Σαν σήμερα άρχισαν όλα...

Tο blog αυτό σήμερα γιορτάζει μια πολύ σημαντική επέτειο. Σαν σήμερα, πριν από 68 χρόνια, στις 18 Ιουλίου 1940 η Ρένα Βλαχοπούλου άρχισε επίσημα την καριέρα της στην Αθήνα. Λέω «επίσημα», γιατί η καριέρα της είχε ήδη ξεκινήσει από την Κέρκυρα αρκετά χρόνια πριν, όταν σε μικρή ηλικία ακόμα άρχισε να τραγουδάει σε ζαχαροπλαστεία της πατρίδας της.

Μια από τις πρώτες φωτογραφίες
της Ρένας Βλαχοπούλου
που δημοσιεύτηκαν στον αθηναϊκό τύπο

Η αλήθεια είναι ότι οι πληροφορίες για το ξεκίνημα της Ρένας είναι συγκεχυμένες και συχνά αντικρουόμενες. Η ίδια, στο πλαίσιο της γενικότερης απροθυμίας της να θυμάται τα παλιά και να δίνει στοιχεία για το παρελθόν της (και κυρίως για την ηλικία της!), μιλούσε συχνά αόριστα για το ξεκίνημά της: τα «χρόνια της κατοχής», την «εποχή του πολέμου» ή έδινε διαφορετικές χρονολογίες: 1940, 1941, 1942… Προφανώς το ξεκίνημά της συνέπεσε με στιγμές της προσωπικής της ζωής που δεν ήθελε να θυμάται (ο πρώτος γάμος της με τον ποδοσφαιριστή της ΑΕΚ Κώστας Βασιλείου, κάποια εγκυμοσύνη που διακόπηκε, το διαζύγιο που ήρθε πολύ γρήγορα) και τα πράγματα μπερδεύτηκαν ακόμα περισσότερο με την έκδοση της επίσημης βιογραφίας της (Βίβα Ρένα, εκδ. «Άγκυρα», 2002), η οποία γράφτηκε από τον στενό συνεργάτη και φίλο της Μάκη Δελαπόρτα με τη συνεργασία και την έγκρισή της! Ο Δελαπόρτας, αφενός παρουσιάζει, ακολουθώντας προφανώς τις επιθυμίες της, λίγες λεπτομέρειες για τα προσωπικά της (λεπτομέρειες που έρχονται σε αντίθεση και με όσα είχε δηλώσει η Ρένα σε συνεντεύξεις της) και αφετέρου αναφέρει ότι η πρώτη της εμφάνιση έγινε το 1939 στο γνωστό βαριετέ του Ζαππείου «Όασις». Πιθανότατα να κατέληξε στη χρονολογία αυτή στηριζόμενος και σε αφηγήσεις συγγενών της Ρένας που ζούσαν ακόμα όταν εκδόθηκε το βιβλίο.

Ωστόσο, στις περισσότερες συνεντεύξεις της η Ρένα έλεγε ότι ξεκίνησε τις εμφανίσεις της στην Αθήνα, στην «Όαση» το 1940. Αυτό έχουν γράψει και πει κι άλλοι θεατράνθρωποι της εποχής εκείνης (Μίμης Τραϊφόρος, Σπεράντζα Βρανά, Ροζίτα Σώκου…) Αν διαβάσει κανείς προσεχτικά και τον τύπο της εποχής εκείνης, φαίνεται ότι αυτή η χρονολογία είναι η σωστή, αλλά μάλλον η Ρένα πριν την «Όαση» είχε κάνει μια στάση και κάπου αλλού!

Την Πέμπτη 18 Ιουλίου 1940 σε αρκετές αθηναϊκές εφημερίδες η παρακάτω διαφημιστική καταχώριση πληροφορούσε τους αναγνώστες και τις αναγνώστριες για την πρώτη εμφάνιση «προ του αθηναϊκού κοινού της ελληνίδος ντιζέζ Ρένας Βλαχοπούλου» στο κοσμικό κέντρο «Αρζεντίνα» στο Καλαμάκι:

Δυστυχώς δεν ξέρουμε ποια ακριβώς ήταν τα μοντέρνα τραγούδια που τραγουδούσε κάθε βράδυ η νεαρή ντιζέζ. Ούτε είναι εξακριβωμένο πόσο καιρό συνέχισε να τραγουδάει σ’ αυτό το κέντρο στο Καλαμάκι. Το ντεμπούτο της στην «Όαση» πάντως το πραγματοποίησε τρεις εβδομάδες αργότερα. Στις 10 Αυγούστου το αθηναϊκό κοινό πληροφορείται τα εξής:

Αυτό είναι λοιπόν το «πιο επίσημο» ξεκίνημα, αυτό που η ίδια η Ρένα Βλαχοπούλου θυμόταν. Και επρόκειτο για ένα αρκετά επεισοδιακό ξεκίνημα! Κομφερανσιέ στην «Όαση» ήταν από χρόνια ο Μίμης Τραϊφόρος. Λαοφιλέστατος και ταλαντούχος, ήταν όπως φαίνεται ο βασικός λόγος για τον οποίο τα πλήθη συνέρρεαν στο βαριετέ το Ζαππείου. Ο Τραϊφόρος είχε τον δικό του προσωπικό τρόπο να παρουσιάζει τους καλλιτέχνες και τις καλλιτέχνιδες που εμφανίζονταν στη σκηνή. Έναν τέτοιο τρόπο επεφύλαξε και στη Ρένα: «Και τώρα, κυρίες και κύριοι, μια θεοκουκλάρα που μας ήρθε από την Κέρκυρα. Όταν την ακούς να τραγουδά νομίζεις ότι ακούς χορωδία αηδονιών. Η Ρένα Βλαχοπούλου. Στο πιάνο θα τη συνοδέψει ο μαέστρος Μυρογιάννης. Στο σπίτι της το βράδυ θα τη συνοδέψω εγώ!» (Ο Τραϊφόρος φρόντιζε να τονίσει πάντα ότι ποτέ δεν τη συνόδεψε στο σπίτι της!)

Μια από τις βασικές ατραξιόν της «Όασης» ήταν η χορεύτρια Μπέλλα Σμάρω. Ψηλή και εντυπωσιακή, ήταν για χρόνια πρώτο όνομα στις αθηναϊκές σκηνές. Η Μπέλλα Σμάρω δάνεισε στη νεαρή Κερκυραία τραγουδίστρια μια τουαλέτα για να εμφανιστεί στη σκηνή. Αλλά η Ρένα δεν ήταν τόσο ψηλή όσο η Μπέλλα Σμάρω, η τουαλέτα της έπεσε μεγάλη και καθώς πήγε να βγει στη σκηνή, πάτησε το φόρεμα και βρέθηκε ξαπλωμένη στο σανίδι. Σηκώθηκε, πήγε να περπατήσει και, θυμόταν η Ρένα, ξανάπεσε… Μετά από αυτό κατάφερε, λέει, να τραγουδήσει το τραγούδι της: τη «Μικρή Χωριατοπούλα», η πασίγνωστη ιταλική επιτυχία της εποχής "Reginella Campagnola" που διασκεύασε στα ελληνικά ο Πωλ Μενεστρέλ. Το τραγούδι ήταν μεγάλο σουξέ της εποχής που σε δίσκο τραγούδησε ο Φώτης Πολυμέρης. Έμελλε να γίνει όμως ακόμα μεγαλύτερο σουξέ 3 μήνες μετά, όταν ο Γιώργος Οικονομίδης έγραψε πάνω στη μουσική της «Χωριατοπούλας» το «Κορόιδο Μουσολίνι». Αυτά όμως θα τα πούμε αργότερα, τον Οκτώβριο…

Η χορεύτρια Μπέλλα Σμάρω που δάνεισε
μια τουαλέτα της στη Ρένα Βλαχοπούλου
(φωτογραφία από το βιβλίο
Φώτης Πολυμέρης: Των αναμνήσεων λιτανεία,
εκδ. Άγκυρα, 2003)

Προς το παρόν, ας επιστρέψουμε στο τελευταίο ειρηνικό καλοκαίρι που ήταν το πρώτο αθηναϊκό καλλιτεχνικό καλοκαίρι για τη μικρή Κερκυραία. Παράλληλα με την «Όαση» η Ρένα «ντουμπλάριζε» και στο μικρής διάρκειας πρόγραμμα βαριετέ που παρουσιαζόταν στον κινηματογράφο «Αθηνά» της οδού Πατησίων. Δυο μέρες μετά το ντεμπούτο της στην «Όαση», διαβάζουμε στις εφημερίδες, στις 12 Αυγούστου 1940:

Ήταν συνηθισμένο τότε (και αργότερα, στα χρόνια της Κατοχής έγινε θεσμός), οι ταινίες σε κάποια σινεμά να πλαισιώνονται από νούμερα. Το «νέο αστέρι του τραγουδιού» συνέχισε να πραγματοποιεί εμφανίσεις στον κινηματογράφο «Αθηνά» όλον τον Αύγουστο, αλλά η μόνιμη θέση της ήταν στην «Όαση». Ήταν ένα από τα σταθερά «νούμερα» στο πρόγραμμα του βαριετέ, μαζί με το παιδί-θαύμα και μετέπειτα σπουδαία τραγουδίστρια και τραγουδοποιό Νινή Ζαχά (η οποία αποτελούσε τη βασική ατραξιόν του προγράμματος, το όνομά της ήταν το μόνο που γραφόταν καθημερινά στη στήλη θεαμάτων, στην καταχώριση της «Όασης») , την Μπέλλα Σμάρω, το ακροβατικό Ντούο Σούλις και την ορχήστρα του Γιώργου Μυρογιάννη. Προς το τέλος του καλοκαιριού, όπως μας πληροφορούν οι διαφημιστικές καταχωρίσεις της εποχής, ο Μίμης Τραϊφόρος αποχώρησε και τον διαδέχτηκε ο άλλος μεγάλος κομφερανσιέ της εποχής, ο Ορέστης Λάσκος. Ωστόσο, η συνεργασία της Ρένας με τον Τραϊφόρο δεν σταμάτησε. Στα μέσα Οκτωβρίου, όταν η «Όαση» είχε πλέον κλείσει και σιγά-σιγά άνοιγαν τα χειμερινά θέατρα της πρωτεύουσας, ο θεατρικός επιχειρηματίας Μακέδος στήνει στο θέατρο που φέρει το όνομά του (και όπου θριάμβευε όλο το καλοκαίρι ο Βασίλης Αργυρόπουλος με το Στραβόξυλο του Δημήτρη Ψαθά) ένα μικρό βαριετέ με επικεφαλής τον Μίμη Τραϊφόρο, για να εκμεταλλευτεί τις τελευταίες ζεστές νύχτες του φθινοπώρου:

Έχουν περάσει μόλις τρεις μήνες από το βράδυ εκείνο του Ιουλίου που η νεαρή ντιζέζ πραγματοποίησε την πρώτη της εμφάνιση «προ του αθηναϊκού κοινού» και τώρα πια οι διαφημίσεις μιλούν για την «εφετεινήν αποκάλυψιν του τραγουδιού ΡΕΝΑ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ». Την επόμενη μέρα, 18 Οκτωβρίου 1940, η Ρένα θα εξεταστεί από την Επιτροπή Αδείας που θα της χορηγήσει την «Άδεια Εξασκήσεως του Θεατρικού Επαγγέλματος». Σε δέκα μέρες θα κηρυχτεί ο πόλεμος και ο θεατρικός επιχειρηματίας Μακέδος θα προσλάβει τη Ρένα στον θίασο του θεάτρου «Μοντιάλ» μαζί με τον Τραϊφόρο, τον Μητσάρα και το Τρίο Βάμπαρη (όλοι συνεργάτες της «Όασης» και του βαριετέ στο «Μακέδο») για να εμφανιστούν στην Πολεμική Επιθεώρηση που θα ανέβει εκεί λίγο μετά την κήρυξη του πολέμου με τις αδελφές Καλουτά και τη Σοφία Βέμπο να γράφει ιστορία με το «Παιδιά, της Ελλάδος παιδιά»…

Άλλη μια από τις πρώτες φωτογραφίες
της Ρένας Βλαχοπούλου
που δημοσιεύτηκαν στον αθηναϊκό τύπο

Τέτοια μέρα (και ώρα!) λοιπόν, πριν από 68 χρόνια ξεκίνησαν όλα. Θέλησα την ανάρτηση αυτή να συνοδεύει η παλαιότερη ηχογράφηση της Ρένας που διαθέτω και που έφτασε στα χέρια μου χάρη στον blogger desmich8 και το κανάλι του στο youtube που μας προσφέρει αφειδώλευτα σπάνιες ηχογραφήσεις της Ρένας Βλαχοπούλου αλλά και άλλων σπουδαίων εκπροσώπων του ελαφρού τραγουδιού. Πρόκειται για το τραγούδι «Κονσίτα» των Τάσου Βάμπαρη-Δ. Ρηγόπουλου. Είναι ο δεύτερος δίσκος της Ρένας Βλαχοπούλου (αν και η ίδια θυμόταν πως είναι ο πρώτος της σε κάποια συνέντευξη) που ηχογραφήθηκε κάποια στιγμή το φθινόπωρο του 1940. Είναι ένα από τα 6 τραγούδια που ηχογράφησε η Ρένα Βλαχοπούλου στα χρόνια του ’40 και αποτελεί σπάνιο ντοκουμέντο: ακούστε την προσεχτικά. Αν δεν… πιστεύετε ότι είναι η Ρένα, προσέξτε το «φρασάρισμα», προσέξτε τα φωνήεντα. Ναι, είναι η Ρένα! Φίλε desmich8, ευχαριστούμε!