Σαν σήμερα το 1958: Στο Ριάλτο με τον Luis Mariano

Στις 30 Ιουνίου 1958 δόθηκε στο θέατρο Ριάλτο μια έκτακτη παράσταση με βασικό τραγουδιστή τον Luis Mariano, τον Ισπανό τενόρο που βρισκόταν εκείνες τις μέρες στην Αθήνα. Στην παράσταση συμμετείχαν, ως... support υποθέτω, η Ρένα Βλαχοπούλου, ο Γιάννης Φλερύ με τη Λίντα Άλμα, ο Κώστας Χατζηχρήστος και μερικά ακόμα μέλη του θιάσου του Ριάλτο που παρουσίαζε εκείνο το καλοκαίρι την επιθεώρηση Γρανίτα και χωνάκι, λαός και Κολωνάκι με πολλή μεγάλη επιτυχία (θα μιλήσουμε στο μέλλον για την επιθεώρηση αυτή γιατί για ένα διάστημα εμφανίστηκε εκτάκτως σε αυτήν και η Ρένα Βλαχοπούλου). Την έκτακτη αυτή βραδιά στο Ριάλτο παρουσίασε, κατά πάσα πιθανότητα, ο Γιώργος Οικονομίδης.

Δεν γνωρίζω περισσότερα για τον Luis Moriano ή για την απήχησή του στο ελληνικό κοινό. Πάντως μέσα από μια πρόχειρη έρευνα στον αθηναϊκό Τύπο εκείνων των ημερών ανακάλυψα πως εμφανίστηκε σε διάφορα κέντρα της πρωτεύουσας όπως τα Αστέρια, ενώ στο Χρυσό Πέταλο δημιουργήθηκε κάποια διαφωνία με τον ιδιοκτήτη Κυριάκο Κουτράκο: ο Mariano είχε συμφωνήσει να εμφανιστεί στο κέντρο παίρνοντας ως αμοιβή ποσοστά από τις τιμές νταμπλ ντοτ που ορίστηκαν για την εμφάνισή του, οι θαμώνες όμως του κέντρου θεώρησαν την τιμή (200 δρχ.) υπερβολική και αποχώρησαν από το κέντρο. Ο επιχειρηματίας αναγκάστηκε να επανέλθει στις κανονικές τιμές, κίνηση που δεν επέτρεψε να εισπραχθούν τα χρήματα που είχε ζητήσει ο Mariano, ο οποίος όμως απαίτησε να τα πάρει και αποφάσισε να κινηθεί δικαστικώς...

Η παρούσα ανάρτηση, όπως και όλα τα κείμενα που δημοσιεύονται στο ιστολόγιο αυτό, είναι αποτέλεσμα προσωπικής έρευνας. Είναι υποχρεωτική η ρητή αναφορά στο ιστολόγιο, όταν χρησιμοποιείται υλικό από τις αναρτήσεις του.

Σαν σήμερα το 1987: Εκδήλωση για τον Μιχάλη Σουγιούλ

Στις 29 Ιουνίου 1987 ο Δήμος Πειραιά τίμησε τη μνήμη του Μιχάλη Σουγιούλ με μια μεγάλη συναυλία που διοργανώθηκε στο Δελφινάριο. Από τις βασικές ατραξιόν της συναυλίας ήταν η Ρένα Βλαχοπούλου (κάποιες εφημερίδες δημοσίευσαν μόνο δικιά της φωτογραφία όταν ανήγγειλαν την εκδήλωση), αλλά πήραν μέρος κι άλλα σημαντικά ονόματα του θέατρου και του τραγουδιού, όπως η Άννα Καλουτά, η Μάγια Μελάγια και η Άντζελα Ζήλια, αλλά και ο Γιάννης Πετρόπουλος, ο Σάκης Παπανικολάου και ο Τάκης Αντωνιάδης. Επίσης ανέβηκε στη σκηνή ο Γιάννης Σπάρτακος και έπαιξε στο πιάνο με τον δικό του τρόπο μελωδίες του Σουγιούλ διασκευασμένες από τον ίδιο σε τζαζ αποχρώσεις (αγαπημένο του "πειραγμένο" κομμάτι του Σουγιούλ ήταν η "Ζεχρά" ή "Παιδιά, της Ελλάδος παιδιά").

Την εκδήλωση παρουσίασε ο Αλέκος Σακελλάριος, ενώ ο τότε δήμαρχος του Πειραιά Ανδρέας Ανδριανόπουλος παρέδωσε αναμνηστική πλακέτα στη σύζυγο του Σουγιούλ Κική και στην κόρη του Μαρία Σουγιούλ-Μπογδάνη.

Την εκδήλωση παρακολούθησαν μεταξύ άλλων ο Γιώργος Φούντας και η σύζυγός του, η εκλεκτή χορεύτρια Χρυσούλα Ζώκα.

Δυστυχώς τα λίγα ρεπορτάζ που βρήκα δεν αναφέρουν ποιος ή ποια τραγούδησε τι. Υποθέτω ότι η Άννα Καλουτά τραγούδησε το "Άσ'τα τα μαλλάκια σου" και ίσως η Ρένα να τραγούδησε κάποιο αρχοντορεμπέτικο όπως το "Μια ζωή την έχουμε" που ξέρω ότι τραγουδούσε κατά καιρούς στις εμφανίσεις της σε πίστες. Μακάρι η βραδιά, που είχε ελεύθερη είσοδο, να μαγνητοσκοπήθηκε έστω ερασιτεχνικά και να μας "περιμένει" σε κάποιο αρχείο...

Η Ρένα Βλαχοπούλου και ο Μιχάλης Σουγιούλ είχαν συνεργαστεί τη χειμερινή σεζόν 1942-43 στο Πάνθεον (όπου όμως η Ρένα τραγουδούσε κυρίως τραγούδια του Σπάρτακου και κάποια ιταλικά μεταφρασμένα από τους Σακελλάριο-Γιαννακόπουλο) και το καλοκαίρι του 1943 στο θέατρο Λυρικόν, στην επιθεώρηση Ακουαρέλλες (αλλά δυστυχώς δεν ξέρουμε ποια τραγούδια ερμήνευε εκεί). Τα επόμενα χρόνια συναντήθηκαν αρκετές φορές σε εκδηλώσεις και πρωινές μουσικές παραστάσεις. Μια τέτοια συνάντησή τους διασώζει η παρακάτω φωτογραφία που προέρχεται από το βιβλίο του Γιώργου Τσάμπρα Μιχάλης Σουγιούλ. Ας ερχόσουν για λίγο (εκδ. Άγκυρα, 2005). Τους συνοδεύει το ντουέτο Κορώνης-Φίλανδρος.

 

Οι έγχρωμες φωτογραφίες της ανάρτησης προέρχονται από ρεπορτάζ της εφημερίδας Ελεύθερος Τύπος. Το απόκομμα φυλάσσεται μαζί με άλλα πολύτιμα ντοκουμέντα στο αρχείο του Μιχάλη Σουγιούλ που παραχώρησαν οι κόρες του συνθέτη στη Μουσική Βιβλιοθήκη Λίλιαν Βουδούρη, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Η παρούσα ανάρτηση, όπως και όλα τα κείμενα που δημοσιεύονται στο ιστολόγιο αυτό, είναι αποτέλεσμα προσωπικής έρευνας. Είναι υποχρεωτική η ρητή αναφορά στο ιστολόγιο, όταν χρησιμοποιείται υλικό από τις αναρτήσεις του.

Σαν σήμερα το 1954: Η Σπηλιά του Παρασκευά και τα άλλα κέντρα...

Στις 28 Ιουνίου 1954 η εφημερίδα Ανεξαρτησία παρουσίασε όλα τα κέντρα στα οποία μπορούσαν να διασκεδάσουν εκείνο το καλοκαίρι οι κάτοικοι της Αθήνας, του Πειραιά και των προαστίων.

Η Ρένα Βλαχοπούλου εμφανιζόταν στην Καστέλα, στη Σπηλιά του Παρασκευά, για την οποία έχουμε μιλήσει κι άλλες φορές, μαζί με τον τον Φώτη Πολυμέρη. Κονφερανσιέ ήταν ο Γιώργος Οικονομίδης και μαέστρος ο Θέμης Ρούσσος. Στην Καστέλα βρισκόταν επίσης το Chez Lapin, όπου εμφανιζόταν ο Νίκος Γούναρης και πλάι του ο Πιέρο Λοβάτι με την ορχήστρα Γκιζελή και τον κιθαρίστα Δέδε. Στο Τροκαντερό του Παλαιού Φαλήρου εμφανίζονταν οι Κορώνης-Φίλανδρος και η Εβελίνα "μετά το ατύχημά της".

Στο "πολιτισμένον κέντρον" της Κηφισιάς Λίντεν Γκάρντεν που ήταν "ένας τεράστιος ανθόσπαρτος κήπος, μέσα στην καρδιά του ωραίου προαστίου, απέναντι από το ζαχαροπλαστείον Μιλάνο" διέθετε πλήρη ορχήστρα και ένα ενδιαφέρον πρόγραμμα υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Κώστα Μανιατάκη. Στην Κηφισιά λειτουργούσε επίσης το νέο κέντρο Μουλέν Ρουζ (πρώην Κερασιές): εκεί εμφανίζονταν ο Τώνης Μαρούδας, η Μάρθα Μπλοντ και η ορχήστρα του Γ. Παδρά. Στη Νέα Διανίτα της Εκάλης, που λειτουργούσε στον κήπου του ξενοδοχείου Διάνα, έπαιζε η ορχήστρα Αγιοβλασίτη-Στεφανάκη με τον περίφημο ακορντεονίστα Μένιο Μανωλιτσάκη. Τραγουδούσε ο Δαρζέντας. 

Στον Κήπου του Μουσείου θριάμβευε η Ιωάννα Άλβα και ο βαρύτονος Γιώργος Κομποθέκρας. Διαβάζουμε ότι χειροκροτούνταν πολύ τα ανέκδοτα (χωρίς να διευκρινίζεται ποιος κονφερανσιέ τα έλεγε). Την ορχήστρα διηύθυνε ο Βαγγέλης Κανελλίδης. Στο Άλσος του Πεδίου του Άρεως κυριαρχούσε φυσικά ο Γιώργος Οικονομίδης (προτού μεταβεί στη Σπηλιά του Παρασκευά), ενώ συνέπρατταν η Γεωργία Βασιλειάδου, η Μάγια Μελάγια, η Καίτη Ντένις, ο Νάσος Πατέτσος και το Τρίο Μπελκάντο στα πρώτα του βήματα. Έπαιζε η ορχήστρα Σταύρου Ρουχωτά. Το "ωραίο αθηναϊκό αναψυκτήριο" Γκρην Παρκ παρουσίαζε το χορευτικό ντουέτο Ντούο Λικάρντος. Συμμετείχαν επίσης ο Βάσος Σεϊτανίδης, ο θίασος σκυλιών Καλουτά (!!!) (όχι των αδελφών Καλουτά που στην ίδια σελίδα βλέπαμε σε μια φωτογραφία στον "χορό των Ζουλού" σ' ένα προάστιο του Γιοχάνεσμπουργκ), ο ταχυδακτυλουργός Μπεν Αλή κ.ά. Στο τμήμα του εστιατορίου έπαιζαν οι ορχήστρες του Κώστα Πρέντα και του Γιάννη Κανελλίδη.

Στην Κομπαρσίτα εμφανίζονταν το Τρίο Κιτάρα και η Μπέμπα Κυριακίδου με την ορχήστρα του Μιχάλη Σουγιούλ. Στο "δροσόλουστο κέντρον" Όασις της Λεωφόρου Αλεξάνδρας εμφανίζονταν κάθε βράδυ το περίφημο ακροβατικό Τρίο Λουτέο, ο Βασίλης Μεσολογγίτης, το "Άστρον της Ανατολής" και η Καίτη Ντένις. Έπαιζε η ορχήστρα του Μηνά Πορτοκάλλη και τραγουδούσαν ο Νίκος Παπαδάκης και ο Κλεάνθης, "ένας νέος τραγουδιστής από τη Θεσσαλονίκη με πολύ θερμή φωνή".

Στην ίδια σελίδα της Ανεξαρτησίας υπήρχε η γνωστή φωτογραφία της Ρένας Βλαχοπούλου και του Νίκου Σταυρίδη "στην εφετεινή μεγάλη επιτυχία του θεάτρου 'Βέμπο' 'Κάνε μου τέτοια'". Επρόκειτο φυσικά για το σκετσονούμερο που καθιέρωσε τη Ρένα ως ηθοποιό και ξεχώριζε ανάμεσα στις σκηνές της επιθεώρησης Σουσουράδα, για την οποία θα μιλήσουμε μια άλλη φορά...

Πηγή: Ανεξαρτησία, 28-6-1954

Η παρούσα ανάρτηση, όπως και όλα τα κείμενα που δημοσιεύονται στο ιστολόγιο αυτό, είναι αποτέλεσμα προσωπικής έρευνας. Είναι υποχρεωτική η ρητή αναφορά στο ιστολόγιο, όταν χρησιμοποιείται υλικό από τις αναρτήσεις του.

Σαν σήμερα το 1946: Σε ποδοσφαιρικό αγώνα στην Κωνσταντινούπολη...

Στις 27 Ιουνίου 1946 η εφημερίδα Αθλητική Ηχώ δημοσίευσε μια... απρόσμενη φωτογραφία της Ρένας Βλαχοπούλου με τρεις Έλληνες ποδοσφαιριστές στην Κωνσταντινούπολη.

"Σαν γύφτικα σκεπάρνια... καμαρώνουν οι Νικολόπουλος (αριστερά),
Μάντζαρης και Μακρής, την στιγμή που πρόκειται στην Πόλι
να αποθανατισθούν με την Ρένα Βλαχοπούλου,
την πλέον ένθερμο υποστηρικτή της Αθηναϊκής ομάδος
στην Κωνσταντινούπολη" έλεγε η λεζάντα της φωτογραφίας...
Πηγή: Αθλητική Ηχώ, 27-6-1946

Η Ρένα βρισκόταν τότε στην Πόλη στο πλαίσιο της περιοδείας που είχε ξεκινήσει ενάμιση μήνα πριν με τον παρτενέρ της Γιάννη Σπάρτακο. Το καλλιτεχνικό ζευγάρι πραγματοποιούσε τα βράδια θριαμβευτικές εμφανίσεις, όπως έχουμε ήδη δει, αλλά φαίνεται πως τη μέρα η Ρένα πήγαινε και στο γήπεδο (και έχουμε επίσης μιλήσει και για τις σχέσεις της Ρένας με το ποδόσφαιρο αλλά και τους ποδοσφαιριστές...)! Η φωτογραφία τραβήχτηκε, υποθέτω, στο πλαίσιο κάποιου αγώνα του Αστέρος Αθηνών με τουρκική ομάδα--το συγκεκριμένο φύλλο της εφημερίδας ασχολείται με τον αγώνα μεταξύ ΠΑΟΚ και Αστέρος στη Θεσσαλονίκη, στον οποίο κέρδισε ο ΠΑΟΚ, και αναφέρει μεταξύ άλλων ότι ο Αστήρ πραγματοποίησε πρόσφατα ωραίες εμφανίσεις στην Κωνσταντινούπολη. Δεν έχω δυστυχώς τον χρόνο (και, ομολογώ, ούτε το ενδιαφέρον) να αναζητήσω περισσότερες πληροφορίες για αυτές τις εμφανίσεις της ομάδας. Ας μας διαφωτίσουν οι φίλαθλες και οι φίλαθλοι!

Ευχαριστώ τον φίλο του blog Νίκο Ζάικο που μου έστειλε το συγκεκριμένο δημοσίευμα!

Η παρούσα ανάρτηση, όπως και όλα τα κείμενα που δημοσιεύονται στο ιστολόγιο αυτό, είναι αποτέλεσμα προσωπικής έρευνας. Είναι υποχρεωτική η ρητή αναφορά στο ιστολόγιο, όταν χρησιμοποιείται υλικό από τις αναρτήσεις του.

Σαν σήμερα το 1973: Στο Σίδνεϊ...

Στις 26 Ιουνίου 1973 δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Το Εθνικό Βήμα του Σίδνεϊ ένα πολύ ενδιαφέρον κείμενο σχετικά με το συγκρότημα The Zorba Song and Dance Company επικεφαλής του οποίου ήταν η Ρένα Βλαχοπούλου, ο Φώτης Μεταξόπουλος με τη Νάντια Φοντάνα και ο Τζίμης Μακούλης. Το συγκρότημα περιόδευσε σε διάφορες πόλεις της Αυστραλίας, όπου υπήρχε ελληνικό στοιχείο. Έτσι έδωσε παραστάσεις στην Αδελαΐδα στις 15 Μαΐου, στη Μελβούρνη από τις 17 Μαΐου ως τις 3 Ιουνίου και στην Καμπέρα στις 5 Ιουνίου. Τέλος το συγκρότημα έφτασε στο Σίδνεϊ, όπου ήταν προγραμματισμένο να δώσει παραστάσεις από τις 7 Ιουνίου έως την 1η Ιουλίου. Ωστόσο, όπως ανακοινώθηκε, ο θίασος επέσπευσε την αναχώρησή του κατά μία εβδομάδα, προκειμένου να δώσει παραστάσεις και στην Κύπρο (αν και, όπως θα δούμε παρακάτω, πιθανότατα η ζήτηση των εισιτηρίων δεν ήταν η αναμενόμενη).

Ο Φώτης Μεταξόπουλος, η Νάντια Φοντάνα είχαν ήδη επισκεφτεί την Αυστραλία δύο χρόνια νωρίτερα, το 1971, με ένα αντίστοιχο συγκρότημα επικεφαλής του οποίου ήταν ο Ντίνος Ηλιόπουλος. Το χορευτικό ζευγάρι είχε πάρει πολύ καλές κριτικές και ο Μεταξόπουλος μόνταρε ένα καινούριο πρόγραμμα το οποίο είχε σκοπό να παρουσιάσει την εικόνα της σύγχρονης Ελλάδας αλλά και του ένδοξου παρελθόντος της. Βασικό ρόλο στο πρόγραμμα είχε λοιπόν το 18μελές μπαλέτο που θα παρουσίαζε και ελληνικούς παραδοσιακούς αλλά και χορούς--για αυτόν λόγο συμμετείχαν και δύο δεξιοτέχνες του μπουζουκιού, ο Σπύρος Λιώσης και ο Γ. Χατζηθωμάς. Συνέπραττε επίσης ο κωμικός Μπάμπης Ανθόπουλος. Μαζί με την ορχήστρα του Γιώργου Μουζάκη τα μέλη του συγκροτήματος ήταν περίπου σαράντα.

Με τρεις φωτογραφίες της Ρένας από δημοφιλείς ταινίες της
και μια φωτογραφία του Τζίμη Μακούλη με τον Duke Ellington
διαφήμισε την άφιξη του συγκροτήματος το περιοδικό
The Elizabethan Trust News
(που ήταν και το όνομα του καλλιτεχνικού οργανισμού
που διοργάνωσε την περιοδεία αυτή)

Τα δελτία τύπου που στάλθηκαν στον αυστραλιανό και ελληνοαυστραλιανό Τύπο έλεγαν τα εξής για τη Ρένα (διότι το blog αυτό, όταν θέλει, γίνεται δίγλωσσο!...):

Undoubtedly, the star of the show is Rena Vlahopoulou, a talented and zany commedienne--a combination of Lucille Ball and Carol Channing. Miss Vlahopoulou is a star; immensely popular, she is mobbed by enthusiastic fans wherever she goes. For the past thirteen years she has been the leading attraction of Athens' famous Kotopouli Theatre.

Δεν ξέρω αν πρόκειται για λάθος ή παραπληροφόρηση του ατόμου που συνέταξε το συγκεκριμένο κείμενο, πάντως η Ρένα εμφανιζόταν μόλις δύο χρόνια στο Κοτοπούλη, ενώ το μόνο θέατρο στο οποίο θα μπορούσαμε να πούμε ότι εμφανίστηκε επί 13 χρόνια (και πάλι όχι συνεχόμενα) ήταν το Ακροπόλ...

Άφιξη στην Αυστραλία:
Γιώργος Μουζάκης, Φώτης Μεταξόπουλος, Ρένα Βλαχοπούλου, Νάντια Φοντάνα
Ενδεχομένως πίσω τους βρίσκεται ο Smith, αγνώστων λοιπών στοιχείων,
που ήταν ο εκπρόσωπος της εταιρίας που διοργάνωσε τη συγκεκριμένη περιοδεία
Φωτογραφία από το βιβλίο του Ιάσονα Τριανταφυλλίδη
Γιώργος Μουζάκης: Βίρα τις άγκυρες
(εκδ. Άγκυρα, 2001)

Η δημοσιογράφος Jacqueline Rees της εφημερίδας Canberra Times κάλυψε την άφιξη του συγκροτήματος στην πόλη και παρουσίασε ένα ρεπορτάζ από τη συνέντευξη Τύπου. Παραθέτω επίσης κάποια αποσπάσματα επίσης στην αγγλική γλώσσα γιατί αν μεταφραστούν θα χαθεί κάτι από τον τρόπο με τον οποίο η δημοσιογράφος παρουσιάζει τις καλλιτέχνιδες και τους καλλιτέχνες από την Ελλάδα. Γράφει λοιπόν ότι τα δύσκολα ελληνικά ονόματα (Μουζάκης, Μεταξόπουλος, Χατζηθωμάς) "roll off the tongue or stick on it somewhere back near the larynx depending on which side of the interviewing table you sit"... Και στη συνέχεια ασχολείται με τη Ρένα Βλαχοπούλου:

Wearing a long red woolen robe and curling up like a kitten is comedienne Rena Vlahopoulou, a native of Corfu, which the Greeks call Kerkira.

Her curriculum vitae says she is Greece's answer to Lucille Ball and Carol Channing, that she has starred in more than 100 films [Σημείωση του Rena Fan: πόσο υπερβολικό--αλλά τι καλά που θα 'τανε αν ήταν αληθινό!] and for 13 years has been star of Athens' famous Kotopouli Theatre.

She announces that she has no record of all this. "I'm not interested about the past. I am only for what happens tomorrow".

She adds that most of her work has been in Athens because "they" have kept her there and just as you are sharpening your shorthand, it emerges she is referring to her audiences.

Her conversation bubbles on, in Greek and in English, while fellow principal Jimmy Makoulis elaborates on his own achievements. (...)

The Cranberra Times, 5-6-1973

Η Ρένα Βλαχοπούλου σε ένα από τα νούμερά της
και ο Μπάμπης Ανθόπουλος στο νούμερα "Ο Ντιρλαντάς"

Ο Μακούλης προέβλεψε ότι δύσκολα ένα τέτοιο συγκρότημα σαν το The Zorba Song and Dance Company θα μπορέσει να επισκεφτεί ξανά την Αυστραλία λόγω των υπέρογκων εξόδων και πρόσθεσε ότι το όνομα Ζορμπάς επιλέχτηκε επειδή συμβολίζει κάθε τι ελληνικό για τους ανθρώπους εκτός Ελλάδας. "Δεν υπάρχει κανένας πολιτικός υπαινιγμός παρόλο που είναι επίσης ο τίτλος του μουσικού θέματος που συνέθεσε ο Μίκης Θεοδωράκης, ο οποίος ζει εξόριστος στο Παρίσι. Η πολιτική συζήτηση αποφεύγεται" γράφει η Reeves και συμπληρώνει για τον Μακούλη πως με εξαιρετικά διπλωματικό τρόπο κλείνει τη συζήτηση λέγοντας πως η Ελλάδα παραμένει ο "νούμερο ένα" προορισμός διακοπών στην Ευρώπη... 

Οπότε, ας δούμε τι έγραψε σαν σήμερα ο Άγγελος Κουραίος, στη στήλη του "Το χρονικό" στην εφημερίδα Το Εθνικό Βήμα για τις παραστάσεις του συγκροτήματος αλλά και για τον τρόπο με τον οποίο τις υποδέχτηκε το ελληνικό κοινό του Σίδνεϊ...

Ο "Ζορμπάδες"

Μια εβδομάδα νωρίτερα από ότι [sic] είχε διαφημισθή φεύγει το συγκρότημα των "Ζορμπάδων" από την Αυστραλία.

Ο λόγος ή μάλλον η δικαιολογία είναι ότι πρέπει να παν και στην Κύπρο. Αυτό μπορεί να είναι και σωστό, αλλά γεγονός παραμένει ότι θα έμεναν στο Σύδνεϋ αν είχαν την αναμενόμενη από τους οργανωτάς του συγκροτήματος επιτυχία.

Πράγματι το κοινό δεν ανταπεκρίθη όπως έπρεπε. Χλιαρό ήταν το ενδιαφέρον. Πολλοί θέλαν να παν αλλά όλο και το ανέβαλαν και δεν πήγαν. Σαν τον παγκαδόρο που δεν είναι σίγουρος για το "μπέττι" του, λυπάται και τα λεφτά και τελικά λέει "κρίμα, δεν πρόλαβα". 

Έτσι από αρκετούς θα ακούσουμε ότι δεν πρόλαβαν να παν στους Ζορμπάδες--ενώ θα ήθελαν!

Ας δούμε τώρα γιατί δεν είχαν την οικονομική επιτυχία που περίμεναν και αν καλλιτεχνικά άξιζε να την έχουν.

Πρώτα-πρώτα πρέπει να ξεχωρίσω ότι μιλάμε για το Ελληνικό κοινό. Γιατί εάν επρόκειτο οι Ζορμπάδες να περιμένουν κοσμοσυρροή Αυστραλών δεν υπήρχε λόγος ούτε να ξεκινήσουν.

Ελάχιστοι είναι οι Αυστραλοί που έχουν ενδιαφέρον για Ελληνικά πράγματα και εν πάση περιπτώση [sic] αν ποτέ έχουν την όρεξη και στα μπουζούκια πηγαίνουν και άλλες Ελληνικές εκδηλώσεις έχουν δη στο Σύδνεϋ. Δεν είναι λοιπόν τρομερή αττραξιόν οι Ελληνικοί χοροί και μουσική γι' αυτούς.

Όσο για τα χορευτικά του Μεταξόπουλου τέτοια έχουν ευκαιρίες να δουν ακόμα και στο T.V.

Το θέαμα λοιπόν ήταν αποκλειστικά για Έλληνες. Αυτό έπρεπε να είχαν στο νου οι οργανωτές. Και βάση [sic] του Ελληνικού στοιχείου και κανόνιζαν την πορεία τους.

Τι πρόσφερε τώρα στον Ελληνισμό αυτό το συγκρότημα;

Όχι σπουδαία πράγματα βέβαια αλλά ΑΡΚΕΤΑ για να το δη κανείς μια φορά.

Όπως ζούμε εμείς εδώ σήμερα μακρυά από τα Ελληνικά Θέατρα και σπάνιες άλλες τέτοιες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις σε επαγγελματικό επίπεδο, το θέαμα ήταν καλό--για μια φορά τον χρόνο, επαναλαμβάνω.

Μας πρόσφερε τη Ρένα Βλαχοπούλου από κοντά (γι' αυτούς που την έχουν γνωρίση και αγαπήση στον κινηματογράφο).

Η καλλιτέχνιδα αυτή ψημμένη στο επάγγελμα και με πολύ ταλέντο δεν χρειάζεται ειδική παρουσίαση. Άξιζε να πάη να την δη κανείς. Έστω κι αν πού και πού έπεφτε σε καμμιά κοινοτυπία. Βρισκόταν σε περιοδεία, το κοινό τής ήταν άγνωστο όπως και το επίπεδό του.

Ο Μπάμπης Ανθόπουλος στο γνωστό ρόλο του Ντιρλαντά έκανε τον κόσμο να γελάση. Ίσως του χρειαζόταν ακόμη ένα σκετς.

Αλλά δεν πρόκειται φυσικά να κάνω κριτική για τον καθένα τώρα. Δεν είναι αυτός ο σκοπός του σημειώματος. 

Βέβαια θα τονίσω ότι ιστορικά ο "τεκές" του Μεταξόπουλου δεν στέκει. Γιατί δεν ήταν οι πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία που τον έφεραν ή τουλάχιστον δεν ήταν αυτοί οι κουτσαβάκηδες. Όλοι μας ξέρουμε ότι ο κουτσαβακισμός, δηλαδή το μακρύ ζωνάρι (που το απλώναν οι μάγκες στο δρόμο να το πατήση κανείς και να γίνει καυγάς), το μισοφορεμένο σακάκι, το μυτερό παπούτσι, το καβουράκι και η κάμα ήταν φρούτα γνωστά στις αρχές του αιώνος στην Αθήνα.

Είχε δε τόσο παραγίνη το κακό που η Κυβέρνηση ανέθεσε σ' ένα δυναμικό αξιωματικό, τον Μπαϊρακτάρη, να τους συμμορφώση. Πράγμα που έκανε με μεγάλη επιτυχία. Γι' αυτό όμως θ' ασχοληθούμε άλλη φορά.

Λοιπόν ας μη ρίχνουμε την αμαρτία και γι' αυτό στους πρόσφυγες. Αρκετά άλλα τους έχουμε φορτώση. 

Και ακόμη θα ήθελα να πω κάτι για το μπαλλέτο. 

Ας φορούσαν οι τσολιάδες μακρύτερες φουστανέλλες--δεν ήταν ανάγκη να μας δείχνουν συνεχώς τα καλοθρεμμένα πισινά τους οι νεαροί--και οι κοπέλλες λιγότερα φορέματα και πιο κοντά.

Να μας δείχναν δηλαδή περισσότερο σώμα και λιγότερο χορό δεν θα έβλαπτε [Σημείωση του Rena Fan: εξωφρενικό δεν ακούγεται;]. Και μεις θα μπορούσαμε να τις δούμε καλλίτερα και κείνες να κουρασθούν λιγότερο.

Ας το έχουν υπόψιν τους την άλλη φορά.

Τελειώνοντας τώρα ερχόμαστε στο γιατί δεν πήγαν οι πολλοί Έλληνες να δουν το συγκρότημα.

Ρωτούσε ο ένας τον άλλον αν αξίζει, αν είναι καλό κ.τ.λ. Μου θύμισαν εκείνους τους συμπατριώτες μας που έρχονται να αγοράσουν ένα λεξικό και ρωτάν:

--Μα είναι καλό; Θέλω το καλλίτερο. Τις έχει όλες τις λέξεις μέσα;

Άνθρωποι που δεν ξέρουν ούτε τις μισές λέξεις στη δική τους γλώσσα θέλουν ένα λεξικό με ΟΛΕΣ τις λέξεις της Αγγλικής ενώ δεν πρόκειται να χρησιμοποιήσουν πάνω από 200-300 σε όλη τους τη ζωή. Τι να τους πης;

Έτσι και με τους Ζορμπάδες. Θέλουν ένα ΤΕΛΕΙΟ συγκρότημα για να δώσουν τα Πέντε τους δολλάρια, ενώ δίνουν πενήντα χωρίς συζήτηση για ένα οποιοδήποτε μετριώτατο θέαμα σε μια από τις διάφορες εκδηλώσεις της κοινωνικής μας ζωής εδώ.

Να πη κανείς ότι έχουν μπουχτίση να βλέπουν Βλαχοπούλου, Ανθόπουλο, Μακούλη, Μεταξόπουλο, να ακούνε Μουζάκη κάθε μέρα ή άλλα συγκροτήματα από τα οποία είναι γεμάτη η Αθήνα και να ζητάν κάτι περισσότερο, κομμάτια να γίνη. 

Αλλά στη ξηρασία που μας δέρνει να ζητάμε "καλύτερο" τη στιγμή που κάθε δυο χρόνια βλέπουμε--αν δούμε--κανένα υποφερτό πάει πολύ.

Στο κάτω-κάτω με 5 δολλάρια τι θέλετε να δούμε; Αν φέρναν τον αφρό της Καλλιτεχνικής Ελλάδας με 50 δολλάρια μήπως θα πήγαινε κανείς να τους δη;

Κακά τα ψέμματα φίλοι. Δεν είναι το συγκρότημα που δεν ήταν τέλειο και δεν τράβηξε κόσμο. Είναι που ο κόσμος μας έχει τέτοια πνευματική οκνηρία και έλλειψη αισθήματος που μόνο με ένα θέαμα συγκινείται: Τον φάκελλο της Παρασκευής...

ΑΓΓΕΛΟΣ ΚΟΥΡΑΙΟΣ
Το Εθνικό Βήμα, 26-6-1973

Για να πάρουμε μια ιδέα για το ποιες ελληνικές ταινίες
παίζονταν στις αυστραλιανές αίθουσες τον Ιούλιο του 1973

Τι κοινοτοπίες να έλεγε η Ρένα στο νούμερό της; Μια ερασιτεχνική ηχογράφηση μιας πρόβας από το αρχείο του Φώτη Μεταξόπουλου διασώζει κάποιους από τους στίχους που τραγουδούσε πάνω στη μουσική του "Μέτοικου" του Ζορζ Μουστακί:

Δώρα σας έφερα πολλά,
άλλα καλά κι άλλα τρελά,
απ' τη γλυκιά Ελλάδα.
Ένα κουτί με σκορδαλιά,
με λίγη φέτα και ελιά
και λίγη φασολάδα.
Σας έφερα και παστουρμά
τζατζίκι και ρετσίνα
και μια αυλόπορτα παλιά

με ανθισμένη αμυγδαλιά

απ' την παλιά Αθήνα...

Ακόμα όμως και όταν τραγουδά τέτοιες κοινοτυπίες, η φωνή της είναι πάντα τόσο όμορφη... 

Για την ιστορία, την ίδια εκείνη περίοδο βρισκόταν στο Σίδνεϊ για εμφανίσεις ο Στέλιος Βαμβακάρης με συνοδό του. Στο πλευρό του η Ρία Γαλάνη "με τα κοντά σορτς"...

 

Ευχαριστίες στη φίλη Ειρήνη Πολυδώρου και στους φίλους Γιάννη Δαρόπουλο και Σιδερή Πρίντεζη για τη βοήθεια που μου πρόσφεραν για αυτή την ανάρτηση...

  

Η παρούσα ανάρτηση, όπως και όλα τα κείμενα που δημοσιεύονται στο ιστολόγιο αυτό, είναι αποτέλεσμα προσωπικής έρευνας. Είναι υποχρεωτική η ρητή αναφορά στο ιστολόγιο, όταν χρησιμοποιείται υλικό από τις αναρτήσεις του.

Σαν σήμερα το 1955: Πολύ κακό για το τίποτα;

Στις 25 Ιουνίου 1955 διαβάζουμε σε δύο τουλάχιστον αθηναϊκές εφημερίδες μια παράξενη είδηση που αφορούσε τις εμφανίσεις της Ρένας Βλαχοπούλου, μαζί με τη Λίντα Άλμα, τον Γιάννη Φλερύ και τον Γιώργο Οικονομίδη, στο κέντρο Χρυσό Πέταλο στο Γαλάτσι:

Γιάννης Φλερύ, Λίντα Άλμα, Ρένα Βλαχοπούλου, Γιώργος Οικονομίδης
Η φωτογραφία που συνόδευε την είδηση στο Έθνος (25-6-1955)

ΑΠΕΧΩΡΗΣΑΝ ΔΙΟΤΙ ΗΘΕΛΑΝ ΟΜΟΙΟΜΟΡΦΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Τέσσερις καλλιτέχναι που ενεφανίζοντο στο κοσμικόν κέντρον "Χρυσό Πέταλο" απεχώρησαν από αυτό διότι ο επιχειρηματίας δεν συνεμορφώθη με τους όρους του συμβολαίου ως προς την διαφήμισι των ονομάτων των. Οι καλλιτέχναι που απεχώρησαν είναι η βεντέτα του μουσικού θεάτρου Ρένα Βλαχοπούλου, το εξαιρετικό χορευτικό ζεύγος Λίντα Άλμα-Γιάννης Φλερύ και κομφερανσιέ Γιώργος Οικονομίδης.

Σύμφωνα με το συμβόλαιο, ο επιχειρηματίας του κέντρου είχε την υποχρέωσι να παρουσιάζη στις διαφημίσεις του κέντρου του με ισομεγέθη στοιχεία και τα τέσσερα ονόματα των καλλιτεχνών. Αντί όμως αυτού, τελευταίως στις διαφημίσεις του κέντρου τα ονόματα ανεγράφοντο με διαφορετικά στοιχεία, πράγμα που το απέδωσαν οι τέσσερις καλλιτέχναι σε πρόθεσι του επιχειρηματία να διασπάση την μεταξύ τους αρμονική συνεργασία.

Συγχρόνως με την αποχώρησί τους οι καλλιτέχναι ανέθεσαν στον δικηγόρο κ. Αγγεληνό την υποστήριξι των οικονομικών τους διεκδικήσεων ενώπιον των δικαστηρίων στα οποία θα προσφύγουν. Συγκεκριμένως, απαιτούν από τον επιχειρηματία να καταβάλη σ' αυτούς πλήρως τις αποδοχές για όλη την θερινή περίοδο για την οποία είχαν συμβληθεί μαζί του.

ΕΧΟΥΝ ΗΔΗ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΝΤΙΤΕΡΡΑΝΕΑΝ

Ευθύς μετά την αποχώρησί τους, οι τέσσερις καλλιτέχναι είχαν προτάσεις να εμφανισθούν στην επιθεώρηση "Πετροκέρασα" που παίζεται στο "Μεντιτερράνεαν", δεν αποφάσισαν όμως ακόμη αν θα δεχθούν τις προτάσεις ή όχι.

Εξ' άλλου, και οι τέσσερις θα συμπρωταγωνιστήσουν σε μια νέα ταινία που θα αρχίσει να γυρίζεται κατά τα τέλη Ιουλίου με σκηνοθέτη τον κ. Ντίνο Δημόπουλο. Μαζί με τις κυρίες Ρένα Βλαχοπούλου, Λίντα Άλμα και τους κ.κ. Γιάννη Φλερύ και Γιώργο Οικονομίδη, θα λάβη μέρος στην νέα ταινία και η γνωστή από το ραδιόφωνον εκλεκτή τραγουδίστρια κ. Λόλα Τσουκάτου.

Τα Νέα, 25-6-1955

Η φωτογραφία που συνόδευε την είδηση στα Νέα (25-6-1955)

Η διαφήμιση που πιθανώς "εκνεύρισε" την ομάδα των τεσσάρων ήταν η παρακάτω που δημοσιεύτηκε στις εφημερίδες στις 15 Ιουνίου--η Ρένα επανεμφανιζόταν στο Χρυσό Πέταλο έπειτα από ολιγοήμερη αναρρωτική άδεια, καθώς είχε κάνει μια επέμβαση ρουτίνας στη μύτη λόγω χρόνιας ιγμορίτιδας.

Τη μέρα που ανακοινώθηκε η αποχώρηση των τεσσάρων από το Χρυσό Πέταλο δημοσιεύτηκε η παρακάτω διαφήμιση που προωθούσε την έκτακτη, έτσι κι αλλιώς, εμφάνιση στο κέντρο της Νάνσυ Ντόνοβαν, η οποία εμφανιζόταν επίσης στην επιθεώρηση Πετροκέρασα στο Μεντιτερράνεαν (πρώην Ντορέ στη Φωκίωνος Νέγρη--τα Πετροκέρασα ήταν μια προσπάθεια του Χρήστου Γιαννακόπουλου να ανανεώσει την επιθεώρηση, η οποία δυστυχώς δεν κέρδισε το κοινό). Η Μπέμπα Κυριακίδου και ο Πιέρο Λοβάτι παρέμειναν στις θέσεις τους...

Το αστείο είναι ότι στη διαφήμιση του Άλσους, στο οποίο οι Οικονομίδης-Βλαχοπούλου-Φλερύ-Άλμα εμφανίζονταν κάθε βράδυ πριν πάνε στο Χρυσό Πέταλο, τα ονόματά τους είναι τυπωμένα με διαφορετικού μεγέθους στοιχεία (και χρησιμοποιείται μάλιστα και πλαίσιο για το ζευγάρι Άλμα-Φλερύ)! (Και δεν ξέρω πώς θα μπορούσαν να συνδυάσουν την εμφάνισή τους στα Πετροκέρασα με τις εμφανίσεις τους στο Άλσος, αφού οι ώρες παραστάσεις συνέπιπταν!).

Σκέφτηκα ότι όλη αυτή η υπόθεση μπορεί να ήταν ένα διαφημιστικό κόλπο που σκαρφίστηκε ο Γιώργος Οικονομίδης, που ήταν "μανούλα" στις διαφημίσεις (θυμηθείτε άλλωστε την άκρως αυτοαναφορική ταινία Χαρούμενο ξεκίνημα...). Ωστόσο, αρκετές μέρες αργότερα δημοσιεύτηκε στο Έθνος άλλη μια φωτογραφία σχετική με το θέμα αυτό: απεικονίζει τη Ρένα, τη Λίντα Άλμα και τον Γιώργο Οικονομίδη μαζί με τον δικηγόρο τους κ. Χρίστο Αγγεληνό και, πιθανότατα, τον ιδιοκτήτη του κέντρου Χρυσό Πέταλο (να είναι άραγε ο Παπαχειμώνας ή ο Μοστρός) και η λεζάντα μάς πληροφορεί ότι το θέμα διευθετήθηκε, ο ιδιοκτήτης δέχτηκε να αποζημιώσει την ομάδα των τεσσάρων για τις τρεισήμισι εβδομάδες που απείχαν από το κέντρο και οι τέσσερις τελικά επέστρεψαν σ' αυτό. 

Στις 25 Ιουλίου μάλιστα δημοσιεύτηκε μια διαφήμιση με τα τέσσερα ονόματα τυπωμένα με ισομεγέθη στοιχεία και μια υπενθύμιση για το κοινό: αν και η Αθήνα φλέγεται με 40 βαθμούς, στο Γαλάτσι η θερμοκρασία δεν ξεπερνά τους 25 (έτσι να συμβαίνει άραγε και σήμερα;...).

Τελικά, πολύ κακό για το τίποτα; Σε κάθε περίπτωση, η όλη υπόθεση διαψεύδει κάπως αυτό που κατά καιρούς δήλωνε η Ρένα: "Ποτέ δεν ρώτησα πού θα μπει το όνομά μου!..." Εκτός αν εννοούσε ότι δεν ρωτούσε "πού", αλλά ρωτούσε "πώς"!... Και βέβαια είναι κρίμα που το σχέδιο να γυριστεί ταινία με πρωταγωνίστρια τη Ρένα υπό τη σκηνοθετική μπαγκέτα του Ντίνου Δημόπουλου τελικά ματαιώθηκε...

Η παρούσα ανάρτηση, όπως και όλα τα κείμενα που δημοσιεύονται στο ιστολόγιο αυτό, είναι αποτέλεσμα προσωπικής έρευνας. Είναι υποχρεωτική η ρητή αναφορά στο ιστολόγιο, όταν χρησιμοποιείται υλικό από τις αναρτήσεις του.

Σαν σήμερα το 1978: Τρίχες και τρίχες... τρίχες

Στις 24 Ιουνίου 1978 δόθηκε στο Δελφινάριο η πρεμιέρα της επιθεώρησης Τρίχες και τρίχες... τρίχες που παρουσίαζε ένας μεγάλος θίασος με επικεφαλής τη Ρένα Βλαχοπούλου και την Ελένη Ανουσάκη. Ήταν η πρώτη φορά που η Ρένα εμφανιζόταν στο Δελφινάριο (ακολούθησαν άλλες δύο, το 1980 και το 1983) και η μοναδική φορά που δεν είχε στο πλευρό της μεγάλα αντρικά ονόματα. Θα το 'λεγε κανείς και τόλμημα ή τουλάχιστον ένα στοίχημα που κερδήθηκε. Η Ροζίτα Σώκου, που ήταν παρούσα στην πρεμιέρα, ήταν μάλλον αβέβαιη για αυτό, πετώντας, στο σχετικό ρεπορτάζ της, λίιιιγο φαρμάκι (από αυτό που πετούσε σε μεγαλύτερες δόσεις μετά τον θάνατο της Ρένας):  

Η αφίσα της επιθεώρησης Τρίχες και τρίχες... τρίχες
από την παλιά ιστοσελίδα του Θεατρικού Μουσείου.
Δεν ξέρω ποια ήταν η αφορμή για τον τίτλο του έργου,
μάλλον όχι το μιούζικαλ Hair
που είχε απασχολήσει τις επιθεωρήσεις λίγα χρόνια νωρίτερα,
ενώ η κινηματογραφική του εκδοχή προβλήθηκε τον επόμενο χρόνο.

Συνωστισμός για τις "Τρίχες"

Συνωστισμός μπροστά στο Δελφινάριο το Σαββατόβραδο για την πρεμιέρα της επιθεωρήσεως των Νικολαΐδη-Πυθαγόρα "Τρίχες και τρίχες... τρίχες". Το πάρκινγκ ξεχείλιζε, στην πόρτα σπρωξίδι απίστευτο, μόνο με ελικόπτερο έμπαινες. Εν τούτοις τα καταφέραμε τόσο ο Τσαρούχης όσο και εγώ.

Ο κόσμος έλεγε: "Να τα γράψετε!" Τι να γράψω; Πως υπάρχουν και άνθρωποι που εγκαταλείπουν το "Μουντιάλ": Το γράφω με μεγάλη χαρά. Λυπάμαι μονάχα που ο υπερβολικός αυτός φόβος των θιασαρχών, ο φόβος που τους έσπρωξε να περιμένουν τη--σχεδόν--λήξη των ποδοσφαιρικών συναντήσεων για να ανοίξουν τα θέατρά τους, προκάλεσε με τις τόσες πρεμιέρες αυτών των ημερών την ταλαιπωρία του κοινού και τις δικές τους χασούρες... Γιατί όσοι τόλμησαν να αψηφήσουν την Τι Βι, κέρδισαν.

Κόσμος, λοιπόν, στο "Δελφινάριο", κόσμος και--ευτυχώς--δροσιά. Και ένα τεράστιο κεφάλι σφίγγας σαν σκηνικό (του Παμίνο) πολύ εντυπωσιακό και λειτουργικό και μια έναρξη με τριάντα πέντε ανθρώπους (μέσα στα "μαλλιά" και κάτω), που έκανε αίσθηση.

"Θα πάμε καλά, όπως πέρυσι;" ρωτούσαν με αγωνία οι υπεύθυνοι [Σημείωση του Rena Fan: το καλοκαίρι του '77 παρουσίαζαν την επιθεώρηση Ζήτω που καήκαμε με Βέγγο, Παπαγιαννόπουλο, Σταυρίδη]. Αν είχαν ένα σπουδαίο κωμικό άντρα, όπως έχουν τη Ρένα Βλαχοπούλου, που ξετρελαίνει κυριολεκτικά τα πλήθη ακόμα κι όταν δεν λέει τίποτα... Και έτσι όμως, οι νέοι που την πλαισιώνουν είναι συμπαθέστατοι και όλοι κεφάτοι. Κάτι εσωτερικές διαμάχες μάς στέρησαν την Ανουσάκη, που βγήκε μόνο στο νούμερο "Να η ευκαιρία" [Σημείωση του Rena Fan: το ομαδικό νούμερο του δεύτερου μέρους], διαβάζοντας το ρόλο της. Περιμένει--μας είπε στο τέλος--να της γράψουν νούμερο.

Ο Τσαρούχης γελούσε με την καρδιά του. "Πόσα σουρρεαλιστικά στοιχεία είχε η επιθεώρηση;" έλεγε καθώς επιστρέφαμε τη νύχτα, κατά τις δυόμισι στο Μαρούσι. "Χαίρω που υπάρχει ακόμα το είδος αυτό θεάτρου που συγκινεί άμεσα το κοινό. Συνεχίζει την παράδοση της 'Κομμέντια ντελλ' άρτε'. Παλιά ηθοποιοί σαν την Κοτοπούλη είχαν αυτή την 'επαφή'. Σήμερα, μεταφέρουμε εδώ τις μεγάλες επιτυχίες του Λονδίνου και του Παρισιού. Ο διεθνισμός αυτός του θεάτρου δημιουργεί μάζες, δεν δημιουργεί λαούς".

Απογευματινή, 25-6-1978

Φωτογραφία από το πρόγραμμα της παράστασης

Ο Τσαρούχης αναφερόταν στη νέα μόδα των μιούζικαλ: εκείνο το καλοκαίρι η Αλίκη Βουγιουκλάκη παρουσίασε στο θερινό της θέατρο το Καμπαρέ, παράσταση που γνώρισε μεγάλη επιτυχία και μεταφέρθηκε στη συνέχεια και στο χειμερινό θέατρο Αλίκη. Ωστόσο, εισπρακτικά, το Τρίχες και τρίχες... τρίχες νίκησε τις περισσότερες εβδομάδες του καλοκαιριού το Καμπαρέ. Ο Ταχυδρόμος δημοσίευε ανελλιπώς σε κάθε τεύχος του την κίνηση των θεάτρων. Η κατάταξή τους βασιζόταν στις εισπράξεις τους, φυσικά έτσι όπως τις δήλωναν οι επιχειρηματίες, αλλά σε παρένθεση δινόταν και το ποσοστό εβδομαδιαίας πληρότητας κάθε θεάτρου. Παρατηρούμε πως κάποιες φορές μπορεί το Δελφινάριο να ερχόταν πρώτο και το Αλίκη δεύτερο, αλλά το Αλίκη είχε μεγαλύτερη πληρότητα--και τα δύο θέατρα πάντως είχαν κατά μέσο όρο εβδομαδιαία πληρότητα λίγο κάτω από το 50%. Κάπου εκεί κοντά βρισκόταν και Ο τρελός του Λούνα Παρκ με τον Θανάση Βέγγο (θέατρο Σμαρούλα), ενώ και τα τρία συχνά τα ξεπερνούσε σε πληρότητα το μιούζικαλ Τρελές επαφές με Λάμπρο Κωνσταντάρα, Μάρω Κοντού, Νίκο Ρίζο (κυμαινόταν από 50% έως 70%). Πάντως, το θέατρο που είχε τη μεγαλύτερη πληρότητα από όλα τα θέατρα ήταν το Άλσος Παγκρατίου όπου το Ελεύθερο Θέατρο παρουσίαζε την επιθεώρηση Συνέβη στην Κατίνα. Η πληρότητά του ήταν γύρω στο 75%, αλλά στην απόλυτη κατάταξη των εισπράξεων βρισκόταν συνήθως στην 7η ή 8η θέση,

Φωτογραφία από το πρόγραμμα της παράστασης

Μεγάλη επιτυχία γνώριζαν επίσης η θεατρική εκδοχή του σίριαλ Λούνα Παρκ του Γιάννη Δαλιανίδη με τίτλο Το Λούνα Παρκ των ονείρων και σύσσωμο το καστ του σίριαλ (Παπαγιαννόπουλος, Παϊταζή, Στρατηγού, Παγκράτη, Δαδινόπουλος, Ευαγγέλου, Αθανασίου, Τζεβελέκος, στο Αθηναϊκό Κηποθέατρο) και η επιθεώρηση Στη Χονολουλού, στη Χονολουλού (Μουστάκας, Κωνσταντίνου, Καραγιάννη, Βρανά στο Παρκ). Μικρότερη απήχηση είχε η επιθεώρηση Ο Ρωμιός δεν είναι τσόντα στο Λουζιτάνια, με Χατζηχρήστο-Φωτόπουλο, τον Μενέλαο Θεοφανίδη στην τάφρο της ορχήστρας και την Κούλα Νικολαΐδου σε επανεμφάνιση, να αναβιώνει τον θεσμό της ρομαντζιέρας με δύο όμορφα τραγούδια του συνθέτη. Στο δεύτερο μέρος ο θίασος, πρωτοστατούντος του Αρτέμη Μάτσα, αναβίωνε, στο πνεύμα του ρετρό που είχε γίνει της μόδας δύο χρόνια νωρίτερα, στιγμές από την ελληνική οπερέτα. Την ίδια περίπου απήχηση είχαν οι επιθεωρήσεις Ελάτε να τη βρούμε με Αλέκο Λειβαδίτη, Γιάννη Μιχαλόπουλο, Μαντζουράνη, Παπαζήση, Στασινοπούλου και Κάθε μεσημέρι η τιβί μας βάζει χέρι με Στυλιανοπούλου, Σίσκο, Ατζολετάκη. 

Φωτογραφία από το πρόγραμμα της παράστασης

Όλα αυτά συνέβαιναν στο μουσικό θέατρο. Γιατί στην πρόζα είχαμε άλλους ανταγωνισμούς: πρώτευε πάντα η Τζένη Καρέζη με την Κυρία Προέδρου (Αθήναιον) και ακολουθούσαν ο Βουτσάς (Μπαμπά, ποιος είναι ο μπαμπάς μου του Ασ. Γιαλαμά στο Πειραϊκό Λυρικό), οι Αλεξανδράκης-Γαληνέα-Τσιβιλίκας (Μις Πέπσι στο Αττικό), ο Γκιωνάκης (Ο ξελογιασμένος του Κατσαμπή στο Ρουαγιάλ), οι Καρράς-Δανδουλάκη (Θυμήσου τον Σεπτέμβρη του Ν. Κάουαρντ στο Αθηνά) και οι Εξαρχάκος-Βογιατζής-Νέγκας-Αλιφέρη (Πρώτη νύχτα γάμου του Παπαδούκα στο Βέμπο). 

Ο θίασος στην πρόβα της αποθέωσης της επιθεώρησης
Τρίχες και τρίχες... τρίχες
Φωτογραφία από το βιβλίο του Κ. Παπασπήλιου
Φώτης Μεταξόπουλος. Χορεύοντας με το φως και το μετάξι
(εκδ. Άγκυρα)

Ανεξάρτητα από την ποιότητα όλων αυτών των παραστάσεων, είναι νομίζω εντυπωσιακός ο γαλαξίας αστεριών από τα οποία μπορούσε να επιλέξει το κοινό που ενδιαφερόταν για τα εμπορικά έργα. Και βέβαια, ανεξάρτητα από την υποκειμενική ρενοφανατική μου τοποθέτηση, είναι εντυπωσιακό πως το Δελφινάριο ερχόταν επικεφαλής όλων των θεάτρων με βασικό πόλο έλξης για το κοινό τη Ρένα Βλαχοπούλου (γιατί δεν νομίζω ότι, όση επιτυχία και να είχαν λόγω της τηλεόρασης οι Παπαναστασίου, Απέργης, Δεμίρης, Χαλκιά, Καστούρα, Λυγίζος ή η σαφώς ταλαντούχα Ελένη Ανουσάκη, θα ήταν ο βασικός λόγος για τον οποίο θα ξεκινούσε το κοινό της Αθήνας να θεατριστεί στο Πασαλιμάνι...)

Εντάξει η εμπορικότητα. Τι γινόταν με την ποιότητα της επιθεώρησης Τρίχες και τρίχες... τρίχες; Έως τώρα έχω βρει μόνο μια κριτική που είναι μάλλον θετική--ο... φόβος και τρόμος μου Θ. Κρητικός έγραψε στον Ταχυδρόμο κριτικές για όλες τις επιθεωρήσεις του καλοκαιριού εκτός από του Δελφινάριου... Επειδή είναι η πρώτη φορά που δημοσιεύω κριτική του Σπύρου Παγιατάκη στο blog, την παρουσιάζω ολόκληρη...

Θυμάμαι τις παλιές γελοιογραφίες του--μακαρίτη--Φωκίωνα Δημητριάδη, όπου μόνιμα ο τιμάριθμος παρουσιαζόταν σαν τερατώδης γίγαντας κι ο μισθός σαν νάνος. Θυμάμαι τις παλιές επιθεωρήσεις, όπου μιλώντας για τα ύψη του τιμάριθμου, επαναλάμβαναν πεισματικά ότι "για να φας αυγό, πρέπει να πιάσεις γκόμενα την κότα". Απορώ πώς και δεν τ' αποφάσισε κανείς στα σοβαρά, μια και χειμώνας βγαίνει, χειμώνας μπαίνει, η ιστορία της κότας-γκόμενας είναι η μόνιμη προτροπή που γίνεται στους θεατές της ελληνικής επιθεωρήσεως. Θα πρέπει να το 'χω ακούσει πάνω από δέκα φορές μέσα στα πέντε τελευταία χρόνια από τις σκηνές του ελαφρού μας θεάτρου. Τελευταία ήτανε από τη σκηνή του "Δελφινάριου".

Η επανάληψη κι η τυποποίηση φαίνεται ότι είναι το άλφα και το ωμέγα για τις καλοκαιριάτικες επιθεωρήσεις, όπως κυλάνε ασταμάτητες, καλουπιασμένες στα ίδια πάντοτε χαντάκια, που λίγο-πολύ, πλέον, όλοι μας ξέρουμε να τ' αναγνωρίζουμε: κοινωνικοσατιρικά νούμερα, πολιτικοσεξουαλικά υπονοούμενα, μουσικές, μπαλλέτα κι όσο μεγαλύτερο δόση κεφιού μπορεί να μεταδώσει ο κάθε θίασος από τη σκηνή στην πλατεία.

Οι "Τρίχες και τρίχες... τρίχες" είναι κι αυτές (καλο-)χτενισμένες στην κόμμωση της τρέχουσας μόδας. Οι πρωταγωνιστές σαν να έχουν βγει με καρμπόν από τον προηγούμενο ρόλο τους, η Βλαχοπούλου πάντα τα κατορθώνει αξιοθαύμαστα να έχει άμεση επαφή με το κοινό, ψιλοκουβεντιάζοντας μαζί του με τρόπο που το κάνει να νιώθει συνένοχο, ο Δεμίρης απειλητικά βαρύς, ο Ντάνος Λυγίζος ανάλαφρος στις μεταμφιέσεις του, η Μαίρη Χαλκιά χαζή και η Νέλλη Γκίνη η μορφονιά, που κάνει τους άνδρες κομπολόι. 

Τα μπαλλέτα του Φ. Μεταξόπουλου, πλούσια και χορταστικά.

Υπάρχουν, δηλαδή, τα καλύτερα συστατικά για να μαγειρευτή ένα πρώτης τάξεως φαγητό, που δεν θα προκαλεί τον ουρανίσκο--ή τον εγκέφαλο--με τον παραμικρό άγνωστο νεωτερισμό, αν βέβαια εξαιρέσει κανείς το υπερμέγεθες κεφάλι-σκηνικό (κάπου 9 μέτρα ύψος), που κι αυτό μετά από 5-10 λεπτά το χωνεύει ο θεατής κι απερίσπαστος μπορεί να παρακολουθεί πλέον τα όσα--πραγματικά--διασκεδαστικά συμβαίνουν επί σκηνής.

ΣΠ. ΠΑΓΙΑΤΑΚΗΣ

Απογευματινή, 4-7-1978

Οι Τρίχες και τρίχες... τρίχες παίχτηκαν λίγο περισσότερο από τρεις μήνες: κατέβηκαν στις αρχές του Οκτώβρη και η Ρένα άρχισε σχεδόν αμέσως να εμφανίζεται στο Ρεξ με Τα παιδιά του σωλήνα...

Η παρούσα ανάρτηση, όπως και όλα τα κείμενα που δημοσιεύονται στο ιστολόγιο αυτό, είναι αποτέλεσμα προσωπικής έρευνας. Είναι υποχρεωτική η ρητή αναφορά στο ιστολόγιο, όταν χρησιμοποιείται υλικό από τις αναρτήσεις του.

Σαν σήμερα το 1964: Γυναίκες και λουλούδια

Στις 23 Ιουνίου 1964 δόθηκε στο Θέατρο Εθνικού Κήπου η πρώτη παράσταση της επιθεώρησης Γυναίκες και λουλούδια (του '64). Η συμπλήρωση του τίτλου στην παρένθεση ίσως χρειαζόταν γιατί επιθεώρηση με τον ίδιο τίτλο είχαν παρουσιάσει ξανά οι επιχειρήσεις του Βασίλη Μπουρνέλλη στο θερινό Ακροπόλ το 1955. Η συγκεκριμένη επιθεώρηση είχε δύο πρωτιές. Η πρώτη ήταν η δημιουργία του θιασαρχικού σχήματος "Χρήστος Ευθυμίου-Ρένα Βλαχοπούλου-Καίτη Μπελίντα και η Σπεράντζα Βρανά" (κάποια αντέδρασε για αυτό το "και η" λέει η Σπεράντζα Βρανά: "Αφού είναι στο σχήμα, δεν χρειάζεται να ξεχωρίζει... Αλλά του Μπουρνέλλη το αφτί δεν ίδρωνε με κάτι τέτοια, έτσι ήθελε να με βάλει, έτσι με έβαλε...") που ηγήθηκε του μουσικού θιάσου των επιχειρήσεων Μπουρνέλλη για δύο χρόνια (αργότερα προστέθηκε και ο Γιάννης Γκιωνάκης).

Η δεύτερη πρωτιά ήταν η παρουσίαση στο δεύτερο μέρος της παράστασης ενός αυτόνομου παραμυθοδράματος. Η αρχή έγινε με τη "Σταχτοπούτα" και η "παράδοση" αυτή διατηρήθηκε στο Θέατρο Εθνικού Κήπου μέχρι και το καλοκαίρι του 1969 (με εξαίρεση το καλοκαίρι του '66 που το θέατρο φιλοξένησε τον θίασο Βουγιουκλάκη-Παπαμιχαήλ). Τα παραμυθοδράματα, στα περισσότερα από τα οποία πρωταγωνιστούσε η Ντόρα Γιαννακοπούλου, ήταν σατιρικές διασκευές γνωστών παραμυθιών (από ό,τι έχω καταλάβει θύμιζαν σε μεγάλο βαθμό την παράδοση των Christmas pantos της Αγγλίας, όπου κάποιους από τους ρόλους, των κακών γυναικών κυρίως, υποδύονταν άντρες ηθοποιοί). Η συγγραφική τριάδα Γιώργος Ασημακόπουλος-Βασίλης Σπυρόπουλος-Παναγιώτης Παπαδούκας που υπέγραψαν το πρώτο τόνισαν πως η παράσταση του Εθνικού Κήπου δεν ήταν δύο ξεχωριστά θεάματα (όπως είχε προσπαθήσει να καθιερώσει λίγα χρόνια πριν στο Ακροπόλ ο Μπουρνέλλης με την παρουσίαση μιας πρόζας ανεξάρτητης από την επιθεώρηση), αλλά ένα αλληλοσυμπληρούμενο θέαμα.

Η περίφημη Τριάδα: Γιώργος Ασημακόπουλος, Βασίλης Σπυρόπουλος, Παναγιώτης Παπαδούκας

Πέντε στους έξι κριτικούς έμειναν πολύ ικανοποιημένοι με το θέαμα που παρουσίασαν οι επιχειρήσεις του Βασίλη Μπουρνέλλη εκείνο το καλοκαίρι στον Κήπο. Ένας από αυτούς μάλιστα, ο "Θεατής" της εφημερίδας Ακρόπολις (30-6-1964) σημειώνει για τον επιχειρηματία Βασίλη Μπουρνέλλη:

"Υπερεπιθεώρησις" είναι πράγματι ό,τι βλέπει και ακούει εφέτος το καλοκαίρι το κοινό του θεάτρου του Εθνικού Κήπου. Πρώτη φορά από αρκετά χρόνια ο μεγαλορρήμων επιχειρηματίας της ελληνικής Επιθεωρήσεως δεν διέψευσε τις πομπώδεις διαφημίσεις του με μεταποιημένα κουρέλια παλιών σκηνικών, με κακόγουστα ευτελούς αξίας κοστούμια, με ανεπαρκή και θορυβώδη ορχήστρα, με οχληράν συνεχή εμφάνισιν επί σκηνής σκανδαλωδώς ευνοουμένων μετρίων ηθοποιών.

Ο κριτικός χαιρετίζει τη "ριζική ανατροπή του παλαιού καθεστώτος" με το διπλό θέαμα και τη φροντίδα των συγγραφέων "ν' ανανεωθούν άρδην, να αποφύγουν την πεπατημένην και να πρωτοτυπήσουν". Για τον τίτλο της επιθεώρησης ο "Θεατής" (πιθανότατα ο Αχιλλέας Μαμάκης) του Έθνους (10-7-1964) γράφει πως "θυμίζει εκείνον μιας Ισπανικής επιθεωρήσεως, που παιζότανε στο θέατρο Κυβέλης--απ' το οποίο έμεινε τώρα μόνο το οικόπεδο--πριν από μερικές δεκάδες χρόνια: "Φλόρες υ μουχέρες ντε Εσπάνια". [Οι συγγραφείς] δίνουν το προβάδισμα στις "μουχέρες"--ίσως γιατί η δική τους επιθεώρησις γυναικοκρατείται από απόψεως ηθοποιών". Και αμέσως μετά το χορευτικό της έναρξης, η Καίτη Μπελίντα φρόντιζε να δώσει... σάρκα και οστά στον τίτλο της επιθεώρησης, με μια "εντυπωσιακή" εμφάνιση: κατέβαινε από πολύ ψηλά μέσα σε ένα "τεράστιο ανθοστόλιστο καλάθι" και τραγουδούσε περιστοιχισμένη από τους άνδρες του θιάσου. Αυτή η εντυπωσιακή εμφάνιση προδίδει, κατά την Ακρόπολη "φροντισμένη δουλειά" και "μελετημένη σπατάλη σε σκηνικά και κοστούμια" που "εγγίζει τα όρια των παρισινών επιθεωρήσεων" και φτάνει στο αποκορύφωμά της στο παραμυθόδραμα. 

Η Καίτη Μπελίντα στην έναρξη της επιθεώρησης Γυναίκες και λουλούδια (του '64)
Πηγή: Φαντασία, 1-8-1964

Ο ίδιος κριτικός τονίζει πως όλος ο υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Χρήστου Ευθυμίου θίασος, "από τα πρώτα στελέχη ως τον τελευταίο κομπάρσο, εφιλοτιμήθη να υπηρετήση με θέρμη και τους συγγραφείς και τον σκηνοθέτη-χορογράφο (Γιάννης Φλερύ) και τον μουσικοσυνθέτη (Κώστας Καπνίσης)" Για τον τελευταίο επισημαίνει ότι η προσφορά του είναι αξιόλογη "παρά το μεγάλο διάστημα που έμεινε ο συνθέτης μακριά από το θέατρο. Ευεργετική η απουσία των εκκωφαντικών κλαμπατσίμπαλων, που μεταβάλλουν συνήθως τους επί σκηνής άδοντας σε βωβούς ηθοποιούς παντομίμας".

Για τα νούμερα της επθεώρησης ο "Θεατής" της Απογευματινής (καμιά πρωτοτυπία σε ψευδώνυμα οι κριτικοί των ελαφρών μουσικών έργων...) γράφει πως είναι έξυπνα, πρωτότυπα και καλοβαλμένα, χωρίς υπερβολές ή "χοντρά υπονοούμενα--ή και... κατονομαζόμενα--για τα οποία κατηγορείται το επιθεωρησιακό θεατρικό είδος". Ο "Θεατής" του Έθνους θεωρεί πως η επικαιρότητα προβάλλεται "κάτω από ένα πρίσμα επιτυχημένης κωμικής παραμορφώσεως" και "η πολιτική σάτιρα περισσότερο κεντρίζει, παρά τσούζει".

Τόσα καλά λόγια γράφτηκαν
για την παρουσία της Ρένας Βλαχοπούλου
στην επιθεώρηση Γυναίκες και λουλούδια
μα μόνο αυτή την κακής ποιότητας
φωτογραφία βρήκα...
Η Ρένα και η Καίτη Μπελίντα.

Το βασικό νούμερο της Ρένας Βλαχοπούλου στην επιθεώρηση Γυναίκες και λουλούδια ήταν το "Άγιε μου Σιδερέα": σε αυτό υποδυόταν την καμαριέρα του πρωθυπουργού Γεώργιου Παπανδρέου (σάτιρα της κυρά-Μαριγώς ανέφερε μια κριτική--και δεν γνωρίζω αν όντως υπήρχε κάποια Μαριγώ στο περιβάλλον του τότε πρωθυπουργού, γιατί η αναφορά στην κυρά-Μαριγώ της Χαρτοπαίχτρας που θριάμβευε τότε με την κυρία Κατερίνα μου φαίνεται μάλλον απίθανη), η οποία ζητούσε από τον Άγιο Σιδερέα να προστατέψει το Καστρί από τις πορείες. Έξι στους έξι κριτικούς ξεχώρισαν το νούμερο ως ένα από τα καλύτερα της παράστασης. Ο Ι.Λ. της Εστίας το βρήκε διασκεδαστικό, ο "Θεατής" της Ακρόπολης έγραψε πως η "αμίμητη" Ρένα Βλαχοπούλου το διάνθισε με τους "σπαρταριστούς αυτοσχεδιασμούς της", ο "Θεατής" (μάλλον ο Αχιλλέας Μαμάκης) του Έθνους τόνισε την κερκυραϊκή της φινέτσα, ο "Θεατής" της Απογευματινής επισήμανε πως η Ρένα βρίσκει στο νούμερο "την ευκαιρία να αξιοποιήση το εκπληκτικό κωμικό της ταμπεραμέντο" και ο Μ. Σκουντριδάκης του περιοδικού Φαντασία απορεί για την "πάντοτε μπριόζα" Ρένα: "είναι μυστήριο το επί σκηνής ανεξάντλητο κέφι της καλλιτέχνιδος".   

Η Σπεράντζα Βρανά ως Λόλα
στο νούμερο "Τα τοπλες δικάζονται".
Πηγή: Φαντασία, 1-8-1964

Από τα υπόλοιπα νούμερα οι κριτικοί ξεχώρισαν τη σκηνή "Τα τόπλες δικάζονται" (η μόδα των topless ήταν βασικό θέμα σε εφημερίδες και περιοδικά εκείνο το διάστημα), στην οποία η Σπεράντζα Βρανά ("πείρα και ικανοποιητική σκηνική εμφάνισι" σημειώνει η Φαντασία) "προσάγεται στο δικαστήριο με την κατηγορία της σκανδαλιστικής εμφανίσεως στην πλαζ", και τους "Άμλετ της εποχής" με τον Γιώργο Κάππη ως Άμλετ που κρατά πεπόνι αντί για κρανίο και την Μπέλα Τζέσκα ως Οφηλία να συμμετέχουν στην τετρακοσιετηρίδα του Σέξπιρ και να δηλώνουν ότι κάθε Ρωμιός είναι και ένας Άμλετ με διλήμματα για τη ζωή. Στο νούμερο "Από την Αθήνα στη Χονολολού" ο Ραφαήλ Ντενόγιας εμφανίζεται ως Παπανδρέου μπαϊλντισμένος από τα προβλήματα που έχει να λύσει ως πρωθυπουργός και ο Σταύρος Παράβας ως Καραμανλής που γλεντάει στη Χονολουλού. Ένα μέρος από το κείμενό τους διασώζει το πρόγραμμα (παρωδίες των τραγουδιών "Αδύνατον να κοιμηθώ" του Σουγιούλ, "Ξημερώνει" του Χατζιδάκι και "Εντάξει" του Μπέζου):

Παπανδρέου: Αδύνατον να κοιμηθώ,

τρεις ώρες ή τρεισήμισι,
όλοι για όσα έταξα
μου κάνουν υπενθύμιση.
Καραμανλής: Του κάνουν υπενθύμιση.

Καραμανλής: Το σύννεφο έφερε βροχή
και μου επήραν την αρχή.
Τη βαλίτσα μου στον ώμο
πήρα δρόμο, πήρα δρόμο.

Παπανδρέου: Πανεπιστήμια ζητάνε όλοι
σε κάθε μέρος, σε κάθε πόλη.
Καραμανλής: Κι αν δεν τα φτιάξεις,
δεν θα 'σαι εντάξει

Ειδικά για τον Παράβα, το Έθνος σημειώνει: "θα γινότανε σπουδαίος ηθοποιός της πρόζας με την "μάσκα" που έχει και με την ζεστή φωνή του--φυσικά, ύστερ' από κατάλληλη πειθάρχησι του ταλέντου του".

Το νούμερο "Τα μαθητικά συσσίτια" από την επιθεώρηση
Γυναίκες και λουλούδια (του '64)
Πηγή: Φαντασία, 1-8-1964

Στο νούμερο "Μαθητικά συσσίτια" ο δάσκαλος Κ. Μποζώνης, οι μαθήτριες Μπέλα Τζέσκα, Κλαίρη Δεληγιάννη και οι μαθητές Μπάμπης Ανθόπουλος, Τάσος Παπαδόπουλος, Αντώνης Παπαδόπουλος τραγουδούν:

Τώρα τα σχολεία

μάσες και βιβλία
τι ωραία θα 'ναι για τους μαθητές.
Δάσκαλε, δασκάλα

πιάστε την κουτάλα
και φωνάξτε ζήτω ο Τσελεμεντές.
Γραμματική, ιμάμ-μπαϊλντί

γιατί Γεωμετρία;
Και με ντολμάδες γιαλαντζί
δέκα στην Ιστορία.

Πέντε, πέντε, δέκα
δέκα, δέκα θ' ανεβαίνω τα σκαλιά
κι ούτε απουσία όπως στα παλιά
όταν μπακαλιάρο θα έχουν σκορδαλιά.

Οι κριτικοί ξεχώρισαν επίσης το νούμερο "Πόθεν έσχες" με τις "πρωτότυπες ερμηνείες" της Σούλης Σαμπάχ και της Κάκιας Κοντοπούλου που τραγουδούσαν:

Μια κομπίνα, δυο κομπίνες, τρεις κομπίνες
πιάνεις έξυπνα την πρώτη τη μαγιά.
Ένας μήνας, δύο μήνες, πέντε μήνες
και σε βλέπει ο κόσμος σαν μαχαραγιά.
Μια κομπίνα, δυο κομπίνες, τρεις κομπίνες

και χωρίς καμιά σκοτούρα και δουλειά
δέκα-δέκα ανεβαίνεις εν Αθήνας

της καλής της κοινωνίας τα σκαλιά.

Αν και πριν την πρεμιέρα διαφημίστηκε πως στην παράσταση θα εμφανίζεται και ο Τώνης Μαρούδας, φαίνεται πως κάτι συνέβη και αποχώρησε από τον θίασο (δεν τον αναφέρει καμία κριτική). Έτσι το τραγουδιστικό μέρος κράτησαν η Καίτη Μπελίντα και η Ρένα Βλαχοπούλου που εμφανίζονταν ακριβώς πριν το φινάλε. Και για τις δυο γράφονται καλά λόγια: ο Σκουντριδάκης λέει ότι είναι "περιττό" να μιλήσει κανείς για την "ωραία απόδοση" των δυο τραγουδιστριών, ενώ το Έθνος στέκεται στην εκφραστικότητά τους. Η Μπελίντα τραγουδούσε το "Χάντρες τα λόγια σου περνώ":

Χάντρες τα λόγια σου περνώ
και προσπαθώ να θυμηθώ
ποιος άνεμος, ποιο σύννεφο
σε πήρε μακριά μου.
Χάντρες τα λόγια σου περνώ
και δεν μπορώ να κοιμηθώ.
Κι αν έφυγες στον ίσκιο σου
περπάτησε η καρδιά μου.

Και αμέσως μετά η Ρένα Βλαχοπούλου τραγουδούσε για τη "Νύχτα της Αθήνας" (ενώ το ίδιο καλοκαίρι τραγουδούσε στα πλατό του Φίνου "Η Αθήνα τη νύχτα" στο φινάλε του μιούζικαλ του Γιάννη Δαλιανίδη Κορίτσια για φίλημα...): 

Τη νύχτα της Αθήνας δεν τη βρίσκεις πουθενά.
Η νύχτα της Αθήνας πόσο όμορφα περνά.
Βραδιάζει, τι κόσμος ξεχύνεται
σε δρόμους, πλατείες και κέντρα.
Κουβέντα ανάλαφρη στήνεται
με ξάπλα από κάτω απ' τα δέντρα.
Κουρσάρες ρολάρουν για Φάληρα
για Βάρκιζες, Βούλες, Γλυφάδες
και όσοι έχουν λίγα τα τάλιρα
το ρίχνουν στις πορτοκαλάδες.
Και παντού καρεκλομάνι
που για τρεις Αθήνες φτάνει.
Εδώ κέντρα κομπλέ
με γκαρσόνια στυλέ
και ταβέρνες πιο κει με ρετσίνα.
Να μου ζήσεις, Αθήνα!
Να μου ζήσεις, γλυκιά μου Αθήνα!

Το φινάλε της επιθεώρησης είχε τίτλο "Η μουσική πολιτεύεται". Σε αυτό ο Σταύρος Παράβας και ο Κώστας Μποζώνης εμφανίζονταν ως μαέστροι που ιδρύουν το μουσικό κόμμα "Μι-Φα-Σολ-Λα-Σι για να φάμε κι εμείς" και μια Βουλή που θα αποτελείται μόνον από μουσικούς και όπου όλα τα εκκρεμή ζητήματα θα συζητιούνται σύμφωνα με τη μουσική κλίμακα. Άγνωστο ποιον ρόλο ερμήνευε η Ρένα μέσα σε αυτό το μουσικό κοινοβούλιο, προς το τέλος όμως του φινάλε ερμήνευε ένα τραγούδι για τον πόθο της Ειρήνης.

Από το παραμυθόδραμα "Σταχτοπούτα"
(δεύτερο μέρος της επιθεώρησης Γυναίκες και λουλούδια του '64)
Πηγή: Φαντασία, 1-8-1964

Όσον αφορά το παραμυθόδραμα του δεύτερου μέρους, οι κριτικοί στάθηκαν ιδιαίτερα στην εργασία της Ριακόνι που "ωργίασε σε φαντασία και απλοχεριά. Ομιλούν περί 800 κοστουμιών πανάκριβων--και τα μισά όμως ας... ρίξουμε στη θάλασσα--πάλι το θέαμα παραμένει μοναδικό για την Αθήνα" (Ακρόπολις). Η Απογευματινή γράφει για τον "εκθαμβωτικό πλούτο των αισθητικών κοστουμιών και στολών" και το "εντυπωσιακό σκηνικό του παλατιού" (σκηνικό που αποτέλεσε το μόνιμο φόντο όλων των επιθεωρήσεων που ανέβηκαν τα επόμενα καλοκαίρια στο Θέατρο Εθνικού Κήπου). Αλλά οι κριτικοί δεν εντυπωσιάστηκαν μόνο από το θέαμα. Η Απογευματινή γράφει πως οι ηθοποιοί αποτελούν ένα "ιδανικό σύνολο" και η Ακρόπολις θεωρεί εντυπωσιακές τις ερμηνείες τους αλλά και τις χορευτικές παρεμβολές του μπαλέτου του Φλερύ. Και βέβαια χαρακτηρίζει "έξοχη" Σταχτοπούτα τη Γιαννακοπούλου "με την θελκτικήν ενζενουιτέ της ερμηνείας της". Δίπλα της ο Χρήστος Πάρλας "ένα ωραίο βασιλόπουλο γεμάτο ρομαντισμό και αβρότητα", η Νανά Σκιαδά (η υπέροχη ηθοποιός και σύζυγος του Χρήστου Πάρλα) ως κακιά μητριά "με την έμπειρη τέχνη της δεν εξέφυγε ούτε στιγμή από τον επιβαλλόμενο κωμικό τόνο του ρόλου της, εν αντιθέσει με την Κάκια Κοντοπούλου (Ζητιάνα) που επήρε πολύ στα σοβαρά την αποστολή της (Ο ψόγος τοξεύει τον σκηνοθέτη και όχι την ίδια)." (Ακρόπολις). Ο Ραφαήλ Ντενόγιας "επιβλητικός" σαν βασιλιάς και οι Παράβας και Μποζώνης ως αδελφές της Σταχτοπούτας "συγκρατημένοι, χωρίς να παρασύρωνται από την αλλαγή φύλου τους". 

Ο Σταύρος Παράβας
ως αδελφή της Σταχτοπούτας
Πηγή: Φαντασία, 1-8-1964 

Ο "ξεκαρδιστικός θυμόσοφος γελωτοποιός" Χρήστος Ευθυμίου "αιχμαλωτίζει τον κόσμο" (Φαντασία) με το πληθωρικό του ταλέντο, το μπρίο, τις κινήσεις του, τους αυτοσχεδιασμούς του και "την έκφρασι του κατακόκκινου προσώπου του". Συνολικά, "ένα κομμάτι, όπου την ποίησι και την συγκίνησι διαδέχεται το γέλιο" (Απογευματινή).

Ο Χρήστος Ευθυμίου ως γελωτοποιός
Πηγή: Φαντασία, 1-8-1964

Συμπέρασμα; "Μια επιθεώρησις από την οποία ο θεατής φεύγει απόλυτα ικανοποιημένος", ο "πιο επιτυχής συνδυασμός σατύρας και θεάματος, ώστε να ικανοποιήται απόλυτα το αυτί και το μάτι", μια "ασφαλής εγγύησις ότι ο θεατής θα περάση δυόμιση ώρες διασκεδαστικές" (Απογευματινή) ή "δυο ευχάριστες ώρες της θερινής νύχτας" στην "αγκαλιά του Εθνικού Κήπου" (η διάρκεια της παράστασης φαίνεται πως ήταν... υποκειμενική υπόθεση!).

Λίντα Άλμα και Γιάννης Φλερύ
στην επιθεώρηση Γυναίκες και λουλούδια (του '64)
Πηγή: Φαντασία, 1-8-1964

Όλα αυτά από τους πέντε κριτικούς. Γιατί ο... έκτος, ο γνωστός ύποπτος Στάθης Δρομάζος, είχε άλλα να πει με το γνωστό γλαφυρό του ύφος:

Λες και όλοι οι επιθεωρησιογράφοι μας, από κοινού, συμφώνησαν να μη γράψουν φέτος επιθεώρηση. 

Γιατί το είδος αυτό, αν δεν πάρει αίμα από την πολιτική και κοινωνική σάτιρα, είναι ανύπαρκτο, ψόφιο. Και στον "Κήπο", λοιπόν, οι συγγραφείς προσπάθησαν να στήσουν επιθεώρηση με ερσάτζ σάτιρας. Όλα τα γεγονότα της πολιτικής και κοινωνικής ζωής φτάνουν στην πέννα τους (ή στη Σκηνή;) με τέτοια σουρντίνα, ώστε, προς στιγμήν, τα χάνεις και νομίζεις ότι δεν ζεις στην Αθήνα. Στο νούμερο, λ.χ., για την Κύπρο, ενώ για τους Τούρκους ισχύει το Μάλτα γιοκ για τους συγγραφείς ισχύει... Αμερική γιοκ! Γιατί όσο δεν τη βρήκε ο αείμνηστος Τούρκος ναύαρχος τότε τη Μάλτα, άλλο τόσο δεν μπόρεσαν... ν' ανακαλύψουν οι συγγραφείς σήμερα την Αμερική. Κι όμως, πρέπει να μπερδεύεται διαρκώς στα πόδια τους. Ή, όταν παρακολουθείς νούμερο για το "Πόθεν έσχες" και δεν ακούς ούτε τη λέξη ο ι κ ό π ε δ α, ζούνε στην Αθήνα, και αν το θέατρο του Κήπου βρίσκεται δίπλα στη Βουλή, οπότε κάποια... αδέσποτη κουβέντα θάφτανε κι ως αυτούς. 

Πέρα απ' αυτά, υπάρχει--ας μας επιτραπεί η κρίση--μια συνειδητή προσπάθεια να παρουσιάζεται η κατάσταση της Ελλάδας επί Καραμανλή όμοια με τη σημερινή. Αυτό εκφράζεται ιδιαίτερα στο νούμερο "Αθήνα-Χονολολού", όπου οι Καραμανλής και Παπανδρέου κάνουν σχεδόν... αστεία γύρω από το πρόγραμμά τους και δίνεται η ευκαιρία στον Καραμανλή να βγει και από... πάνω! Ακόμα και στο καλύτερο νούμερο της βραδυάς--χάρη στη Ρένα Βλαχοπούλου--πετάγεται κι η κουβεντούλα "μαύρη η ώρα που έκανε τον ανένδοτο". Ο ίδιος θίασος παλιότερα κι επί... Καραμανλή ακόμα είχε όρεξη να δίνει επιθεώρηση με πολιτική σάτιρα, που βρισκόταν σε ανταπόκριση με τα γεγονότα και με το αίσθημα του κοινού. Τώρα προσπαθεί να διαμορφώσει "γνώμη" στο κοινό για την πολιτική μας κατάσταση. Αλλά ούτε τη γνώμη του κοινού άλλαξε ούτε επιθεώρηση έκανε.

Όσο για τη φόρμα, αφόρητη ρουτίνα. Είναι αδύνατο να βλέπεις το Κυπριακό να εκφράζεται από σεισοπυγίδες [Σημείωση του Rena Fan: είναι άραγε πολιτικώς ορθή αυτή η λέξη;...], που παριστάνουν τα ναυτάκια, ακκιζόμενα εις τα νερά του Αιγαίου! Ούτε η επαρχία δεν σηκώνει τέτοιο γούστο σήμερα. Αμ εκείνη η κάθοδος της Μπελίντας από τα ύψη; Κρύωσε η καρδιά του θεατή, νομίζοντας ότι βρίσκεται σε τσίρκο, κι από στιγμή σε στιγμή θα γκρεμιζόταν η χριστιανή. Ο "Άμλετ τα ξέρει όλα" ήταν από τα καλύτερα νούμερα ως εκτέλεση και έμπνευση, καθώς και το "Άγιε μου Σιδερέα", όπου με μπρίο η Ρένα Βλαχοπούλου διασκεδάζει το κοινό. 

Λειψά τα νούμερα "Μαθητικά συσσίτια", "Πόθεν έσχες", "Η μουσική πολιτεύεται". Κι εδώ, λοιπόν, απουσία σπινθηροβόλου θεατρικού λόγου, μέτρια μουσική και ό,τι άλλο θες εκτός από επιθεώρηση. Αν μη οι ηθοποιοί Κ. Μποζώνης, Σ. Παράβας, Γ. Κάπης, Σπεράντζα Βρανά, Σούλη Σαμπάχ και Ρένα Βλαχοπούλου, δεν θάχαμε να δούμε τίποτα. Ακόμα και το μοντέρνο χορευτικό της Λίντας Άλμα και του Φλερύ. τούτη τη φορά, δεν είχε τη φινέτσα που διακρίνει τη δουλειά των δυο αυτών καλλιτεχνών. Όσον αφορά το μπαλλέτο--δεν θέλουμε να θίξουμε ούτε πρόσωπα ούτε επαγγελματίες--κρίμα τα λεφτά που ξοδεύονται.

Αν έλειπε το τελευταίο τραγούδι της Ρένας Βλαχοπούλου με τον πόθο της ειρήνης δεν θα είχαμε τι να χειροκροτήσουμε.

Το δεύτερο μέρος του προγράμματος ήταν το παραμύθι της Σταχτοπούτας, καμωμένο κάτι ανάμεσα σε χορόδραμα και... δράμα. Δεν αποκρούουμε τη μεταφορά του παραμυθιού στη σκηνή, υπό τον όρο να πάρει σκηνική φόρμα, που νομίζουμε ότι τελικά δεν την πήρε. Η επιφύλαξή μας αρχίζει από το δεκαπεντασύλλαβο, που η χρήση του έπρεπε να ήταν πιο μετρημένη γιατί μας θύμιζε... Γκόλφω. Ένα θετικό στοιχείο ήταν η χρησιμοποίηση της Ντόρας Γιαννακοπούλου και του Χρ. Πάρλα. Ατυχώς όμως οι δυο καλοί αυτοί ηθοποιοί, μαζί με τον Χρ. Ευθυμίου, είχαν την πλάνη να κουβαλάνε μαζί τους μια υποκριτική ποιότητας, η οποία δεχότανε βίαιες προσβολές από το υπόλοιπο πλήρωμα. Δεν ήταν άσχημη η ιδέα τις δυο κόρες να τις υποδυθούν οι Μποζώνης και Παράβας. Αλλά δεν μπόρεσαν να κρατηθούν στα όρια της γελοιογράφησης των ρόλων και φτάσανε στο γκροτέσκο, που δεν χρειαζότανε. Η παρένθεση του μπαλλέτου--που ούτε μ' ένα βαλς δεν μπόρεσε να δεθεί με το υπόλοιπο έργο--είχε πολλές κακογουστιές. Κείνο δε το τελευταίο... κοστουμικό, δεν ήταν, συμπαθάτε μας, ούτε για... Βαλκάνιους, όπως λέγανε κάποτε. Από τους ηθοποιούς ξεχωρίζουμε τη Ντόρα Γιαννακοπούλου, που μετάφερε στην ελαφρά σκηνή την ποιότητα της υποκριτικής, τη χάρη της φιγούρας της και το τέμπρο της φωνής της. Έπαιζε παραμύθι, και με το λόγο και με το τραγούδι της (πολύ ωραίο το πρώτο), με την κίνηση και το παίξιμό της. Για τον εξαίρετο ηθοποιό Χρ. Πάρλα επιφυλάχτηκε ένας ρόλος πολύ ζαχαρωτός. Ο Χ. Ευθυμίου έπαιξε τον "τρελλό" ρεπερτορίου, με τον καμπανιστό λόγο του δεκαπεντασύλλαβου.

Κι επειδή τα παραμύθια έχουν και... επιμύθιο, ποιο ήταν το επιμύθιο του παραμυθοδράματος; Η αλήθεια είναι πως κάποτε οι φτωχοί εναποθέταν το θρίαμβο της δικαιοσύνης στο παραμύθι. Αν, βέβαια, το παραμυθόδραμα μάς έδειχνε ακριβώς αυτόν τον πόθο, νομίζουμε πως θα αξιολογούσε τον λαϊκό μας πολιτισμό. Σήμερα όμως που οι "φτωχοί" έχουν αναλάβει μόνοι τους το θρίαμβο της δικαιοσύνης, δεν το σηκώνει ο θεατής να του λες ότι και σήμερα περιμένει την τύχη της Σταχτοπούτας κάθε φτωχή κοπέλλα. Γέμισαν άλλωστε από τόσες "αρτίστες" τα καμπαρέ της Μ. Ανατολής, όπου κυνηγάνε τα τελευταία εναπομείναντα βασιλόπουλα, ώστε το παραμύθι της Σταχτοπούτας μόνο σαν ένας κλαυσίγελως τραγικός θα μπορούσε να δοθεί σήμερα.

Τα σκηνικά βοηθήσανε γενικά στην αξιοποίηση του χώρου.

Αυγή, 8-7-1964

Πηγή: Έθνος, 22-6-1964

Το κοινό πάντως ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα του Θεάτρου του Εθνικού Κήπου. Η επιθεώρηση Γυναίκες και λουλούδια παίχτηκε ολόκληρο το καλοκαίρι του 1964--και ήταν ένα καλοκαίρι με γερό ανταγωνισμό για τα κεντρικά επιθεωρησιακά θέατρα: Άλλος για το Καστρί στο Βέμπο, Η Αθηναία του '64 στο Μετροπόλιταν, Παριζιάνα και Σαμπάνια και πενιές στο Παρκ (οι επιθεωρήσεις που... αρρώστησαν τον Κώστα Χατζηχρήστο). Το Γυναίκες και λουλούδια τον Οκτώβρη μεταφέρθηκε στο θέατρο Ακροπόλ, όπου παίχτηκε για περισσότερο από έναν μήνα, προτού δώσει τη θέση του στην πρώτη χειμωνιάτικη επιθεώρηση των επιχειρήσεων του Βασίλη Μπουρνέλλη...

Η παρούσα ανάρτηση, όπως και όλα τα κείμενα που δημοσιεύονται στο ιστολόγιο αυτό, είναι αποτέλεσμα προσωπικής έρευνας. Είναι υποχρεωτική η ρητή αναφορά στο ιστολόγιο, όταν χρησιμοποιείται υλικό από τις αναρτήσεις του.