Δέκα χρόνια χωρίς τη Ρένα Βλαχοπούλου

Σήμερα συμπληρώνονται δέκα χρόνια από τη μέρα που η Ρένα Βλαχοπούλου μάς αποχαιρέτησε βάζοντας τέλος σε μια ζωή γεμάτη χαρές, επιτυχίες, δόξες αλλά και πολύ αγώνα, δυσκολίες και πόνο... Η Ρένα έζησε χαρές και λύπες όπως όλοι οι άνθρωποι... Έζησε όμως και μοναδικές στιγμές καλλιτεχνικού θριάμβου γιατί είχε σπάνια ταλέντα: ταλαντούχα τραγουδίστρια, ηθοποιός με σπάνια κωμική φλέβα αλλά και, για όσους/ες είχαν την τύχη να τη ζήσουν από κοντά, ωραίος άνθρωπος με ταλέντο στην ίδια τη ζωή...

Σκέφτηκα φέτος να τιμήσω την επέτειο των δέκα χρόνων κάνοντας δέκα στάσεις στη θεατρική σταδιοδρομία της Ρένας. Θα σταθώ σε δέκα παραστάσεις στις οποίες συμμετείχε η Ρένα Βλαχοπούλου είτε ως τραγουδίστρια είτε ως ηθοποιός, παραστάσεις του μακρινού χτες που θα ήθελα όσο τίποτε άλλο να παρακολουθήσω. Παραστάσεις που δεν έγραψαν ιστορία στο θεατρικό χτες (έτσι παραδόξως δεν θα μιλήσω για την Οδό Ονείρων, γιατί είναι εκτός συναγωνισμού και είναι... ευκόλως εννοούμενο ότι θα ήθελα να έχω παρακολουθήσει: οπότε... δεν μπαίνει λίστα, ούτε όμως και για την επιθεώρηση Σουσουράδα, στην οποία πραγματοποιήθηκε το υποκριτικό ντεμπούτο της Ρένας και συνεπώς αποκτά μια θέση στην ιστορία του ελαφρού μουσικού θεάτρου...) Θα σταθώ σε δέκα παραστάσεις λιγότερο γνωστές, άλλες επιτυχημένες κι άλλες όχι, στις οποίες όμως οι εμφανίσεις της Ρένας είχαν για μένα κάτι ξεχωριστό και θα ήθελα τόσο πολύ να είμαι εκεί για να τις χαρώ...

Έτσι κάνω πρώτη στάση τα Χριστούγεννα του 1942 στο θέατρο Πάνθεον της οδού Πανεπιστημίου όπου παίζεται η επιθεώρηση Στον ρυθμό της τζαζ... Μέσα στα μαύρα χρόνια της Κατοχής το άστρο της Ρένας εκτοξεύεται ψηλά όταν σ' αυτή την επιθεώρηση το κοινό και ο Τύπος της δίνουν το χρίσμα της "Βασίλισσας της Τζαζ". Συνεργάζεται με τον πιανίστα και μαέστρο Γιάννη Σπάρτακο που διασκευάζει ιταλικές ρυθμικές επιτυχίες και η Ρένα τις απογειώνει τραγουδώντας τες με ελληνικούς στίχους των Αλέκου Σακελλάριου-Χρήστου Γιαννακόπουλου... "Βρέχει", "Νάνι-νάνι", "Το μπουμπούκι που 'χεις βάλει στα μυαλά". Παράλληλα ο Σπάρτακος γράφει ελληνικές τζαζ συνθέσεις που γίνονται κι αυτές μεγάλη επιτυχία με τη φωνή της Ρένας, όπως το "Όταν σκοτενιάζει". Θα 'θελα να είμαι εκεί για να ακούσω τον μοναδικό τρόπο με τον οποίο ερμήνευε η Ρένα τραγούδια αυτά και ξεσήκωνε το κοινό της Αθήνας. Θα'θελα ακόμα να είμαι εκεί γιατί αμέσως μετά τη Ρένα, εμφανιζόταν η Μαρίκα Νέζερ σε ένα νούμερο με μιμήσεις--ήταν εξαιρετική σε αυτά τα νούμερα--στο οποίο μεταξύ άλλων μιμούνταν τον τρόπο με τον οποίο τραγουδούσε τζαζ η Ρένα...

Τη δεύτερη στάση μου την κάνω μια βδομάδα αργότερα, την Πρωτοχρονιά του 1943, στο θέατρο Παπαϊωάννου της οδού Πατησίων... Όχι, η Ρένα δεν σταμάτησε να εμφανίζεται στο Πάνθεον. Λόγω της μεγάλης πείνας όμως και της ανάγκης της να συντηρήσει την οικογένειά της εμφανίζεται σε δυο θέατρα κάθε βράδυ, μ' άλλα λόγια, "ντουμπλάρει"... Σε αυτό το θέατρο λοιπόν δίνεται η πρεμιέρα της μουσικής ηθογραφίας "Έτσι είν' η ζωή" των Δημήτρη Ευαγγελίδη-Κώστα Γιαννίδη. Επικεφαλής ενός μεγάλου θιάσου βρίσκονται οι Πέτρος Κυριακός, Ορέστης Μακρής, Σοφία και Καίτη Βερώνη, Γιάννης Πρινέας και Άγγελος Μαυρόπουλος. Η ιστορία μιας αθηναϊκής γειτονιάς εκτυλίσσεται μπροστά σε ένα όμορφο σκηνικό του Μάριου Αγγελόπουλου... Στον Τύπο της εποχής διαβάζουμε για δυο πρωτοτυπίες. Η πρώτη: στην αρχή του έργου προβάλλεται ένα μικρό φιλμάκι που περιγράφει την αρχή της ιστορίας που θα παρακολουθήσουν οι θεατές στη συνέχεια. Η δεύτερη: η τραγουδίστρια του θιάσου Ρένα Βλαχοπούλου "εκτελεί προ του ριντώ" μεταξύ των πράξεων δυο από τα τραγούδια που ακούστηκαν από τους/τις ηθοποιούς του θιάσου. Ένα από αυτά είναι το πανέμορφο "Έτσι είν' η ζωή", ένα από τα ωραιότερα ελληνικά τραγούδια όλων των εποχών... Δυστυχώς η Ρένα δεν το ηχογράφησε ποτέ (οι δισκογραφικές εταιρίες ήταν τότε κλειστές ενώ δεν έχει εντοπιστεί καμιά ραδιοφωνική του ηχογράφηση μέχρι σήμερα). Ωστόσο, σε μια από τις τελευταίες τηλεοπτικές συνεντεύξεις της τραγουδά με αδύναμη πλέον φωνή το ρεφραίν... Συγκινητικό.

Την τρίτη μου στάση την κάνω στο θέατρο "Σαμαρτζή" τον Αύγουστο του 1951. Έχουν περάσει πέντε χρόνια από την τελευταία εμφάνιση της Ρένας στην Αθήνα. Στο μεταξύ εκείνη ταξίδεψε από τη Μέση Ανατολή μέχρι την Αμερική, επέστρεψε με ανανεωμένη εμφάνιση (και ένα γερό κομπόδεμα!--ο στόχος του ταξιδιού της άλλωστε...) και ξεκινά να τραγουδά στην επιθώρηση Φεστιβάλ στην Αθήνα που παίζεται ήδη από τις αρχές του τραγουδιού. Είμαι περίεργος να ακούσω και να δω πώς την υποδέχεται το κοινό της Αθήνας; Τη θυμάται; Την έχει ξεχάσει; Διαβάζω στο πρόγραμμα πως τραγουδά κι ένα τραγούδι για τον... απόδημο ελληνισμό! "Έλα πάμε στην Ελλάδα!" Την ορχήστρα διευθύνει ο κατοπινός στενός της συνεργάτης Μενέλαος Θεοφανίδης. Πόσο θα΄θελα να ήμουν εκεί σε αυτή την πανηγυρική--όπως διαφημίστηκε--και εντυπωσιακή επανεμφάνιση...

Φλερύ-Άλμα και Βλαχοπούλου στο θέατρο Σαμαρτζή το 1951

Τέταρτη στάση, ένα χρόνο μετά, το καλοκαίρι του 1952, στο θέατρο Ακροπόλ του Βασίλη Μπουρνέλλη. Ένας μεγάλος θίασος (Αυλωνίτης, Ντιριντάουα, Στολίγκας, Ρένα Ντορ, Γαβριηλίδης, Μπέμπα Δόξα...) και τρεις τραγουδίστριες που σε ένα-δυο χρόνια θα είναι απόλυτες βεντέτες στη νυχτερινή Αθήνα: Ρένα Βλαχοπούλου, Καίτη Μπελίντα, Μάγια Μελάγια. Είμαι πολύ περίεργος να δω μια τριφωνία με τίτλο "Οι ερωτευμένες" την οποία μοιράζονται Βλαχοπούλου και Μπελίντα με μια άλλη ανερχόμενη ηθοποιό του θιάσου, τη Σπεράντζα Βρανά... Υποδύονται τρεις σεμνές κοπέλες που αρχικά δηλώνουν πως δεν τις ενδιαφέρει ο έρωτας και το φλερτ αλλά στη μέση του νούμερου μετατρέπονται σε μοντέρνες κοπέλες με τολμηρό (σχετικά...) ντύσιμο που αγαπούν τα αγόρια και το δηλώνουν ευθαρσώς! Ίσως ένα από τα νούμερα που προμήνυαν ότι κάποτε η Ρένα θα γινόταν και σπουδαία ηθοποιός...

το πριν...

και το μετά...

(φωτογραφίες από τα βιβλία Γιώργος Μουζάκης: Βίρα τις άγκυρες του Ι. Τριανταφυλλίδη (εκδ. Άγκυρα) και Τα μπουλούκια, το θέατρο κι εγώ της Σπ. Βρανά (εκδ. Εξάντας)

Πέμπτη στάση, το φθινόπωρο του 1954 στο θέατρο Κυβέλης στο Σύνταγμα, όπου παίζεται η επιθεώρηση Το τραγούδι της Αθήνας. Σε όλες τις διαφημίσεις διαβάζουμε (εντός πλαισίου) ότι στο θέατρο αυτό εμφανίζεται "η βεντέτα της εποχής" Ρένα Βλαχοπούλου! Λίγους μήνες πριν έχει πραγματοποιήσει το υποκριτικό της ντεμπούτο με το θρυλικό "Κάνε μου τέτοια" στο πλευρό του Νίκου Σταυρίδη... Τώρα είναι απόλυτη πρωταγωνίστρια του θιάσου. Έχει δικό της σόλο, εμφανίζεται στο φινάλε αλλά λέει και τα νέα της τραγούδια. Ένα από αυτά θα μείνει στην ιστορία: "Ομόνοια Πλας" του Μενέλαου Θεοφανίδη και της τριάδας Γιώργος Ασημακόπουλος-Βασίλης Σπυρόπουλος-Πανος Παπαδούκας... Θα το πει και η Βέμπο σε δίσκους, θα το πουν κι άλλες τραγουδίστριες αργότερα... Η ερμηνεία της Ρένας Βλαχοπούλου όμως θα μείνει ιστορική... 

Έκτη στάση, Δεκέμβριος του 1957 στο θέατρο Διάνα της οδού Ιπποκράτους... Η Ρένα κάνει μια προσωρινή απιστία στο γειτονικό θέατρο Ακροπόλ του Βασίλη Μπουρνέλλη γιατί πείστηκε από τους συνεργάτες της Νίκο Σταυρίδη και Μενέλαο Θεοφανίδη ότι μπορούν να ανανεώσουν το είδος της μουσικής κωμωδίας που έχει περάσει σε δεύτερη μοίρα στο ελαφρό μουσικό θέατρο... Το κοινό όμως δεν ανταποκρίνεται θερμά... Έτσι μετά από μια πρώτη μουσική κωμωδία ο θίασος στράφηκε στη δοκιμασμένη συνταγή της επιθεώρησης. Το Άλλος για το φεγγάρι είναι γραμμένο και πάλι από την τριάδα Ασημακόπουλος-Σπυρόπουλος-Παπαδούκας και δίνει την ευκαιρία στη Ρένα να τραγουδήσει τρία τραγούδια: το "Όλα μου μιλάνε για σένα", το "Έχω απόψε ένα κέφι τρελό" και το αριστουργηματικό "Καλημέρα ζωή", ένα από εκείνα τα αφηγηματικά τραγούδια στα οποία διέπρεπε... Τραγούδι που δυστυχώς λόγω της διάρκειάς του δεν δισκογραφήθηκε αλλά σώζεται μια ηχογράφησή του από τους ραδιοθαλάμους στο ΕΙΡ. Ένα τραγούδι που εκτιμούσει ιδιαίτερα ο αξέχαστος Χρήστος Χαιρόπουλος....

Έβδομη στάση, την επόμενη σεζόν (1958-59) η Ρένα Βλαχοπούλου επιστρέφει στο Ακροπόλ. Είναι επικεφαλής του θιάσου μαζί με τις/τους Ρένα Ντορ, Βασίλη Αυλωνίτη, Γεωργία Βασιλειάδου, Κούλη Στολίγκα, Αλέκο Λειβαδίτη. Παρουσιάζουν την επιθεώρηση Χειμώνας στην Αθήνα της γνωστής τριάδας με μουσική Ζακ Ιακωβίδη. Η Ρένα ερμηνεύει το τραγούδι "Και ήρθε και το τέλος", αλλά θέλω να κάνω στάση σ' αυτό το θέατρο για μια μοναδική συνύπαρξη: μια τριφωνία που τη μοιράζεται με τη Ρένα Ντορ και την Μπέτυ Μοσχονά! Υποδύονται τρεις μπεμπέκες... Η Ρένα έπαιξε την μπεμπέκα και αργότερα στην καριέρα της σε ντουέτα με μεγάλους πρωταγωνιστές (Κώστας Χατζηχρήστος, Σταύρος Παράβας, Σωτήρης Μουστάκας) αλλά η συνύπαρξή της με τη Ρένα Ντορ που ήταν εξπέρ σε αυτόν τον τύπο θα πρέπει να ήταν κάτι μοναδικό...

Οι τρεις μπεμπέκες και ο κομπέρ Κώστας Βουτσάς

(από το βιβλίο του Μ. Δελαπόρτα Βίβα Ρένα, εκδ. Άγκυρα, 2002)

Όγδοη στάση, τη σεζόν 1961-62 στο νεόκτιστο θέατρο Καλουτά της Πατησίων. Το εναρκτήριο έργο του θεάτρου είναι η Οδύσσεια του Καζαντζάκη που παρουσιάζει το Λαϊκό Θέατρο του Μάνου Κατράκη. Παράλληλα όμως, τις μέρες που η Οδύσσεια αργεί αλλά και σε προαπογευματινές παραστάσεις πριν την Οδύσσεια, ο Θίασος Γυναικών με επικεφαλής τις Άννα και Μαρία Καλουτά, Ρένα Βλαχοπούλου, Καίτη Μπελίντα και Μπέτυ Μοσχονά παρουσιάζει το σπονδυλωτό έργο του Γιώργου Γιαννακόπουλου Της φυλακής τα σίδερα με μουσική Γιώργου Κατσαρού... Κωμικοτραφικές ιστορίες φυλακισμένων γυναικών, ένα αρκετά πρωτότυπο θέμα για την εποχή εκείνη, αλλά το κοινό της Αθήνας δεν ανταποκρίθηκε. Θα 'θελα να ήμουν εκεί όμως να δω την προσπάθεια του θιάσου για κάτι διαφορετικό, να χαρώ τη συνύπαρξη τόσων υπέροχων κυριών (ανάμεσα στις πολλές γυναίκες του θιάσου και οι ανερχόμενες Δέσποινα Στυλιανοπούλου και Φλωρέττα Ζάννα καθώς και η μετέπειτα πρώτη χορεύτρια των μιούζικαλ του Δαλιανίδη Τασούλα Καλογιάννη...)

Ένατη στάση, αρκετά χρόνια μετά, τη σεζόν 1976-77 στο θέατρο Βέμπο όπου παρουσιάζεται η επιθεώρηση Ευτυχέστα κι άστα των Κώστα Νικολαΐδη και Πυθαγόρα, με επικεφαλής του θιάσου τη Ρένα Βλαχοπούλου και τον Χρόνη Εξαρχάκο... Είναι η δεύτερη και τελευταία θεατρική τους συνύπαρξη. Η χημεία τους στο σινεμά με πείθει ότι και στο θέατρο μπορούσαν να απογειώσουν την παράσταση, η οποία ξεκινά άλλωστε με τους δυο τους... Αλλά δεν είναι μόνο η συνύπαρξη με τον Εξαρχάκο που επιβάλλει τη στάση μου εδώ. Είναι και η εμφάνιση του Γιάννη Πάριου σε ένα προσωπικό του σόου στο δεύτερο μέρος της παράστασης στο οποίο συμμετέχει (με ένα ή περισσότερα άραγε τραγούδια;) και η Ρένα Βλαχοπούλου... Η εμφάνιση τραγουδιστών δεν είναι πλέον κάτι συνηθισμένο στις επιθεωρήσεις αλλά η τεράστια δημοτικότητα του Πάριου επαναφέρει προσωρινά τον θεσμό του τραγουδιστή στο μουσικό θέατρο. Ένα ντουέτο με τη Ρένα Βλαχοπούλου, την πρωθιέρεια των ντιζέζ της παλιάς επιθεώρησης, είναι επιβεβλημένο...

Με τον Χρόνη Εξαρχάκο

Με τον Γιάννη Πάριο

(φωτογραφίες από το βιβλίο Βίβα Ρένα (εκδ. Άγκυρα, 2002)

Η δέκατη στάση γίνεται τον Οκτώβριο του 1979 στο θέατρο Κοτοπούλη-Ρεξ. Άλλη μια παράσταση που δεν αγκάλιασε το κοινό της Αθήνας, εγώ όμως θέλω να τη δω... Λυσιστράτη '79, μια διασκευή της αριστοφανικής κωμωδίας από τον Γιώργο Σκούρτη με μουσική Γιώργου Κατσαρού. Σκηνοθέτης ο Γιάννης Δαλιανίδης και συμπρωταγωνιστές της Ρένας οι Μίμης Φωτόπουλος, Βασίλης Μπουγιουκλάκης και Μπέτυ Βαλάση... Ο σκηνογράφος Γιώργος Ανεμογιάννης θυμάται πως το κείμενο δεν ήταν επιτυχημένο αλλά η πρωταγωνίστρια έδινε τον καλύτερό της εαυτό για να σώσει την παράσταση... Δεν ήταν ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία φορά. Θα 'θελα να ήμουν εκεί όμως... Για να τη χαρώ περισσότερη ώρα από ό,τι μπορεί να τη χαρεί κανείς σε μια επιθεώρηση... Για να δω ποιο είναι το αποτέλεσμα της θεατρικής της συνεργασίας με τον Δαλιανίδη αλλά και πώς λειτουργεί στη σκηνή με τον Μίμη Φωτόπουλο...

Δέκα στάσεις σε θεατρικές στιγμές της Ρένας... Εννοείται πως θα 'θελα να είναι περισσότερες...  Πάνω απο 120 για την ακρίβεια, όσες δηλαδή ήταν και οι παραστάσεις στις οποίες εμφανίστηκε είτε ως τραγουδίστρια είτε ως ηθοποιός. Αλλά περιορίστηκα στις δέκα για να τιμήσω και φέτος το δέκα το καλό του θεάτρου, του κινηματογράφου και του τραγουδιού, την ανεπανάληπτη Ρένα Βλαχοπούλου...

Κυρία Ρένα, μπορώ να μη σας πω για άλλη μια φορά ευχαριστώ για όλα τα δώρα σας;