Μάγια Μελάγια

Το 2014 φεύγει παίρνοντας μαζί του ένα από τα τελευταία στελέχη του παλιού μουσικού θεάτρου και του ελαφρού τραγουδιού. Η Μάγια Μελάγια, εκρηκτική τραγουδίστρια της επιθεώρησης και της πίστας στα χρόνια του '50 και του '60, πέθανε χτες στα 86 της χρόνια.

 

Η Μελάγια ήταν τρίτη ξαδέλφη της Ρένας Βλαχοπούλου (αν θυμάμαι καλά, η γιαγιά της Μάγιας και  ο παππούς της Ρένας ήταν πρώτα ξαδέλφια) αλλά κυρίως υπήρξε φίλη της και συνεργάτιδά της σε δυο διαφορετικές περιόδους της καριέρας της. Επτανησιώτισσες και οι δυο, τις ένωνε το ταπεραμέντο, το χιούμορ και η αγάπη για τη μουσική, αλλά σαφώς το στυλ τους ήταν διαφορετικό: η Μελάγια ήταν στα χρόνια του '50 ένα sex symbol, το αντίπαλον δέος της Ζωζώς Σαπουντζάκη στην πίστα. Μάλιστα, την εποχή που η Σαπουντζάκη ήταν γνωστή ως "Βασίλισσα της Νύχτας", η Μάγια χρίστηκε από τον συνάδελφό της Τώνη Μαρούδα "Αυτοκράτειρα της Νύχτας"--τίτλος που την έκανε να ξεκαρδίζεται στα γέλια και να αυτοσαρκάζεται...

φωτογραφία από τον δίσκο Μάγια Μελάγια, ο θρύλος (Έβδομη διάσταση, 1994)

Το ξεκίνημα...

Η Μάγια Μελάγια γεννήθηκε πιθανότατα το 1928. Το πραγματικό της όνομα ήταν Μελπομένη Τσιριγώτη. Ζούσε με τη μητέρα της και τη μικρότερη αδελφή της σε μια αυλή απέναντι από το Στάδιο. Εκεί στην αυλή τραγουδούσε μαζί με άλλα κοριτσόπουλα της γειτονιάς και κάποια μέρα στο τέλος της Κατοχής, το καλοκαίρι του 1944, την άκουσε μια γειτόνισσα που ήταν μητέρα του Βέρειου, του επιχειρηματία του βαριετέ Πεύκα, και είχε συνεπώς μια κάποια γνώση του καλλιτεχνικού κόσμου. Η κυρία Βερείου είπε λοιπόν στην κυρία Τσιριγώτη:

--Κυρία Μαρία, η κορούλα σας έχει ωραία φωνή, δεν τη στέλνετε στα ταλέντα;

--Τι είν' αυτό;

--Να, διαγωνισμός ταλέντων, πού ξέρεις, μπορεί να έρθει πρώτη!"

--Έχει και λεφτά;

--Αν βγει πρώτη, έχει και λεφτά

Και έτσι, η νεαρή Μελπομένη πήρε μέρος στον εβδομαδιαίο διαγωνισμό των ταλέντων στο άλλο μεγάλο βαριετέ της εποχής, την Όαση. Τραγούδησε το "Αχ βρε γκρινιάρικο, παραπονιάρικο, μόνο η κακία θα σου μείνει..." και από το τρακ ξεχνά τα λόγια και βάζει τις φωνές στην κυρά-Μαρία: "Μαμά, μαμά, τα λόγια ξέχασα!" Κι όμως, ήρθε πρώτη! "Στους στραβούς ο μονόφθαλμος" αστειευόταν η ίδια το 1985 στη συνέντευξη που έδωσε στη Σπεράντζα Βρανά (για το βιβλίο Επιθεώρηση, καψούρα μου). Πάντως πέρα από τον αυτοσαρκασμό, η Βρανά γράφει πως η Μελάγια δεν είχε ποτέ επίγνωση της αξίας της, όχι μόνο την εποχή που ξεκίνησε αλλά και την εποχή που μεσουρανούσε στη νυχτερινή Αθήνα. Ίσως γιατί, όπως έλεγε, ποτέ δεν είχε σκεφτεί να γίνει επαγγελματίας τραγουδίστρια. Ήθελε να τελειώσει το σχολείο και να βρει ένα καλό παιδί να παντρευτεί...

Μετά την πρωτιά στον διαγωνισμό λοιπόν, η Μάγια προσλαμβάνεται για να ανοίγει το πρόγραμμα της Όασης. Μεροκάματο 5 (δραχμές, χιλιάδες ή εκατομμύρια λόγω του πληθωρισμού; ούτε κι η ίδια δεν θυμόταν) που πότε το έπαιρνε, πότε δεν το έπαιρνε... Μετά την Όαση φεύγει για τουρνέ με τον Φίλωνα Αρία ως Μάνια Τσιριγώτη. Στη συνέχεια ακολουθεί άλλη μια τουρνέ με τον Ορέστη Λάσκο που γίνεται ο νονός της. Μέσα στο λεωφορείο που τους πήγαινε σε κάποια πιάτσα της λέει:  "Δεν είναι όνομα αυτό, ρε παιδί μου, για τραγουδίστρια, είσαι πολύ όμορφη και πρέπει όμορφο να'ναι και το όνομά σου. Το βρήκα! Μάγια Μελάγια!" Το μάγια σημαίνει στα αιγυπτιακά νερό και το μελάγια είναι ένα είδος μαντιλιού που φορούν οι Αιγύπτιες στο κεφάλι. Με αυτή την αιγυπτιακή λοιπόν αύρα αρχίζει η νεαρή τραγουδίστρια να ανεβαίνει τα σκαλιά της επιτυχίας.

Φωτογραφία από το πρόγραμμα της παράστασης Χαρούμενη Ελλάδα 

του θεάτρου Παπαϊωάννου (χειμώνας 1948-49)

Την πρώτη της επίσημη αθηναϊκή εμφάνιση ως ρομαντζιέρα την πραγματοποίησε το καλοκαίρι του 1947 στο θέατρο Λυρικόν της Γ΄ Σεπτεμβρίου αντικαθιστώντας τη Σοφία Βέμπο στον θίασο των Άσσων (Μαυρέας-Μακρής-Κοκκίνης-Φιλιππίδης-Αυλωνίτης) που είχε τον χειμώνα παρουσιάσει στο Κεντρικόν τη μεγάλη επιθεωρησιακή επιτυχία Ελλάδα μου, κουράγιο! Αν και δεν έχω διασταυρώσει ακόμα την πληροφορία ότι η Μελάγια αντικατέστησε τη Βέμπο σε ήδη παιζόμενο έργο του θιάσου, μπορούμε με σιγουριά να πούμε ότι είναι η τραγουδίστρια της επιθεώρησης Να τι θέλει ο λαός που ανεβαίνει στο Λυρικόν τον Μάιο του 1947. Η νεαρή τραγουδίστρια ξεχωρίζει αμέσως και κερδίζει κολακευτικές κριτικές παρόλο που έχε κληθεί να αντικαταστήσει το μεγαθήριο Βέμπο. Αμέσως της γίνονται προτάσεις για εμφανίσεις σε νυχτερινά κέντρα και ξεκινά από ένα κοσμικό κέντρο της Κηφισιάς για να συνεχίσει τον χειμώνα του 1947-48 στο Χάνι του Γιούλη της οδού Κεφαλληνίας--κέντρο στο οποίο σύχναζε ο καλλιτεχνικός κόσμος της εποχής.

Στο θέατρο Παπαϊωάννου, μάλλον το φθινόπωρο του 1948. 

Η Μάγια Μελάγια πρώτη από δεξιά. Διακρίνονται ακόμα η Πόπη Άλβα, 

η Μπέμπα Δόξα, η Νανά Γκάτση και η Σπεράντζα Βρανά. 

Φωτογραφία από το βιβλίο της Σπ. Βρανά Τολμώ (εκδ. Εξάντας)

Το καλοκαίρι του 1948 η Μελάγια είναι η τραγουδίστρια του θεάτρου Σαμαρτζή όπου παρουσιάζεται η επιθεώρηση Γαλάζιες φλόγες με τον Αλέκο Λειβαδίτη και τον Κούλη Στολίγκα και από εκεί περνάει στις θεατρικές επιχειρήσεις του Βασίλη Μπουρνέλλη όπου παραμένει με μικρά διαλείμματα μέχρι το 1954: Θέατρο Παπαϊωάννου τον χειμώνα, θέατρο Ακροπόλ το καλοκαίρι. Τίτλοι επιθεωρήσεων στις οποίες τραγουδούσε αλλά έπαιρνε μέρος και σε ομαδικά νούμερα ή στο φινάλε: Γελάτε χωρίς βέτο, Θέλω να χορεύω, Χαρούμενη Ελλάδα, Δώδεκα και πέντε, Τριάντα το δολλάριο. Στις επιχειρήσεις του Μπουρνέλλη γνωρίζεται με τη Σπεράντζα Βρανά και τις συνδέει μια στενή φιλία μέχρι τον θάνατο της Σπεράντζας το 2009. Εκεί επίσης συνδέεται ερωτικά και με τον συνθέτη Γιώργο Μουζάκη και ζουν έναν παθιασμένο έρωτα που κρατά αρκετά χρόνια αλλά περιορίζει και κάπως τις επαγγελματικές της επιλογές (ίσως επειδή ο συνθέτης τη ζήλευε). Εκεί όμως θα συνεργαστεί για πρώτη φορά και με τη Ρένα Βλαχοπούλου.

Η διανομή της επιθεώρησης Χαρούμενη Ελλάδα. Βλέπουμε ότι η Μάγια Μελάγια 
τραγουδά δυο τραγούδια πριν το φινάλε της παράστασης
 ("(Δεν) θέλω" και "Πώς μ' έχεις μπλέξει")

 αλλά παίζει και στο νούμερο "Γεγονότα στην Κίνα" μαζί με τον Κώστα Δούκα 

(με αναφορές στην Κίνα αλλά και στον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο...)

Τραγούδι του Κώστα Γιαννίδη από την επιθεώρηση Δώδεκα και πέντε 

της τριάδας που από όσο γνωρίζω δεν δισκογραφήθηκε με τη φωνή της Μάγιας Μελάγια

Ο θίασος του Ακροπόλ το καλοκαίρι του 1952: 
η Μάγια Μελάγια διακρίνεται στην κάτω σειρά, πέμπτη από δεξιά. 
Η Ρένα Βλαχοπούλου στην επάνω σειρά, τρίτη από αριστερά.
(φωτογραφία από το βιβλίο της Σπ. Βρανά Τολμώ, εκδ. Εξάντας, 1981)

Οι μεγάλες επιτυχίες

Το καλοκαίρι του 1952 στο θέατρο Ακροπόλ ανεβαίνουν οι επιθεωρήσεις Η βασίλισσα της νύχτας και Να τι θα πει Αθήνα των Γιώργου Ασημακόπουλου-Βασίλη Σπυρόπουλου-Παναγιώτη Παπαδούκα με μουσική του Γιώργου Μουζάκη. Επικεφαλής του θιάσου οι Καίτη Ντιριντάουα, Βασίλης Αυλωνίτης, Ρένα Ντορ, Κούλης Στολίγκας, Μπέμπα Δόξα και Γιώργος Γαβριηλίδης. Ανερχόμενα στελέχη του η Σπεράντζα Βρανά, ο Νίκος Ρίζος κι ο Νίκος Βασταρδής. Τραγουδίστριες του θιάσου η Ρένα Βλαχοπούλου, η Καίτη Μπελίντα και η Μάγια Μελάγια, οι οποίες πέρα από τα τραγούδια που ερμηνεύουν ξεχωριστά έχουν και μια κοινή εμφάνιση: στην επιθεώρηση Να τι θα πει Αθήνα η Ρένα και η Μπελίντα τραγουδούν ντυμένες σαν σιορ Διονύσιος και Αντζουλίνα τραγουδούν ντουέτο (πιθανότατα το τραγούδι του Μουζάκη "Αυτός ο έρωτας" και αμέσως μετά εμφανίζεται η Μελάγια και οι τρεις τους τραγουδούν το περίφημο αρχοντορεμπέτικο "Βρε παιδιά, δεν έχει μπέσα της γυναίκας καρδιά".

Βλαχοπούλου-Μπελίντα-Μελάγια τραγουδούν "Της γυναίκας η καρδιά" στο Ακροπόλ, 
το 1952. Φωτογραφία από το βιβλίο του Μ. Δελαπόρτα Βίβα Ρένα (Άγκυρα, 2002)

Με αυτό το τραγούδι ξεκινά μια χαριτωμένη σχέση ανάμεσα στη Ρένα και τη Μελάγια: η Μάγια περνά στη δισκογραφία τραγούδια που η Ρένα τραγουδά στη σκηνή. Έτσι μετά το "Της γυναίκας η καρδιά" που κυκλοφορεί σε δίσκους με τη Μελάγια (αλλά και την Μπελίντα), η Μελάγια ηχογραφεί το περίφημο μπιγκίν "Σ' αγαπώ τόσο πολύ" που τραγουδούσε η Ρένα στη σκηνή του Ακροπόλ, στην ίδια εκείνη επιθεώρηση. Και στα κατοπινά χρόνια θα συμβεί αυτό με άλλες δυο επιτυχίες της Ρένας: η Μάγια θα δισκογραφήσει και το ιστορικό "Κάνε μου τέτοια" του Μ. Θεοφανίδη (που η Ρένα τραγουδούσε στην επιθεώρηση του Βέμπο Σουσουράδα το 1954 και που ευτυχώς το ηχογράφησε και η ίδια σε δίσκους) και την υπέροχη "Παλιά γειτονιά" του Μουζάκη (που η Ρένα τραγουδούσε στην επιθεώρηση του Ακροπόλ Τζώννηδες και κάου-μπόυ τη σεζόν 1955-56 και δυστυχώς σήμερα διασώζεται με τη φωνή της Ρένας μόνο μισό χάρη στα αρχεία του παλιού ΕΙΡ). Δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι γιατί η Ρένα δεν δισκογράφησε τα δυο τραγούδια του Μουζάκη: ίσως να είναι θέμα εταιριών (Μουζάκης και Μελάγια ηχογραφούν πιο συχνά στην Columbia) αλλά ίσως ο συνθέτης να προτιμούσε η Μελάγια ως αγαπημένη του, αλλά και  ως στενή του συνεργάτιδα στα κέντρα, να ηχογραφεί τα δικά του τραγούδια. 

Έτσι στη δισκογραφία της (περισσότερα από 40 τραγούδια στις 78 στροφές) κυριαρχούν οι συνθέσεις του Γιώργου Μουζάκη: "Θέλω να τα σπάσω", "Κοίτα ρε τι έπαθα", "Το μονοπάτι" (που πρωτοτραγούδησε η Μπελίντα στο θέατρο), "Χειμώνιασε, χειμώνιασε", "Είχαμε πει πως θα γεράσουμε μαζί", "Αντίο" (ντουέτο με τον Νάσο Πατέτσο), "Τα πιο όμορφά μας χρόνια" (ντουέτο με τον Σώτο Παναγόπουλο), "Η βαλίτσα", "Αυτό το μάμπο" (τα δύο τελευταία πρωτοτραγούδησε φυσικά η Σπεράντζα Βρανά στην ταινία Η ωραία των Αθηνών), "Δώσε" (που επίσης λάνσαρε η Βρανά στο θέατρο), ενώ γνωρίζει επιτυχία και με συνθέσεις του Μιχάλη Σουγιούλ ("Αδύνατον να κοιμηθώ", "Σ'αγαπώ και σε μισώ", "Ο καφές"), του Τάκη Μωράκη ("Όλα σπάστα και αγάπα με"), του Βαγγέλη Λυκιαρδόπουλου ("Άλα της", "Η φτωχοκάμαρη", "Βραδιάζει"). Η Μελάγια είναι επίσης από τις λίγες τραγουδίστριες του ελαφρού τραγουδιού που δούλεψε στα μέσα της δεκαετίας του '50 και με έναν εκπρόσωπο του λαϊκού τραγουδιού, τον Μανώλη Χιώτη: ηχογράφησε μαζί του τα τραγούδια "Σκότωσέ με", "Πολλές φορές", "Είναι αργά", "Να γλιτώσουμε κι οι δύο", "Είναι αργά", και "Ζιγκουάλα" (αργότερα, στα χρόνια του '60, ηχογράφησε στη Νότιο Αφρική κάποια ακόμα λαϊκά τραγούδια των Βασίλη Τσιτσάνη, Γιώργου Κατσαρού και Τόλη Βοσκόπουλου, τα οποία κυκλοφόρησαν στην Ελλάδα το 1988 και το 1994). Και βέβαια, στα χρόνια του '50, όπως και άλλα μεγάλα ονόματα του ελαφρού τραγουδιού, η Μάγια Μελάγια ηχογραφεί τραγούδια και στους ραδιοθαλάμους του ΕΙΡ, τόσο τραγούδια που έχει τραγουδήσει η ίδια σε δίσκους ("Δώσε") αλλά και επιτυχίες άλλων συναδέλφων της (μεταξύ άλλων τα "Πού θα με πας" και "Το καουμποϊκό" του Μουζάκη και ένα ντουέτο με τη Λάουρα, το "Μόνον εσύ" του Τάκη Μωράκη).

Άλλο ένα τραγούδι που δεν έχει ηχογραφηθεί "Η καφετζού": ο Κώστας Κοφινιώτης 

και ο Γιώργος Κατσαρός το εμπνεύστηκαν από την ομότιτλη ταινία με τη Γεωργία Βασιλειάδου στην οποία και το αφιερώνουν. 

Μετά τις επιχειρήσεις του Μπουρνέλλη (από τις οποίες λέγεται πως έφυγε γιατί δημιουργήθηκε μια παρεξήγηση με την Καίτη Μπελίντα που τότε ήταν η ευνοούμενη του παντοδύναμου επιχειρηματία--ωστόσο, αργότερα οι δυο τραγουδίστριες δούλεψαν και πάλι μαζί) η Μελάγια περνά το καλοκαίρι του 1954 στο θέατρο Περοκέ και στις επιθεωρήσεις Όμορφα κι ωραία και Όσα παίρνει ο άνεμος στις οποίες τραγουδά και πάλι Γιώργο Μουζάκη. Σταδιακά όμως εγκαταλείπει το θέατρο και επιλέγει να εμφανίζεται μόνο σε νυχτερινά κέντρα. Γνωρίζει ιδιαίτερη επιτυχία ως ερμηνεύτρια αρχοντορεμπέτικων αλλά και τραγουδιών γρήγορων ρυθμών που τα υποστηρίζει με τολμηρή--για τα μέτρα της εποχής πάντα...--εμφάνιση (απαραίτητο το σκίσιμο στο φόρεμα και το μεγάλο ντεκολτέ). Αν και υπάρχουν αρκετές τραγουδίστριες που κάνουν επιτυχία συνδυάζοντας την εκρηκτική ερμηνεία με την εκρηκτική εμφάνιση (όπως η Ιωάννα Άλβα και η Μπέμπα Κυριακίδου) φαίνεται πως στο είδος επικρατούν τελικά η Μελάγια και η Σαπουντζάκη--και επιλέον (και εδώ εκφράζω ίσως προσωπική προτίμηση) φαίνεται πως η Μελάγια είναι ιδιαίτερα καλή και σε πιο αργά κομμάτια που με τη βαθιά της φωνή αλλά και την ιδιαίτερη εκφραστικότητά της μπορούν να απογειωθούν--δείτε την κι ακούστε την για παράδειγμα στην ταινία Η άγνωστος όπου ερμηνεύει ένα τέτοιο τραγούδι του Τάκη Μωράκη, το "Πάρε με κοντά σου".

Ξεκινώντας από την Άγνωστο, η Μάγια Μελάγια εμφανίστηκε σε δεκατρείς ακόμα ταινίες στην περίοδο της ακμής της: σε κάποιες από αυτές έπαιζε και μικρά ρολάκια (πιο χαρακτηριστικές οι εμφανίσεις της στο Η φτώχια θέλει καλοπέραση και στο Καπετάνιος για κλάματα, όπου τραγουδά το "Δίχως κρασί, δίχως πιοτό" του Μενέλαου Θεοφανίδη). Κυρίως όμως τραγουδούσε. Θα πραγματοποιήσει κάποιες ακόμα εμφανίσεις σε ταινίες μετά από είκοσι χρόνια, αλλά για αυτές θα μιλήσουμε αργότερα. Προς το παρόν βρισκόμαστε στην εποχή της μεγάλη της ακμής.

Μάγια Μελάγια και Κώστας Χατζηχρήστος

στην ταινία Καπετάνιος για κλάματα

Φωτογραφία από τον δίσκο Μάγια Μελάγια, ο θρύλος

"Και η Μάγια Μελάγια να 'σαι..."

Η επιτυχία της Μάγιας Μελάγια είναι τεράστια. Τα τραγούδια της ακούγονται πολύ στο ραδιόφωνο, στα κέντρα όπου εμφανίζεται (Media Luz, Βράχος, Κάστρο, Σπηλιά του Παρασκευά) αλλά και στα αναψυκτήρια/βαριετέ (Άλσος, Γκρην Παρκ) γίνεται κοσμοσυρροή... Είναι τόσο μεγάλη η επιτυχία της που κάπου εκεί, στα μέσα της δεκαετίας του '50, συμβαίνει το ακόλουθο περιστατικό που έκτοτε κυκλοφορεί ως (παρά)θεατρικό ανέκδοτο. Βρισκόμαστε στην Επίδαυρο, στα πρώτα θρυλικά χρόνια των Επιδαυρίων που ο κόσμος έρχεται με κάθε μέσο να θαυμάσει τα μεγαθήρια του Εθνικού Θεάτρου. Λίγο πριν την παράσταση υπάρχει τρομερή κίνηση και οι χωροφύλακες προσπαθούν να βάλουν σε τάξη τα οχήματα. Μέσα σε ένα αυτοκίνητο βρίσκεται η Κατίνα Παξινού και κάποιοι ακόμα ηθοποιοί (Ελένη Χατζηαργύρη, Θάνος Κωτσόπουλος) που πρωταγωνιστούν στην παράσταση που θα ξεκινήσει σε λίγο αλλά έχουν για κάποιον λόγο καθυστερήσει να φτάσουν στον χώρο του θεάτρου. Ένας χωροφύλακας σταματά το αυτοκίνητο και τους λέει πως απαγορεύεται να περάσουν. "Μα είμαι η Κατίνα Παξινού, χωρίς εμένα δεν μπορεί να γίνει η παράσταση" λέει η μεγάλη ηθοποιός στον χωροφύλακα. Εκείνος επιμένει ότι δεν μπορούν να περάσουν κι εκείνη του ξαναλέει με έντονο τρόπο: "Μα είμαι η Κατίνα Παξινού!" Κι ο χωροφύλακας ατάραχος της απαντά: "Και η Μάγια Μελάγια να'σαι δεν περνάς! Έχουμε εντολές..."

Το περιστατικό αυτό το επιβεβαίωσαν στη Μάγια Μελάγια οι συνεπιβάτες της Παξινού (Χατζηαργύρη, Κωτσόπουλος) αλλά υπάρχει και... συνέχεια που τη διήγηθηκε η ίδια η Μάγια Μελάγια στον Γιώργο Παπαστεφάνου, στην εκπομπή Οι παλιοί μας φίλοι. Την επόμενη χρονιά πηγαίνει κι εκείνη στην Επίδαυρο να παρακολουθήσει μια παράσταση. Καθώς περίμενε να μπει στο θέατρο, βλέπει κάπου να στέκεται παράμερα ο Αλέξης Μινωτής. Η συντροφιά της θεωρεί πως πρέπει να του συστήσουν κι εκείνη, κάπως αμήχανη του ζητάει συγνώμη για το περιστατικό της προηγούμενης χρονιάς. Ο Μινωτής της λέει: "Μα δεν πειράζει, παιδί μου, εσένα ήξερε ο χωροφύλακας, τι να κάνουμε". Σε λίγο εμφανίζεται ένα ταξί με την Παξινού και ο Μινωτής ζητά συγνώμη από την παρέα και μπαίνει μέσα στο ταξί. Φαίνεται πως εξηγεί στην Παξινού ποια ήταν η κυρία με την οποία μιλούσε κι εκείνη κοιτά υποτιμητικά τη Μελάγια και με απαξιωτικό ύφος γυρίζει το κεφάλι της από την άλλη πλευρά. "Ε, καλά σου 'κανε ο χωροφύλακας!" λέει τότε η Μάγια Μελάγια και σκάνε όλοι/ες στα γέλια...

Στο τραπέζι ο Σοφοκλής Βενιζέλος και η γυναίκα του, ο Αριστοτέλης Ωνάσης και η Μάγια Μελάγια. Από πάνω τους ο Τώνης Μαρούδας και το Τρίο Μπελκάντο (1959). 

Φωτογραφία από τον δίσκο Μάγια Μελάγια, ο θρύλος

Η Μάγια Μελάγια συνεχίζει τη θριαμβευτική της πορεία. Στα κέντρα που τραγουδά τη χειροκροτούν εφοπλιστές, επιχειρηματίες που της στέλνουν λουλούδια, της κάνουν ακριβά δώρα (μέχρι και αυτοκίνητο!) και της τάζουν μέχρι και σπίτι εφόσον τους παντρευτεί, αλλά η ίδια, σταθερά ερωτευμένη, αρνείται. Τη χειροκροτούν όμως και διεθνείς προσωπικότητες. Την εποχή που γυριζόταν στην Ελλάδα η ταινία Το παιδί και το δελφίνι, οι πρωταγωνιστές της ταινίας (Σοφία Λώρεν, Άλαν Λαντ, Κλίφτον Γουέμπ) είναι τακτικοί θαμώνες στη "Σπηλιά του Παρασκευά" όπου εμφανίζεται η Μελάγια με μαέστρο τον Γιώργο Κατσαρό. Η Μελάγια διηγείται πως η ίδια δίδαξε στη Λώρεν το τραγούδι "Τι είν' αυτό που το λένε αγάπη" και εκείνη της πρότεινε να πάει στην Αμερική, να μάθει καλά αγγλικά και να επιχειρήσει να σταδιοδρομήσει εκεί. Η Μελάγια αρνείται, γιατί δεν την ενδιαφέρει ιδιαίτερα το θέμα καριέρα, αντίθετα έδινε περισσότερη σημασία στην προσωπική της ζωή και ήταν ικανοποιημένη με όσα απολάμβανε στην Ελλάδα. 

Μάγια Μελάγια, Σοφία Λώρεν, Τώνης Μαρούδας

Μάγια Μελάγια, Άλαν Λαντ, Κούλης Στολίγκας, Κώστας Χατζηχρήστος, Νίκος ρίζο, Γιώργος Μούτσιος 
Φωτογραφίες από τον δίσκο Μάγια Μελάγια, ο θρύλος

Τελικά όμως βρέθηκε στην Αμερική. Δούλεψε με επιτυχία στην Ελλάδα μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '60 τραγουδώντας κυρίως σε κέντρα και, σπανιότερα, σε θέατρα (οι τελευταίες της εμφανίσεις σε αθηναϊκές επιθεωρήσεις πραγματοποιούνται μάλλον στα έργα του θεάτρου Περοκέ Απ' την καλή κι απ' την ανάποδη και Πύραυλοι όπου ερμηνεύει τραγούδια των Βαγγέλη Λυκιαρδόπουλου-Μίμη Τραϊφόρου το 1960 και στο Να τι δεν είχες Αθήνα στο θέατρο Εθνικού Κήπου το 1962 όπου τραγουδά Γιώργο Κατσαρό). Δεν θα προλάβει να ζήσει την παρακμή του ελαφρού τραγουδιού γιατί γύρω στο 1965 αποφασίζει, για προσωπικούς λόγους, να φύγει στον Καναδά. Από εκεί βρίσκεται στην Αμερική, όπου πραγματοποιεί εμφανίσεις σε κέντρα της Νέας Υόρκης και του Σικάγο--κι όπου επαναλαμβάνονται τα σκηνικά με τα λουλούδια, τα δώρα και τις προτάσεις γάμου. Στο Σικάγο όμως, στο κέντρο "Hellas Cafe" (βλ. φωτογραφία στα αριστερά) γνωρίζεται με τον Παναγιώτη Γουλάκο τον οποίο ερωτεύεται και, το 1968, τον παντρεύεται. Έζησαν μαζί μέχρι το 1978 που εκείνος πέθανε και η Μάγια Μελάγια γύρισε στην Ελλάδα. Πραγματοποιεί κάποιες εμφανίσεις σε κέντρα (Τσιν-Τσιν, Πλακιώτικο Σαλόνι, Νουί Ντ' Ατέν) αλλά δεν έχει συνέλθει ακόμα από την απώλεια του άντρα της. Σε κάποια σύντομη τουρνέ στην επαρχία παθαίνει εγκεφαλικό από τη στεναχώρια της και παρόλο που σιγά-σιγά συνέρχεται πλήρως διακόπτει τις εμφανίσεις της οριστικά.

Επανεμφανίσεις

Πραγματοποιεί όμως κάποιες σποραδικές επανεμφανίσεις στην οθόνη --σε όλα τα μέσα! Λίγα χρόνια πριν, στο τέλος της δεκαετίας του '70, πρωτοεμφανίζεται στην τηλεόραση, στη Μουσική Βραδιά του Γιώργου Παπαστεφάνου, σε ένα αφιέρωμα στα αρχοντορεμπέτικα: πρόκειται για την εκπομπή που ξανάφερε στη μόδα το αρχοντορεμπέτικο (ήταν η αφορμή μάλιστα να τα ηχογραφήσει σε δίσκο και η Βίκυ Μοσχολιού). Σ' αυτήν η Μάγια επανεκτελεί δυο παλιές επιτυχίες του Σουγιούλ, το δικό της σουξέ "Αδύνατον να κοιμηθώ" αλλά και το "Μια ζωή την έχουμε". Ο Γιώργος Παπαστεφάνου θα της αφιερώσει μια ολόκληρη εκπομπή το 1983, στη σειρά Οι παλιοί μας φίλοι. Η Μάγια Μελάγια διηγείται γλαφυρά στιγμές της καριέρας της, ενώ για εκείνη μιλούν με εξίσου γλαφυρό τρόπο ο Κώστας Χατζηχρήστος, ο Γιάννης Γκιωνάκης και η Σπεράντζα Βρανά. Στην εκπομπή αυτή (ίσως επειδή είχε μεσολαβήσει το εγκεφαλικό και η απόφασή της να μην ξανατραγουδήσει, αλλά ίσως και για να διατηρηθεί το κλίμα της εποχής που μεσουρανούσε) τα τραγούδια της ακούγονται από τις αυθεντικές ηχογραφήσεις των 78 στροφών.

"...κι η ώρα είναι τρεισήμισι..." από τη Μουσική Βραδιά του Γιώργου Παπαστεφάνου στην ΕΡΤ

Αργότερα, συμμετείχε σε πολλές τηλεοπτικές (Θυμάσαι;, Τα φώτα της ράμπας δεν σβήνουν ποτέ, Πυρ και Μανία) και ραδιοφωνικές (Ζωντανές ηχογραφήσεις της Σοφίας Μιχαλίτση αλλά και σε διάφορες έκτακτες εκπομπές του Αρτέμη Μάτσα) εκπομπές, σε κάποιες από τις οπόιες τραγούδησε και πάλι ζωντανά--στην εκπομπή της Μιχαλίτση τραγούδησε πολύ όμορφα το "Τι είν' αυτό που το λένε αγάπη", ενώ από τις τηλεοπτικές πιο έντονα έχει μείνει στη μνήμη μου (και στο αρχείο μου!) η εκπομπή του μακαρίτη επίσης Γιώργου Παπαδάκη "Τραγούδια για τα μάτια": εκεί τραγούδησε με τη συνοδεία του Γιώργου Κεφάλα, μέλους του θρυλικού Τρίο Κιτάρα, το "Δυο πράσινα μάτια" των Κατριβάνου-Κιούση και τα "Γλυκά μου μάτια" του Νίκου Γούναρη.

Στα χρόνια αυτά όμως η Μάγια Μελάγια επανεμφανίστηκε και ως ηθοποιός! Υπάρχει καταγραμμένη μια εμφάνισή της στην αστυνομική κινηματογραφική ταινία του Δημήτρη Σταύρακα Η παρεξήγηση, παραγωγής του 1983, με πρωταγωνιστή τον Σπύρο Φωκά (δείτε εδώ), για την οποία δεν μπορώ να πω πολλά πράγματα αφού δεν την έχω δει, μπορώ όμως να πω πολλά για τη συμμετοχή της σε δυο βιντεοταινίες με τη Ρένα Βλαχοπούλου! Δεν γνωρίζω φυσικά ποιος της πρότεινε να επανεμφανιστεί (η ίδια η Ρένα, ο παραγωγός Γιώργος Καραγιάννης;), είναι πάντως γεγονός πως το 1987 η Μάγια Μελάγια επανεμφανίζεται αποκλειστικά ως ηθοποιός: στην ταινία του Κώστα Καραγιάννη Η βασίλισσα της ρέγγας παίζει μάλλον τον μεγαλύτερο ρόλο της καριέρας της. Είναι η Σουλτάνα ή... Τατάνα (κατά τη σνομπ αφεντικίνα της Ρένα Βλαχοπούλου που θεωρεί ότι το "Σουλτάνα" είναι μπανάλ όνομα), γραμματέας της Ρένας που εμπορεύεται ρέγγες... Η Μελάγια δεν τραγουδά (όπως άλλωστε και η Ρένα) παρά μόνο ακαπέλα, μαζί με τη Ρένα, το ρεφραίν του "Ξημερώνει και βραδιάζει": "Φέρτε μου να πιω το ακριβότερο πιοτό, εγώ πληρώνω τα μάτια που αγαπώ...".

"Σε έκτακτη επανεμφάνιση η Μάγια Μελάγια" διαβάζουμε στους τίτλους 

της βιντεοταινίας Η βασίλισσα της ρέγγας

(φωτογραφία από την ιστοσελίδα www.retrodb.gr)

Τραγουδά ωστόσο (όπως και η Ρένα!) στην επόμενη κοινή τους βιντεοταινία, Η μεγάλη ρεμούλα του 1989, σε σκηνοθεσία του Τάκη Βουγιουκλάκη (που--αν είναι δυνατόν να γίνουν διαβαθμίσεις σ' αυτό το είδος--είναι για μένα η καλύτερη βιντεοταινία της Ρένας). Η Ρένα υποδύεται μια παροπλισμένη τραγουδίστρια που αναγκάζεται να επιστρέψει στο επάγγελμα για να χρηματοδοτήσει τις σπουδές του ανηψιού της και για αυτόν τον λόγο ζητά από τη Λουκία, παλιά της φίλη και συνάδελφο, να της βρει δουλειά στο κέντρο που τραγουδά κι εκείνη. Έτσι, στο κέντρο αυτό η Ρένα τραγουδά δυο τραγούδια και η Μάγια Μελάγια ένα, το "Μάθε λοιπόν, για μένα πια είσαι απών" σε μουσική Γιώργου Θεοδοσιάδη και στίχους Λάκη Μιχαηλίδη (λεπτομέρεια: τους ίδιους στίχους είχε τραγουδήσει σε μουσική του Ζακ Ιακωβίδη, η παλιά φίλη των δυο τραγουδιστριών, η Καίτη Μπελίντα, στη ραδιοφωνική επιθεώρηση του Λ. Μιχαηλίδη Ελάτε να γελάσουμε στις αρχές της δεκαετίας του '60)...

Ρένα Βλαχοπούλου και Μάγια Μελάγια στη βιντεοταινία Η μεγάλη ρεμούλα

Η Μάγια Μελάγια πραγματοποίησε άλλη μια εμφάνιση ως τραγουδίστρια και ηθοποιός το 1991, στην τηλεοπτική σειρά του ΑΝΤ1 Οικογένεια-Καζίνο (όπως μετονομάστηκε η Οικογένεια, η πρώτη σαπουνόπερα του ΑΝΤ1 που σκηνοθετούσαν ο Δημήτρης Ποντίκας και ο Τάκης Μελίδης). Εκεί η Μάγια Μελάγια υποδυόταν μια παλιά τραγουδίστρια που είχε δώσει τον γιο της για υιοθεσία αλλά επέστρεψε όταν εκείνος μεγάλωσε για να διεκδικήσει διακριτικά μια θέση στη ζωή του: ο τόπος συνάντησης μητέρας και γιου ήταν το πιάνο μπαρ όπου δούλευε η μητέρα. Αυτό έδωσε την ευκαιρία στη Μάγια Μελάγια να τραγουδήσει σε 4-5 επεισόδια ποτ-πουρί παλιών ελαφρών τραγουδιών με τη συνοδεία του Αντώνη Τσίχλα στο πιάνο (κάποια στιγμή θα σας παρουσιάσω κάποια από αυτά...).

Η Καίτη Πάνου, ο Δημήτρης Κωνσταντάρας 

και η Μάγια Μελάγια σε εκδήλωση για την κυκλοφορία 

της βιογραφίας του Λάμπρου Κωνσταντάρα.

Τα τελευταία χρόνια

Καθώς περνούσαν τα χρόνια, η Μάγια Μελάγια περιόριζε τις τραγουδιστικές της εμφανίσεις στην τηλεόραση (παρόλο που η φωνή της διατηρούνταν σε καλή κατάσταση), αλλά δεν έλεγε όχι όταν την καλούσαν να δώσει συνέντευξη είτε στην τηλεόραση είτε στο ραδιόφωνο. Σε κάποιες μάλιστα εκπομπές (πχ Οι Εντιμότατοι φίλοι μου της Σεμίνας Διγενή, Το πρώτο χαμόγελο με την Εύη Παπαδάκη) όπου εμφανιζόταν μαζί με παλιές/ούς συναδέλφισσές/ους της (όπως η Άννα Καλουτά, η Σπεράντζα Βρανά, ο Γιώργος Μουζάκης, ο Νάσος Πατέτσος, ο Γιάννης Σπάρτακος, η Μπέτυ Μοσχονά) ήταν φανερή η χημεία τους και βέβαια ξεχώριζε σε σχέση με τις/τους υπόλοιπες/ους για τον αυτοσαρκασμό της. Η Μάγια Μελάγια εμφανίστηκε επίσης και σε ένα αφιέρωμα στη Ρένα Βλαχοπούλου που παρουσίασε η εκπομπή της Άννας Δρούζα Μπορώ τον Μάιο του 2002. Και εκεί έλαμψε με το χιούμορ της και τον αυτοσαρκασμό της, ειδικά όταν έγιναν κάποιες αναφορές σε χρόνια που πέρασαν (όπως άλλωστε θα το ήθελε και η ίδια η Ρένα).

Οι Άννα Καλουτά, Σπεράντζα Βρανά, Μπέτυ Μοσχονά, 
Μάγια Μελάγια και Γιάννης Σπάρτακος 

θυμούνται την κατοχική επιτυχία της Ρένας Βλαχοπούλου 

"Το μπουμπούκι που 'χεις βάλει στα μαλλιά" 

στην εκπομπή Το πρώτο χαμόγελο με την Εύη Παπαδάκη (ΕΤ1, 1998)

Χαρακτηριστικό του αυτοσαρκασμού της για το πέρασμα του χρόνου είναι και το παρακάτω περιστατικό που διηγήθηκε η ίδια στη θρυλική εκείνη συζήτησή της με τη Σπεράντζα Βρανά (που καταγράφτηκε στο βιβλίο Επιθεώρηση καψούρα μου το 1985). Σε κάποιο σημείο διαμαρτύρονταν και οι δυο για εκείνους τους θεατές που συνήθιζαν να λένε "Σας θυμάμαι από τον καιρό που ήμουνα μικρός/ή..." και η Μάγια είπε στη Σπεράντζα:

Καλέ, έχω έναν φούρναρη εδώ κοντά στο σπίτι μου, που διάβασε το πρώτο βιβλίο σου και μια μέρα μού λέει: "Διάβασα το Τολμώ της Βρανά, είσαι φίλη της, ε; Εγώ είμαι θαυμαστής σας από το Ακροπόλ, ερχόμουνα και σας έβλεπα, τώρα εγώ είμαι στα 47, τόσο πρέπει να 'στε κι εσείς!" Βρε, το τι κουλούρια παίρνω, το τι ψωμιά παίρνω, το τι παξιμαδάκια παίρνω, έχω γίνει η καλύτερη πελάτισσά του, ας είν' καλά ο άνθρωπος...

Λίγες σελίδες μετά η Βρανά μεταφέρει κάποιες ακόμα νόστιμες ατάκες από την καθημερινότητά τους:

Να, έτσι τα πετάει τα ωραία της η Μάγια, εντελώς αυθόρμητα. Είναι τόσο αληθινή, καμιά υποκρισία, καμιά ψευτιά, κι αυτά τα νόστιμα που λέει, λες και της ξεφεύγουνε δεν το κάνει επίτηδες για να πει αστείο. (...) Μια φορά είχαμε πάει και βλέπαμε μια παράσταση, και είπα εγώ για μια νέα ηθοποιό: "Ωραία κοπέλα, αλλά τι κακόηχη φωνή που έχει, ε;" και κοίταζα τη Μάγια. "Τι φωνή! Αυτή δεν έχει ούτε φωνή ούτε ακρόαση!"

Η Μάγια Μελάγια και η Σπεράντζα Βρανά 

στα παρασκήνια του θεάτρου Εθνικού Κήπου 

όπου παιζόταν η επιθεώρηση Να τι δεν είχες Αθήνα (1962)
Φωτογραφία από το βιβλίο Επιθεώρηση, καψούρα μου (εκδόσεις Γλάρος, 1985)

Συνέχισαν να πηγαίνουν οι δυο τους στο θέατρο και να μιλούν γενναιόδωρα για τους/τις νεότερους/ες ηθοποιούς--θυμάμαι τον ενθουσιασμό τους για το Βίρα τις άγκυρες του Εθνικού Θεάτρου που σε πολλά σημεία του αναγνώρισαν στοιχεία από τις ζωές τους και τις καριέρες τους--μέχρι που η Σπεράντζα περιορίστηκε στο σπίτι της λόγω προβλημάτων με τα πόδια της. Πάντως, μου έκανε εντύπωση το ότι η Μελάγια δεν εμφανίστηκε στη μεγαλειώδη παράσταση του Σταμάτη Κραουνάκη Χ-Σκηνής στο Ηρώδειο το 2008, παρόλο που εμφανίστηκαν και η Βρανά και η Καλουτά, αν και είχαν σοβαρά προβλήματα με τα πόδια τους. Σίγουρα θα της έγινε η πρόταση, αλλά προτίμησε να παρακολουθήσει την παράσταση ως απλή θεατής (και φυσικά η Σπεράντζα Βρανά ανέφερε το όνομά της όσο τραγουδούσε το "Μονοπάτι"). Τρία χρόνια πριν όμως ο Κραουνάκης της είχε αφιερώσει ένα τραγούδι που είχε για τίτλο το όνομά της. Όταν το 2005 αποφασίστηκε να διοργανωθεί ξανά το Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού της Θεσσαλονίκης, ζητήθηκε από καταξιωμένους/ες δημιουργούς να συμμετάσχουν σε αυτό (και συγκεκριμένα στη δεύτερη βραδιά της διοργάνωσης) με ένα τραγούδι. Ο Κραουνάκης έγραψε σε συνεργασία με τον Κώστα Λειβαδά το "Μάγια Μελάγια" που ερμήνευσε η Δήμητρα Γαλάνη. Στην πλατεία ο Κραουνάκης συνόδευε την ίδια τη Μάγια Μελάγια που απολάμβανε το χειροκρότημα του κόσμου... (αργότερα το τραγούδι ηχογραφήθηκε και από τη Δήμητρα Παπίου).


Τα τελευταία χρόνια της ζωής της η Μάγια Μελάγια ζούσε σε ένα διαμέρισμα της Αγίου Μελετίου. Μετά τον θάνατο της μητέρας της πριν από δέκα περίπου χρόνια και έπειτα και της Σπεράντζας Βρανά (2009), η Μάγια Μελάγια είχε για πιο στενή της συντροφιά τη μικρότερη αδελφή της Στέλλα. Ωστόσο, το 2011 πέθανε κι εκείνη. Τον τελευταίο χρόνο της ζωής της ταλαιπωρήθηκε και πάλι από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο από το οποίο δεν συνήλθε ποτέ. Έσβησε χθες, αφήνοντας πίσω της πολλά όμορφα τραγούδια, φωτογραφίες μιας ωραίας γυναίκας γεμάτης χυμούς και κεφάτες στιγμές σε εκπομπές και ταινίες.

Όταν θ' αρχίσει η νύχτα αυτή
αργά αργά τα μάγια της να λύνει,
μες στα τραπέζια σοβαρή
κάθεται εκείνη,
Μάγια Μελάγια,
κι αργοπίνει το ελιξίριο για τη φθορά.

Κάθεται εκείνη, βελούδα άγια
μάτια που γδύνει.
Κάθεται εκείνη, φωτιές πετάει
κι όλο ζητάει
με βλέμμα αθάνατο
κι από τον θάνατο,
κι από τον θάνατο αναφορά.

. . .

Όταν τελειώσει η νύχτα αυτή,
αργά αργά
ο κόσμος μας αφήνει.
Φώτα, παιδιά, παρακαλώ,
κι ας μείνει εκείνη.

(στίχοι: Σταμάτης Κραουνάκης-Κώστας Λειβαδάς)




ΠΗΓΕΣ: Τα λόγια της ίδιας της Μάγιας Μελάγια όπως διασώθηκαν στο βιβλίο Επιθεώρηση καψούρα μου της Σπεράντζας Βρανά (εκδόσεις Γλάρος, 1985) και στην εκπομπή του Γιώργου Παπαστεφάνου Οι παλιοί μας φίλοι (ΕΡΤ, 1983). 

Για τις εμφανίσεις της Μάγιας Μελάγια στο σινεμά αντλήθηκαν πληροφορίες από την ιστοσελίδα www.retrodb.gr. Για τη δισκογραφία της αντλήθηκαν πληροφορίες από την Εκ περάτων δισκογραφία γραμμοφώνου του Δημήτρη Μανιάτη. 

Ευχαριστώ τον Σιδερή Πρίντεζη για τις πληροφορίες σχετικά με τις ραδιοφωνικές ηχογραφήσεις της Μάγιας Μελάγια και τον Παναγιώτη Φύτρα για τις πληροφορίες σχετικά με τις ηχογραφήσεις της Νοτίου Αφρικής που συμπεριλαμβάνονται στον δίσκο Μάγια Μελάγια, ο θρύλος (Έβδομη Διάσταση, 1994) τον οποίο επιμελήθηκε ο ίδιος μαζί με τον Άγγελο Κουτσούκη και από το εξώφυλλο του οποίου προέρχονται οι περισσότερες φωτογραφίες της ανάρτησης. Ο δίσκος επανακυκλοφόρησε σε CD από την ΜΒΙ με τον τίτλο Μάγια Μελάγια: το πεπρωμένο μου.