Επτά χρόνια χωρίς τη Ρένα Βλαχοπούλου

Επτά χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από τη μέρα που πέθανε η Ρένα Βλαχοπούλου. Στις επτά το απόγευμα εκείνης της ζεστής Πέμπτης η δυνατή καρδιά της σταμάτησε να χτυπά δίνοντας τέλος σε μια δύσκολη περίοδο νοσηλείας αλλά και σε μια ζωή γεμάτη από χαρές, λύπες, έρωτες, επιτυχίες, δημιουργίες, γέλιο, δάκρυα και πολλή αγάπη. 

Πριν από λίγο χάζευα στην τηλεόραση τη Στέλλα του Μιχάλη Κακογιάννη που πέθανε πριν από λίγες μέρες και όταν άκουσα το τραγούδι "Επτά τραγούδια θα σου πω", σκέφτηκα πως με αυτόν τον τρόπο θα ήθελα να τιμήσω την επέτειο του θανάτου της Ρένας Βλαχοπούλου φέτος: θα τη βάλω να μου πει επτά τραγούδια! Την επιλογή των επτά τραγουδιών θα την αφήσω στην τεχνολογία και στην... τύχη: θα ανοίξω στον υπολογιστή μου τον φάκελο με τα τραγούδια της Ρένας και θα επιλέξω "τυχαία σειρά αναπαραγωγής"! Αρχίζω λοιπόν:

1. Ποτέ δεν είναι αργά

Ποτέ δεν είναι αργά για την αγάπη

μ' ελπίδα πάντα η καρδιά μας πώς χτυπά

θα ψάχνεις μέρα νύχτα καρτερώντας

γιατί ποτέ για τη χαρά δεν είναι αργά.

Ποτέ δεν είναι αργά για ν' αγαπήσεις

ποτέ δεν είναι αργά ν' αγαπηθείς.

Αν θες μπορείς κι εσύ να ξαναρχίσεις

μια αγάπη, μια ζωή, πάντα μπορείς.

Ωραία αρχίζουμε. Το 1958 Η Ρένα ερμηνεύει σε δίσκους ένα τρυφερό τραγούδι του Ανδρέα Χατζηαποστόλου με στίχους του Τάκη Σωτήρχου. Οι στίχοι του χαρακτήριζαν σε μεγάλο βαθμό τη Ρένα. Ποτέ δεν ήταν αργά για την ίδια: ποτέ δεν ήταν αργά, ας πούμε, για να κάνει μια στροφή στην καριέρα της και το 1954 έγινε από επιτυχημένη τραγουδίστρια μια επιτυχημένη ηθοποιός. Κυρίως όμως ποτέ δεν ήταν αργά για εκείνη όπως λέει και το τραγούδι, να νιώσει την αληθινή ευτυχία στην προσωπική της ζωή. Επτά χρόνια μετά την ηχογράφηση αυτή, οι στίχοι του τραγουδιού αποδείχτηκαν προφητικοί και η Ρένα Βλαχοπούλου γνώρισε τον μεγάλο έρωτα στο πρόσωπο του τρίτου συζύγου της, του Γιώργου Λαφαζάνη...

2. Έχω απόψε ένα κέφι τρελό

Έχω απόψε ένα κέφι τρελό να χαρώ τη βραδιά

Στης ζωής τις πολλές τις σκοτούρες θα βάλω κλεδιά

Με τη γλυκιά μου παρέα μαζί όλη νύχτα αγκαλιά

Θα φύγουν οι ώρες γεμάτες τραγούδι, κρασί και φιλιά.

Θα τα πιω, θα χορέψω, θα σπάσω, θα κάνω στραπάτσα

Θέλει λίγη φουρτούνα η ζωή κι όχι μόνο μπουνάτσα.

Θα τα φάω όλα απόψε γραμμή σε μπουζούκια, βιολιά

και τη Δευτέρα και πάλι ρουτίνα και πάλι δουλειά...

Το media player βάλθηκε να περιγράψει την προσωπικότητα της Ρένας, μου φαίνεται. Το 1957 η Ρένα τραγουδάει στο θέατρο "Διάνα" αλλά και σε δίσκους ένα κεφάτο τραγούδι του Μενέλαου Θεοφανίδη με στίχους της συγγραφικής τριάδας Γ. Ασημακόπουλος-Β. Σπυρόπουλος-Π. Παπαδούκας. Το τρελό κέφι χαρακτήριζε πάντα τη Ρένα Βλαχοπούλου, στη σκηνή, στην οθόνη αλλά και στην καθημερινή της ζωή. Και ήξερε να γλεντάει και με βιολιά (πρωθιέρεια του ελαφρού τραγουδιού η ίδια) αλλά και με μπουζούκια (λάτρις του λαϊκού τραγουδιού και των μεγάλων φωνών). Όσο για τη ζωή της, είχε και φουρτούνες και μπουνάτσες...

3. Περασμένα ξεχασμένα

Περασμένα ξεχασμένα πάνε τα κακά

τώρα μια μεγάλη αγάπη όλα τα νικά.

Γλέντα, γέλα και τραγούδα μ' ανοιχτή καρδιά,

στη ζωή να ξαναβγούμε σαν μικρά παιδιά...

Απρόσμενη επιλογή του media player, αλλά πάλι μέσα έπεσε! "Περασμένα ξεχασμένα" τραγουδούσε η Ρένα το 1990 στο φινάλε της τελευταίας της βιντεοταινίας Είσαι το λαχείο μου. Το έργο ήταν μάλλον σκάρτο, αλλά οι στίχοι του Γιάννη Κακουλίδη (σε μουσική του Γιώργου Κριμιζάκη) περιγράφουν και πάλι την προσωπικότητα της Ρένας, αφού για εκείνη όλα στη ζωή ήταν περασμένα-ξεχασμένα... Αυτό που την ενδιέφερε ήταν το τώρα και το αύριο. Για αυτό ένιωθε πάντα σαν μικρό παιδί--κι έτσι μάλλον την έβλεπαν οι περισσότεροι/ες...

4. Οδός Αριστοτέλους

...και φωτιές ανάβανε στους απάνω δρόμους, 

τ' Άη Γιάννη θα 'τανε θαρρώ

Βγάζανε τα δίκωχα οι παλιοί φαντάροι, 

γέμιζε η πλατεία από παιδιά.

Κι ήταν ένα πράσινο, πράσινο φεγγάρι, 

που να σου ματώνει την καρδιά...

Το media player με κάνει να μελαγχολήσω και να γελάσω ταυτόχρονα. Μελαγχολώ ακούγοντας την τυπικά "βλαχοπουλική" ερμηνεία της Ρένας σ' αυτό το πασίγνωστο τραγούδι του Γιάννη Σπανού και του Λευτέρη Παπαδόπουλου, σε μια ηχογράφηση του 1978 για μια θεατρική παράσταση του "Ρεξ". Είναι η δικιά της ερμηνεία, το δικό της φραζάρισμα, ο δικός της τρόπος εκφοράς των φωνηέντων... Και ταυτόχρονα γελώ γιατί την ακούω να λέει κάτι διαφορετικό από αυτό που έχει γράψει ο στιχουργός/συγγραφέας/σεναριογράφος κτλ κτλ... Έτσι το "να σου μαχαιρώνει την καρδιά" έγινε "που να σου ματώνει την καρδιά"... Υποπτεύομαι ότι είναι άλλος ένας αυτοσχεδιασμός της την ώρα της ηχογράφησης, επειδή ίσως ξέχασε τους στίχους ή επειδή δεν την ενδιέφερε να πει αυτό που ήταν γραμμένο μπροστά της. Πρώτη φορά θα ήταν, άλλωστε, ή τελευταία; 

5. Γλυκέ μου έρωτα

Είσαι ο ήλιος που φωτίζει τη ζωή 

κι όταν σε χάσω στα σκοτάδια θα πνιγώ.

Γλυκέ μου έρωτα, γλυκό μου βάσανο, 

είσαι η μόνη μου χαρά, το ομολογώ.

Το media player δείχνει απόψε ιδιαίτερη προτίμηση στον Ανδρέα Χατζηαποστόλου και στον Τάκη Σωτήρχο. Μια ηχογράφηση που πραγματοποιήθηκε στο παλιό ΕΙΡ μάλλον το 1958 και κυκλοφόρησε πριν από δέκα χρόνια σε ένα παράξενο CD... "Η Ρένα είναι ένας ήλιος που τα φωτίζει όλα" είχε πει το 1994 η Τζένη Ρουσσέα σε μια εκδήλωση για τη μεγάλη πρωταγωνίστρια. Ευτυχώς που το έργο της συνεχίζει να φωτίζει σαν ήλιος τη ζωή μας και να διώχνει τα σκοτάδια μας.

6. Θα σε πάρω να φύγουμε

Θα σε πάρω να φύγουμε σ' άλλη γη, σ' άλλα μέρη

που κανέναν δεν ξέρουμε και κανείς δεν μας ξέρει.

Δεν θα έχει η αγάπη μας καρδιοχτύπια και τρόμους

κι αγκαλιά θα βαδίζουμε στους μεγάλους τους δρόμους.

Το media player διάλεξε το τραγούδι-σταθμός στην καριέρα και τη ζωή της Ρένας που έγραψαν ο Αλέκος Σακελλάριος και ο Δημήτρης Ευαγγελίδης και μελοποίησε ο Γιάννης Σπάρτακος. Το πρωτοτραγούδησε ως βασίλισσα της τζαζ λίγο πριν τελειώσει η Κατοχή και δυο χρόνια μετά, το 1946, έκανε τους στίχους αυτούς πραγματικότητα φεύγοντας με τον Σπάρτακο σε μια μεγάλη τουρνέ σε διάφορα μέρη του κόσμου μέχρι τους μεγάλους δρόμους της Νέας Υόρκης... Δεν της ταίριαζαν όμως τα καρδιοχτύπια της διεθνούς καριέρας και έτσι γύρισε πίσω. Ευτυχώς για μας!

7. Ο δρόμος είναι δύσκολος

Ο δρόμος είναι δύσκολος, ανηφοριές γεμάτος

παγίδες και τρικλοποδιές, τρικλοποδιές κι αναποδιές

κι ο κόσμος είναι σκάρτος.

Θα γυρίσει κι ο τροχός στην ανάποδη τη σφαίρα

και θα δούμε άσπρη μέρα σαν θ' ανοίξει ο ουρανός

Επιτέλους το media player διάλεξε κι ένα κινηματογραφικό τραγούδι από την εποχή της Φίνος Φιλμ. Πλέσσας, Δαλιανίδης, Κάτι να καίει, στίχοι του Κώστα Κινδύνη και η Ρένα να δίνει κουράγιο και αισιοδοξία στο πλατύ κοινό μέσα από το έγχρωμο σινεμασκόπ. 

Τα επτά τραγούδια συμπληρώθηκαν... Αλλά εγώ δεν μπορώ να σταματήσω εδώ... Θέλω άλλα επτά... Αφήνω το media player να κάνει τη δουλειά του...

8. Μάτια κανακάρικα

Κι αν είναι μάτια πεισματάρικα

δικά μου είναι και τα χάρηκα

τρελά γλυκά και σκανταλιάρικα 

θα τ' αγαπώ...

Με συγκινεί πολύ αυτή η επιλογή. Ένα ακόμα κατοχικό σουξέ της "Βασίλισσας της τζαζ" (μουσική: Γιώργος Μυρογιάννης, στίχοι: Δημήτρης Γιαννουκάκης) που το ηχογράφησε όμως αφού επέστρεψε από την Αμερική, το 1951. Είναι το πιο κοντινό στις κατοχικές της ερμηνείες ντοκουμέντο που διασώζεται (μέχρι να βρούμε εκείνες τις ηχογραφήσεις του 1946...) και παίρνουμε μια ιδέα από τους λαρρυγισμούς της που ξετρέλεναν τη νεολαία της εποχής. "Ουουουου..."

9. Σ΄ένα ουίσκι

Σ' ένα ουίσκι, ο καθένας βρίσκει μια παρηγοριά

Αν με ζαλίσει, θα 'ναι κάποια λύση,

θα 'ναι μία λύση, μια παρηγοριά.

Παραπατήματα, χαμένα βήματα, 

κι όλο ανηφοριά, γίνεται ακόμα πιο βαριά.

Εβγήκαν ψεύτικα τα όσα σκέφτηκα

δεν έχω καιρό όνειρα καινούρια πια να βρω...

Το media player θέλει να σταθεί σε μια λεπτομέρεια της καθημερινότητας της Ρένας. Το ουίσκι ήταν το αγαπημένο της ποτό, στις εξόδους ή και στο σπίτι της, με φίλους ή και με κανέναν δημοσιογράφο, όταν την ενέπνεαν οι ερωτήσεις του... Ο Γιάννης Σπάρτακος και ο Αλέκος Σακελλάριος έγραψαν αυτό το χαριτωμένο τραγούδι στα χρόνια του ΄80 και το τραγούδησε πρώτη η Ρένα σε μια ραδιοφωνική ηχογράφηση που έχει διασώσει ο φίλος desmich στο κανάλι του στο greektube. Αργότερα το τραγούδησε και στη συναυλία του Γιάννη Σπάρτακου στον Λυκαβηττό (κάνοντας φυσικά λάθη στους στίχους!), αλλά και ο Γιάννης Βογιατζής στην τελευταία της κινηματογραφική ταινία, το Ρένα, τα ρέστα σου. Μετά τον θάνατο του Σακελλάριου, για κάποιον λόγο που δεν έχω καταλάβει, ο Δημήτρης Ιατρόπουλος πείραξε λίγο τους στίχους του για να το τραγουδήσει η Κρύσταλ Τσίχλα. Νομίζω ότι θα προτιμήσω την εκτέλεση της Ρένας.

10.  Άνθρωπε της μοίρας μου

Άνθρωπε της μοίρας μου, πικρό μου πεπρωμένο

πόσο δάκρυ έδωσα να σε περιμένω.

Ποια πελάγη πέρασες και σε ποια δάση μπήκες

Άνοιξη σ' αγάπησα, φθινόπωρο με βρήκες.

Κι ήρθες, περιστέρι μου, μείνε, ξεκουράσου.

Κι οι γραμμές στο χέρι μου γράφουν τ' όνομά σου.

Να και ο Γιώργος Κατσαρός σε άλλη μια κινηματογραφική επιλογή του media player. Η Ρένα τραγούδησε αυτούς τους στίχους του Λάκη Μιχαηλίδη και του Πυθαγόρα στην ταινία Βίβα Ρένα λίγες μέρες μετά τον γάμο της με τον Γιώργο Λαφαζάνη... Πάντα σκεφτόμουν πως ίσως μέσα της του αφιέρωνε αυτούς τους στίχους. Μπορεί να τη βρήκε σε μια ηλικία που κάποιοι θα χαρακτήριζαν φθινόπωρο της ζωής (αν και για τη Ρένα μάλλον δεν ίσχυε αυτό...), τη συντρόφευσε όμως σίγουρα μέχρι τον βαρύ χειμώνα της.

11. Φεύγουν τα χρόνια

Φεύγουν τα χρόνια, όλα αλλάζουν όλα

μόνο η αγάπη μένει μες στην καρδιά...

Μόνο η αγάπη, πάντα η αγάπη, σκέψη και νου κυβερνά

χίλιες χαρές μας κερνά και η ζωή μας περνά...

Πέρασε τη ζωή της μες στην αγάπη των δικών της ανθρώπων αλλά και του κοινού. Αυτούς τους απλούς αλλά αληθινούς στίχους πόσο τους απογειώνει η μουσική του Μίμη Πλέσσα αλλά και η ερμηνεία της Ρένας...

12. Ας ήταν όνειρο η ζωή

Τώρα σε βλέπω μοναχά στα όνειρά μου
έρχεσαι δίπλα μου κι ανοίγουν τα φτερά μου
για τον παράδεισο μου δίνεις εισιτήριο
μα το πρωί αρχίζει πάλι το μαρτύριο.
Ας ήταν όνειρο η ζωή να μη σε χάνω,
να μη μ' αφήνεις μες στη νύχτα να χαθώ.
Χωρίς εσένα να σου λέω "θα πεθάνω",
μαζί με σένα να μου λες "θ' αναστηθώ"...

Μου κάνει εντύπωση η... επιμονή του media player στην τελευταία της βιντεοταινία! Και πάλι από το Είσαι το λαχείο μου, μουσική και στίχοι του Γιώργου Κριμιζάκη. Στην ταινία η Ρένα βλέπει στον ύπνο της πως τραγουδά αυτό το τραγούδι στον μακαρίτη σύζυγό της... Ευτυχώς που δεν τη βλέπουμε μόνο στα όνειρά μας.

13. Σε είδα κάποιο μεσημέρι

Σε είδα κάποιο μεσημέρι στην κάψα του καλοκαιριού,
φορούσες χάντρα στο ένα χέρι και φυλαχτό μικρού παιδιού.
Είχες τα μάτια σου κλαμμένα, το πρόσωπό σου σκυθρωπό
κι όπως ερχόσουν κατά μένα έτρεξα κάτι να σου πω.
Μα δεν επρόλαβα να σου μιλήσω
σαν ήλιος κρύφτηκες στον ουρανό...

Άλλη μια δεύτερη εκτέλεση της Ρένας επέλεξε το media player λίγο πριν το τέλος αυτού του αφιερώματος. Οι στίχοι του Θάνου Σοφού σε μουσική του Λυκούργου Μαρκέα (που πρώτος τραγούδησε ο Τώνης Μαρούδας στο 2ο Φεστιβάλ Ελαφρού Τραγουδιού το 1960, τη χρονιά που η Ρένα τραγούδησε το τρυφερό "Πρώτο χελιδόνι" μαζί με τον Γιάννη Βογιατζή) απόψε μού έφεραν για πρώτη φορά στο μυαλό μια καλοκαιρινή μέρα πριν από επτά χρόνια...

14. Νάνι νάνι...

Νάνι νάνι,
η νύχτα απλώνει σκοτάδι πυκνό
ας ξεχαστούν οι καημοί σου
κοιμήσου κοιμήσου
κι εγώ ξαγρυπνώ...

Θα μπορούσα να μιλώ ώρες γι' αυτό το τραγούδι... Και τελικά θα μπορούσα να ακούω ώρες ατέλειωτες τραγούδια με τη φωνή της Ρένας. Έχει όμως πάει τρεις η ώρα και το media player κάτι θέλει να μου πει. Λίγο πριν ξημερώσει λοιπόν η έβδομη επέτειος του φευγιού της, εγώ νανουρίζομαι για πολλοστή φορά με τη φωνή της και με την αξεπέραστη ερμηνεία της. Έχω ακούσει τη δισκογραφημένη εκτέλεση του τραγουδιού από τον Νίκο Γούναρη καθώς και την πρώτη εκτέλεσή του στα ιταλικά από τον Alberto Rabagliati. Αυτό όμως που μού μεταφέρει η ερμηνεία της Ρένας--μέσα από τη live εκτέλεση του τραγουδιού στη συναυλία του Γιάννη Σπάρτακου στον Λυκαβηττό (Σεπτέμβρης 1984) που διέσωσε η ΕΡΤ και μετέδωσε πριν από λίγα χρόνια ο Σιδερής Πρίντεζης στο ραδιόφωνο--δεν υπάρχει στις άλλες δυο δισκογραφημένες εκδοχές. Κάθε φορά που την ακούω, πραγματικά με καθησυχάζει πείθοντάς με πως μπορώ να κοιμηθώ ήσυχος. Εκείνη θα ξαγρυπνά.

Κυρία Βλαχοπούλου, καληνύχτα. Σας ευχαριστώ για άλλη μια φορά.