) μέχρι και τον τελευταίο επικήδειο του έργου, ο Γαλίτης δείχνει πως διαθέτει μια σπάνια κωμική φλέβα, από εκείνες που νιώθει κανείς να χτυπούν στα μηνίγγια έτοιμες να εκραγούν. Έχει όμως και σπάνιο μέτρο που του επιτρέπει να ελέγχει τις κωμικές του εκρήξεις.

Θα μπορούσα να ξεχωρίσω αρκετούς από τους 13 επικήδειους, με κίνδυνο όμως να αδικήσω τους υπόλοιπους. Αλλά ο Μάγειρας, ο Χειρουργός και ο Γιώργης είναι σίγουρα στιγμές ανθολογίας για μένα. Ειδικά ο Γιώργης έχει να πει πολλά σε κάποιον/αν που έχει υπάρξει μέλος κατά καιρούς πολιτιστικών συλλόγων ή θεατρικών ομάδων της επαρχίας. Πραγματικό συγγραφικό και υποκριτικό διαμάντι. Αλλά και ο Κρητικός λυράρης, ο Μητροπολίτης, ο Στρατηγός, η Τζένη Χατζηρουμπάνογλου, όλοι τους έχουν τη δική τους γοητεία. Παλεύουν με τον εσωτερικό τους κόσμο, προσπαθούν να δικαιώσουν τις υποκριτικές τους συμπεριφορές, κάποιες φορές με τρόπο συγκινητικό.

Ο Rena Fan βρήκε και πάλι αφορμή για να θυμηθεί τη μούσα του, καθώς στον έμμετρο επικήδειο του Αρτέμη ο Γαλίτης παρωδεί ένα δίστιχο από το τραγούδι "Έχω στενάχωρη καρδιά". Ο Γαλίτης όμως μου θύμισε τη Ρένα Βλαχοπούλου και στους τρόπους με τους οποίους επικοινωνούσε με το κοινό τις στιγμές που το προέβλεπε ο σχετικός... επικήδειος αλλά και άλλες, φευγαλέες στιγμές, όταν κάποιος θεατής τού έδινε το κατάλληλο ερέθισμα με τις αντιδράσεις του (ή την έλλειψη... αντιδράσεων, όπως συνέβη με έναν θεατή το βράδυ που ήμουν εγώ στο Eliart).

Τα κείμενα του Γαλίτη ξεχειλίζουν από χιούμορ, αλλά όπως και η ερμηνεία του, δεν χάνουν ποτέ το μέτρο. Ο ίδιος λάμπει μέσα στο τόσο σκοτεινό περιβάλλον που επιβάλλει το θέμα του έργου του. Κι όπως λάμπει ο ίδιος σ' αυτό το σκηνικό σκοτάδι, έτσι κι οι επικήδειοί του είναι "άστρα κατάφωτα" μες στο επικίνδυνο σκοτάδι της εποχής μας, όπως σημειώνει ο ποιητής Σωτήρης Κακίσης, φίλος του Γαλίτη, αλλά και του blog (στην ιστοσελίδα www.andro.gr αλλά και στο επίμετρο του βιβλίου--εκδόσεις Βακχικόν--που περιλαμβάνει το έργο και μερικούς ακόμα επικήδειους ως... "πόνους tracks!"). Ο Γιώργος Γαλίτης είναι, σύμφωνα με τον Κακίση "υγεία ιδιαίτερη μες στα εξευτελιστικά νέα ελληνικά δεδομένα χωρίς ούτ' ένα χτύπημα κάτω από τη μέση του θεατή, χωρίς ούτε μια ευκολία, χωρίς ούτε μια στιγμή ευτέλειας". Πραγματικά, πόσο σπουδαίο έργο θα επιτελούσε σήμερα η παρουσία ενός επιθεωρησιακού είδους που θα διέθετε αυτά τα χαρακτηριστικά--ίσως μάλιστα αν τα διέθετε και παλιότερα, η επιθεώρηση να μην είχε παρακμάσει τόσο άδοξα...

Συνυπεύθυνος με τον Γαλίτη για το αποτέλεσμα στη σκηνή του Eliart είναι ο Βλαδίμηρος Κυριακίδης που σκηνοθέτησε την παράσταση. Ιδιαίτερα γοητευτική είναι και η σκηνογραφική ιδέα που ανήκει στον ίδιο τον Γαλίτη. Δεκατρείς επίπεδες ανθρώπινες φιγούρες τον περιμένουν στη σκηνή. Πίσω από κάθε φιγούρα βρίσκονται τα ρούχα και τα αξεσουάρ που χρησιμοποιεί ο Γαλίτης για να ζωντανέψει τον κάθε ήρωά του. Και αφού τελειώσει, ντύνει με τα ρούχα και τα αξεσουάρ την κάθε φιγούρα που μοιάζει να έχει πλέον ζωντανέψει και να τον παρατηρεί μέχρι το τέλος της παράστασης σαν ζωντανή ανάμνηση του κάθε ήρωα/της ηρωίδας...

Παρόλο που έμαθα ότι τα Ραδίκια θα παίζονται και του χρόνου, σας προτείνω να δείτε οπωσδήποτε κάποια από τις δυο τελευταίες παραστάσεις αυτής της σεζόν στη σκηνή του Eliart, το Σάββατο στις 20.13(sic!) και την Κυριακή στις 18.13(sic!). Θα κλείσω την ανάρτηση και πάλι με λόγια του Σωτήρη Κακίση που λέει ότι δεν χορταίνει να βλέπει την παράσταση γιατί, όπως γράφει, στην εποχή μας: 

μου λείπει πολύ αυτή η ικανοποίηση, η απόλαυση στρόγγυλων και καθαρών πραγμάτων, τα υπέροχα σημεία συνενοχής του κοινού μ' έναν μεγάλο κωμικό ξανά.

Γιατί κι εγώ πρόλαβα μικρός κι είδα στο θέατρο, στα Ακροπόλ, επί σκηνής και Αυλωνίτη, και Χρήστο Ευθυμίου, και Σταυρίδη, και Βλαχοπούλου, και Χατζηχρήστο. Και Βέγγο, βέβαια, παντού και πάντα απίστευτο, σαν γαλαξία φωτιάς εκεί πάνω ολόγλυκα συγκινητικό.

Κι ο Rena Fan νιώθει τυχερός επειδή έζησε τη Βλαχοπούλου και τον Βέγγο πάνω στο σανίδι αλλά και επειδή σήμερα μπορεί να χαίρεται και τον πραγματικά σπουδαίο κωμικό Γιώργο Γαλίτη... 

(Οι φωτογραφίες των Ηρώων είναι του Γιώργου Καλφαμανώλη. Οι φωτογραφίες της παράστασης Τα ραδίκια ανάποδα προέρχονται από την ιστοσελίδα www.galitis.blogspot.gr)