Βουλευτικές εκλογές

Λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση των πρώτων εκλογικών αποτελεσμάτων, είναι καθήκον του Rena Fan να θυμηθεί τη σχέση της Ρένας με τις βουλευτικές εκλογές (όπως πριν από ενάμιση χρόνο είχαμε θυμηθεί τη σχέση της με τις δημοτικές εκλογές). Έχουμε κι άλλη φορά αναφερθεί στη σχέση της Ρένας Βλαχοπούλου με την πολιτική: ήταν θαυμάστρια του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ψήφιζε Νέα Δημοκρατία, τάχθηκε ανοιχτά υπέρ της παράταξης για περισσότερο από δεκαπέντε χρόνια, εκφράζοντας την αντίθεσή της με το ΠΑΣΟΚ και στη σκηνή, και στην οθόνη αλλά και στην καθημερινότητά της--ας μην ξεχνάμε πως επρόκειτο για μια περίοδο φανατισμού από τον οποίο και η ίδια η Ρένα αποστασιοποιήθηκε προς το τέλος της ζωής της. Σχεδόν κάθε φορά που πήγαινε να ψηφίσει οι δημοσιογράφοι των εφημερίδων που υποστήριζαν τη Ν.Δ. τής ζητούσαν να κάνει δηλώσεις σχετικά με τις προσδοκίες της για το αποτέλεσμα. Εκείνη πάντα φυσικά τόνιζε την αισιοδοξία της για τη νίκη της Ν.Δ.: αρκετές φορές βέβαια έπεσε έξω, ωστόσο μια φορά ειδικά έπεσε μέσα, όχι τόσο ως προς την πολιτική της πρόβλεψη (τον Απρίλιο του 1990 το γνώριζαν και οι πέτρες ότι ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και η Ν.Δ. θα έπαιρναν την πολυπόθητη αυτοδυναμία, μετά από τρεις συνεχείς εκλογικές αναμετρήσεις) αλλά ως προς τη... μετεωρολογική της πρόβλεψη. Την άνοιξη του '90 το πρόβλημα της λειψυδρίας στην Αθήνα ήταν πολύ έντονο και απασχολούσε πολύ κοινό και media (κάθε μέρα τα ΜΜΕ μας ενημέρωναν για πόσες μέρες θα είχε ακόμα νερό η πρωτεύοσα!). Είχε δηλώσει λοιπόν η Ρένα (ως άλλη Πυθία ή μέντιουμ--ρόλοι που ερμήνευσε και στο θέατρο και στο σινεμά: "Κυριακή των Βαΐων θα νικήσει η Ν.Δ., Μεγάλη Δευτέρα θα ορκιστεί πρωθυπουργός ο Μητσοτάκης, Μεγάλη Τρίτη θα συννεφιάσει και Μεγάλη Τετάρτη θα βρέξει!".

(ΠΑΡΕΝΘΕΣΗ: Κι έτσι ακριβώς συνέβη... Και η βροχή έπεσε και ο Μητσοτάκης έγινε πρωθυπουργός, κι η σύζυγός του Μαρίκα Μητσοτάκη, που πέθανε σήμερα τα ξημερώματα, έγινε η πρώτη κυρία της χώρας και συχνά δήλωνε ότι η ίδια και ο τότε πρωθυπουργός είναι θαυμαστές του ταλέντου της Ρένας (κάποια στιγμή τον χειμώνα του 1993 δεξιώθηκε στο Μέγαρο Μαξίμου κυρίες της τέχνης και των ΜΜΕ, ανάμεσά τους φυσικά και τη Ρένα Βλαχοπούλου), ωστόσο ήταν συχνά και αντικείμενο σάτιρας στις παραστάσεις που έπαιζε η Ρένα: καθώς λεγόταν ότι η ίδια παρεναίβενε στα πολιτικά ήταν συχνή η αναφορά του ονόματός της (στο Ούτε Ψηλός στον κόρφο μας ακουγόταν η περίφημη τουρκική λέξη που είχε πει μέσα στη Βουλή, όταν παρακολουθούσε μια ψηφοφορία--και σημειωτέον, την παράσταση παρακολούθησε το ζεύγος Μητσοτάκη, και ο Κώστας Καρράς--που επίσης πέθανε σήμερα το πρωί--δέχτηκε στη διάρκεια του νούμερού του ένα κόκκινο τριαντάφυλλο από τη Μαρίκα που της το είχε προσφέρει νωρίτερα, σε άλλο νούμερο, ο Σ. Τζεβελέκος...) αλλά και μεταμφιέσεις (συχνά από άνδρες) που παρέπεμπαν στην εμφάνισή της (ο Λεωνίδας Νικολαΐδης για παράδειγμα στην έναρξη-παραμυθόδραμα της επιθεώρησης Για την Ελλάδα ρε γαμώτο). Ξεφύγαμε όμως. Ας επανέλθουμε στη Ρένα!)

Το γεγονός ότι η Ρένα ήταν τόσο δημοφιλής αλλά και το ότι τασσόταν ανοιχτά υπέρ της Νέας Δημοκρατίας οδήγησε φυσικά το κόμμα στο να της προτείνει κάποιες φορές να κατέβει ως υποψήφια βουλευτίνα στα ψηφοδέλτια του κόμματος, γεγονός που, θυμάμαι, είχε περάσει ως αναφορά ακόμα και στο νούμερο "Αλαλούμ αλαλούμ" του συμπρωταγωνιστή της Κώστα Καρρά στην επιθεώρηση Τρελλάντα Λαμπάντα, το 1989-90. Ο Καρράς ανέφερε πως τα κόμματα έκαναν επανειλημμένα προτάσεις σε ηθοποιούς όπως η Ρένα για να θέσουν υποψηφιότητα, αλλά εκείνη τους έλεγε "Δεν θέλω βρε παιδιά, αφήστε με ήσυχη!" Απέρριπτε σταθερά τέτοιες προτάσεις, γιατί--σωστά--θεωρούσε ότι η ανάμειξή της στην ενεργό πολιτική θα έκανε μεγάλο μέρος του κόσμου να την αντιπαθήσει και δεν θα θυσίαζε με τίποτα την αγάπη που της έδειχνε ο κόσμος. Ωστόσο κάποια στιγμή στην κινηματογραφική της καριέρα η Ρένα έγινε πράγματι... βουλευτίνα!

Βουλευτικές εκλογές στο σινεμά: "Η βουλευτίνα"

Η ταινία του Κώστα Καραγιάννη Η βουλευτίνα, μεγάλη προσωπική επιτυχία της Ρένας, γυρίστηκε το 1966 και προβλήθηκε στις αθηναϊκές αίθουσες τον Γενάρη του 1967. Αξίζει να σταθούμε λιγάκι στην ιστορία αυτής της ταινίας. Στα 1966 η Ρένα έχει πλέον καθιερωθεί ως πρώτο κινηματογραφικό όνομα. Μετά από τέσσερις σεζόν στη Φίνος Φιλμ και επτά ταινίες με τον Γιάννη Δαλιανίδη (τέσσερα έγχρωμα μιούζικαλ και τρεις ασπρόμαυρες διασκευές θεατρικών κωμωδιών με προεξάρχουσα βέβαια τη Χαρτοπαίχτρα) το όνομά της είναι πλέον μια εγγύηση για το ταμείο. Έχει αποδείξει ότι μπορεί να απογειώνει τις ταινίες συνόλου όπως ήταν τα μιούζικαλ και το Ένα κορίτσι για δύο, να "σηκώνει" πάνω της το βάρος ολόκληρων ταινιών όπως ήταν η Χαρτοπαίχτρα και βέβαια να μπορεί να στέκεται επάξια στο πλευρό πρωταγωνιστών όπως ο Ηλιόπουλος, ο Κωνσταντάρας και ο Παπαγιαννόπουλος.

Η αφίσα της ταινίας από την ιστοσελίδα της εταιρίας Καραγιάννης-Καρατζόπουλος
http://www.karagiannis-karatzopoulos.gr

Έτσι ήρθε η ώρα για την πρώτη της κινηματογραφική μεταγραφή. Τη σεζόν 1966-67 ο νεοσύστατος οργανισμός (Κώστας) Καραγιάννης-(Αντώνης) Καρατζόπουλος βολιδοσκοπεί όλα τα αστέρια του Φίνου υποσχόμενος μεγαλύτερες αμοιβές και ενδεχομένως και περισσότερες ευκαιρίες για ταινίες από αυτές που ονομάζουν στην Αμερική star vehicles (όπως είπαμε, μόνο σε μια από τις επτά ταινίες του Φίνου το όνομα της Ρένας είχε ως τώρα τοποθετηθεί πάνω από τον τίτλο του έργου--στη Χαρτοπαίχτρα. Βέβαια είναι σχεδόν σίγουρο ότι αν η Ρένα παρέμενε στον Φίνο τις τρεις σεζόν που δούλεψε με τον Καραγιάννη θα είχε σίγουρα τη δυνατότητα να παίξει σε star vehicles--πέρα από τα ομαδικά μιούζικαλ--, αφού πλέον είχε καθιερωθεί ως πρωταγωνίστρια και ενδεχομένως οι ταινίες που θα της γύριζε εκεί ο Δαλιανίδης να ήταν και καλύτερες από εκείνες του Καραγιάννη... Αλλά ξεφεύγω πάλι!). Με αυτόν τον τρόπο, οι Καραγιάννης-Καρατζόπουλος κατάφεραν να αποσπάσουν τα περισσότερα από τα μεγάλα ονόματα της Φίνος Φιλμ: Αλίκη Βουγιουκλάκη, Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Λάμπρος Κωνσταντάρας, Ντίνος Ηλιόπουλος προστέθηκαν στο δυναμικό της εταιρίας και βέβαια η Ρένα Βλαχοπούλου που εγκαινίασε τη συνεργασία της με την εταιρία με τη Βουλευτίνα. Αν δεν κάνω λάθος, η Βουλευτίνα ήταν η πρώτη μεγάλη κινηματογραφική εξόρμηση της εταιρίας, καθώς ένας μικρός αριθμός ταινιών που γυρίστηκαν αρχικά δεν κατέστη δυνατό να προβληθεί σε αίθουσες πρώτης προβολής. Έτσι, φαίνεται πως η Ρένα Βλαχοπούλου άνοιξε τον δρόμο της Καραγιάννης-Καρατζόπουλος (η πρώτη ταινία της εταιρίας με την Αλίκη Βουγιουκλάκη, Το πιο λαμπρό αστέρι προβλήθηκε τη σεζόν 1967-68) στις μεγάλες αίθουσες πρώτης προβολής.

Βλαχοπούλου-Καραγιάννης στη δεύτερη συνεργασία τους, το Βίβα Ρένα

(φωτό: http://www.karagiannis-karatzopoulos.gr)

Αξίζει εδώ να σημειώσουμε ότι  τον Ιούνιο του 1966 ο Φάνης Κλεάνθης έγραψε στα Νέα πως η Ρένα Βλαχοπούλου πρόκειται να γίνει συμπαραγωγός του Κώστα Καραγιάννη και θα γυρίσουν μαζί τη Βουλευτίνα (είχαν προηγηθεί ο Θανάσης Βέγγος και η Μάρθα Βούρτση που είχαν ιδρύσει τις δικές τους εταιρίες). Δεν ξέρω αν ίσχυε τελικά η είδηση και αν όντως η Ρένα Βλαχοπούλου συμμετείχε κατά το ήμισυ στα έξοδα της παραγωγής (όπως γράφτηκε), ωστόσο η ίδια η Ρένα δηλώνει συμπαραγωγός στην αρκετά πρωτότυπη έναρξη της ταινίας που αντικαθιστά τους παραδοσιακούς τίτλους (διότι "Γράμματα δεν διαβάζει κανένας σας, λοιπόν ευκολία και για σας και οικονομία για μένα!"). Δείτε την (μεταξύ άλλων θίγει και το θέμα της ηλικίας της)!

Η ταινία ανήκει σε εκείνες τις λίγες ταινίες που πήραν αφορμή από τα πολιτικά γεγονότα των μέσων της δεκαετίας του '60 (άλλο παράδειγμα η Κόρη μου η σοσιαλίστρια). Σαφώς δεν γίνεται αναφορά σε πρόσωπα και καταστάσεις υπαρκτές, αλλά το φιλμ μάς μεταφέρει το κλίμα των απανωτών εκλογικών αναμετρήσεων της περιόδου εκείνης. Σε αυτές λοιπόν παίρνει μέρος και χάνει διαρκώς (έξι φορές συνολικά) ο Περικλής Αράπης, αρχηγός (και μάλλον και μοναδικός υποψήφιος) του κόμματος Εθνική Αναδημιουργία. Η αρραβωνιαστικιά του Ρένα Βαλάμου (η Βλαχοπούλου φυσικά) αγανακτεί, γιατί λόγω των εκλογικών του δραστηριοτήτων ο Περικλής αναβάλλει διαρκώς τον γάμο τους. Τον αγαπά όμως και παρά την επιμονή της θείας της (η παλιά καρατερίστα Σεβασμία Παναγιωτοπούλου) και της ξαδέλφης της Λουκίας (η απολαυστική Ειρήνη Κουμαριανού--χρόνια της πολλά για χτες!) να σκεφτεί σοβαρά την πρόταση γάμου που της έχει κάνει ο συνταξιούχος κύριος Αριστοτέλης εξακολουθεί να περιμένει τον Περικλή ("Να αφήσω τον υποψήφιο βουλευτή για να πάρω το υποψήφιο λείψανο;). Δεν τον περιμένει βέβαια πολύ καρτερικά, καθώς δεν χάνει ευκαιρία να του δείχνει την αγανάκτησή της ("Δεν θέλω να γίνω κυρία Βουλευτού, θέλω να γίνω απλώς κυρία!") και να προσπαθεί να τον προσγειώσει ("Θα γίνω βουλευτής!" τής λέει ο Περικλής κι εκείνη τού απαντά: "Κοίτα να δεις, μια φορά είχα ξαδελφάκι που επέμενε ότι είναι ο Μέγας Αλέξανδρος. Είναι ακόμα στο τρελοκομείο!") (δείτε τη σκηνή).

Βλαχοπούλου, Ρίζος, Ξενίδης, Τζανετάκος
(οι φωτογραφίες της ταινίας προέρχονται από τα extras του DVD της Βουλευτίνας)

Κάποια στιγμή όμως, και με την προτροπή του Χάρη, ενός νεαρού δημοσιογράφου (Αλέκος Τζανετάκος) που είναι φίλος της ανηψιάς της Αλίκης (η συμπαθέστατη Νίτσα Μαρούδα σε εντελώς διακοσμητικό ρόλο--άραγε σκέφτηκε η εταιρία να την προωθήσει ως Αλίκη Βουγιουκλάκη μέχρι να εξασφαλίσουν τη συνεργασία της πραγματικής;), η Ρένα καταλαβαίνει ότι με τις δικές της δυνατότητες και την καπατσοσύνη της μπορεί να βοηθήσει τον Περικλή στον προεκλογικό του αγώνα. Έτσι ανασκουμπώνεται και αναλαμβάνει εκείνη να συντονίσει όλες τις δραστηριότητες του Περικλή, παραμερίζοντας κάπως τον συνεργάτη του Φιλήμονα (Νίκος Ρίζος): ("Εγώ τι θα κάνω;" "Ενέσεις για να ψηλώσεις!"). Νομίζω αξίζει τον κόπο να δούμε πώς εξελίσσεται μια από τις προεκλογικές ομιλίες του Περικλή χάρη στην παρέμβασή της.

Στη διάρκεια του προεκλογικού αγώνα, o θείος της Ρένας που είναι βουλευτής στο νησί της (προφανώς είναι η Κέρκυρα, αν και για κάποιον λόγο δεν αναφέρεται ποτέ το όνομα του νησιού) και κατεβαίνει και πάλι υποψήφιος της ζητά να μπει στο ψηφοδέλτιό του. Η Ρένα τού έχει υποχρέωση, γιατί ο θείος Ιάκωβος την έχει διορίσει στον οργανισμό Ύδρευσης (θέση που παράτησε όταν τής ρίχτηκε κάποιος προϊστάμενος) και δέχεται, ενώ συνεχίζει τον προεκλογικό αγώνα για τον Περικλή. Δυστυχώς παρά τις προσπάθειές της, ο Περικλής για άλλη μια φορά δεν εκλέγεται (δεν παίρνει ψήφους ούτε καν στις Κουκουβάουνες όπου είχε, υποτίθεται, ρεύμα...). Έτσι τη βραδιά των αποτελεσμάτων ο Περικλής πενθεί για την πανηγυρική ήττα του και τα χρήματα που σπατάλησε, ενώ η Ρένα πενθεί για την ήττα (και για ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για τον γάμο της) αλλά και για τον θείο της τον Ιάκωβο που από τη χαρά του για την επανεκλογή του παθαίνει ανακοπή και πεθαίνει. Έρχεται όμως ο Χάρης και φέρνει ένα σπουδαίο νέο: σύμφωνα με τον εκλογικό νόμο, τη θέση του θείου Ιάκωβου στη Βουλη πρέπει να πάρει η πρώτη επιλαχούσα στο ψηφοδέλτιό του--δηλαδή η Ρένα--και ας έχει πάρει μόνο ογδόντα ψήφους!

Έτσι, η Ρένα βρίσκεται μέσα στο ελληνικό κοινοβούλιο (το γύρισμα γίνεται, νομίζω, στην παλιά Βουλή) και φυσικά από την πρώτη της κιόλας ομιλία ξεσηκώνει την μήνιν των συναδέλφων της (η φωνή του Λαυρέντη Διανέλου που της τα ψάλλει επειδή δεν δέχεται να του κάνει κήρυγμα μια βουλευτίνα που εκλέχτηκε με τόσες λίγες ψήφους). Κυνηγάει έναν υπουργό (Δημήτρης Νικολαΐδης) για να τον πείσει να ανταποκριθεί στα αιτήματά της και συναντάει τους ψηφοφόρους από το νησί που της φέρνουν πεσκέσια ένα γουρουνάκι και μια κότα--μια χαριτωμένη σκηνή κυνηγιού όταν τα ζώα φεύγουν από τις αγκαλιές των ανθρώπων...). Με τη νέα της καριέρα όμως δεν έχει πια χρόνο για να συναντά τον Περικλή, ο οποίος έχει πλέον αποφασίσει να την παντρευτεί. Ζηλεύει μάλλον που δεν κατάφερε να γευτεί όλα όσα γεύεται τώρα η Ρένα, αλλά ζηλεύει και το γλέντι της με τον υπουργό. Ο συνεργάτης του ο Φιλήμων έχει τη λύση: η Ρένα δεν έχει επισήμως παραιτηθεί από τον Οργανισμό Υδρεύσεως, συνεπώς η εκλογή της είναι άκυρη. Το "καρφί" βρίσκεται, η εκλογή ακυρώνεται και η Ρένα, παρόλο που ανακαλύπτει ότι πίσω από την καταγγελία κρύβεται ο Περικλής, τον συγχωρεί και επιστρέφει κοντά του. Η ιστορία ολοκληρώνεται με τον γάμο του ζεύγους και με ένα γλέντι στο νησί που δίνει την ευκαιρία στη Ρένα και τον Ξενίδη να τραγουδήσουν ένα χαριτωμένο ντουέτο, σε κερκυραϊκό ρυθμό ("Να ζήσουμε"), περιτριγυρισμένοι από χορευτές/ριες με κερκυραϊκές στολές.

Η ιστορία των Λάκη Μιχαηλίδη και Γιώργου Κατσαμπή είναι αρκετά πρωτότυπη και η Ρένα έχει μπόλικες ατάκες που μας κάνουν να γελάμε, ωστόσο το σενάριο έχει αρκετές "κοιλίτσες" που δεν σώζονται από τους, γοργούς ομολογουμένως, ρυθμούς της σκηνοθεσίας του Κώστα Καραγιάννη. Ο Καραγιάννης έδινε πάντοτε καλούς ρυθμούς στις ταινίες της Ρένας (ακόμα και στη μετά το 1979 εποχή), αλλά κάτι έλειπε πάντα αν σύγκρινες το αποτέλεσμα με τις ταινίες του Φίνου (και τις σκηνοθεσίες του Δαλιανίδη και του Σακελλάριου): έλειπε ίσως μια χάρη, μια κομψότητα ή λεπτότητα που διαφαινόταν εκεί ακόμα κι αν υπήρχαν σενάρια ελαφρώς χοντροκομμένα. Το σενάριο της Βουλευτίνας θίγει αρκετά από τα κακώς κείμενα της πολιτικής ζωής του τόπου (ιδιαίτερα τα ρουσφέτια των πολιτικών, τα προνόμια των βουλευτών--η νεοεκλεγείσα βουλευτίνα αποκτά αμέσως πολυτελές αυτοκίνητο και σωφέρ--και την απραξία κάποιων κυβερνώντων--ο υπουργός προτιμά να συζητά για ταβέρνες αντί για πολιτική) και βέβαια δίνει αρκετές υποσχέσεις "φεμινιστικής γραμμής" σε μεγάλο μέρος του, που όμως καταπατώνται όλες με το συμβατικό φινάλε, σύμφωνα με το οποίο ο δυναμισμός της γυναίκας πρέπει να περιοριστεί στην παραδοσιακό ρόλο της συζύγου και η θέση της στη δημόσια ζωή της χώρας πρέπει να είναι αναγκαστικά μια παρένθεση. Το παλιό ελληνικό σινεμά δεν είναι φυσικά ακόμα έτοιμο να υπερασπιστεί ουσιαστικά τη θέση της γυναίκας (με τις λιγοστές εξαιρέσεις του σαφώς).

Ρένα Βλαχοπούλου-Ρένα Πασχαλίδου

Σε κάθε περίπτωση την κατάσταση παίρνει στους ώμους της η Ρένα. Είναι χάρμα οφθαλμών να τη βλέπεις να διαμαρτύρεται ως αγανακτισμένη αρραβωνιαστικιά (στον Ξενίδη) και θυμωμένη ανηψιά (στη Σ. Παναγιωτοπούλου), να κινείται και να υπόσχεται ως καπάτσα συνεργάτιδα του υποψήφιου βουλευτή σε μπακάλικα και κομμωτήρια (ένα σύντομο ντουέτο με τη Ρένα Πασχαλίδου πριν τον θρίαμβο της Παριζιάνας και του "Σούζυ, τρως!" αλλά και ένα σύντομο στιγμιότυπο με τον Σταύρο Παράβα), να διεκδικεί και να διαπληκτίζεται ως δυναμική βουλευτίνα. Απολαυστική όταν τσακώνεται στη στάση του λεωφορείου με άλλες επιβάτιδες και στο εκλογικό κέντρο με αντιπροσώπους υποψηφίων αλλά και άλλες ψηφοφόρους, όταν συνειδητοποιεί ότι έριξε το ψηφοδέλτιο χωρίς να σταυρώσει το όνομα του Περικλή και εκλιπαρεί να το πάρει πίσω ("Κυρία μου, μ' ένα σταυρό δεν γίνεται τίποτα, θα τον ψηφίσουν άλλοι" της λέει ο εκλογικός αντιπρόσωπος. "Κανένας δεν θα τον ψηφίσει, εγώ κι ο κοντός είμαστε!" του απαντά η Ρένα) και βέβαια όταν τραγουδάει (εκτός από το γλυκό τραγούδι του φινάλε ερμηνεύει και τον "Παρά", ένα όψιμο αρχοντορεμπέτικο του Γιώργου Μουζάκη--το τραγούδι μιλάει για διπλοπενιές, αλλά μπουζούκι δεν ακούγεται!). Μπορεί το αποτέλεσμα να μην κάνει κάποια τομή στην ελληνική κινηματογραφία, έδειξε ωστόσο την πραγματική δύναμη της Ρένας Βλαχοπούλου, επιβεβαιώνοντας την επιτυχία που είχε στον Φίνο και την κορυφαία θέση της στο εγχώριο κινηματογραφικό σταρ σύστεμ. Η ταινία κατακτά την έκτη θέση στον πίνακα εισιτηρίων πρώτης προβολής (461.540 εισιτήρια--Η κόρη μου η σοσιαλίστρια κατακτά την πρωτιά με 659.671 εισιτήρια, ενώ Οι θαλασσιές οι χάντρες, το πρώτο μιούζικαλ του Δαλιανίδη χωρίς τη Ρένα, έρχεται πλέον στην τρίτη θέση με 531.287 εισιτήρια. Το Ραντεβού στον αέρα την προηγούμενη σεζόν, με τη συμμετοχή της Ρένας, είχε έρθει πρώτο και είχε κόψει 617.423).

Η Ρένα ζητά να πάρει πίσω το ψηφοδέλτιό της γιατί ξέχασε να σταυρώσει τον Αράπη!

Η ίδια η ταινία έχει αξία για δυο ακόμα λόγους. Ο πρώτος είναι ότι διασώζει πλάνα από τις εκλογικές δραστηριότητες της εποχής εκείνης (την κίνηση στα εκλογικά κέντρα, την καταμέτρηση και ανακοίνωση των αποτελεσμάτων). Ο δεύτερος είναι λιγότερο φανερός σήμερα: μπορεί στην αρχή του έργου η Ρένα να λέει ότι δεν θα μας δείξει τίτλους διότι γράμματα δεν διαβάζει κανένας μας, ωστόσο το έργο έχει μια μεγάλη πρωτοτυπία: στους τίτλους του τέλους, σε ένα πνεύμα... απίστευτης κινηματογραφικής δημοκρατίας, αναφέρονται όλα τα ονόματα των ηθοποιών, από τα  γνωστότερα ως τα λιγότερο γνωστά, με τη σειρά που εμφανίζονται στην ταινία, μαζί με τον ρόλο τον οποίο ερμηνεύουν. Έτσι μαθαίνουμε, μεταξύ άλλων, ότι η κυρία με το φτερό στη στάση του λεωφορείου είναι η Υβόννη Βλαδιμήρου, ο ταξιτζής είναι ο Γιώργος Κωβαίος και ο εκφωνητής του ραδιοφώνου είναι ο Γιάννης Κωστής. Δυστυχώς όμως αυτός ο λόγος έχει ακυρωθεί σήμερα, γιατί πλέον η ταινία προβάλλεται στην τηλεόραση και κυκλοφορεί σε DVD με την ανεκδίηγητη επεξεργασία που δυστυχώς "επέβαλε" σε όλες τις ταινίες της η εταιρία Καραγιάννης-Καρατζόπουλος, επιτρέποντας στη μοντέρ Θεοδώρα Σολωμού να επέμβει στις ταινίες αλλοιώνοντας το αρχικό μοντάζ και αλλάζοντας τους τίτλους των ταινιών. Έτσι, στην "τηλεοπτική έκδοση" της Βουλευτίνας οι πρωτότυποι τίτλοι τέλους έχουν αντικατασταθεί από καινούριους (και μάλιστα με σύγχρονη κομπιουτερίστικη γραμματοσειρά) που αναφέρουν πρώτα τα ονόματα των πρώτων ρόλων και έπειτα τα μικρότερα και λιγότερο γνωστά ονόματα, και χωρίς να αναφέρονται όμως οι ρόλοι που ερμηνεύουν. Με αυτόν τον τρόπο, η σύγχρονη γενιά χάνει μια μοναδική ευκαιρία να γνωρίσει καλύτερα κάποια πρόσωπο του ελληνικού κινηματογράφου. Ψιλά γράμματα, θα μου πείτε. Ναι, αλλά (και) έτσι γράφεται η ιστορία...

Κώστας Καραγιάννης, Σταύρος Ξενίκης και Ρένα Βλαχοπούλου στην πρεμιέρα της Βουλευτίνας

Αξίζει επίσης να δείτε πώς διαφημίστηκε η Βουλευτίνα μετά την πρεμιέρα της: η εταιρία δημοσίευσε σε διαφημιστικό κλισέ την άποψη που σχημάτισαν για την ταινία προσωπικότητες του θεάματος. Επικεφαλής τους τίθεται η Αλίκη Βουγιουκλάκη (προφανώς έχει ήδη υπογράψει συμβόλαιο συνεργασίας με την Καραγιάννης-Καρατζόπουλος...)

 

Βουλευτικές εκλογές και στο θέατρο: "Η αλλαγή της Ρένας"

Όπως είναι γνωστό, η Ρένα Βλαχοπούλου υπηρέτησε με σπάνια αφοσίωση την επιθεώρηση. Ήταν φυσικό λοιπόν οι βουλευτικές εκλογές να αποτελούν το θέμα σε πολλά νούμερά της, από τον πρώτο καιρό που ξεκίνησε να παίζει σε νούμερα (όπως το ντουέτο της με την Πόπη Άλβα "Μεγαλοφυίες και ψώνια" τη σεζόν 1955-56 στην επιθεώρηση Τζώννηδες και Κάου-μπόυ του θεάτρου Ακροπόλ). Αξίζει να αναφέρουμε επίσης ότι λίγες μέρες πριν την πρεμιέρα της Βουλευτίνας η Ρένα εμφανίστηκε ως "Βουλευτίνα" και στο ομότιτλο νούμερο της επιθεώρησης Βρε πού πάμε που παιζόταν στο θέατρο Ακροπόλ από τα Χριστούγεννα του 1966 μέχρι τον Φεβρουάριο του 1967 (η ανατροφοδότηση του θεάτρου με υλικό του κινηματογράφου έχει ήδη αρχίσει...). 

Σήμερα όμως θα ήθελα να σταθώ σε ένα νούμερο της Ρένας που μοιραία είναι ελάχιστα γνωστό, αφού η εφήμερη φύση του θεάτρου, και ιδιαίτερα της επιθεώρησης, έχει καταδικάσει τα περισσότερα επιθεωρησιακά κείμενα στην αφάνεια. Το νούμερο παιζόταν στην επιθεώρηση Δεν θέλω ου των Κώστα Νικολαΐδη-Γιάννη Καλαμίτση που παρουσιάστηκε με μουσική του Σάκη Τσιλίκη στο θέατρο Ρεξ τη σεζόν 1981-82. Επικεφαλής του πολυπληθούς θιάσου η Ρένα Βλαχοπούλου, ο Γιώργος Κωνσταντίνου, ο Νίκος Ρίζος, η Έλσα Ρίζου και ο Φώτης Μεταξόπουλος που χορογράφησε και σκηνοθέτησε την παράσταση. Η πρεμιέρα της δόθηκε λίγο μετά τις βουλευτικές εκλογές του 1981 που ανέδειξαν θριαμβευτικά νικητές τον Ανδρέα Παπανδρέου, το ΠΑΣΟΚ και την αλλαγή. Δεν είχα την τύχη να δω την επιθεώρηση εκείνη, ωστόσο ο γλυκύτατος ηθοποιός--και φίλος μου--Μιχάλης Δεσύλλας (που συμμετείχε στην παράσταση) μου παραχώρησε ευγενικά από το αρχείο του μια ερασιτεχνική ηχογράφηση του νούμερου "Η αλλαγή της Ρένας", δίνοντάς μου τη σπάνια πια ευκαιρία να χαρώ (έστω και μόνο ως ακροατής) τη Ρένα στην πλήρη της ακμή, σε ένα ολόκληρο νούμερο. Τον ευχαριστώ πολύ.

Ο θίασος του Δεν θέλω ου (φωτογραφία από το αρχείου του Μιχάλη Δεσύλλα)

Θεωρώ ιδιαίτερα σημαντικό αυτό το νούμερο, όχι μόνο γιατί μας δίνει πολλά στοιχεία για τα τεκταινόμενα της εποχής εκείνης, την παρουσία της Ρένας πάνω στη σκηνή και τη σχέση της με το κοινό, αλλά επιπλέον γιατί αποδεικνύει το σπάνιο χάρισμά της να αυτοσατιρίζεται και να αυτοσαρκάζεται. Παρόλο που η επιθεώρηση οφείλει να έχει βασικά αντιπολιτευτικό χαρακτήρα, μια μετεκλογική επιθεώρηση που έρχεται "αντιμέτωπη" με μια τόσο θριαμβευτική νίκη όπως εκείνη του ΠΑΣΟΚ τον Οκτώβριο του 1981 έχει μάλλον δεμένα τα χέρια της σε ό,τι αφορά τη σάτιρα της νέας κυβέρνησης (που άλλωστε δεν έχει δώσει ακόμα δείγματα κυβερνητικής "γραφής"). Αξίζει να πω επίσης, ότι τόσο η έναρξη όσο και η αποθέωση του Δεν θέλω ου έχουν στίχους κάθε άλλο παρά αντιπολιτευτικούς, που αναφέρονται στο νέο ξεκίνημα που επέλεξε ο λαός και προτρέπουν τον κόσμο να αγκαλιάσει την αλλαγή, γιατί "άμα μονιάσουμε, κάτι θα βγει". Είναι απορίας άξιο το πώς αντιμετώπιζε αυτούς τους στίχους μια ηθοποιός που ήταν πάντα φίλα προσκείμενη στη δεξιά παράταξη και τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Η ηχογράφηση του Μιχάλη Δεσύλλα μού το αποκαλύπτει: τους αντιμετώπισε με αυτοσαρκασμό!

Στο νούμερο "Η αλλαγή της Ρένας" (σκετς θα το αποκαλούσαμε με την ορολογία της παλιάς επιθεώρησης) η Ρένα υποδύεται την υποψήφια βουλευτίνα Ρένα Κικιρίκου. Στην αρχή του νούμερου ακούγονται οι ηχογραφημένες επευφημίες μιας προεκλογικής της συγκέντρωσης που ενώνονται με το θερμότατο χειροκρότημα του κοινού του Ρεξ, μόλις η Ρένα εμφανίζεται στη σκηνή. Μια κοπέλα (σε ρόλο κομμέρ) την πλησιάζει και της κάνει ορισμένες ερωτήσεις για να πάρουμε το background της υπόθεσης. Η Ρένα κατεβαίνει ως ανεξάρτητη υποψήφια στις εκλογές, "ακομμάτιστη και αχρωμάτιστη... προς τα δεξιά", διότι είχε μια υποχρέωση προς τον Καραμανλή που της ζήτησε να συνεργαστεί με το κόμμα του: Του απάντησε όμως ότι κατεβαίνει αχρωμάτιστη: "Και όταν λέμε αχρωμάτιστη, είναι θέμα τιμής! Και όταν λέμε, κύριε Κώστα, είναι θέμα τιμής... όποιος δώσει τα πιο πολλά!" Η υποψήφια δηλώνει πολύ κουρασμένη και πηγαίνει στο σπίτι της για να ξεκουραστεί και να μάθει τα αποτελέσματα.

Όταν φτάνει κατάκοπη στο σπίτι της, συναντά τον γιο της (Γιώργος Βασιλείου, πολύ πριν τα σίριαλ του Νίκου Φώσκολου και τη δική του βουλευτική σταδιοδρομία) που της παραπονιέται γιατί τους έχει αφήσει νηστικούς: "Βρε γιατί αγωνίζεται η μάνα σου; Για να 'χουνε να τρώνε και τα δισέγγονά σου..." Ανακαλύπτει όμως ότι ο γιος της, που φυσικά πίστευε ότι θα την ψηφίσει, έχει ψηφίσει ΠΑΣΟΚ! Ενώ προσπαθεί να συνέλθει από την προδοσία του γιου της, εμφανίζεται η κόρη της η Μαίρη (Στάμυ Κακαρά): "Γιατί τη σταυρώνεις τη μάνα μας;" "Μακάρι να με σταύρωνε ο παλιάνθρωπος!", αναφωνεί η Ρένα. Η Μαίρη ακούγεται αγανακτισμένη: "Μας πούλησες; Πήγες και ψήφισες ΠΑΣΟΚ και δεν ψήφισες εμάς;... Ποιος θα κοιτάξει τα δικά μας τα συμφέροντα;" Η Ρένα ενθουσιάζεται: "Η μανούλα σας θα τα κοιτάξει!" Για να λάβει την απάντηση της Μαίρης; "Ποια μανούλα μας, ρε μάνα; ... Ένα είναι το κόμμα του εργάτη και του φοιτητή..." Δεύτερο σοκ για τη Ρένα: "ΚΚΕ είσαι;" "Αμ, τι νόμιζες;", απαντά η Μαίρη. Και η Ρένα θυμώνει: "Ε, βγάλ' το παντελόνι που έχει εφτά χιλιάδες!"

Ν. Λυγίζος-Ε. Ρίζου-Φ. Μεταξόπουλος
Γ. Κωνσταντίνου-Ρ. Βλαχοπούλου-Ν. Ρίζος
στο Δεν θέλω ου

Εκείνη τη στιγμή εμφανίζεται ο Θόδωρος, ο σύζυγος της Ρένας (Ντάνος Λυγίζος). Όταν η Ρένα τού ανακοινώνει τις προτιμήσεις των παιδιών τους, κι εκείνος αγανακτεί: "Κι εγώ προοδευτικός άνθρωπός είμαι, αλλά ψήφισα μια πρόοδο που να εξυπηρετεί τα συμφέροντά μας!" "Θόδωρέ μου... εμένα ψήφισες, τη γυναίκα σου, ε;" "Τρελάθηκες", της λέει; "Μία ψήφο είχα να ρίξω. Να τη ρίξω σε σένα να πάει χαμένη; Την έριξα στο ΚΟΔΗΣΟ να πιάσει τόπο!" Πλήρως απογοητευμένη από την οικογένειά της, η Ρένα στήνεται στην τηλεόραση για να μάθει τα εκλογικά αποτελέσματα: η οικογένεια διακόπτει κάθε τόσο τον παρουσιαστή (τον υποδύεται ο Μιχάλης Δεσύλλας) που απειλεί να σταματήσει τη μετάδοση.

Η Ρένα Κικιρίκου αγωνιά να μάθει τα εκλογικά αποτελέσματα που μεταδίδει ο παρουσιαστής (Μιχάλης Δεσύλλας). Προσέξτε το πορτρέτο του Καραμανλή πάνω από την τηλεόραση... (Φωτογραφία από το βιβλίο Βίβα Ρένα, εκδ. Άγκυρα, 2002)

Αρχικά η Ρένα ερμηνεύει με λάθος τρόπο τα αποτελέσματα νομίζοντας ότι έχει νικήσει ("Πάω να πάρω το υπουργείο γιατί θα τ' αρπάξουν οι συγγενείς και φίλοι!"), ωστόσο σύντομα προσγειώνεται ανώμαλα: το ΠΑΣΟΚ έχει νικήσει πανηγυρικά. Η Ρένα φαντάζεται διάφορα σενάρια πολέμου και καταστροφής, αλλά ο γιος της τής ζητά να σταματήσει να κινδυνολογεί: "Ο Αντρίκος θα πάρει από αυτούς που έχουνε και θα τα δώσει σε αυτούς που δεν έχουνε". Κι η Ρένα τρομοκρατείται: "Θόδωρε, το σπίτι μας!" Σε αυτό το σημείο τραγουδάει μια παρωδία της "Δραπετσώνας" αναφερόμενη στα πολυτελή σπίτα των πολιτικών (κάποια πράγματα δεν αλλάζουν ποτέ...) στην Πολιτεία και το Καστρί. Όταν ο Θόδωρος τής θυμίζει ότι μένουν με ενοίκιο η Ρένα γλυκαίνεται: "Δηλαδή θα πάρει το σπίτι από τον ιδιοκτήτη και θα το δώσει σε μας; Ε, τη θέλουμε αυτή την Αλλαγή!..." Η οικογένειά της την πείθει πως τώρα που νίκησε η Αλλαγή πρέπει να αλλάξει κι εκείνη και η Ρένα τραγουδά το τραγούδι "Η αλλαγή της Ρένας" (έχει συμπεριληφθεί στον δίσκο του Σάκη Τσιλίκη 20 χρόνια θέατρο)--βγάζοντας, από ό,τι μπορώ να καταλάβω από τους στίχους του τραγουδιού, κάποια από τα ρούχα της αποκαλύπτοντας τα υπέροχα πόδια της. 

Μετά το τραγούδι περνούμε στο τελευταίο (και λιγότερο δυνατό) κομμάτι του νούμερου, στο οποίο η Ρένα φαντάζεται μια εναλλακτική, κωμική αλλαγή: θα άλλαζε επάγγελμα στους δημοφιλείς τραγουδιστές και θα τραγουδούσε πλέον εκείνη ως τραυλή--και τραγουδά μια όχι και τόσο politically correct αλλά πάντως κωμική εκδοχή τού "Όσο έχω φωνή" (της Άννας Βίσση, βεβαίως, και του Φίλιππου Νικολάου). Φτάνοντας στο τέλος του νούμερου, η Ρένα απευθύνεται στο πορτρέτο του Κωνσταντίνου Καραμανλή που έχει κρεμασμένο πάνω από την τηλεόρασή της: "Κωστάκη, την ψυλλιάστηκες τη δουλειά, ε; ... Πήρες δρόμος πρώτος! ... Ποιος θα μας σώσει άραγε;" για να πάρει την απάντηση: "Η Αλλαγή, Ρένα μου, από ό,τι είδα μόνο η Αλλαγή θα σας σώσει!" Ένα ακόμα σοκ για τη Ρένα που άναυδη ακούει τον Καραμανλή να της λέει ότι άφησε τον Γεώργιο Ράλλη στην προεδρεία της Ν.Δ. για να αγανακτήσει ο κόσμος και να εκλέξει τον Ανδρέα...

Τότε, η Ρένα απευθύνεται στο κοινό: "Η αλλαγή δεν είναι άσχημο πράγμα... αλλά να είναι αλλαγή σωστή, χωρίς ρουσφέτια και κλεψιές... μια τίμια και σωστή αλλαγή ποιος από μας δεν τη θέλει;" Και το νούμερο ολοκληρώνεται με ένα πολύ όμορφο τραγούδι, "Το θαύμα", που σκέφτηκα να σας το παρουσιάσω σήμερα, μέρα που 'ναι. Προφανώς η λέξη "αλλαγή" δεν είναι πλέον τόσο φορτισμένη όσο τότε και η χρήση της στο τραγούδι δεν έχει για τους ακροατές/τις ακροάτριες σήμερα τη σημασία που είχε το 1981-82. Οι στίχοι του όμως  παραμένουν δυστυχώς επίκαιροι--και, κακά τα ψέματα, θα είναι επίκαιροι πάντοτε, αφού η ουτοπία που περιγράφουν δια στόματος Ρένας Βλαχοπούλου ο Κώστας Νικολαΐδης και ο Γιάννης Καλαμίτσης με τη γλυκιά μουσική του Σάκη Τσιλίκη είναι καταδικασμένη να παραμείνει ουτοπία... Το τραγούδι αυτό εντάχθηκε ευτυχώς στον δίσκο του Σάκη Τσιλίκη 20 χρόνια θέατρο που κυκλοφόρησε το 1994. Για κάποιον λόγο όμως στον δίσκο δεν υπάρχει το φινάλε του. Χρησιμοποίησα λοιπόν το φινάλε από την ερασιτεχνική ηχογράφηση του Μιχάλη Δεσύλλα (τον οποίο ευχαριστώ για άλλη μια φορά), κρατώντας και το χειροκρότημα που χάριζε το κοινό του Ρεξ στη Ρένα. Απολαύστε την.

Το νούμερο μάλλον δεν διακρίνεται για ιδιαίτερα πρωτότυπες ιδέες ή ευρηματικές ατάκες. Θεωρώ όμως σημαντικό ότι οι συγγραφείς του επέλεξαν να σατιρίσουν την περσόνα της οπαδού της δεξιάς που βλέπει τον "δεξιό" της κόσμο να καταρρέει αλλά και το γεγονός ότι η Ρένα δέχτηκε να ερμηνεύσει αυτοσαρκαζόμενη και τόσο πειστικά (μάλλον επειδή κάπως έτσι ένιωθε) τον ρόλο αυτόν. Ακούγοντας επιπλέον στην ηχογράφηση την ανταπόκριση του κοινού, δεν μπορώ να μην εντυπωσιαστώ από τον τρόπο που είχε να κερδίζει το κοινό της, το εξαιρετικό timing στις ατάκες της, τη φυσικότητα στις αντιδράσεις της. Είναι απολαυστική ως απογοητευμένη και αγανακτισμένη μάνα και σύζυγος και ως φοβισμένη και αιφνιδιασμένη οπαδός. Εκτοξεύει υπέροχα ατάκες οργής (για τα παιδιά της), απόγνωσης (για τις πολιτικές της πεποιθήσεις), καπατσοσύνης (ως υποψήφια), γοητευτικής ειρωνίας (για τους τραγουδιστές που σατιρίζει), κούρασης ("Να 'χα έναν τραχανά τώρα...") και κωμικού παραλογισμού ("Πάρε μου ένα άρλεκιν να ξεχαστώ..."--το παλιό διαφημιστικό σλόγκαν που η Ρένα λέει τόσο χαριτωμένα...). Τέλος, αξίζει να αναφέρουμε πως αν και στα χρόνια του '80 η "παραδοσιακή" επιθεώρηση είχε ήδη περάσει σε μια εποχή σταδιακής παρακμής, το νούμερο αυτό  διακρινόταν αν μη τι άλλο για την έλλειψη χυδαιότητας (που δυστυχώς είχε αρχίσει να χαρακτηρίζει τα κείμενα πολλών παραστάσεων). Πάντως ακούγοντάς το, δεν μπορώ να μη σκεφτώ πόσα ονόματα ακούγονται σήμερα ανεπίκαιρα, αλλά πόσο επίκαιρες παραμένουν κάποιες από τις καταστάσεις που περιγράφονται...

Μετά την αναφορά μας στην πασίγνωστη κινηματογραφική βουλευτίνα και στην ελάχιστα γνωστή θεατρική υποψήφια βουλευτίνα, επιστρέφουμε στη δύσκολη πραγματικότητα των σημερινών εκλογικών αποτελεσμάτων και ακούω στο μυαλό μου μια αγαπημένη φωνή να τραγουδά "Ας ήταν να γινότανε το θαύμα..."

Ας ήταν να γινότανε το θάμα
της ανθρωπιάς να χάραζε η αυγή.
του κόσμου να σταμάταγε το κλάμα,
αυτή, Θεέ μου, θα 'ταν αλλαγή.
Της κοινωνίας μας να καίγαμε τους φράχτες,
και να λουλούδιαζε η αγάπη από τις στάχτες,
κάποιος να μίλαγε τ' αφέντη του τρανού
να συμμερίζεται τον πόνο του αλλουνού.
Να ΄ταν η άσφαλτος να γίνει ανθοκήποι
να 'χανε όλα τα παιδιά ό,τι τους λείπει
να 'ταν για όλους και ο ήλιος και τ' αστέρια
για ζητιανιά να μην απλώνανε τα χέρια.
Να 'ταν η αγάπη να πλημμύριζε τη γη
και οι κακίες μας να γίνονταν στοργή
ποιος δεν την ήθελε μια τέτοια αλλαγή...