Σαν σήμερα το 1990: Προτάσεις για διακοπές και πρεμιέρα

Την Παρασκευή 26 Οκτωβρίου 1991 η στήλη "Ένας επώνυμος προτείνει" του "Extra Μαγκαζίνο" της εφημερίδας Ελεύθερος Τύπος δημοσίευσε μια συνέντευξη της Ρένας Βλαχοπούλου: κάθε Παρασκευή ένα όνομα του καλλιτεχνικού χώρου πρότεινε στις αναγνώστριες και τους αναγνώστες της εφημερίδας μέρη για εκδρομές και αποδράσεις, και εκείνη την Παρασκευή ήταν η σειρά της Ρένας, η οποία όμως πρωτοτύπησε προτείνοντας να... μείνουμε στο σπίτι!

Διακοπές... λιτότητας!

Η ΡΕΝΑ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ
ΣΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

"Λοιπόν, τα πράγματα είναι γνωστά σε όλους μας. Η εθνική μας οικονομία, το ξέρει και η κουτσή Μαρία, κάθε άλλο παρά χαίρει άκρας υγείας. Κι αν πριν το χέρι έκανε 'τζιζ', κάθε φορά που έμπαινε στην τσέπη, τώρα πρέπει να είναι πολύ πιο προσεκτικό. Οικονομία, λοιπόν! Οικονομία και στις εκδρομές!" Έτσι μας είπε και η Ρένα Βλαχοπούλου, όταν της ζητήσαμε να σας προτείνει ταξίδια!

Της ζητήσαμε να μας πει κάποιες ιδέες για εκδρομές που μπορούν να κάνουν οι αναγνώστες του EXTRA. Εκδρομές στο εσωτερικό της Ελλάδας ή στο εξωτερικό.

"Καλέ, τι εξωτερικό μου λες τώρα, πουλάκι μου;", απάντησε. "Για εξωτερικά είμαστε τώρα; Ααα, να κάνετε όλοι οικονομία! Τι τις θέλετε τις Ιταλίες και τα Λονδίνα;".

Ωραία, να περιμένουμε δηλαδή ότι θα μας προτείνετε Ελλάδα, της απαντήσαμε.

"Ναι, Ελλάδα, γιατί εκτός των άλλων είναι υπέροχη".

Μιλάτε, ασφαλώς, έχοντας στο μυαλό σας την πατρίδα σας, την Κέρκυρα", της είπαμε.

"Μωρέ την Κέρκυρα έχω στο μυαλό μου που την αγαπώ τόσο πολύ, αν και με πίκρανε τώρα τελευταία [Σημείωση του Rena Fan: η κοινότητα της Δασιάς είχε τοποθετήσει περίπτερο και κάδους σκουπιδιών έξω από το εξοχικό της...]. Αλλά, τέλος πάντων, ας το αφήσουμε αυτό. Προτείνω, λοιπόν, αγαπητοί αναγνώστες την Κέρκυρα. Ειδικά αυτή την εποχή είναι πανέμορφη και ήσυχη. Όμως, για στάσου! Εδώ είπαμε να κάνουμε οικονομία. Και εγώ το εννοώ για τα καλά. Και η Κέρκυρα και μακριά είναι και περισσότερα χρήματα θα ξοδέψουμε. Δεν την αφήνουμε εκεί που είναι και να προτιμήσουμε καλύτερα κάποιο από τα νησάκια του Αργοσαρωνικού; Γιατί, λίγα μας πέφτουνε; Άντε και μερικά νησιά να επισκεφθούμε. Είναι όλα πανέμορφα και οι 'αγιογδύτες' πρέπει να έχουν σταματήσει τις καλοκαιρινές εξορμήσεις τους. Άρα θα μας στοιχίσουν και φτηνά".

--Μα, για ένα λεπτό, σε λίγο θα μας πείτε να μείνουμε στο σπίτι.

--Γιατί όχι, μπρε; Άσχημα θα περάσουμε; Να 'ναι καλά το βίντεο--αν και δεν είμαι φανατική του είδους--, η τηλεόραση ή ακόμα καλύτερα μια καλή παρέα με δυο-τρεις φίλους. Ήσυχα κι ωραία! Παίξτε χαρτιά, τραγουδήστε ή οργανωθείτε για τη βδομάδα που θα έρθει! Κοίτα, πήγα να το ξεχάσω: πηγαίντε και σε κανένα θέατρο! Τα περισσότερα έχουν, ήδη, αρχίσει! Άντε και καλό Σαββατοκύριακο.

--Μισό λεπτό, κυρία Βλαχοπούλου, πείτε μας την πιο ωραία ανάμνησή σας από κάποιες διακοπές σας.

--Όσο ωραία κι αν έχω περάσει κάπου ή όσο άσχημα, το περνάω στο παρελθόν. Το χθες το ξεχνάω. Αυτό που έχει σημασία είναι να κοιτάζουμε το μέλλον...

--Η Ρένα Βλαχοπούλου γεννήθηκε: στην Κέρκυρα.

--Είναι παντρεμένη: 24 ολόκληρα χρόνια.

--Με τον: Γεώργιο Λαφαζάνη, εκ Νικαίας.

--Το αγαπημένο της χόμπι είναι το: νοικοκυριό.

--Το μεγαλύτερο όνειρό της: "Σ' αυτή την ηλικία όνειρα; Το όνειρό μου είναι να πεθάνω όρθια στα πόδια μου!" [Αναστεναγμός και φατσούλα του Rena Fan: L]

--Η καλύτερη συνεργασία: "Πάντα είχα πολύ καλές συνεργασίες, δόξα τω Θεώ".

--Η αγαπημένη της ταινία στην οποία πρωταγωνίστησε: "Όλες τις αγαπάω εξίσου. Να πω την 'Πρωτευουσιάνικη περιπέτεια' [sic], που ήταν και η πρώτη έγχρωμη".

--Το μεγαλύτερο αμάρτημά της: "Δεν ξέρω αν έχω αμαρτήσει η κακομοίρα!"

--Το ρητό που αγαπά: "Πίστευε και μη ερεύνα".

--Μια ευχή για μας: "Να έχουμε ησυχία και να κοιτάξουμε το μέλλον να το χτίζουμε σωστά".

Ελεύθερος Τύπος, 26-10-1990

Η Ρένα Βλαχοπούλου, ο Τάσος Πεζιρκιανίδης και ο Γιάννης Μιχαλόπουλος
στη συνέντευξη Τύπου για την επιθεώρηση Ούτε.. Ψηλός στον κόρφο μας
που δόθηκε στις 24 Οκτωβρίου στο θέατρο Ακροπόλ.
Ρενοφανατική λεπτομέρεια: Η Ρένα φορούσε τα ίδια ρούχα
και στη συνέντευξη Τύπου για την επιθεώρηση Τρελλάντα Λαμπάντα
που είχε ανέβει επίσης στο Ακροπόλ
την προηγούμενη χειμερινή σεζόν (1989-90)

Και μπορεί η Ρένα να πρότεινε στον κόσμο να πάει στο θέατρο, ξέχασε όμως να αναφέρει ότι και η ίδια είχε πρεμιέρα! Το ίδιο εκείνο βράδυ της Παρασκευής δόθηκε στο θέατρο Ακροπόλ η πρεμιέρα της επιθεώρησης Ούτε... Ψηλός στον κόρφο μας, στην οποία πρωταγωνιστούσαν οι Ρένα Βλαχοπούλου, Κώστας Καρράς, Γιάννης Μιχαλόπουλος, Τάσος Πεζιρκιανίδης, Σωτήρης Τζεβελέκος, Κάτια Αθανασίου, Μάγδα Τσαγγάνη, Σταμάτης Τζελέπης, Έλντα Πανοπούλου, Ελεάνα Μίχα, Μάκης Δελαπόρτας. Σκηνοθέτης, χορογράφος και βασικός χορευτής ο Φώτης Μεταξόπουλος, ενώ συμμετείχε και ο... ξυλοπόδαρος Βαγγέλης Μανιάτης. Τα ρεπορτάζ των εφημερίδων έγραψαν με συντομία ότι η πρεμιέρα σημείωσε μεγάλη επιτυχία--ωστόσο ασχολήθηκαν περισσότερο με την επιθεώρηση λίγες μέρες μετά, γιατί το βράδυ της Τρίτης 30 Οκτωβρίου παρακολούθησαν την παράσταση ο τότε πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης με τη σύζυγό του Μαρίκα και κάποιους υπουργούς της κυβέρνησής του...

Η παρούσα ανάρτηση, όπως και όλα τα κείμενα που δημοσιεύονται στο ιστολόγιο αυτό, είναι αποτέλεσμα προσωπικής έρευνας. Είναι υποχρεωτική η ρητή αναφορά στο ιστολόγιο, όταν χρησιμοποιείται υλικό από τις αναρτήσεις του.

Σαν σήμερα το 1983: Θέατρο Τέχνης εναντίον Ορφέα;

Στις 27 Σεπτεμβρίου 1983 διαβάζουμε στη στήλη "Μικροπολιτικά" της εφημερίδας Τα Νέα:

Ποιοι παν σε ποιους

Δυο δημοφιλείς ηθοποιοί βρέθηκαν χθες, λίγο πριν το μεσημέρι, στο Προεδρικό Μέγαρο: η Ρένα Βλαχοπούλου κι ο Γιάννης Μιχαλόπουλος... Συναντήθηκαν με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας [Κωνσταντίνο Καραμανλή] και μετά τα είπαν με το γενικό γραμματέα της Προεδρίας της Δημοκρατίας ι. Π. Μολυβιάτη. Τι είπαν;

Η φημολογία λέει ότι η επίσκεψη είχε σχέση με το γνωστό θέμα του "Ορφέα" που γίνεται θέατρο. Με τι άλλο μπορούσε να είχε δηλαδή;

Την ίδια πάνω-κάτω ώρα ο Θανάσης Βέγγος βρισκόταν στο γραφείο του υπουργού Δικαιοσύνης κ. Γ. Αλ. Μαγκάκη, που τον δέχθηκε με μεγάλη εγκαρδιότητα.

--Καλέ μου άνθρωπε, του είπε ο δημοφιλής Θανάσης, πάνε να μας κλείσουν το θέατρο!

Δυο επισκέψεις που σπάνε την παράδοση: οι πολιτικοί να πηγαίνουν στους... ηθοποιούς--και να φωτογραφίζονται στα παρασκήνια μαζί τους...

Τα Νέα, 27-9-1983

Ποιο ήταν το γνωστό θέμα του Ορφέα; Όλα είχαν αρχίσει δυο εβδομάδες νωρίτερα, όταν ο Κάρολος Κουν ανακοίνωσε σε συνέντευξη Τύπου πως η λειτουργία του Υπογείου του Θεάτρου Τέχνης απειλούνταν από τη μετατροπή του κινηματογράφου Ορφέα σε θέατρο που θα στέγαζε τις επιθεωρησιακές παραγωγές του Ηλία Μαροσούλη, ο οποίος φιλοδοξούσε να μεταφέρει τα γιγαντιαία θεάματα του Δελφινάριου σε χειμερινό θέατρο του αθηναϊκού κέντρου.

Πετυχημένο, ομολογουμένως, λογοπαίγνιο της Ελευθεροτυπίας...

Στη συνέντευξη Τύπου που δόθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 1983 ο Κάρολος Κουν δήλωσε ότι το Θέατρο Τέχνης απειλείται απροσδόκητα με αφανισμό εάν ανέβει το "χολιγουντιανού τύπου σόου" στον Ορφέα, στο υπόγειο του οποίου λειτουργούσε το Θέατρο Τέχνης. Ο Κουν δήλωσε πως με βάση την εμπειρία από τη συναυλία του Γιώργου Νταλάρα που είχε δοθεί λίγους μήνες νωρίτερα στον ίδιο χώρο, ήταν αδύνατον να λειτουργήσει το θέατρο λόγω της φασαρίας και των κραδασμών στη σκηνή του Ορφέα που φτάνουν μέχρι το Υπόγειο. Ο Γιώργος Λαζάνης επισήμανε πως για το θέμα ζητήθηκαν συμβουλές από έναν καθηγητή της ακουστικής από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ο οποίος απεφάνθη πως λύση θα υπάρξει μόνο αν γίνει πλήρης ηχομόνωση--πράγμα που θα χρειαστεί πολύχρονη δουλειά κι ένα κόστος 20 έως 25 εκατομμυρίων δραχμών, ποσό που το Θέατρο Τέχνης αδυνατούσε να πληρώσει.

Εκτός όμως από την εκκωφαντική επιθεωρησιακή μουσική ο Κουν έθεσε και το ζήτημα της πρόσβασης του κοινού στο Θέατρο Τέχνης: "Η είσοδος από την οδό Σταδίου θα είναι προβληματική με τον φοβερό συνωστισμό που θα υπάρχει για το σώου του Ορφέα. Πέρυσι με τον Νταλάρα οι θεατές μας παίζανε ξύλο για να μπουν μέσα..."

Και ο Κουν συμπλήρωσε: "Είμαστε εδώ 30 χρόνια... Από δω βγήκε μια γενιά ηθοποιών και θεατών, βγήκανε όλοι οι θιασάρχες, οι μουσικοί, οι σκηνογράφοι, οι συγγραφείς, οι μεταφραστές, που σήμερα πλουτίζουν ολόκληρο το ελληνικό θέατρο. Θέλουμε να προστατεύσουμε και το κοινό του Θεάτρου Τέχνης και τη συνέχεια της εργασίας μας". 

Ο Ορφέας πριν τη μετατροπή του σε θέατρο
Πηγή φωτογραφίας: Τα Νέα, 14-9-1983

Στη συνέχεια ο Κάρολος Κουν αναφέρθηκε στις ενέργειες στις οποίες προέβη το Θέατρο Τέχνης: "Στείλαμε μια εξώδικο στη Φιλεκπαιδευτική Εταιρία στο Αρσάκειο που σ' αυτήν ανήκει το κτίριο και προσπαθήσαμε να έρθουμε σε επαφή με τους υπεύθυνους του ιδρύματος, πράγμα που απέφυγαν. Επικαλούμαστε όσα είπε ο Πρωθυπουργός [Ανδρέας Παπανδρέου] παλιότερα για τη μετατροπή του Αρσακείου και τη στέγαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, επικαλούμαστε τον υπουργό Χωροταξίας για το ρυθμιστικό της Αθήνας (όπως αναφέρει σκοπός του είναι η ανάπλαση της περιοχής με τη δημιουργία νέας πλατείας, των δικαστηρίων, την ανάδειξη του Αρσακείου με ποιοτική παρέμβαση στη λειτουργία του). Κάνουμε ακόμα έκκληση στο υπουργείο Πολιτισμού, το οποίο γνωρίζει την παράδοση του Θεάτρου Τέχνης και στο υπουργείο Δικαιοσύνης, το οποίο θα στεγάσει το Συμβούλιο της Επικρατείας". Και ο Κουν κατέληξε: "Χωρίς να έχουμε καμιά διαφορά με τους καλλιτέχνες που θα εργαστούν από πάνω μας στον 'Ορφέα', βλέπουμε ότι δεν υπάρχει τρόπος συνύπαρξης και των δύο θεάτρων. Μακάρι να υπήρχε τρόπος."

Όταν ρωτήθηκε για το ρεπερτόριο εκείνης της σεζόν ο Κουν δήλωσε: "δεν έχω να πω τίποτα, πριν λυθεί το θέμα του 'Ορφέα'. Θ' αρχίσουμε πάντως με την 'Κασέτα' [Σημείωση του Rena Fan: επιτυχία της προηγούμενης σεζόν]. Αν αρχίσουμε..."

Σκηνή από την Κασέτα της Λούλας Αναγνωστάκη. Πρωταγωνιστούσαν
οι Μίμης Κουγιουμτζής, Σοφία Ολυμπίου, Λάζαρος Γεωργακόπουλος,
Σπύρος Κωνσταντόπουλος, Ρουμπίνη Βασιλακοπούλου, Λυδία Κονιόρδου

Μετά τη διαμαρτυρία του Κουν, η αστυνομία επενέβη και άρχισε να φρουρεί το θέατρο ολόκληρο το 24ωρο απαγορεύοντας κάθε εργασία ανακαίνισης στον Ορφέα, ακόμα και την κατασκευή σκηνικών για την παράσταση. Ο Αντώνης Τρίτσης που ήταν τότε υπουργός Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος, δήλωσε στις εφημερίδες πως αποφάσισε τη διακοπή των εργασιών, γιατί "οι επιχειρηματίες που νοίκιασαν το κινηματοθέατρο δεν είχαν άδεια για τη διεξαγωγή των εργασιών. Ο χώρος είναι κοινόχρηστος και για οποιαδήποτε εργασία χρειάζεται η έγκριση της πολεοδομικής υπηρεσίας. Όσο για το Θέατρο Τέχνης, είναι ιστορικό θέατρο, αναπόσπαστο μέρος του διατηρητέου Αρσακείου και ο ενοικιαστής του 'Ορφέα' θα πρέπει να το προστατεύσει με ηχομόνωση και ξεχωριστή είσοδο". Ο Τρίτσης επισήμανε ακόμα πως οι αρμόδιοι υπουργοί θα συζητήσουν με την ιδιοκτήτρια Φιλεκπαιδευτική Εταιρία την περίπτωση αγοράς των κτιρίων από το κράτος ή τη μακροχρόνια μίσθωσή τους για τη στέγαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, οπότε σε εκείνη την περίπτωση "θ' αναθεωρηθεί φυσικά η μίσθωση του 'Ορφέα' στην εταιρία 'Φοίβος Α.Ε.'".

Οπότε ήταν η σειρά της άλλης πλευράς να εκφράσει τις απόψεις της. Ο θεατρικός επιχειρηματίας Ηλίας Μαροσούλης οργάνωσε κι εκείνος συνέντευξη Τύπου στις 13 Σεπτεμβρίου, στην οποία μάλιστα παραβρέθηκε και ο Γιώργος Λαζάνης εκ μέρους του Θεάτρου Τέχνης. Παρόντες ήταν επίσης ο Νίκος Κούρκουλος ως πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Ελευθέρου Θεάτρου (Π.Ε.Ε.Θ.) και ο Δημήτρης Πιατάς ως εκπρόσωπος του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών (Σ.Ε.Η.). Ο Κούρκουλος είπε πως πρέπει "να λειτουργήσουν και τα δύο θέατρα απρόσκοπτα. Δεν μπορεί να μείνουν χωρίς δουλειά τόσοι άνθρωποι σε περίοδο μάλιστα κρίσης. Λύση μπορεί να βρεθεί. Εύχομαι να βρεθεί σύντομα" και ο  Πιατάς συμφώνησε πως πρέπει να βρεθεί η χρυσή τομή. 

Ο Δημήτρης Πιατάς ανήκε επίσης στον θίασο του Ορφέα. Παρόντα στη συνέντευξη Τύπου ήταν βέβαια όλα τα στελέχη του θιάσου: η Ρένα Βλαχοπούλου, ο Θανάσης Βέγγος, ο Γιώργος Κωνσταντίνου, ο Γιάννης Μιχαλόπουλος, ο Φώτης Μεταξόπουλος και τα μικρότερα ονόματα, καθώς και το τεχνικό προσωπικό του θεάτρου (συνολικά 130 περίπου εργαζόμενες/-οι). Εκεί βρίσκονταν και οι συγγραφείς της επιθεώρησης που θα ανέβαινε στο θέατρο Ηλίας Λυμπερόπουλος, Λάκης Μιχαηλίδης και Ναπολέων Ελευθερίου και οι συνεργάτες και νομικοί σύμβουλοι του Μαροσούλη, οι οποίοι δήλωσαν ότι η μετατροπή του Ορφέα σε θέατρο ήταν νόμιμη, εφόσον ο χώρος είχε άδεια λειτουργίας ως κινηματοθέατρο.

Ρένα Βλαχοπούλου και Θανάσης Βέγγος στη συνέντευξη Τύπου
για τη διένεξη Ορφέα και Θεάτρου Τέχνης

Στη συνέχεια ο Ηλίας Λυμπερόπουλος δήλωσε: "Όλοι μας τιμούμε τον Δάσκαλο και κανείς δεν διανοείται να θίξει το Θέατρο Τέχνης". Η Ρένα Βλαχοπούλου είπε με τη σειρά της: "Ο Δάσκαλος ξέρει τι θα πει ανάγκη. Αυτό το θέατρο (ο Ορφέας) έγινε με θυσίες και είναι ανάγκη να δουλέψει για να δώσει δουλειά σε τόσο κόσμο". Το κλίμα έγινε κάπως δυσάρεστο, καθώς αφέθηκαν υπονοούμενα για "εντολές άνωθεν" που δόθηκαν στο Υ.Χ.Ο.Π. και είχαν ως αποτέλεσμα τη διακοπή των εργασιών, ενώ οι πρωταγωνιστές δήλωσαν πως ο Τύπος μεροληπτεί υπέρ του Θεάτρου Τέχνης, αντιμετωπίζοντας τους καλλιτέχνες της επιθεώρησης ως ηθοποιούς Β' κατηγορίας. Ο Φώτης Μεταξόπουλος είπε "Μας μεταχειρίζονται σαν να είμαστε παρακατιανοί... μπουλούκια...". Ο Γιάννης Μιχαλόπουλος δήλωσε: "Η επιθεώρηση έχει προσφέρει πάρα πολλά... Είναι κι αυτή τέχνη. Μη μας χωρίζετε σε πατρίκιους και πληβείους...". Ο Γιώργος Κωνσταντίνου θύμισε στον Γ. Λαζάνη πως όταν έπαιζαν μαζί στους Όρνιθες του Αριστοφάνη ανακάλυψαν μια μέρα πως η Αστυνομία "είχε μπλοκάρει το θέατρο. Σήμερα βλέπουμε πάλι Αστυνομία να έχει μπλοκάρει το θέατρο...".

Αναφέρθηκε επίσης ότι από τη στιγμή που το Θέατρο Τέχνης κατάφερε να λειτουργήσει παράλληλα με τις συναυλίες του Γιώργου Νταλάρα στον Ορφέα, η επιθεώρηση δεν θα έπρεπε να δημιουργεί πρόβλημα, αφού τα μουσικά μέρη της θα είχαν μικρότερη διάρκεια. Ο Λαζάνης απάντησε πως η ενόχληση από τις συναυλίες διήρκεσε λίγες μόνο μέρες, ενώ η επιθεώρηση του Ορφέα θα ήταν ένα μόνιμο καθεστώς. Ο Ηλίας Μαροσούλης δήλωσε πως το θέμα της ηχομόνωσης μπορούσε να λυθεί, καθώς εντοπίστηκαν οι αεραγωγοί ενός εγκαταλελειμμένου συστήματος εξαερισμού τους οποίους βούλωσε ο ίδιος: όπως διαπίστωσε και ο Γ. Λαζάνης, με τον τρόπο αυτό ο ήχος δεν ενοχλούσε πια το Θέατρο Τέχνης, παρόλο που τα ηχεία δοκιμάστηκαν στα 100 ντεσιμπέλ (ο ρεπόρτερ της Ελευθεροτυπίας πάντως που κατέβηκε στο Υπόγειο του Κουν διαπίστωσε πως το θέμα δεν είχε λυθεί, αφού ο ήχος ήταν μεν μειωμένος, αλλά θα αποσπούσε σε κάθε περίπτωση τους ηθοποιούς του Θεάτρου Τέχνης από την προσήλωση που απαιτεί το ρεπερτόριό του).

Ο Μαροσούλης δεσμεύτηκε ότι θα φροντίσει την ηχομόνωση και ότι θα ανοίξει και μια ξεχωριστή είσοδο για το Θέατρο Τέχνης, ώστε να μην εμποδίζεται η προσέλευση των θεατών σε αυτό. Ο Λαζάνης βέβαια επισήμανε πως για να γίνουν όλες αυτές οι εργασίες θα πρέπει να δοθεί η άδεια από τη Φιλεκπαιδευτική Εταιρία, η οποία αντέδρασε τελευταία από όλους, με ανακοίνωση που δημοσιεύτηκε στον Τύπο την 1η Οκτωβρίου και με την οποία διαβεβαίωνε πως όλες οι επεμβάσεις που σχεδίαζε ο Μαροσούλης ήταν νόμιμες και πως οι φόβοι του Κάρολου Κουν και του Υ.Χ.Ο.Π. ήταν αδικαιολόγητοι (ανακοίνωση που τρεις μέρες μετά προκάλεσε την οργή του Κώστα Γεωργουσόπουλου για την εταιρία που κατάντησε "κτηματομεσιτική" και χρησιμοποιεί το Θέατρο Τέχνης ως άλλοθι, ενώ τα μέλη της "εκπαιδευτικοί φροντίζουν για τη μόνωση και για την απομόνωση...").

Το θέμα, όπως είπαμε και στην αρχή, πήρε πολιτικές διαστάσεις. Βλαχοπούλου-Μιχαλόπουλος μίλησαν με τον Καραμανλή, τον οποίον όμως ευχαρίστησε και ο Κουν επειδή έδειξε ενδιαφέρον για το νέο θέατρο που παραχωρήθηκε στο Θέατρο Τέχνης, στην οδό Φρυνίχου, το οποίο θα ήταν έτοιμο σε δύο χρόνια. Η Απογευματινή ενέπλεξε και τον πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου στο θέμα, με αντιπολιτευτικές αιχμές, λέγοντας πως η κυβέρνηση είναι χρεωμένη και στις δυο πλευρές: "Ο πρωθυπουργός χρωστάει τα πρώτα του μαθήματα υποκριτικής στον Κάρολο Κουν. Τα πήρε στο Αμερικανικό Κολλέγιο, όπου φοίτησε ο κ. Παπανδρέου και δίδασκε ο μετέπειτα δημιουργός του Θεάτρου Τέχνης". Κάτι χρωστάει όμως το ΠΑΣΟΚ και στον Ηλία Μαροσούλη, αφού, σύμφωνα με την Απογευματινή, φιλοκυβερνητική εφημερίδα έγραψε πως ο επιχειρηματίας "υπήρξε, απ' ό,τι ξέρουμε, από χρόνια φίλος του ΠΑΣΟΚ, κι απ' αυτούς που κατέβαλαν τον οφειλόμενο οβολό τους--στην προεκλογική περίοδο"...

Ο Ηλίας Λυμπερόπουλος επέμενε, στη στήλη του στο Έθνος, να αποδίδει τη διένεξη "στην αριστοκρατική αντίληψη κυβερνητικών και κουλτουριάρηδων κύκλων", που "ξαφνικά απόχτησαν... πουριτανισμό και... αλλεργία απέναντι στα--πράγματι πολλές φορές--αχαλίνωτα σόκιν και στις βωμολοχίες", και στη "βαθύτερη απέχθεια" μερικών που δεν θέλει να κατονομάσει "απέναντι στις λαϊκές μάζες, το 'συφερτό' όπως το ονομάζουν--χωρίς βέβαια να σκέφτονται πως αυτός ο 'συφερτός' είναι που όταν ξύπνησε έφερε την Αλλαγή". Άλλωστε, παρατηρεί πως το κύμα της βωμολοχίας "το ξεκίνησαν και το φούντωσαν πρώτοι και καλύτεροι οι λεγόμενοι 'κουλτουριάρηδες' νεώτεροι συγγραφείς (Σκούρτης, Αρμένης, Ευθυμιάδης)" που τα βωμολοχικά τους έργα αγκάλιασαν οι ίδιοι κριτικοί που "σοκάρονται" από την επιθεώρηση... (Είναι γεγονός πάντως πως οι επιθεωρήσεις τόσο του Ορφέα όσο και των άλλων μουσικών θεάτρων στηλιτεύτηκαν ιδιαίτερα από την κριτική εκείνης της σεζόν για τη βωμολοχία τους...).

Αλαλούμ Ελλάς στον Ορφέα, Η κασέτα στο Θέατρο Τέχνης

Τελικά, στις 8 Οκτωβρίου διαβάζουμε πως βρέθηκε η χρυσή τομή. Το Υ.Χ.Ο.Π. έδωσε τις απαιτούμενες άδειες στον Ηλία Μαροσούλη, ώστε να κατασκευάσει την απαραίτητη ηχομόνωση που θα διαφυλάσσει τη λειτουργία του Θεάτρου Τέχνης, και να διασφαλίσει την απρόσκοπτη προσέλευση του κοινού στο Θέατρο Τέχνης, έως ότου δοθεί μια οριστική λύση με διαφορετική διαρρύθμιση της εισόδου.

Τα συνεργεία του Μαροσούλη ρίχτηκαν στη δουλειά, ώστε να δοθεί η πρεμιέρα της επιθεώρησης Αλαλούμ Ελλάς στις 27 Οκτωβρίου--μόνο που, όπως ίσως δούμε άλλη φορά, οι ηθοποιοί ήταν κάπως ανέτοιμοι. Ο επιχειρηματίας δήλωσε πως η ανακαίνιση, η ηχομόνωση και όλες οι εργασίες κόστισαν 80 εκατομμύρια δραχμές. Στη συνέντευξη Τύπου, όμως, δυο μέρες πριν από την πρεμιέρα, ο Φώτης Μεταξόπουλος προκάλεσε την ενόχληση κάποιων δημοσιογράφων όταν επικεφαλής του μπαλέτου τους έδωσε μια γεύση από τη φαντασμαγορική έναρξη του έργου (με τις απαραίτητες ακτίνες λέιζερ, που ως καινούριο φρούτο στον χώρο του θεάματος είχαν ήδη καταντήσει "μαϊντανός"--και κόστισαν μάλιστα 15 εκατομμύρια).

Κι ενώ η μουσική κι οι στίχοι έχουν ένα δυνατό ρυθμό ο Μεταξόπουλος λέει σε μια στιγμή (με χιούμορ;): "Σιγά-σιγά μην ενοχλήσουμε τον Κουν". Τότε η ένταση χαμηλώνει για λίγο για να ξανανέβει μετά από ένα λεπτό, για να ακουστεί και πάλι στο στυλ "Καίσαρ-Καίσαρ" το "Ορφέας-Ορφέας".

Ο Μεταξόπουλος είπε ακόμη ότι το πρώτο νούμερο της επιθεώρησης δείχνει ένα ζευγάρι, που ενώ θέλει να πάει στου Κουν, κατά λάθος μπαίνει στον "Ορφέα". Φεύγει, αλλά στου Κουν--λέει--δεν τους αφήνουν, γιατί έχει αρχίσει το έργο, και για να μη μείνουν απέξω στο κρύο, παρακαλούν και τους αφήνουν να μπουν στον "Ορφέα".

Στο "γιατί ρίχνουν λάδι στη φωτιά" αφού αυτή η διένεξη έχει τελειώσει (μπήκε ηχομόνωση, φτιάχτηκε ξεχωριστή θεατρική είσοδος), ένας από τους συγγραφείς κι ο επιχειρηματίας μας είπαν: "Είναι ένα είδος χιούμορ". Στην κρίση σας...

Ελευθεροτυπία, 27-10-1983

Ο Ορφέας λειτούργησε για λίγο καιρό ακόμα ως θέατρο. Ανέβηκαν εκεί οι επιθεωρήσεις Έξω η Ελλάδα από το Κιάτο (επικεφαλής του θιάσου και πάλι η Ρένα Βλαχοπούλου) και Πράσινα δαμάσκηνα και ψιλές ελιές (επικεφαλής ο Χάρρυ Κλυν), αλλά τελικά πάρθηκε η απόφαση να κατεδαφιστεί, παρά τις διαμαρτυρίες του Ηλία Μαροσούλη για τα χρήματα που είχε επενδύσει για την ανακαίνισή του...

Το εξώφυλλο του προγράμματος
από το αρχείο του Τμήματος Παραστατικών Τεχνών
του ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ

Η παρούσα ανάρτηση, όπως και όλα τα κείμενα που δημοσιεύονται στο ιστολόγιο αυτό, είναι αποτέλεσμα προσωπικής έρευνας. Είναι υποχρεωτική η ρητή αναφορά στο ιστολόγιο, όταν χρησιμοποιείται υλικό από τις αναρτήσεις του.

Σαν σήμερα το 1983: Ληστές(;) και αφιέρωμα

Στις 25 Σεπτεμβρίου 1983 δύο στήλες της εφημερίδας Το Έθνος της Κυριακής ασχολήθηκαν με τη Ρένα Βλαχοπούλου. Και οι δύο στήλες ανήκαν σε φίλους και συνεργάτες της (και δεν ξέρω και αν πρόκειται και για απλή σύμπτωση το ότι ασχολήθηκαν και οι δύο με τη Ρένα στο ίδιο φύλλο) και σας παρουσιάζω τα δημοσιεύματα με... σειρά εμφάνισης.

Η πρώτη αναφορά λοιπόν στη Ρένα γίνεται στην... ποικίλης καλλιτεχνικής ύλης στήλη του Σταμάτη Φιλιππούλη "Έθνος, μ' ακούς;" ο δημοσιογράφος παρουσίασε τα εισιτήρια των δώδεκα εμπορικότερων ελληνικών ταινιών της κινηματογραφικής περιόδου 1982-83 (η ταινία της Ρένας Η μανούλα, το μανούλι και ο παίδαρος έκοψε σε 314 μέρες προβολή 140.010 εισιτήρια κατακτώντας την 9η θέση), την είδηση ότι ο Θανάσης Βέγγος πήρε 1.300.000 δραχμές για μια ολιγόλεπτη εμφάνιση στη συναυλία του Διονύση Σαββόπουλου στο Ολυμπιακό στάδιο (είχε κάνει τον γύρο του σταδίου), είδηση που διέψευσαν τόσο ο Βέγγος όσο και ο Σαββόπουλος, τις διαμαρτυρίες του Ηλία Ανδριόπουλου για την υπερπροβολή της συναυλίας του Σαββόπουλου και του πάρτι του Λουκιανού Κηλαηδόνη στη Βουλιαγμένη (ενώ ελάχιστες αναφορές υπήρξαν σε συναυλίες δικές του αλλά και του Μίκη Θεοδωράκη) και, τέλος, την παρακάτω είδηση για τη Ρένα Βλαχοπούλου:

Οι "ληστές" της Βλαχοπούλου

Ακούστε τι συνέβη στη Ρένα Βλαχοπούλου και είναι γεγονός πέρα για πέρα αληθινό. Πριν από λίγες μέρες είχε πάει στην Τράπεζα για να πάρει κάτι χρήματα.

Φεύγοντας βλέπει στην πόρτα δυο νεαρούς που από τις φάτσες τους της φάνηκαν μάλλον ύποπτοι.

"Κι έτσι όπως με κοίταγαν είπα από μέσα μου ότι αυτοί εδώ θέλουν να μου αρπάξουν την τσάντα. Για να καταλάβουν ότι τους έχω μυριστεί τους λέω 'γιατί στέκεστε εδώ. Για να μου αρπάξετε την τσάντα. Για να μου την αρπάξετε όμως πρέπει να μου κόψετε και το χέρι'".

Οι δυο "ληστές" τάχασαν.

--Τι λες κυρά μου; Ποια τσάντα να σου αρπάξουμε;

--Αυτή που κρατάω, ποια άλλη;

"Τα... φίδια" 

Οι "ύποπτοι" έφυγαν κουνώντας το κεφάλι [Σημείωση του Rena Fan: σκέφτομαι την πιθανότητα να την κοιτούσαν επειδή την είχαν αναγνωρίσει και να έλεγαν φεύγοντας "τρελή είναι η Βλαχοπούλου!"...] και η Ρένα επειδή την είχαν "ζώσει τα φίδια", τι έκανε; Έδεσε το λουρί της τσάντας της στη ζώνη τής... φούστας της κι έτσι "ασφαλισμένη" βγήκε στο δρόμο.

"Γιατί αν μου την είχαν στημένη στο δρόμο και προσπαθούσαν να μου πάρουν την τσάντα θα έπρεπε να πάρουν μαζί και τη φούστα μου αλλά όπως είχε δεθεί... κόμπος θα την πάθαιναν τα παλιόπαιδα..."

Να ήταν άραγε η Ρένα τόσο καχύποπτη μετά την απόπειρα ληστείας στο διαμέρισμά της το 1968, τότε που μαζί με τον άντρα της και τους γείτονες συνέλαβαν τους διαρρήκτες; Πάντως μια απόπειρα κλοπής της τσάντας της και οι αντιδράσεις της θα αποτελούσαν μια εξαιρετική ιδέα για σκηνή ταινίας...

Ο Σταμάτης Φιλιππούλης και η Ρένα Βλαχοπούλου
έξι χρόνια αργότερα, το 1989,
φωτογραφίζονται με αφορμή μια συνέντευξη
που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Εικόνες

Στη σελίδα 32 του ίδιου φύλλου της εφημερίδας, ο Αρτέμης Μάτσας, που για ένα μεγάλο διάστημα έγραφε τακτικά στο Έθνος παρουσιάζοντας το αγαπημένο του θέμα, δηλαδή τα πορτρέτα μεγάλων (και μικρότερων) αστεριών του θεατρικού και τραγουδιστικού χθες, αφιέρωσε μια ολόκληρη σελίδα στη Ρένα Βλαχοπούλου. Σήμερα ξέρουμε πως κάποιες από τις πληροφορίες που υπάρχουν στο αφιέρωμα είναι λανθασμένες, ωστόσο σκέφτηκα να το αναδημοσιεύσω ολόκληρο, αφενός γιατί κάποιες από τις σωστές πληροφορίες που παρουσιάζει ο "κακός" του ελληνικού κινηματογράφου δεν ήταν ευρέως γνωστές τότε και αφετέρου γιατί κάποιες φορές νοσταλγώ την... εφηβεία μου, τότε που γνώριζα το παλιό θέατρο από τα άρθρα και τις εκπομπές του (μ' όλες τις ατέλειες, τις ανακρίβειες--τι να κάνουμε άλλωστε; Δεν είχε αναπτυχθεί ακόμα επαρκώς στην Ελλάδα ο κλάδος της θεατρολογίας για να διερευνά τεκμηριωμένα την ιστορία του ελαφρού μουσικού θεάτρου--και την υπερβολικά ρετρό διάθεση του Μάτσα (καταλαβαίνω, σήμερα, πως ο υπερβολικός λυρισμός που είχε περάσει στις εφηβικές εκθέσεις ιδεών του Rena Fan ήταν δικιά του... επιρροή και, ευτυχώς, η φιλόλογός του Rena Fan στη Γ' Γυμνασίου τον βοήθησε να... συνέλθει!). 

Ρένα Βλαχοπούλου

Από την Τζαζ... στο γέλιο

Το άγνωστο χθες μιας "Βασίλισσας". Έτσι όπως το έζησε στα πρώτα της βήματα για την κατάκτηση της επιτυχίας.

Πριν κερδίσει έπαιξε ένα στέμμα... Πριν γίνει η "Βασίλισσα της Τζαζ": Η Ρένα Βλαχοπούλου.

Πέρασαν τόσα χρόνια από τότε που γνώρισε τη δόξα και την επιτυχία η κοσμαγάπητη πρωταγωνίστρια. Το παλιό κοινό έδωσε τη θέση του στο σημερινό, οι προτιμήσεις άλλαξαν, είδωλα σαρώθηκαν...

Κοσμογονία αληθινή...

Η Ρένα Βλαχοπούλου είναι πάντα νέα, πάντα όμορφη και, το σπουδαιότερο, πάντα πρώτη στην προτίμηση, στην καρδιά των θεατών της Μουσικής Σκηνής και ένα από τα μεγαλύτερα ονόματα του Θεάτρου μας. (Τα άλλα δύο είναι εύκολο να... μαντευθούν).

Τι είναι αυτό που κάνει τη Ρένα να έχει την προτίμηση του κοινού και παράλληλα--τόσο σπάνιο--και την επιδοκιμασία της σωστής και εποικοδομητικής κριτικής;

Μα η Αλήθεια που κυριαρχεί στο παίξιμό της, στην όλη της έκφραση...  Η Βλαχοπούλου δεν προσποιήθηκε ποτέ, δεν παριστάνει την παιδούλα, σαρκάζει και αυτοσαρκάζεται με συγκλονιστική ειλικρίνεια που αφοπλίζει... Κι όταν ακόμη δείχνει τα ωραιότατα πόδια της, το γυναικείο κοινό αποκτάει αισιοδοξία ότι μπορεί ν' αρέσει πάντα...

Ακόμη--και αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό--συγχρόνισε τα ερμηνευτικά της μέσα. Το παίξιμό της, γεμάτο αυθορμητισμό και γνησιότητα, είναι σημερινό και--γιατί όχι--και αυριανό... 

Και γνωρίζουν καλά οι άνθρωποι του Θεάτρου πόσο ρευστή και χιμαιρική, αλλά και πόσο εύκολα ξεπερνιέται η Τέχνη του Ηθοποιού. Οι κωμικοί, ιδιαίτερα, αν δεν ανανεώσουν το κάθε στοιχείο τους, ξεπερνιούνται πολύ γρήγορα.

Ο μεγάλος Ντάνι Κέι λέει ότι "Οι κωμικοί για να νικήσουν τη φθορά δεν πρέπει να τυποποιούνται, αλλά, απεναντίας, να παρουσιάζονται καινούριοι εκφραστικά, γιατί αν περάσουν τρία χρόνια με τα διαρκώς επαναλαμβανόμενα αστεία τους, πολύ γρήγορα και θα κουράσουν και θα μπουν στο περιθώριο".

Θηλυκός "Σαρλώ"

Η Ρένα Βλαχοπούλου, που την αποκαλούν πολύ εύστοχα "θηλυκό Σαρλώ", δεν διστάζει να κάνει καμιά γκριμάτσα, από φόβο μην... ασχημύνει, γυμνάζει το αφάνταστα ευκίνητο σώμα της για τις πιο δύσκολες χορευτικές φιγούρες και, προπάντων, δεν αφήνει καμιά γραμμή του ρόλου της στην οποία να μην εναποθέσει διονυσιακά το ένστιχτό της και το πληθωρικό της ταλέντο...

Η καριέρα της Ρένας Βλαχοπούλου ξεκίνησε εντελώς τυχαία... Δυο χρόνια πριν από τον πόλεμο, πανέμορφο κοριτσόπουλο, τραγούδησε σ' ένα καφενείο της Κέρκυρας το σατιρικό τραγούδι του Αττίκ "Δεν σου πάει το... πάχος Δημητράκη". 

Το τι επακολούθησε δεν λέγεται... Βέβαια όλοι οι συμπατριώτες της ξέρανε τη θαυμάσια φωνή της, αφού την ακούγανε στη χορωδία τους, όμως αυτή τη φορά ο ενθουσιασμός ξεπέρασε κάθε προηγούμενο.

Έτσι η μικρή Ρένα αποφάσισε να έρθει στην Αθήνα με την ελπίδα μήπως κάνει καριέρα, αλλά, προπάντων, για να βρει καμιά δουλειά που θα της επέτρεπε να στέλνει λίγα χρήματα στην πολυμελή οικογένειά της που αντιμετώπιζε τόσα οικονομικά προβλήματα. 

Στην Αθήνα τής συμπαραστάθηκε ο μεγάλος θεατρικο-κινηματογραφικός επιχειρηματίας Αντώνης Ζερβός που προωθούσε κάθε νέο ταλέντο.

Έτσι, όταν άκουσε την μικρή συμπατριώτισσά του, την προσέλαβε στην "Όαση". Ήταν τόση η επιτυχία της, που τον άλλο χειμώνα βρέθηκε στο δυσκολότερο θέατρο, το "Μοντιάλ", που και μόνο η πρόσληψη ενός ηθοποιού από τον επιχειρηματία Μακέδο σήμαινε κατά έναν τρόπο την καθιέρωσή του.

Εκεί τραγούδησε το πασίγνωστο "Καμπανιόλα Μπέλλα", τη "Μικρή Χωριατοπούλα" δηλαδή, που λίγους μήνες αργότερα ένας φαντάρος, την ώρα που φυλούσε σκοπιά, του άλλαζε τους στίχους και έγραψε το τραγούδι που έγινε θρύλος, το "Κορόιδο Μουσολίνι". Ο φαντάρος ήταν ο Γιώργος Οικονομίδης... [Σημείωση του Rena Fan: τη "Χωριατοπούλα" η Ρένα την τραγουδούσε στην Όαση, το "Κορόιδο" στο Μοντιάλ, τα έχουμε ξαναπεί...].

Η Ελλάδα είχε μπει στον πόλεμο... Δεκαέξι μέρες όμως πριν, στις 12 Οκτωβρίου του 1940, η Ρένα Βλαχοπούλου έπαιρνε την άδεια να εξασκεί το επάγγελμα από την Επιτροπή Αδείας Ασκήσεως Επαγγέλματος Ηθοποιού. [Σημείωση του Rena Fan: με βάση τις δικές μου πηγές αυτό δεν συνέβη πριν τις 17 Οκτωβρίου, αλλά σε κάθε περίπτωση είναι σημαντικό το ότι ο Μάτσας σκέφτηκε να συμπεριλάβει στο αφιέρωμά του αυτή την πληροφορία...]

Ήταν πια επίσημα και Ηθοποιός! [Σημείωση του Rena Fan: καλλιτέχνιδα του ελαφρού μουσικού θεάτρου, όχι της πρόζας, μπορούσε δηλαδή να εμφανίζεται σε μουσικά θέατρα εκτελώντας νούμερα ή τραγούδια--από όσο ξέρω δεν γινόταν διαχωρισμός...]

Η ευτυχισμένη συνάντηση δυο μεγάλων ταλέντων, του Γιάννη Σπάρτακου και της Ρένας Βλαχοπούλου έφερε τα πιο θαυμαστά αποτελέσματα. Ο Σπάρτακος, πάνω σε στίχους των Αλέκου Σακελλάριου-Χρ. Γιανακόπουλου, έγραψε τις μεγαλύτερες επιτυχίες της εποχής:

"Βρέχει, πόσο μ' αρέσει όταν βρέχει", "Το μπουμπούκι πούχεις βάλει στα μαλλιά", το, από τα ιταλικά, "Νάνι-νάνι" κ.ά. [Σημείωση του Rena Fan: και τα τρία ήταν ιταλικά, ο Σπάρτακος τα διασκεύασε και τα ενορχήστρωσε...]

Με το Σπάρτακο

Ως την ώρα που φάνηκε ο Σπάρτακος το ρυθμικό τραγούδι ήταν άγνωστο στην Ελλάδα και, πολύ σωστά, λέει ο κορυφαίος μας Χρήστος Χαιρόπουλος: "Ο Σπάρτακος έδωσε ρυθμό στη μελωδία".

Τον ίδιο σχεδόν καιρό ο Σπάρτακος γράφει για τη Βλαχοπούλου το πασίγνωστο "Θα σε πάρω να φύγουμε" που έγινε διεθνής επιτυχία με τον τίτλο "Γκρηκ Μπολέρο"--στίχοι Αλέκου Σακελλάριου--[Σημείωση του Rena Fan: και του Δημήτρη Ευαγγελίδη, πιθανότατα μόνο στο κουπλέ...] και που το είχε στο ρεπερτόριό του ο Χαβιέ Κούγκατ.

Η Ρένα Βλαχοπούλου ήταν πια η "Βασίλισσα της Τζαζ", τίτλο και θρόνο που της έδωσε επάξια το κοινό...

Τότε το μουσικό ζευγάρι άνοιξε τα φτερά του για την Αμερική.

Οι επιτυχίες διαδέχονται η μία την άλλη εκεί...

Οι δυο καλλιτέχνες είναι περιζήτητοι στα μεγαλύτερα Μιούζικ Χωλς. Το Γκρηκ Μπολέρο παίζεται παντού. Η Ρένα Βλαχοπούλου αποθεώνεται. [Σημείωση του Rena Fan: τόσο η Ρένα όσο και ο Σπάρτακος ήταν πολύ πιο προσεκτικοί και σεμνοί στις αφηγήσεις τους για εκείνη την περίοδο, ποτέ δεν είπαν ότι εργάστηκαν στα μεγαλύτερα music hall...].

Ο μεγάλος Ισραηλινός επιχειρηματίας Πουλέσκι [Σημείωση του Rena Fan: Λου Λέσλι ή Lew Leslie...], γοητευμένος μαζί της, της προτείνει δελεαστικό συμβόλαιο για το "Μπρόντγουεϊ" για να την κάνει σταρ των πιο φημισμένων θεάτρων.

Η Ρένα, που πάντα άκουγε τη φωνή της καρδιάς της, αρνείται...

Χάθηκε μια διεθνής Ελληνίδα σταρ ίσως...

Από το 1950

Το Ελληνικό Μουσικό Θέατρο όμως κέρδισε τη μεγάλη του Πρωταγωνίστρια. Το 1950 γυρίζουν στην Ελλάδα. Το 1953 μια άλλη ευτυχισμένη συνεργασία αλλάζει εντελώς τη ζωή της [Σημείωση του Rena Fan: 1951 και 1954 αντίστοιχα...]. Η Ρένα συνεργάζεται με το θίασο της αξέχαστης Σοφίας Βέμπο. Ο Μίμης Τραϊφόρος και ο Γιώργος Γιαννακόπουλος, με μουσική του Μενέλαου Θεοφανίδη, ετοιμάζουν την επιθεώρηση "Σουσουράδα".

"Θέλεις, Ρένα μου, να κάνουμε ένα νούμερο μαζί για να μην είσαι μόνο τραγουδίστρια;" της λέει ο Σταυρίδης.

Η Βλαχοπούλου ξαφνιάστηκε, δέχτηκε αμέσως όμως την πρόταση και κάνανε το περίφημο ντουέτο "Άλα Πασά μου" που του έγραψαν ειδικά ο Τραϊφόρος και ο Μενέλαος Θεοφανίδης. Η επιτυχία ξεπέρασε κάθε προσδοκία και η Ρένα καθιερώθηκε αμέσως και σαν νουμερίστα.

"Και να σας πω, λέει ο Σταυρίδης, η Ρένα με ξεπέρναγε στα κωμικά και καταχειροκροτιόταν". Την άλλη χρονιά πρωταγωνίστησε στη μουσική κωμωδία του Θεοφανίδης "Ραντεβού στο καμπαρέ" [Σημείωση του Rena Fan: την ίδια χρονιά, την άλλη σεζόν, δηλαδή 1954-55...].

Η καθιέρωση ήταν ολοκληρωτική.

Το 1957 κάνει την πρώτη της κινηματογραφική εμφάνιση με την ταινία "Πρωτευουσιάνικες περιπέτειες". Παρτενέρ της ο Στέφανος Στρατηγός. Εκεί τραγούδησε--στίχοι Ηλία Λυμπερόπουλου, μουσική Μεν. Θεοφανίδη--με συγκίνηση το 1τραγούδι:

Αντίο, νησί μου, αντίο,
θα φύγω σε λίγο,
θα πάω μακριά σου
και κλαίω.

Η Ρένα έβαζε σ' αυτό όλη την αγάπη της για την Κέρκυρα.

Το 1961 παίζει στην ταινία του Αλέκου Σακελλάριου "Όταν λείπει η γάτα". [Σημείωση του Rena Fan, το 1962, σεζόν 1961-62]. Μια μέρα τρεις άνθρωποι του κινηματογράφου, ο Φίνος, ο Δαλιανίδης και ο Πλέσσας αποφασίζουν κάνουν σωστό μουσικό κινηματογράφο στη χώρα μας και γυρίζουν τα πρώτα μιούζικαλ με πρωταγωνιστές [sic] τη Βλαχοπούλου, τη Λάσκαρη, την Καραγιάννη και την Προκοπίου. Τίτλοι τους: "Μερικοί το προτιμούν κρύο" (1963), "Κάτι να καίει" (1964), "Κορίτσια για φίλημα" (1965), "Ραντεβού στον αέρα" (1966). 

Η επιτυχία είναι πολύ μεγάλη. Η Ρένα πρωταγωνιστεί ακόμη στην ταινία "Ένα κορίτσι για δύο" των Τσιφόρου-Βασιλειάδη και στις κωμωδίες του Ψαθά "Χαρτοπαίχτρα" και "Φωνάζει ο κλέφτης".

Κινηματογραφικά συνέχισε με τον Κώστα Καραγιάννη με ταινίες που άφησαν εποχή και που πρόσφεραν το πιο πλούσιο γέλιο και που το κοινό της το ανταπέδωσε με την άμετρη αγάπη του. (Ευτυχώς δεν πήρε κανένα Βραβείο στα Κινηματογραφικά Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Η Ρένα ήταν τόσο μεγάλη ηθοποιός πάντα και προπάντων τόσο... υγιής). 

Πολλές, πάρα πολλές οι επιθεωρήσεις που πρωταγωνίστησε.

Στο Δελφινάριο

Η θρυλική "Έρχονται, δεν έρχονται", η "Αθήνα Χαρτοπαίχτρα", η "Καντσονίσιμα, Σατιρίσιμα, Ψιθυρίσιμα" των Σακελλάριου-Πλέσσα. Ένας μακρύς όμορφος δρόμος ως τη σημερινή στο "Δελφινάριο", την "Μας πρήξανε τα... ούμπαλα".

Όπως άπειρα είναι και τα τραγούδια που ερμήνευσε.

"Είναι τόσο πολλά που ράγες του τρένου να ήταν η φωνή μου, θα είχαν... σκουριάσει", λέει η ίδια χαριτολογώντας.

Σ' ένα τραγούδι του Γιώργου Θεοδοσιάδη η Ρένα τραγουδούσε:

Τι θα μείνει...
Ένα άλμπουμ
κριτικές απ' τις πρεμιέρες
που το κλείνει
βιαστικά ο χρόνος 
όπως και τις μέρες...
Τι θα μείνει...
Κάποιοι δίσκοι στο πικάπ
κι αυτοί φθαρμένοι...
Τι να γίνει...
Για το σήμερα
είσαι πια ξεπερασμένη...

Μόνο που το τραγούδι αυτό μπορεί να ήταν μια μεγάλη επιτυχία για τη Ρένα, μια μεγάλη αλήθεια για τις περισσότερες καλλιτέχνιδες, όμως είναι ένα μεγάλο ψέμα για τη Ρένα Βλαχοπούλου του πάντα...

Τη "Βασίλισσα" της Μουσικής Σκηνής, ακόμη και τώρα που δεν υπάρχουν πια Βασίλισσες...

Έθνος της Κυριακής, 25-9-1983 

Σκέφτομαι πάντως τι έχει να μείνει (και πού...) από το αρχείο του Αρτέμη, αλλά και του αδελφού του, του Νέστορα Μάτσα... 

Όπως είπα παραπάνω, δεν ξέρω αν ήταν συμπτωματική η αναφορά των δυο συνεργατών του Έθνους στη Ρένα Βλαχοπούλου, στο ίδιο φύλλο της εφημερίδας. Ανακάλυψα όμως μια άλλη σύμπτωση: ο Αρτέμης Μάτσας πέθανε στις 7 Σεπτεμβρίου του 2003, ενώ ο Σταμάτης Φιλιππούλης γεννήθηκε στις 7 Σεπτεμβρίου 1930--την ίδια χρονιά που γεννήθηκε και ο Μάτσας... 

Η παρούσα ανάρτηση, όπως και όλα τα κείμενα που δημοσιεύονται στο ιστολόγιο αυτό, είναι αποτέλεσμα προσωπικής έρευνας. Είναι υποχρεωτική η ρητή αναφορά στο ιστολόγιο, όταν χρησιμοποιείται υλικό από τις αναρτήσεις του.

Σαν σήμερα το 1970: Τα εβδομηκοστά έκτα γενέθλια της Επιθεώρησης

Στις 30 Αυγούστου 1970 η Επιθεώρηση έκλεισε τα 76 χρόνια της, αφού το πρώτο έργο του είδος αυτού, το Λίγο απ' όλα του Μίκιου Λάμπρου, ανέβηκε στις 30 Αυγούστου 1894 στο θέατρο του Παραδείσου. Επικεφαλής του θιάσου ο Δημήτριος και η Ελένη Κοτοπούλη και κοντά τους το επτάχρονο κοριτσάκι τους, η μετέπειτα κορυφαία πρωταγωνίστρια Μαρίκα Κοτοπούλη, που τραγουδούσε, μαζί με άλλα παιδάκια, "Η κυρά μας η δασκάλα, που 'ναι άγρια και κακιά, είπε στα παιδάκια τ' άλλα πως δεν είμαι παστρικιά..." Πρωτοφανής η επιτυχία του Λίγο απ' όλα, χρειάστηκε όμως να περάσει τουλάχιστον μια δεκαετία για να καταφέρει το νέο είδος να στεριώσει στις σκηνές των αθηναϊκών θεάτρων...

Για να τιμήσει τα 76α γενέθλια της επιθεώρησης, ο ηθοποιός και συνεργάτης του περιοδικού Οικογενειακός Θησαυρός Αρτέμης Μάτσας ζήτησε από τρεις πρωταγωνίστριες της επιθεώρησης, έναν συγγραφέα και έναν συνθέτη της να μιλήσουν γι' αυτό το θεατρικό είδος και να εκφέρουν τη γνώμη τους για την εξέλιξή του. Παρουσιάζω τις απόψεις τους με τη σειρά που δημοσιεύτηκαν στο ρεπορτάζ του Μάτσα.

ΣΟΦΙΑ ΒΕΜΠΟ

--Λοιπόν, κυρία Βέμπο, πέστε μας, τι είναι για σας η επιθεώρησι;

--Αγαπητέ μου κύριε Μάτσα, για μένα η επιθεώρησι είναι η μάνα μου, η αδελφή μου, η φιλενάδα μου, η ίδια μου η ζωή, γιατί σ' αυτήν χρωστάω την ζωή μου, σ' αυτήν χρωστάω την Βέμπο. Να, έτσι σαν όνειρο:

Την βραδιά θυμάμαι εκείνη

που με καρδιοχτύπια χίλια

του θεάτρου το σανίδι

πρωτοπάτησα χλωμή

και με στεγνωμένα χείλια

είπα το τραγούδι ετούτο

ενώ μ' έπνιγαν λυγμοί:

"Τσιγγάνα μαυρομάτα

αντάμωσα στη στράτα..."

--Και έτσι, κυρία Βέμπο, αρχίσατε την θριαμβευτική σας καριέρα... Πέστε μας τις εντυπώσεις που προκάλεσε αυτή σας η εμφάνισι...

--Θα σας τις πω με στίχους που έγραψε ο Μίμης Τραϊφόρος, όταν γιόρτασα τα τριάντα μου χρόνια στη σκηνή.

Αυτές ήταν οι πρώτες μου οι νότες που ακουστήκαν

κι όσοι τις άκουσαν στα δυο αμέσως χωριστήκαν.

Άλλοι ενθουσιάστηκαν, φώναξαν "μπράβο"

και οι πιο πολλοί συμφώνησαν πως κάνω για τεκέ.

Εγ' όμως δεν φοβήθηκα, ετράβηξα μπροστά

κι είπα τραγούδια ένα σωρό που έγιναν γνωστά.

--Είναι πραγματικά πολύ παραστατικοί αυτοί οι στίχοι.

--Με γυρίσατε τόσα χρόνια πίσω, κ. Μάτσα. Στην επιθεώρησι, που κλείνει τις μέρες αυτές τα 76 της χρόνια, οφείλω την ευγνωμοσύνη μου και το πιο μεγάλο μου ευχαριστώ.

--Κι εκείνη σας ευχαριστεί και σας περιμένει πάλι τον χειμώνα, ανυπόμονα, μαζί με το κοινό, για να της χαρίσετε νέες στιγμές θριάμβου.

[Σημείωση του Rena Fan: η αίσθησή μου είναι ότι αντί για τη Βέμπο μίλησε ο Τραϊφόρος...]

 

ΑΝΝΑ ΚΑΛΟΥΤΑ

--Ποια είναι η γνώμη σας για την επιθεώρησι; ρωτήσαμε την "βασίλισσα" του μουσικού μας θεάτρου τηλεφωνικώς από την Θεσσαλονίκη όπου βρίσκεται.

--Μα είναι το πιο αγαπημένο θεατρικό είδος του κοινού, μας απάντησε με τη βελούδινη φωνή της από το ακουστικό.

--Ποιες νομίζετε πως ήσαν οι χρονιές που βρισκόταν στην μεγαλύτερη ακμή της;

--Το 1936 με τις ωραιότατες επιθεωρήσεις του Γιαννουκάκη, του Ευαγγελίδη και άλλων εκλεκτών συγγραφέων αρχίζει η εξέλιξί της για να βρεθή σε μεγάλη ακμή από το 1940 μέχρι το 1964. Οι χρονιές 1950-1958, με τις περίφημες επιθεωρήσεις του θεάτρου "Βέμπο", των θεατρικών επιχειρήσεων Μπουρνέλλη, των επιχειρήσεων Κρίτα και του θιάσου μας, γράφονται στο ενεργητικό της επιθεωρήσεως. Θριαμβευτική επιτυχία είχε σημειώσει, ανάμεσα στις άλλες, η επιθεώρησι "Ντόλτσε Βίτα" των Γιαννακόπουλου-Νικολαΐδη-Μουζάκη.

--Και έπειτα;

--Πτώσι... Δυστυχώς αυτή είναι η αλήθεια. Ενώ το θέατρο πρόζας και ο κινηματογράφος πλουτίστηκαν με αξιόλογα στελέχη, το ελαφρό θέατρο ελάχιστα ανανεώθηκε. Επείγουσα ανάγκη να βρεθή, να υπάρξη μια πλήρης Σχολή Μουσικού Θεάτρου. Προσωπικά επιθυμώ να συμβάλω στην δημιουργία της και να αφιερωθώ στον μεγάλο της σκοπό, όπως αφιερώθηκα σ' όλη μου την ζωή στην ιδέα του θεάτρου. [Σημείωση του Rena Fan: έχω την εντύπωση ότι η Άννα Καλουτά ήδη δίδασκε τότε στη Σχολή Μουσικού Θεάτρου του Μενέλαου Θεοφανίδη, αλλά μπορεί να κάνω και λάθος...] Η επιθεώρησι στάθηκε πιστή πάντα πλάι στο κοινό. Η επιθεώρησι αντιπροσωπεύει τον λαό μας. με τους καημούς, τις χαρές και τις λύπες του. Τον εμψυχώνει, του δίνει κουράγιο στις δύσκολες στιγμές και τον κάνει ν' αντιμετωπίζη τα πάντα με το γέλιο. Την αγαπώ όσο τίποτα στον κόσμο. Εύχομαι η θεατρική της πορεία να είναι πάντα στρωμένη με φύλλα δάφνης.

ΡΕΝΑ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ

Η κορυφαία του μουσικού μας θεάτρου Ρένα Βλαχοπούλου είναι ντυμένη Πυθία, για να βγη σε λίγο στη σκηνή του θεάτρου του Εθνικού Κήπου και να χαρίση με την απαράμιλλη τέχνη της το γέλιο στους άπειρους θεατές, που γεμίζουν πλατεία και... διαδρόμους για να δουν την επιθεώρησι της χρονιάς "Έρχονται δεν έρχονται" [Σημείωση του Rena Fan: στην οποία ήταν κομπέρ ο ίδιος ο Αρτέμης Μάτσας, διαβάστε περισσότερα εδώ].

--Αφού είστε μία... Πυθία, κυρία Βλαχοπούλου, θα θέλαμε να μας πήτε για το μέλλον της επιθεωρήσεως.

--Με συγχωρείς, φίλε μου, αλλά Πυθία είμαι μόνο στη σκηνή, μας απάντησε γελώντας. Ωστόσο η μακρόχρονη θητεία μου στην επιθεώρησι μου επιτρέπει να σας διαβεβαιώσω ότι θα έχη πάντα ένα λαμπρό μέλλον, με την προϋπόθεσι ότι όλοι θα την δουν, αν και είναι ελαφρό είδος, πολύ σοβαρά. Πρέπει οι νέοι ηθοποιοί της να δουλέψουνε, να καλλιεργήσουν το ταλέντο τους και, προ παντός, να μη βιάζωνται να γίνουν βεντέττες. Πριν προβάλουν τους όρους τους για τα νούμερα που θέλουν να παίξουν και για την θέσι που επιθυμούν να γραφτή τ' όνομά τους, ας ελέγξουν καλά τις δυνατότητές τους... Η επιθεώρησι είναι Ρωμιά, βέρα Ρωμιά, και αφού η Ρωμιά είναι πολύ όμορφη, πώς να μην είναι κι εκείνη;

ΚΩΣΤΑΣ ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ

--Η επιθεώρησι βρίσκεται στον πιο λαμπρό της δρόμο, μάς είπε ο, εκ των συγγραφέων της μεγαλύτερης εφετεινής επιτυχίας "Έρχονται, δεν έρχονται", Κώστας Νικολαΐδης. Πλουτίστηκε με νέα πρόσωπα που προέρχονται από την πρόζα και αυτό είναι ήδη στο ενεργητικό της. Η ζωή προχωράει... Τίποτα δεν μπορεί να σταματήση την ροή του ποταμού. Βεβαίως υπήρξαν μεγάλες, πολύ μεγάλες, μορφές που οι επιτυχίες τους έμειναν αξέχαστες. Ωστόσο πρέπει με αισιοδοξία ν' ατενίζουμε το μέλλον. Ο Παράβας, ο Κωνσταντίνου, ο Πάντζας, ο Μουστάκας, η Στυλιανοπούλου, η Προκοπίου, ο Κάππης είναι ήδη εξαιρετικές μονάδες. Συνέχεια της Αριστοφάνειας κωμωδίας, μιλάει στην ψυχή του λαού μας, που πάντα την θεωρεί σαν κάτι δικό του.

--Τι νομίζετε ότι θα βοηθούσε, ώστε να πάη ακόμα πιο μπροστά;

--Ο σχηματισμός θιάσων με την ένωσι πρωταγωνιστών που θα παραμέριζαν τον καταστρεπτικό βεντετισμό, γιατί ο ηθοποιός την αξία του τη δείχνει στη σκηνή και όχι στο διαφημιστικό πανώ, και η ανάθεσι του ανεβάσματός τους--εγώ προσωπικά θα ήθελα να γίνη κάτι τέτοιο σε μια δική μου--σ' έναν Κουν, αν θα ήθελε ο ίδιος ο Κουν, που τόσο μου άρεσε η σκηνοθεσία του στην "Λυσιστράτη".

ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΘΕΟΦΑΝΙΔΗΣ

Το 1940, πριν τριάντα χρόνια δηλαδή, την μουσική της επιθεωρήσεως "Όλοι στην ουρά" των Ασημακοπούλου, Σπυροπούλου, Παπαδούκα έγραψε ένας νέος συνθέτης, ο Μενέλαος Θεοφανίδης. Η επιθεώρηση αυτή που ανέβηκε στο "Μακέδο" σημείωσε μεγάλη επιτυχία και οι κριτικές επισήμαναν το ταλέντο του νέου συνθέτη που χάρισε στην μετέπειτα καριέρα του ατέλειωτη σειρά από μεγάλες επιτυχίες. [Σημείωση του Rena Fan: το Όλοι στην ουρά ανέβηκε στο Μακέδο το καλοκαίρι του 1942... Ο Θεοφανίδης, ωστόσο, είχε ήδη ξεχωρίσει λίγο πριν τον πόλεμο ως συνθέτης της οπερέτας].

Με το κύρος της προσωπικότητός του ο εξαίρετος συνθέτης μάς λέει:

--Ό,τι αρέσει περισσότερο στην επιθεώρησι είναι η σάτιρα των ηθών, η σάτιρα της πολιτικής ζωής, των γνωστών καταστάσεων γενικά που ζη ο κάθε άνθρωπος. Μιλάει στην καρδιά, μαστιγώνει ανώδυνα, χαρίζει κέφι, δίνει θάρρος, εμψυχώνει... Νομίζω όμως ότι τελευταία παρατηρείται--με λίγες μόνον εξαιρέσεις--κάποια πτώσι από πλευρά εμψύχου υλικού. Εύχομαι οι νέοι--και τους το συμβουλεύω με όλη μου την καρδιά--να πειθαρχούν πάντα στους νόμους και τις απαιτήσεις του μουσικού θεάτρου για να μπορέσουν να κάνουν μια επιτυχημένη καριέρα. Η επιθεώρησι περιμένει πολλά από τους νέους. Ας την αγαπήσουν κι ας συνεχίσουν τον λαμπρό της δρόμο. 

Ο αγαπημένος... ραδιοφωνικός θίασος του Αρτέμη Μάτσα. Παλιές δόξες του 
ελαφρού μουσικού θεάτρου (μόνο η Μπέμπα Δόξα και η Κούλα Γκιουζέπε λείπουν!]
που συγκεντρώθηκαν πιθανότατα για κάποια από τις δεκάδες
ραδιοφωνικές εκπομπές που αφιέρωσε ο Μάτσας στο, προπολεμικό και πολεμικό κυρίως,
μουσικό θέατρο. Μπορεί σε αρκετά σημεία τους να ακούγονται γραφικές
με τα δεδομένα της σημερινής εποχής, διασώζουν, ωστόσο, πολύτιμα ντοκουμέντα:
τις αφηγήσεις και τις ερμηνείες παλιών ηθοποιών,
έστω και στη δύση της καριέρας τους ή και της ζωής τους...

Και ο Αρτέμης Μάτσας κλείνει το ρεπορτάζ με κάποιες σκέψεις του για το επιθεωρησιακό είδος.

Οι παλιοί λένε: δεν υπάρχουν αξιόλογες μονάδες να τους παραδώσουμε τη σκυτάλη. Οι νέοι βιάζονται να γίνουν φίρμες. Χρειάζεται δουλειά, πολύ [sic] δουλειά για την επιτυχία.

Οι νέοι λένε: οι παλιοί--όχι όλοι βέβαια--δεν μας βοηθάνε. Μας κόβουνε τ' αστεία από τα νούμερα και διαλέγουν πάντα τα καλύτερα και τα πιο αβανταδόρικα. Ωρισμένοι συγγραφείς μάς βλέπουν σαν πλαισίωμα. Αν δεν μας δοθή η ευκαιρία, πώς θα φανούμε κι εμείς;

Και οι συγγραφείς; Σε αντίθεσι με την πρόζα και τον κινηματογράφο, όπου οι... μισοί Έλληνες γράφουν θεατρικά έργα ή σενάρια, στο μουσικό θέατρο φτάνουν μόλις τους δέκα. Οι περισσότεροι δώσανε μεγάλες επιτυχίες. Θεμελίωσαν το μουσικό θέατρο, τα νούμερά τους ανάδειξαν καλλιτέχνες. Όσοι--ελάχιστοι--προσπαθούν να δημιουργήσουν καριέρα κυττάζουν πώς να φανούν αρεστοί στους φτασμένους... Ίσως να θεωρούν και τον εαυτό τους... Σαίξπηρ και γυρίζουν περιφρονητικά τις πλάτες τους στους νέους που θέλουν να τους εκφράσουν τα όνειρά τους και την φιλοδοξία τους να παίξουν ένα καλύτερο νούμερο.

Προσωπικό συμπέρασμα: πίσω από την χαρούμενη αυλαία με τα πολύχρωμα φώτα και την ξέφρενη μουσική κρύβεται της περισσότερες φορές ένας σκληρός αγώνας υπάρξεως. Κορυφαίες μορφές της μίλησαν για πτώσι της στάθμης της επιθεωρήσεως. Τι θα μπορούσε να την βοηθήση; Μα πρώτα απ' όλα η σκληρή πειθαρχία, η έλλειψη βεντετισμού, η συνολική εργασία με δίκαιο καταμερισμό ρόλων. Να λείψουν εκτός από το λαμπερό θιασαρχικό σχήμα οι αφέντες και οι πληβείοι, γεγονός που φαίνεται απόλυτα στη δουλική "αποθέωσι" του φινάλε και στην αναγραφή των ονομάτων στα πανώ. Παλαιοί και νέοι πρέπει να δώσουνε τα χέρια. Δεν τους χωρίζει τίποτα. Οι νέοι να σέβωνται τους παλαιούς, οι παλαιοί να προετοιμάζουν αυτούς που θα τους παραδώσουν την σκυτάλη. Τέλος, οι συγγραφείς να βλέπουν όλους σαν συνεργάτες τους.

30 Αυγούστου 1894--30 Αυγούστου 1976. Τα χρόνια της θριαμβευτικής πορείας της επθεωρήσεως. Πάντα κοντά στο κοινό. Πάντα προσφέροντας το τόσο πολύτιμο για τον άνθρωπο γέλιο. Ας την βοηθήσουν οι παράγοντές της με την αρμονική τους συνεργασία να τα χιλιάση... ΠΡΕΠΕΙ.

Τρία χρόνια μετά, στο Άλσος Παγκρατίου, μια ομάδα νέων ηθοποιών επιχείρησε να κάνει αυτό που δεν κατάφεραν (ή δεν ήθελαν;) οι "παλαιοί": να ανανεώσουν το επιθεωρησιακό είδος. Το Ελεύθερο Θέατρο, με την προοδευτική του ματιά και την ουσιαστική κατάργηση του βεντετισμού, άνοιξε έναν νέο δρόμο που, για κάποια χρόνια τουλάχιστον, οδήγησε σε μεγάλες επιτυχίες... Το τι έγινε μετά και το τι μπορεί να γίνει σήμερα είναι μια άλλη μεγάλη ιστορία.  Σήμερα ας μείνω στους... εορτασμούς, με ένα τραγούδι της Λίνας Νικολακοπούλου και του Διονύση Τσακνή, που ακούστηκε για πρώτη φορά στην επιθεώρηση του Θεσσαλικού Θεάτρου Μας πήρε το ποτάμι (σεζόν 1990-91) και επαναλήφθηκε στην επιθεώρηση Οι αγαπητικοί της βοσκοπούλας, πάλι του Θεσσαλικού Θεάτρου, το καλοκαίρι του 2010...

Αν και από τους ωραιότατους στίχους της Νικολακοπούλου λείπουν ονόματα που δεν θα 'πρεπε (ενώ υπάρχουν ονόματα που δεν είχαν μεγάλη πορεία στο είδος), υπάρχει μια ολόσωστη αναφορά σε:

αυτά τα φίνα θηλυκά

που πλέον μείναν θρυλικά

και από τα γέλια τους παθαίναμε συμφόρηση.

Η Ρένα μας η Ντορ για τσαχπινιά δική της

τον κόσμο πια τον ξέκανε

στα νούμερα που έκανε

τραβώντας όλο νάζι το βρακί της.

Κι η Βλαχοπούλου, η γυναίκα η τεράστια

με το τραγούδι της ξυπνούσε τα προάστια...

Η επιθεώρηση όντως είναι πολύτιμη όταν "δεν έχει Θεό η αθεόφοβη" και "ανεβάζει επί σκηνής τους οδοιπόρους κι ασθενείς που της φωνάζουν της ζωής: αναθεώρηση!"...   

Η παρούσα ανάρτηση, όπως και όλα τα κείμενα που δημοσιεύονται στο ιστολόγιο αυτό, είναι αποτέλεσμα προσωπικής έρευνας. Είναι υποχρεωτική η ρητή αναφορά στο ιστολόγιο, όταν χρησιμοποιείται υλικό από τις αναρτήσεις του.

Σαν σήμερα το 1993: Μια Κερκυραία στη Σάμο...

Στις 14 Αυγούστου 1993 κάποιες αθηναϊκές εφημερίδες δημοσίευσαν φωτογραφίες από τις διακοπές της Ρένας Βλαχοπούλου στη Σάμο. Η Σάμος ήταν η ιδιαίτερη πατρίδα δυο στενών συνεργατών της Ρένας, του συνθέτη Μενέλαου Θεοφανίδη και του ηθοποιού Νίκου Σταυρίδη, και η εφημερίδα Ελεύθερος Τύπος συνέδεσε τον δεύτερο με τις διακοπές της εκεί:

Σαμιώτισσα η Ρένα

"Να πας Ρένα, να δεις το χωριό μου. Να πας να φας 'μπούκνες' και να ρίξεις τις βουτιές σου στα πεντακάθαρα σαμιώτικα νερά", της είχε πει κάποτε ο Νίκος Σταυρίδης.

Το εκμυστηρεύτηκε, στη Σάμο, η Ρένα Βλαχοπούλου, που αν και Κερκυραία ξετρελάθηκε με τις ομορφιές του νησιού. Ειδοποίησε μάλιστα και τον σύζυγό της, τον Γιώργο Λαφαζάνη, να πάει κι εκείνος να τη συναντήσει, "για να δουν μαζί ό,τι δεν μπόρεσε να δει μόνη της".

Ελεύθερος Τύπος, 14-8-1993 

Ο Λεωνίδας Νικολαΐδης και η Ρένα Βλαχοπούλου στο Κοκκάρι της Σάμου.
Μαζί τους ο Ηλίας Στέκας, ο επιχειρηματίας Νίκος Γρέβιας και ο Κώστας Παναγιωτίδης.
Πηγή: Ελεύθερος Τύπος, 14-8-1993

Την ίδια βραδιά, στο ίδιο "γνωστό στέκι" στο Κοκκάρι της Σάμου, σε άλλο τραπέζι βέβαια, βρίσκονταν ο Σταμάτης Φασουλής και η Δήμητρα Παπαδοπούλου. Και οι δύο, όπως έχουν δηλώσει κατά καιρούς σε συνεντεύξεις τους, θαύμαζαν πολύ τη Ρένα, αλλά δυστυχώς δεν υπάρχει κάποια φωτογραφία και των τριών από εκείνο το βράδυ.

Τρεις εβδομάδες αργότερα η εφημερίδα Λοιπόν, στη στήλη "Παραλοιπό(ν)μενα", δημοσίευσε μια ακόμα φωτογραφία με την παρέα της Ρένας από εκείνο το βράδυ στο Κοκκάρι, με την υποσημείωση πως η Ρένα "πολύ στενοχωρήθηκε για τις φωτιές που σκόρπισαν την καταστροφή... Κάποιοι την είδαν να κλαίει...". Δεν αμφιβάλλω πως η Ρένα πράγματι θα στενοχωρήθηκε για τις πυρκαγιές που κατέστρεψαν μεγάλες εκτάσεις στη Σάμο στις 31 Ιουλίου 1993. Ωστόσο, σύμφωνα με το Facebookικό προφίλ του ηθοποιού Λεωνίδα Νικολαΐδη, συνεργάτη και φίλου της Ρένας, που τη συνόδευε στο Κοκκάρι, εκείνο το βράδυ η Δήμητρα Παπαδοπούλου γιόρταζε τα γενέθλιά της. Τα γενέθλια της ηθοποιού είναι στις 19 Ιουλίου, οπότε η Ρένα είχε μάλλον φύγει από το νησί όταν ξέσπασε η φωτιά...

Η Ρένα Βλαχοπούλου, ο Λεωνίδας Νικολαΐδης, ο Νίκος Γρέβιας,
ο Θεόδωρος Κατσικάρης και η σύζυγός του Άντζυ.
Πηγή: Λοιπόν, 9-9-1993

Ο Νικολαΐδης γράφει επίσης στο προφίλ του ότι η Ρένα έμεινε δέκα μέρες στη Σάμο και ότι πολύ συχνά πήγαινε για ψάρεμα με έναν γέρο βαρκάρη του νησιού... 

Άλλη μια φωτογραφία από εκείνες τις διακοπές της Ρένας στη Σάμο.
Μαζί της ο ηθοποιός και φίλος της Λεωνίδας Νικολαΐδης
και, αν δεν κάνω λάθος, η φίλη της Ρένας Μαργαρίτα Παπαγεωργίου.
Φωτογραφία από το προφίλ του Λεωνίδα Νικολαΐδη στο Facebook

Η παρούσα ανάρτηση, όπως και όλα τα κείμενα που δημοσιεύονται στο ιστολόγιο αυτό, είναι αποτέλεσμα προσωπικής έρευνας. Είναι υποχρεωτική η ρητή αναφορά στο ιστολόγιο, όταν χρησιμοποιείται υλικό από τις αναρτήσεις του.

Σαν σήμερα το 1954: Σουσουράδα

Στις 7 Αυγούστου 1954 η Ρένα Βλαχοπούλου εμφανιζόταν στην επιθεώρηση του θεάτρου Βέμπο Σουσουράδα που είχαν γράψει ο Μίμης Τραϊφόρος και ο Γιώργος Γιαννακόπουλος με μουσική του Μενέλαου Θεοφανίδη. Επικεφαλής του θιάσου ήταν η Σοφία Βέμπο και ο Νίκος Σταυρίδης. Στο πλάι τους η Ρένα Βλαχοπούλου, ο Κώστας Δούκας, η Σοφία Βερώνη, η Αλίκη Βέμπο και το χορευτικό ζευγάρι Φλερύ-Άλμα. Ανάμεσα στα νέα φιντάνια του θιάσου η Μπέτυ Μοσχονά (που είχε βέβαια θητεία στα μπουλούκια) και ο Γιάννης Φέρμης. Η πρεμιέρα του έργου δόθηκε στις 9 Ιουνίου 1954.

Μίμης Τραϊφόρος, Μενέλαος Θεοφανίδης,
Σοφία Βέμπο, Νίκος Σταυρίδης, Ρένα Βλαχοπούλου
στις πρόβες της Σουσουράδας το καλοκαίρι του 1954.
Από το αρχείο του Πάνου Μαυραγάνη

Η Σουσουράδα είναι μια σημαδιακή παράσταση στην καριέρα της Ρένας, καθώς σε αυτή εμφανίστηκε πρώτη φορά με διπλή ιδιότητα: ως τραγουδίστρια και ως νουμερίστα. Όπως έχουμε δει στο παρελθόν, οι κριτικοί τα δύο προηγούμενα καλοκαίρια είχαν επισημάνει ότι η Ρένα ήταν μια τραγουδίστρια που διέθετε και υποκριτικά προσόντα--ερμήνευε τα τραγούδια της πάντα με ιδιαίτερη εκφραστικότητα. Οπότε ο Μίμης Τραϊφόρος αποφάσισε να την πιέσει να βγει στη σκηνή και ως ηθοποιός--σε ασφαλές φυσικά περιβάλλον, αφού θα ήταν παρτενέρ του έμπειρου Νίκου Σταυρίδη. Με βάση το αρχοντορεμπέτικο τραγούδι "Κάνε μου τέτοια" (γνωστό και ως "Άλα, πασά μου") οι συγγραφείς έγραψαν ένα σκετσονούμερο (σκετς, δηλαδή ελεύθερη και όχι έμμετρη πρόζα, που κατέληγε σε τραγούδι) στο οποίο ο Σταυρίδης συναντούσε μια "αθώα" κοπέλα σε ένα καφενεδάκι και της έκανε κόρτε. Εκείνη δεν αργεί να "πέσει" και, μάλλον (κρίνοντας από τους στίχους που τραγουδούσε η Ρένα στον Σταυρίδη), αποκαλύπτεται πως είναι και έτοιμη για πιο... πονηρά πράγματα...

Η Ρένα Βλαχοπούλου και ο Νίκος Σταυρίδης στο νούμερο
"Κάνε μου τέτοια" της επιθεώρησης Σουσουράδα
Από το βιβλίο του Μάκη Δελαπόρτα Βίβα Ρένα (εκδ. Άγκυρα, 2002)

Τη Ρένα και τον Σταυρίδη πλαισίωναν στο νούμερο ο Γιάννης Δούκας, ο Γιάννης Φέρμης και ο Ν. Τζανάτος. Παρόλο που, όπως έχουμε δει, είχε από τον Απρίλιο ανακοινωθεί πως η Ρένα θα εμφανιζόταν και σε νούμερα στη Σουσουράδα, φαίνεται πως δεν ήταν απολύτως έτοιμη ψυχολογικά για το μεγάλο βήμα. Σύμφωνα με τις αφηγήσεις των συνεργατών και συναδέλφων της (Τραϊφόρος, Θεοφανίδης, Φ. Ντάβου) η Ρένα έκλαιγε στα παρασκήνια από το άγχος και παρακαλούσε να κοπεί το νούμερο. Ο Τραϊφόρος την έσπρωξε με το ζόρι στη σκηνή και, έτσι όπως βγήκε σαστισμένη, το κοινό χειροκρότησε αυθόρμητα. Εκείνη από το τρακ της κάποια στιγμή έπεσε από την καρέκλα, ενώ της έπεφτε κάθε τόσο και το καπέλο, και το κοινό ενθουσιάστηκε. Εκείνο το βράδυ λοιπόν της 9ης Ιουνίου 1954 γεννήθηκε μια νέα πρωταγωνίστρια στο ελαφρό μουσικό θέατρο, στο οποίο θα κυριαρχούσε τα επόμενα σαράντα χρόνια. Ήταν τόσο μεγάλο το σουξέ της Ρένας και του Σταυρίδη που έκαναν τρία μπιζ. Ωστόσο, ο Σταυρίδης, μπαίνοντας στα παρασκήνια, είπε στον Τραϊφόρο: "Με διέλυσε η κωλοκερκυραία!..."

Από το αρχείο του Μάκη Σουρμπή

Εκτός από το "Κάνε μου τέτοια" η Ρένα ερμήνευε στην παράσταση δυο καινούρια τραγούδια του Μενέλαου Θεοφανίδη: το "Αθήνα ξελογιάστρα" και το "Σατράπη μου" (περίπου στο μέσον της πρώτης πράξης, αφού η καθιερωμένη τραγουδιστική εμφάνιση προ του φινάλε ανήκε αναμφισβήτητα στη θιασαρχίνα Σοφία Βέμπο. 

Οι περισσότερες κριτικές επισήμαναν τη νέα ιδιότητα της Ρένας. Αξίζει όμως τον κόπο να διαβάσουμε ολόκληρες τις κριτικές... Ξεκινάμε από τον Αχιλλέα Μαμάκη.

Είνε αναντίρρητον ότι οι συγγραφείς και αυτής της επιθεωρήσεως δεν πολυκουράστηκαν. Νούμερα πνευματώδη, υπό την πραγματικήν έννοια του όρου, δεν υπάρχουν και γι' αυτό και στην "Σουσουράδα" παίζουν σημαντικό ρόλο τα χορευτικά της επιθεωρήσεως και το θεαματικό της στοιχείο, που αν και σχετικού μόνον πλούτου έχει ωρισμένες στιγμές έντονη την σφραγίδα των καλαίσθητων δημιουργιών του Μάριου Αγγελόπουλου. Το κείμενο όμως, εάν δεν λέη μεγάλα πράγματα, διαθέτει κάτι που εκτιμά ο θεατής. Έχει πολιτική σάτιρα που πάντοτε απετέλεσε γνώρισμα της αθηναϊκής επιθεωρήσεως και είνε ακόμη και σαν τεχνική επάνω εις τα καθιερωμένα καλούπια του είδους. Έτσι, με την βοήθεια της μουσικής του Θεοφανίδη ωρισμένες σκηνές παρουσιάζουν πολύ μπρίο. Εάν προσθέση τις και τον αδρό υπογραμμισμόν αυτού του στοιχείου από τον δημοφιλή άσσο Νίκο Σταυρίδη και τον συμπαθή κωμικό Κώστα Δούκα πλαισιωμένους από μερικά γνωστά στελέχη της μουσικής σκηνής--όπως ο Αριστείδης Χρυσοχόος, ο Γιάννης Δούκας, ο Νίκος Φιλιππόπουλος και ο νέος καλλιτέχνης κ. Γιάννης Φέρμης που είχε δυο-τρεις αξιοσημείωτες εμφανίσεις--καθώς και τις κυρίες Αλίκη Βέμπο, Φίτσα Ντάβου και Νανά Γκάτση, φθάνουμε στην διαπίστωσι μιας ζωηράδας που εξασφαλίζει δυο ευχάριστες ώρες. Θα ήταν μάλιστα πιο ευχάριστες εάν δεν είχε το χωρίς ιδιαίτερες αξιώσεις κείμενο και ένα άλλο μειονέκτημα: Είνε υπερτροφικό. Είνε πολύ διωγκωμένο και υπάρχουν ένα σωρό περιττά λόγια που αν έλειπαν θα εκέρδιζε το σύνολον. Έπεσε--έμαθα--ψαλίδι και κόπηκαν ένα σκετς κι ένα ντουέττο. Υπάρχουν όμως και άλλα πράγματα που θα έπρεπε να κοπούν, όπως εκείνο το θλιβερό σκετς του Δούκα για τις Μις όπου κατεποντίσθη άδικα η καλλιτέχνις της πρόζας Ιουλιέττα Σωτηράκη. Περιορισμό θέλουν και τα συνεχώς επαναλαμβανόμενα στερεότυπα σατιρικά βέλη εναντίον του κ. Μαρκεζίνη.

Ανέφερα ήδη ότι τα χορευτικά του Γιάννη Φλερύ αποτελούν αναμφισβήτητο μέρος ενεργητικού της παραστάσεως. Θα πρέπει να προσθέσω ότι ξεχωρίζει το μάμπο που χορεύει με δαιμονισμένο μπρίο μαζί με την Λίντα Άλμα και το γκροτέσκο χορευτικό "Ένας περίπατος στο Φάληρο του 1914". Η "Πικρή ξενητειά" του δεν είχε τουλάχιστον στην πρεμιέρα την απήχησι που ανεμένετο, η δε χορογραφική προβολή του "Καραγκιόζη" με συνδυασμό και μαύρου φωτισμού μπορεί να είνε θεαματικώς εντυπωσιακή, αλλά δεν μπορεί να διεκδικήση ξεχωριστές δάφνες, αφού έχει γίνει ήδη άλλη επιτυχημένη χορευτική εκμετάλλευσις του θεάτρου των σκιών. Πρέπει ακόμη να εξαρθή όχι μόνον η χορογραφική επίδοσις του Φλερύ, αλλά και η παράλληλη χορευτική δεινότης τόσον αυτού όσον και της παρτεναίρ του. Μένει η μουσική: Ο Μενέλαος Θεοφανίδης έχει την ικανότητα να θέλγη τον ακροατή του με συνθέσεις, στις οποίες συμβαδίζουν παράλληλα η μοντέρνα τεχνοτροπία και η γλυκειά μελωδία. Αυτή η δημιουργική του ικανότης κάνει πολύ γλυκειά την μουσική του που φυσικά βρήκε ιδεώδεις ερμηνεύτριες την θιασάρχιν και την Ρένα Βλαχοπούλου. Η τελευταία μάλιστα όχι μόνον λανσάρησε από την πρώτη βραδυά το καινούργιο τραγούδι του Θεοφανίδη για την Αθήνα, αλλά επέδειξεν εις ένα ντουέττο με τον Σταυρίδη, το "Κάνε μου τέτοια", υποκριτικά στοιχεία που της εξησφάλισαν έντονη προβολή ανάμεσα εις όλα τα γυναικεία στελέχη του συγκροτήματος. Και αφού ξαναήλθε ο λόγος γι' αυτά, επιβάλλεται να αναφερθή ότι η ύστερα από τόσον καιρό επανεμφάνισις της Σοφίας Βερώνη επιστοποίησε πως ήταν αδικαιολόγητη η εκουσία απουσία της από την μουσικήν σκηνή. Το απέδειξε ιδιαίτερα εις το σκετς του Ιπποδρόμου που είνε και το πιο χαριτωμένο της "Σουσουράδας".

ΑΧ. ΜΑΜΑΚΗΣ

Έθνος, 12-6-1954

Σπάνια φωτογραφία της μαρκίζας του θεάτρου Βέμπο
το καλοκαίρι του 1954.
Απο τη σελίδα του Facebook Μουσικό Θέατρο
του ηθοποιού και χορευτή Γιάννη Χριστόπουλου 

Ο Φέργκουσον της εφημερίδας Ανεξαρτησία (υποπτεύομαι πως είναι ψευδώνυμο του Γιάννη Φερμάνογλου) έγραψε:

Με άριστα εβαθμολογήθη ως νουμερίστα και η Ρένα Βλαχοπούλου εις το θέατρον "Βέμπο". Ανταξία παρτεναίρ ενός δυναμικού πρωταγωνιστού, του Νίκου Σταυρίδη, η Βλαχοπούλου, γεμάτη φινέτσα, δροσιά και μπρίο, δικαιολογεί απόλυτα το τόλμημά της όταν μάλιστα σκεφθή κανείς πόση έλλειψις δυναμικών στελεχών του είδους υπάρχει εις το μουσικό θέατρο.

Ανεξαρτησία, 14-6-1954

Ο Μάριος Πλωρίτης έγραψε στην Ελευθερία:

Με την καινούρια τους επιθεώρηση "Σουσουράδα" ο Δ. Τραϊφόρος και ο Γ. Γιαννακόπουλος ξαναγυρίζουν στην πηγή της ελληνικής επιθεώρησης και της αρχαίας κωμωδίας, στην πολιτική σάτιρα. Τα τελευταία χρόνια το "θέαμα"--κι ίσως και κάποιος κόρος του κοινού--είχαν λίγο πολύ παραμερίσει τη σάτιρα αυτή από την αθηναϊκή επιθεώρηση. Στη "Σουσουράδα" ξαναγυρίζει απόλυτη κυρίαρχη από την εισαγωγή ως το φινάλε. (Το δίχως άλλο, τα έργα και αι ημέραι των πολιτικών μας ευνοούν, με το παραπάνω, αυτή την αναβίωση...). Κι οι δυο συγγραφείς την εκμεταλλεύονται μ' επιτυχία και χωρίς βιαιότητα. Ιδιαίτερα γουστόζικη είναι στα πολιτικά νούμερα--αλλά και στα άλλα--η παρωδία γνωστών τραγουδιών--που είναι, κι αυτή, μια από τις "παραδόσεις" της ελληνικής επιθεωρήσεως. Προ πάντων στο "Ξυπόλητο τάγμα", όπου σατιρίζεται το θέμα--ποιων άλλων--των Δημοσίων υπαλλήλων.

Από τ' άλλα νούμερα ξεχωρίζει το "Κάνε μου τέτοια" που δίνει την ευκαιρία στη Ρένα Βλαχοπούλου να δείξει, πλάι στη γνωστή τραγουδιστική της αξία, και σημαντικά χαρίσματα νουμερίστας: υποκριτική, μιμική, μπρίο που θα ζήλευαν και οι "βετεράνες" του είδους. Τη συντροφεύει ο Νίκος Σταυρίδης με το αιώνιο κέφι του και την αστραπιαία επικοινωνία του με το κοινό. Ο ίδιος χαρίζει πολλά στην "Αλλαγή φύλου" με την συμπαράσταση της Αλίκης Βέμπο και της Σοφίας Βερώνη, που κάνει μιαν ωραία επιστροφή στη σκηνή, ιδιαίτερα με "Τα σίγουρα...". Από τους άλλους ηθοποιούς σημειώνω τον "αγαθό" Κώστα Δούκα, τον Αρ. Χρυσοχόο, το Γιάννη Ιωαννίδη (στην "Επικρατέστερη"), το Ν. Φιλιππόπουλο και τρεις "καινούργιους": τη Τζένυ Τσακίρη, τη Μπέττυ Μοσχονά και τον κωμικό Ι. Φέρμη (ιδιαίτερα στο "Ξυπόλητο Τάγμα" [Σημείωση του Rena Fan: το νούμερο για τους χαμηλόμισθους "πειναλέους" δημοσίους υπαλλήλους].

Η Σοφία Βερώνη,
σύζυγος του Μενέλαου Θεοφανίδη,
 στην επιθεώρηση Σουσουράδα

Όσο για τη Σοφία Βέμπο, αξιοποίησε με τη γνωστή της "επιβλητικότητα" τα καινούργια τραγούδια του Θεοφανίδη, που συνέθεσε με γούστο και γνώση το γενικό μουσικό πλαίσιο του έργου.

Ξεχωριστή μνεία πρέπει να γίνει για τα χορευτικά της "Σουσουράδας" που χορογράφησαν με φαντασία και κέφι ο Γιάννης Φλερύ και η Αλίκη Βέμπο. Το πιο χαριτωμένο είναι το "1914: περίπατος στο Φάληρο"--αναπόληση και σάτιρα της προ-προ-πολεμικής Αθήνας έξυπνη σε ευρήματα και παρωδία. Το πιο "δυναμικό", το "Μάμπο", δίνει στη Λίντα Άλμα και το Φλερύ την ευκαιρία να επιδείξουν τα εξαίρετα χορευτικά τους προσόντα και την "ευρωπαϊκή" τους κλάση.

Ο Μάριος Αγγελόπουλος συνδύασε στα ντεκόρ και τα κοστούμια το απαραίτητο "θέαμα" και την αποφυγή των υπερβολικών επιδείξεων. Ιδιαίτερα πετυχημένη ήταν η δουλειά του στο "Θέατρο Σκιών"--θεατρική μετάπλαση του Καραγκιόζη, πενιχρή σε κείμενο αλλά αξιόλογη σε χρώματα, σχήματα και διατήρηση αυτού του άλλοτε κοσμαγάπητου είδους.

Μ. ΠΛΩΡΙΤΗΣ

Ελευθερία, 16-6-1954

Τα μικρότερα ονόματα του θιάσου της Σουσουράδας. Ανάμεσά τους η επιστήθια φίλη της Ρένας
Φίτσα Ντάβου και η μετέπειτα πρωταγωνίστρια του μουσικού θεάτρου Μπέτυ Μοσχονά.
Από το αρχείο του Μάκη Σουρμπή

Αντίθετα από τον Πλωρίτη, ο Γεράσιμος Σταύρου στην Αυγή δεν έμεινε ικανοποιημένος από την πολιτική σάτιρα της Σουσουράδας--και μάλιστα εντόπισε και ένα συγγραφικό ατόπημα (επίσης δεν έκανε καμιά αναφορά στη Ρένα Βλαχοπούλου!). Ο Σταύρου παρουσίασε ένα κριτικό σημείωμα και για τα τρία επιθεωρησιακά θεάματα του αθηναϊκού κέντρου. Εκτός από το Βέμπο, επιθεώρηση παρουσίαζε φυσικά το Ακροπόλ (Μπλε τριαντάφυλλα της συγγραφικής τριάδας Ασημακόπουλος-Σπυρόπουλος-Παπαδούκας με μουσική Σουγιούλ και σκηνικά-κοστούμια Στέλιου Δόξα) με το βαρύ πυροβολικό της επιθεώρησης: Μακρής, Αυλωνίτης, Μαυρέας, Ντορ, Νέζερ, Μπελίντα, Λειβαδίτης, Π. Άλβα, Γαβριηλίδης. Επίσης το Περοκέ (Όσα παίρνει ο άνεμος των Σακελλάριου-Γιαννακόπουλου με μουσική Μουζάκη) διέθετε έναν αρκετά ισχυρό θίασο "νέου" κυρίως αίματος: Ντιριντάουα, Κοκκίνης, Χατζηχρήστος, Στολίγκας, Βρανά, Μηλιάδης. Διέθετε βέβαια τον Γιώργο Ανεμογιάννη στα σκηνικά και τα κοστούμια που οργίαζε (και το θεατρικό ανέκδοτο που κυκλοφορούσε στα παρασκήνια εκείνο τον καιρό έλεγε πως κανονικά ο τίτλος του έργου θα έπρεπε να είναι "Όσα παίρνει ο Ανεμογιάννης"!...). Ο Γεράσιμος Σταύρου λοιπόν παρουσιάζει και τις τρεις επιθεωρήσεις, μαζί με τις σκέψεις του για το επιθεωρησιακό είδος. Καθώς σήμερα κλείνουμε έναν κύκλο αναρτήσεων στον οποίο μας απασχόλησε σταθερά η επιθεώρηση, αφού σ' αυτήν επιδόθηκε κυρίως η Ρένα Βλαχοπούλου στο θέατρο, θα το δημοσιεύσω ολόκληρο, έτσι, πανηγυρικά...

ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ "ΕΛΑΦΡΟ" ΘΕΑΤΡΟ

ΘΕΑΤΡΙΚΕΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΙΣ

Ένα ζωντανό θεατρικό είδος που μάρανε η έμμεση λογοκρισία.--Δεν νοείται επιθεώρησις χωρίς πολιτική σάτιρα.--Ο πλούτος των σκηνικών, οι ακρότητες και η τζαζ δεν αναπληρώνουν την έλλειψιν της σατίρας.--Αξιόλογοι συγγραφείς και καλλιτέχνες μπορούν να ανανεώσουν το είδος.

Η επιθεώρηση, η "σατιρική μουσική επιθεώρηση" όπως αναφέρεται συνήθως στα προγράμματα, είναι ένα θεατρικό είδος που έχει δημιουργήσει μεγάλη παράδοση στον τόπο μας και για την μεγάλη μερίδα του κοινού αποτελούσε, κι ίσως αποτελεί ακόμα, το προσφιλέστερο θέαμα. Κι αυτό για πολλούς λόγους: Πρώτα-πρώτα η επιθεώρηση έχει το στοιχείο της επικαιρότητας, της προβολής των καθημερινών γεγονότων με διάθεση εύθυμη και σατιρική κι έτσι βρίσκεται σε άμεση επαφή με τα ενδιαφέροντά μας κατά τον πιο απλό και διασκεδαστικό τρόπο. Η πολιτική ζωή, οι κοινωνικές αντιθέσεις, οι λαϊκές αντιδράσεις, οι καημοί, τα μεράκια, οι χαρακτηριστικώτεροι τύποι της ελληνικής ζωής είναι οι πηγές που αντλούν οι επιθεωρησιογράφοι τα θέματα των διαφόρων σκηνών. Θα μπορούσαμε να πούμε πως η επιθεώρηση είναι η θεατρική έκδοση μιας εφημερίδας--μιας εφημερίδας που εκφράζει ή θάπρεπε να εκφράζει ανόθευτα την κοινή γνώμη πάνω σ' όλα τα φλέγοντα ζητήματα, με τον τρόπο της φυσικά.

Έπειτα το θεατρικό αυτό είδος έχει ποικιλία, έχει πλούσιο θέαμα, ενισχύεται από την μουσική, τα τραγουδάκια, και διασκεδάζει ευκολώτερα τον θεατή, όταν μάλιστα οι γνωστές συνθήκες που κρατούσαν πάντα σε απομόνωση τις πνευματικές ανησυχίες του λαού, δεν άφηναν να καρποφορήσουν ανάλογα οι άλλες εκπολιτιστικές εκδηλώσεις.

Αλλά θα ήταν ασυγχώρητη επιπολαιότητα να κατατάσσεται η επιθεώρηση στα "ελαφρά" θεάματα, με την έννοια ότι μπορεί να εξαντλεί την επιείκειά μας και να παραγράφονται ορισμένες απαραίτητες αξιώσεις. Το θέατρο, σε οποιαδήποτε μορφή του, όσο και να περνάει δύσκολες μέρες, δεν παύει νάναι κοινωνικό λειτούργημα. Κι ασφαλώς ούτε η επιθεώρηση θα πρέπει να εξαιρεθεί, αφού έρχεται σ' επαφή με το μεγάλο κοινό, του επιβάλλει απόψεις, ιδέες κι επηρεάζει την διάθεση και το γούστο του. Μα υπάρχει κι άλλος σοβαρώτατος λόγος που ενισχύει τα παραπάνω. Η επιθεώρηση, όπως είπαμε και στην αρχή, έχει δημιουργήσει παράδοση, είναι καθιερωμένο πια θεατρικό είδος, με αυτάρκεια και λαϊκές εκπολιτιστικές βάσεις. Ανάδειξε συγγραφείς και ηθοποιούς, και δεν θάναι υπερβολή να πούμε ότι έπαιξε κι αυτή τον ρόλο της στην προβολή της πολιτικής και κοινωνικής μας ζωής. Συγγραφείς, όπως ο Άννινος, ο Τσοκόπουλος, ο Πωπ, ο Πολ. Δημητρακόπουλος, ο Μωραϊτίνης, ο Καρακάσης από την περασμένη γενιά, αφιέρωσαν μεγάλο μέρος του σατιρικού τους έργου στην επιθεώρηση. Κι υπάρχουν επιθεωρησιακές σκηνές ("Ο ευχαριστημένος", "Βίβλος γενέσεως" κ.ά.) που, για την εποχή τους, στάθηκαν υπόδειγμα θεατρικής φαντασίας, εξυπνάδας, πρωτοτυπίας, λαϊκής θυμοσοφίας--την ποιότητα και την αξία τέτοιων σκηνών, την ίδια εποχή, δεν θα την εύρισκε κανείς, αν έψαχνε στις αντίστοιχες κωμωδίες "σοβαρών" συγγραφέων, οι οποίες είχαν για θέμα, συνήθως, ό,τι "χαριτωμένα" πράγματα γίνονταν στα σαλόνια και στις κρεββατοκάμαρες...

Έτσι, η ελληνική επιθεώρηση, όσο και να δανείστηκε πριν από πενήντα χρόνια τα πρότυπά της απ' το Παρίσι, εξελίχθηκε σε καθαρά ντόπιο θεατρικό είδος, ικανό να προσφέρει αληθινή ψυχαγωγία στο μεγάλο κοινό...

*    *    *

Πώς λοιπόν συμβαίνει τα τελευταία χρόνια κι η επιθεώρηση περνάει, κατά γενικήν ομολογία, επικίνδυνη για την υπόστασή της κρίση; Ο πρώτος και κύριος υπεύθυνος είναι αναμφισβήτητα η επιβολή πότε της απροκάλυπτης (Τεταρτοαυγουστιανής) και πότε της έμμεσης (καλή ώρα) λογοκρισίας. Ξέρουν οι εκάστοτε ιθύνοντες τι επίδραση μπορεί να έχει το μουσικό θέατρο στο κοινό κι εκεί σφίγγουν, όσο παίρνει, τα χαλινάρια. Για τα σόκιν, τα γυμνά, τα υπονοούμενα "φιλολογικά" μόνο καμώνονται τους αυστηρούς. Εκεί που είναι πανέτοιμοι να επέμβουν με το ψαλλίδι, απειλητικά ανοιχτό κι ανελέητο, είναι στην πολιτική σάτιρα των επιθεωρήσεων. Αλλά επιθεώρηση χωρίς ελεύθερη πολιτική σάτιρα δεν μπορεί να ευδοκιμήσει. Όταν αυτή λείψει ή "αποχρωματιστεί", μοιάζει με σκορδαλιά δίχως σκόρδο. Και τότε επιστρατεύονται τα πλούσια--νεοπλουτικά τις περισσότερες φορές--σκηνικά, τα γυμνά μπαλλέτα, τα χοντροκομμένα σόκιν για να καλύψουν το κενό. Μα, όπως απέδειξε η πραγματικότητα, τίποτα δεν μπορεί να υποκαταστήσει το γνήσιο σατιρικό κείμενο. Αντίθετα, φορτώνονται οι μουσικοί θίασοι με περιττά έξοδα (περιττά για τις οικονομικές συνθήκες του σημερινού θεάτρου και του κοινού) και κάθε τόσο κινδυνεύουν να χρεωκοπήσουν. Το κοινό, το κοινό των επιθεωρήσεων, πάνω απ' όλα θέλει ν' ακούσει πολιτική και κοινωνική σάτιρα για όλα τα σημερινά γεγονότα που τ' απασχολούν κι όχι ό,τι δεν θα ενοχλήσει τους κ.κ. ιθύνοντες. Δεν λέμε πως πρέπει να περιφρονείται το θεαματικό μέρος στις επιθεωρήσεις. Κάθε άλλο. Και τα ωραία σκηνικά, και τα κουστούμια, κι οι χοροί και τα μπαλλέτα--μπαλλέτα όμως!--είναι απαραίτητα στοιχεία για να συμπληρώσουν το σατιρικό κείμενο. Να το  σ υ μ π λ η ρ ώ σ ο υ ν  και να μη θέλουν να το υποκαταστήσουν, καθώς συμβαίνει σήμερα.

Συγγραφείς το ελαφρό θέατρο διαθέτει αρκετούς που έχουν δώσει πολλά δείγματα του πηγαίου ταλέντου τους: Οι αδελφοί Χρ. και Γ. Γιαννακόπουλος, ο Ασημάκης Γιαλαμάς (ποιος ξεχνάει το θαυμάσιό του "Γιούπι-Γιούπι", την μόνη μεταπολεμική επιθεώρηση που χωρίς "στολίδια" και πολλές φίρμες έδωσε με αληθινό χιούμορ και πρωτοτυπία τα χαρακτηριστικώτερα γεγονότα του 1946-47;), ο Αλ. Σακελλάριος, ο Θίσβιος, ο Δ. Γιαννουκάκης, ο Παν. Παπαδούκας, ο Γ. Ασημακόπουλος κι ένα σωρό άλλοι δοκιμασμένοι και νεώτεροι επιθεωρησιογράφοι. Όλοι αυτοί θα μπορούσαν και σήμερα να ανταποκριθούν, ο καθένας ανάλογα με τις δυνάμεις του, με τις απαιτήσεις του είδους. Αλλά το γενικώτερο πολιτικό κλίμα δεν τους αφήνει περιθώρια. Χαρακτηριστικά θ' αναφέρουμε ότι δεν είναι τυχαίο που τις παραμονές της ενάρξεως των μουσικών θεάτρων διαδίδεται καταλλήλως η προετοιμασία για επιβολή λογοκρισίας. Τότε βέβαια κινούνται οι θεατρικές οργανώσεις, οι "μπαμπούλες" πείθονται να ματαιώσουν τις επιθυμίες τους "διά να μην εκτεθεί η δημοκρατία μας", παράλληλα όμως λαβαίνουν από θεατρώνες και καμμιά φορά κι από συγγραφείς την διαβεβαίωση ότι θα λογοκρίνουν τα έργα τους οι ίδιοι, γι' αυτό ας μην ανησυχούν.

*    *    * 

Αυτά τα περιστατικά και οι παραπάνω σκέψεις νομίσαμε πως θάπρεπε να σημειωθούν πριν μιλήσουμε για τις τρεις επιθεωρήσεις που ανέβηκαν φέτος το καλοκαίρι, γιατί λίγο-πολύ κι οι τρεις γράφτηκαν με αυτές τις "προϋποθέσεις". Η συγγραφική τριάδα Ασημακόπουλος-Σπυρόπουλος-Παπαδούκας κατέβαλε μια προσπάθεια να ξεφύγει απ' αυτό το πραγματικό αδιέξοδο στην επιθεώρηση: "Τα μπλε τριαντάφυλλα" (Θέατρο "Ακροπόλ"). Εδώ δόθηκε μεγαλύτερο βάρος στο κείμενο--λείπουν από τα σκηνικά οι επιδείξεις "πλούτου" και δεν νομίζουμε ότι στενοχωριέται το κοινό... Εξ άλλου, το "Ακροπόλ" διαθέτει και το δυναμικώτερο, ας πούμε, συγκρότημα ηθοποιών που βρίσκει την ευκαιρία να εμφανιστεί σε αρκετές σκηνές με ενδιαφέρον. Ιδιαίτερα ο Κυριάκος Μαυρέας με τους αμίμητους αυτοσχεδιασμούς του, το μπρίο και την ζωντάνια του--αληθινός "αρτίστας"--σημειώνει μεγάλη επιτυχία στο διασκεδαστικώτερο ίσως νούμερο του έργου: "Μαρκεζινιάδα", όπου εμφανίζεται ως νέος Όμηρος. Επίσης επιτυχημένες σκηνές ήταν "Οι Γερμανοί ξανάρχονται" με τους Αλ. Λειβαδίτη, Γ. Γαβριηλίδη και Ν. Ρίζο ως γερμαναράδες, αλλά υπό... μορφήν εμπορικών εκπρόσωπων του Αντενάουερ, το "Μπάι-μπάι", μια σάτιρα των αμερικανικών αποστολών που καταχειροκροτείται και ερμηνεύεται από την Ρένα Ντορ και τον Αλ. Λειβαδίτη, το σκετς: "Η κυρία ντύνεται" με τον Ορ. Μακρή και την Μαρίκα Νέζερ. Επίσης ο κ. Αυλωνίτης στον περιορισμένο πάντα ρόλο του "κομπέρ" κατάφερε με το παίξιμό του να δώσει ενδιαφέρον. Στο φινάλε της Αης πράξεως σατιρίζονται τ' αποτελέσματα της υδρογονοβόμβας κι εκφράζεται ο πόθος των λαών για Ειρήνη, αν και το θέμα δεν το εκμεταλλεύονται οι συγγραφείς όσο θάπρεπε [Σημείωση του Rena Fan: το βασικό μοτίβο του φινάλε ήταν ότι τα πάντα στη γη αλλάζουν χρώμα εξαιτίας της υδρογονοβόμβας, εξ ου και ο τίτλος Μπλε τριαντάφυλλα]. Οι χορογραφίες του κ. Τάκη Βαρλάμου, χωρίς να θέλανε να εκπλήξουν, είχαν μια φαντασία κι ένα καλό γούστο. Δεν ήταν, όπως συχνά συμβαίνει στις επιθεωρήσεις, ανεξάρτητα απ' τις ικανότητες των χορευτών, "θεαματικές κινήσεις" και τίποτ' άλλο. Για την μουσική του έργου, γραμμένη από τον κ. Σουγιούλ, θάχαμε να σημειώσουμε κάτι που παρατηρείται, από μας έστω τους... αναρμοδίους, σ' όλες τις "μουσικές" των επιθεωρήσεων, αν κι εδώ το κακό παραγίνεται: Η επίδραση της έξαλλης αμερικάνικης τζαζ κυριαρχεί πέρα ως πέρα και δεν επιτρέπει να ξεχωρίσουμε την προσωπικότητα του εμφανιζόμενου ως συνθέτη. Κι η "ελληνική μουσική" εξαντλείται στα μοτίβα των γνωστών ρεμπέτικων τραγουδιών. Προσπάθεια για μιαν ανανέωση δεν βλέπουμε δυστυχώς. Γενικά, "Τα μπλε τριαντάφυλλα" μπορεί να ξεχωρίζουν από τις άλλες δυο φετεινές επιθεωρήσεις σε κέφι και σατιρική διάθεση, αλλά οι σατιρικοί τους στόχοι παραμένουν περιορισμένοι σ' ένα-δυο πολιτικά πρόσωπα και σε μερικές καταστάσεις που δεν χαρακτηρίζουν φυσικά τα κύρια θέματα της καθημερινής μας ζωής...

Οι κ.κ. Χρ. Γιαννακόπουλος και Αλ. Σακελλάριος έγραψαν θαρρείς με "τσιγγουνιά" την επιθεώρησή τους "Όσα παίρνει ο άνεμος" (Θέατρο "Περοκέ"). Σχεδόν αγνόησαν εντελώς την πολιτική και κοινωνική σάτιρα (δεν νομίζουμε πως μπορεί να την αντικαταστήσει το νούμερο για τους υπαρξιστές), το κείμενό τους είναι λίγο και σε ποσότητα και σε ποιότητα. Στη θέση του επικρατεί το θέαμα--σκηνογραφίες μπαλλέτα, κουστούμια. Αλλά έτσι που προσφέρεται, μάλλον για να προκαλέσει τον θαυμασμό μας, στο τέλος σ' αφήνει με την εντύπωση ότι αντί να χαρείς, κουράστηκες. Από τις σκηνές του έργου σημειώνουμε το νούμερο "Ένας φρέσκος υπαρξιστής" και την "Ιπτάμενη Παράγκα", όπου το μπρίο του Κώστα Χατζηχρήστου διασκεδάζει αληθινά το κοινό, το σκετς του Μίμη Κοκκίνη: "Φορολογούμενος πολίτης", μια επιτυχής σάτιρα των... φορολογικών παθημάτων μας, και το φινάλε της Αης πράξεως που έχει το ίδιο θέμα με το "Ακροπόλ". Η Κα Ντιριντάουα αδικείται από τα "νούμερά" της. Το χορευτικό ζευγάρι Μ. Καστρινός-Χρυσούλα Ζώκα έχει ωραίες εμφανίσεις, οι χορογραφίες του όμως επιδεικνύουν τις δυνατότητές του, χωρίς να τις αξιοποιούν σε συγκεκριμένα θέματα. Η μουσική του κ. Μουζάκη κάνει κατάχρηση των άγριων ρυθμών της τζαζ κι ενισχυμένη από τα μεγάφωνα, συνεχώς απειλεί κι αυτιά και νεύρα. Η σκηνοθεσία του κ. Αλ. Σακελλάριου έδωσε ρυθμό στην παράσταση.

Η "Σουσουράδα" τέλος, του Γιώργου Γιαννακόπουλου και του Μίμη Τραϊφόρου (Θέατρο "Βέμπο") ρίχνει επίσης το βάρος στο θέαμα. Ο σκηνογράφος κ. Μ. Αγγελόπουλος βοήθησε πολύ σ' αυτό. Αλλά η σάτιρα κι εδώ είναι ελάχιστη και μόλις πάει ν' αγγίξει μερικά θέματα, μόνο και μόνο για να μη λείπει εντελώς--το περυσινό "Τρόλλεϋ-Μπας", των ιδίων συγγραφέων, ήταν ασυγκρίτως καλύτερο. Επίσης τώρα γίνεται απόπειρα όχι μόνο να μην αγνοηθούν, αλλά να δικαιωθούν πολιτικά πρόσωπα και πολιτικές καταστάσεις του παρελθόντος--όπως έξαφνα ο Μεταξάς κι η 4η Αυγούστο--και του παρόντος. Η επιτυχία του έργου είναι οι χορογραφίες κι οι χοροί του Γιάννη Φλερύ και της Λίντα Άλμα. Η αναπαράσταση του "Νέου Φαλήρου κατά το 1914" ήταν έξοχη σε ρυθμό, σε κίνηση και χιούμορ. Θαυμάσια κι η ιδέα κι η εκτέλεση του "Καραγκιόζη"--αδικείται όμως από το κείμενο που αναφέρεται στον γνωστό "μύθο" του "Μεγαλέξαντρου και του καταραμένου όφι" χωρίς προσπάθεια ν' ανανεωθεί με συμβολική, έστω, σάτιρα πάνω στα σημερινά γεγονότα.

Τελειώνοντας, θάχαμε να προσθέσουμε πως οι τόσο αξιόλογοι ηθοποιοί του μουσικού μας θέατρου κι οι επιθεωρησιογράφοι, αν θέλουν να εξελιχθεί όπως τ' αξίζει αυτό το λαϊκώτατο θεατρικό είδος, η επιθεώρηση--και πιστεύουμε να το θέλουν--, θα πρέπει, με την ενίσχυση ολόκληρου του καλλιτεχνικού κόσμου, να επιβάλουν μια πραγματική ελευθερία στο θέατρο, ν' αντιμετωπίσουν θαρραλέα τις διάφορες "πιέσεις", γιατί μονάχα έτσι θα εκπληρώσουν τον εκπολιτιστικό τους προορισμό, το χρέος τους προς το μεγάλο κοινό που με τόση συμπάθεια και χαρά τους παρακολουθεί και τους περιμένει...

Γ. ΣΤΑΥΡΟΥ

Αυγή, 20-6-1954

Η Ρένα Βλαχοπούλου και, αν δεν κάνω λάθος, ο Γιάννης Δούκας
στο νούμερο "Κάνε μου τέτοια" της επιθεώρησης Σουσουράδα

Από τα τρία επιθεωρησιακά θέατρα του καλοκαιριού εκείνου, μόνο το Περοκέ άλλαξε έργο. Ανέβασε στα μέσα Ιουλίου την επιθεώρηση των Ναπ. Ελευθερίου-Κ. Νικολαΐδη-Ηλ. Λυμπερόπουλου Όμορφα και ωραία που κράτησε το πρόγραμμα του θεάτρου μέχρι το τέλος της σεζόν. Οι άλλες δυο επιθεωρήσεις ενισχύθηκαν τον Αύγουστο με κάποιες νέες σκηνές. Στο Βέμπο εμφανίστηκε επιπλέον η Γεωργία Βασιλειάδου (στις 28 Αυγούστου). Στην πρώτη θέση του πίνακα των εισπράξεων παρέμεινε σταθερά όλο το καλοκαίρι το θέατρο Ακροπόλ, ενώ το Περοκέ και το Βέμπο ακολουθούσαν (και συνήθως το Βέμπο βρισκόταν στην τρίτη θέση). 

Φυσικά το "Κάνε μου τέτοια" παρέμεινε στο πρόγραμμα της Σουσουράδας και το τραγούδι γνώρισε τεράστια επιτυχία. Στη δισκογραφία η Ρένα το τραγούδησε παρέα με τον Πάνο Σάμη, ενώ το ηχογράφησαν επίσης η Μάγια Μελάγια και η Καίτη Μπελίντα. Σχεδόν όλες οι τραγουδίστριες της εποχής το τραγουδούσαν στα κέντρα της Αθήνας (μία από αυτές η Τούλα Λαμάρ μιμούνταν στο πρόγραμμά της διάφορες τραγουδίστριες, ανάμεσά τους και τη Ρένα Βλαχοπούλου, ενώ σύμφωνα με το θεατρικό κουτσομπολιό, ενέταξε στους στίχους το όνομα του Υπουργού Εργασίας Ελευθέριου Γονή, με τον οποίο είχε... προηγούμενα, όταν εκείνος εμφανίστηκε στο κέντρο που τραγουδούσε: "Άλα Γονή μου, άλα υπουργέ μου, κάνε μου τέτοια!"...). Φυσικά τραγουδήθηκε και εκτός Αθήνας, καθώς η Σουσουράδα παρουσιάστηκε από περιοδεύοντες θιάσους: τον Ιούλιο του 1954 την παρουσίασε η Τούλα Δράκου στην Κωνσταντινούπολη ενώ τον επόμενο χρόνο την παρουσίασε στη Θεσσαλονίκη ο θίασος Ρένας Ντορ-Νανάς Σκιαδά-Αλ. Λειβαδίτη-Κ Δούκα (άγνωστο, δυστυχώς, ποιοι έπαιζαν το νούμερο σε αυτά τα ανεβάσματα). 

Το φινάλε της Σουσουράδας στο θέατρο Μετροπόλ της Θεσσαλονίκης
τον Ιούλιο του 1955. Επικεφαλής του θιάσου: Ρένα Ντορ, Νανά Σκιαδά,
Αλέκος Λειβαδίτης, Κώστας Δούκας

Το φθινόπωρο του 1954 η Άννα και η Μαρία Καλουτά ερμήνευσαν το τραγούδι και στα ρεσιτάλ που έδωσαν στην Αμερική (και, αν πιστέψουμε την εφημερίδα Εθνικός Κήρυξ της Νέας Υόρκης το τραγούδι δεν άρεσε στο κοινό της ομογένειας, αφού "δεν του αρέσει το χοντροκομμένο σόκιν", εκτιμά τις αδελφές Καλουτά όταν δεν τους "ξεφεύγει το μέτρο", και χειροκρότησε το τραγούδι από "απλή ευγένεια", ενώ χειροκρότησε ενθουσιωδώς σε άλλα μέρη του προγράμματος!...)

Η Άννα κι η Μαρία Καλουτά με τη Σόνια Κούρτις
στη Νέα Υόρκη το φθινόπωρο του 1954

Φαίνεται όμως πως και στην Αθήνα κάποια στιγμή το τραγούδι (που είχε χρησιμοποιηθεί μέχρι και σε πολιτική γελοιογραφία του Φωκίωνα Δημητριάδη) ενόχλησε κάποια πιο συντηρητικά άτομα. Στις 3 Οκτωβρίου, μια μέρα μετά τη λήξη των παραστάσεων της Σουσουράδας, διαβάζουμε στην εφημερίδα Ανεξαρτησία ότι το "Κάνε μου τέτοια" απαγορεύτηκε από το ραδιόφωνο!... Τι σημασία είχε όμως πια; Είχε φτάσει στα αφτιά και στα στόματα όλου του κόσμου, ενώ είχε καταφέρει να καθιερώσει τη Ρένα Βλαχοπούλου ως κωμική ηθοποιό...

Διάλεξα αυτό το θέμα για το σημερινό "Σαν σήμερα" επειδή σήμερα κλείνει ένας κύκλος στο blog. Σαν σήμερα πριν από έναν χρόνο αποφάσισα να αρχίσω να γράφω μια σειρά αναρτήσεων με θέμα "Σαν σήμερα η Ρένα Βλαχοπούλου..." βάζοντας ένα προσωπικό στοίχημα: να γράφω κάθε μέρα μια ανάρτηση για έναν ολόκληρο χρόνο. Δεν ήμουν σίγουρος αν θα καταφέρω να ολοκληρώσω το εγχείρημα. Άλλωστε ο λόγος που το ξεκίνησα ήταν καθαρά ψυχοθεραπευτικός: κάποιο "κρυμμένο τραύμα" που ταλαιπωρούσε την καθημερινότητά μου αλλά και οι πρωτόγνωρες συνθήκες της πανδημίας επέβαλλαν μια αποφόρτιση που σταθερά προσφέρει πάντοτε στη ζωή μου η Μούσα μου, η Ρένα Βλαχοπούλου. Το στοίχημα το κέρδισα. Επί ένα χρόνο, χωρίς αργίες, σε καθημερινές, γιορτές και σχόλες (και χάρη βέβαια στον χρόνο που αναγκαστικά μάς πρόσφερε η πανδημία), ο Rena Fan ξετρύπωνε κάθε βράδυ στο αρχείο του μια δραστηριότητα της Ρένας, ένα δημοσίευμα που την αφορούσε, μια ταινία, μια παράσταση, μια τηλεοπτική εμφάνιση. Με αγάπη πάντα και με κριτική ματιά ενίοτε. Και βέβαια η Ρένα Βλαχοπούλου ήταν συχνά η αφορμή για να γράψω κάτι παραπάνω για το κλίμα της κάθε εποχής, για το ελαφρό τραγούδι, για τον λαϊκό κινηματογράφο, για το μουσικό θέατρο που τόσο πιστά υπηρέτησε η Ρένα. Πενήντα εφτά χρόνια καριέρας πρόσφεραν τελικά πολύ υλικό, πολλές αναμνήσεις και πολλές νέες γνώσεις. Θέλω να πιστεύω ότι ζωντανεύοντας στιγμές της καριέρας αυτής ζωντάνεψε και ένας ολόκληρος κόσμος που εγώ γνώρισα και αγάπησα μέσα από την έρευνα χάρη στη Μούσα μου.

Με τη συμπαράσταση φίλων, παλιών και νέων, που διάβαζαν τις αναρτήσεις μου, σχολίαζαν, διόρθωναν, έδιναν περισσότερες ιδέες αλλά και υλικό, και τις/τους ευχαριστώ για αυτό, το "Σαν σήμερα η Ρένα Βλαχοπούλου" έφτασε στο τέλος του. Δεν σταματά για πάντα, φυσικά. Ούτε το υλικό εξαντλήθηκε αλλά ούτε και η έρευνα για το φαινόμενο "Ρένα Βλαχοπούλου" ολοκληρώθηκε (και δεν ξέρω αν θα ολοκληρωθεί ποτέ...). Το "Σαν σήμερα" θα εμφανίζεται κάθε τόσο, απροειδοποίητα ή όχι, με μια νέα ανάρτηση, με κάποια ακόμα ανάμνηση, κάποια ακόμα ανακάλυψη. Όπως η Σουσουράδα σήμανε ένα νέο ξεκίνημα για τη Ρένα Βλαχοπούλου, η ολοκλήρωση του "Σαν σήμερα" θα σημάνει, ελπίζω, νέα ξεκινήματα για τον Rena Fan, για την ολοκλήρωση παλιών και νέων project... Πάντως σαν σήμερα το 1954 η Ρένα τραγουδούσε "όξω μαράζια, όξω σεκλέτια..." Το νάζι της, η γλύκα της, τα σκέρτσα της, τα σορόπια της, η νοστιμάδα της, το ταλέντο και η προσωπικότητά της που σπάζαν "από πιάτο ως κατσαρόλα", και τα μπερικέτια της είναι μια εγγύηση για αυτό... Κυρία Βλαχοπούλου, δεν θα ζητήσω ποτέ "καιρό το κουράγιο να βρω να ξεμπλέξω" από σας, γιατί αυτός ο έρωτας δεν με τυραννάει ποτέ...

Ευχαριστίες στον Γιάννη Δαρόπουλο, τον Νίκο Ζάικο, την Ειρήνη Πολυδώρου και τον Μάκη Σουρμπή που μου έστειλαν υλικό για τις αναρτήσεις μου. Επίσης πολλές ευχαριστίες στην Κωνσταντίνα Σταματογιαννάκη, υπεύθυνη του Τμήματος Παραστατικών Τεχνών του ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ, και το προσωπικό της Βιβλιοθήκης της Βουλής που με διευκόλυναν στην αναζήτηση του υλικού για την έρευνά μου...

Η παρούσα ανάρτηση, όπως και όλα τα κείμενα που δημοσιεύονται στο ιστολόγιο αυτό, είναι αποτέλεσμα προσωπικής έρευνας. Είναι υποχρεωτική η ρητή αναφορά στο ιστολόγιο, όταν χρησιμοποιείται υλικό από τις αναρτήσεις του.