Τα Χριστούγεννα ταξιδέψαμε σαράντα χρόνια πίσω και είδαμε πώς πέρασε η Ρένα Βλαχοπούλου τα Χριστούγεννα του 1968. Σήμερα θα δούμε με τη βοήθεια μιας φωτογραφίας τι έκανε η Ρένα λίγες μέρες μετά, την Πρωτοχρονιά του 1969... Δεν θα δούμε βέβαια κάτι ιδιαίτερα πρωτότυπο:
Την Πρωτοχρονιά του 1969 λοιπόν η Ρένα Βλαχοπούλου έκοβε τη βασιλόπιτα του θεάτρου «Ακροπόλ» μαζί με τον επιχειρηματία του, τον θρυλικό Βασίλη Μπουρνέλη. Εκείνη τη σεζόν, 1968-69, παρουσιάστηκαν δυο επιθεωρήσεις στο θέατρο «Ακροπόλ»: Άλλος για κούρεμα και Η γυναίκα του ’69 στις οποίες πρωταγωνιστούσαν οι Ρένα Βλαχοπούλου, Γιώργος Κωνσταντίνου, Μάρθα Καραγιάννη και οι δύο Γιάννηδες Βογιατζήδες, ο δημοφιλής κωμικός και ο δημοφιλής τραγουδιστής...
Το κόψιμο της βασιλόπιτας είναι μια παλιά παράδοση στα αθηναϊκά θέατρα. Παλιότερα, πριν το 1950, τα θέατρα έπαιζαν το βράδυ της παραμονής της Πρωτοχρονιάς και η βασιλόπιτα κοβόταν επί σκηνής, παρουσία του κοινού. Αργότερα όμως βελτιώθηκαν οι συνθήκες του επαγγέλματος των ηθοποιών και η παράσταση της παραμονής κόπηκε. Έτσι οι ηθοποιοί βρίσκονταν στα πόστα τους την πρώτη μέρα του χρόνου, συνήθως για δύο παραστάσεις, και κόβουν κάποια στιγμή και τη βασιλόπιτά τους, γύρω από την οποία φυσικά φωτογραφίζονται... Ωστόσο, ακόμα κι όταν καθιερώθηκε η αργία της Παραμονής της Πρωτοχρονιάς, η Ρένα Βλαχοπούλου έκανε πολλές φορές ρεβεγιόν μακριά από το σπίτι της. Για να δούμε ένα από αυτά τα ρεβεγιόν θα πάμε πενήντα χρόνια πίσω.
Στην παραμονή της Πρωτοχρονιάς του 1959. Η Ρένα Βλαχοπούλου πραγματοποιεί μια έκτακτη εμφάνιση στο ρεβεγιόν που διοργανώνει το ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία». Το φωτογραφικό ντοκουμέντο δεν χρειάζεται περισσότερα σχόλια... Στη δεκαετία του '50 αλλά και του '60, η Ρένα είναι πρώτο όνομα στα νυχτερινά κέντρα της Αθήνας και φυσικά πολλοί Αθηναίοι και Αθηναίες επιλέγουν να κάνουν ρεβεγιόν μαζί της!
Ας πάμε όμως ακόμα πιο πίσω, αλλά ας μείνουμε στην ίδια γειτονιά, πέριξ της «Μεγάλης Βρετανίας». Τι συνέβη εκεί γύρω στις 31 Δεκεμβρίου 1955; Μας πληροφορούν τα Νέα της 2ας Ιανουαρίου 1956:
Οι πρωταγωνισταί της νέας εγχρώμου Ελληνικής ταινίας «Πρωτευουσιάνικες περιπέτειες» Ρένα Βλαχοπούλου και Στέφανος Στρατηγός προσέφερον προχθές, παραμονήν του Νέου Έτους, δώρα στους αστυφύλακες της Τροχαίας. Στη φωτογραφία οι δύο καλλιτέχνες ενώ χαιρετούν ένα τροχονόμο απέναντι από το ξενοδοχείο της «Μεγάλης Βρεταννίας».
Αυτό που δεν διευκρίνιζε ο συντάκτης των Νέων είναι ότι δεν επρόκειτο (απλώς;) για ένα διαφημιστικό κόλπο: η προσφορά των δώρων στον αστυφύλακα ήταν μέρος της ταινίας! Δίχως να έχει κάποια ιδιαίτερη σχέση με την υπόθεση της ταινίας, υπάρχει αυτή η χαριτωμένη σεκάνς με γοητευτικές εικόνες της Παραμονής Πρωτοχρονιάς στην Αθήνα του 1955... Γονείς, γιαγιάδες, παππούδες και παιδάκια να διαλέγουν δώρα στις υπαίθριες αγορές της πόλης... Αντίστοιχες εικόνες μπορεί να δει κανείς και στη συγκινητική Κάλπικη λίρα του Γιώργου Τζαβέλλα που είχε γυριστεί ένα χρόνο νωρίτερα, ωστόσο οι Πρωτεουσιάνικες Περιπέτειες κερδίζουν πόντους (αν και λιγότερο καλή ταινία, σαφώς), επειδή είναι έγχρωμες και αποτυπώνουν καλύτερα το εορταστικό κλίμα της πρωτεύουσας. Χαρείτε λοιπόν την Αθήνα της 31ης Δεκεμβρίου του 1955 και αυτό το ξεχασμένο πια έθιμο της προσφοράς δώρων στους τροχονόμους (με όποιους συνειρμούς σας γεννούν τα πρόσφατα γεγονότα...)
Υπενθυμίζω ότι οι Πρωτεουσιάνικες Περιπέτειες είναι η δεύτερη έγχρωμη ελληνική ταινία μεγάλου μήκους, αλλά είναι η πρώτη με σύγχρονο θέμα και έχει μεγάλη αξία για το ελληνικό σινεμά και επειδή διασώζει τις έγχρωμες κινούμενες εικόνες της Ελλάδας του ’50 και επειδή φιλοξενεί μια λιγότερο γνωστή εικόνα της Ρένας Βλαχοπούλου που πραγματοποιούσε με αυτή την ταινία το ντεμπούτο της στο ελληνικό (αλλά όχι και στο παγκόσμιο...) σινεμά... Για την ταινία αυτή θα έχουμε να πούμε πολλά το 2009...
Προς το παρόν όμως, ακούγοντας τη Ρένα στο γλυκό τραγούδι του Μίμη Πλέσσα "Φεύγουν τα χρόνια" από την ταινία Ραντεβού στον αέρα του Γιάννη Δαλιανίδη (που έχει γενέθλια σήμερα, χρόνια του πολλά!), εύχομαι καλή χρονιά σε όλους και όλες, Υγεία και ειρήνη—παντού...
Χρονιά της Ρένας Βλαχοπούλου το 2009—αν κρίνουμε από τα ημερολόγια που κυκλοφόρησαν στην αγορά τις τελευταίες εβδομάδες: η Ρένα φιγουράρει στα εξώφυλλα δύο ημερολογίων γραφείου... Το ένα από αυτά μάλιστα είναι αφιερωμένο στη Ρένα Βλαχοπούλου—κατά το ήμισυ. Γιατί το άλλο μισό του είναι αφιερωμένο στον Ντίνο Ηλιόπουλο.
Την παράδοση των ημερολογίων με θέματα από τον ελληνικό κινηματογράφο ξεκίνησαν οι εκδόσεις Καστανιώτη τον Δεκέμβριο του 1992. Στο εξώφυλλο του πρώτο ημερολογίου που εξέδωσαν τότε με ατάκες από αγαπημένες ταινίες του παλιού ελληνικού σινεμά είχε κεντρική θέση η Ρένα Βλαχοπούλου σε μια πόζα από τη Χαρτοπαίχτρα. Από τότε σχεδόν κάθε χρόνο φωτογραφίες ή/και ατάκες από ταινίες της Ρένας γέμιζαν κάποιες από τις σελίδες των ημερολογίων του Καστανιώτη—κάποιες φορές και το εξώφυλλο. Φέτος όμως, η Ρένα έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στο ημερολόγιο του 2009 που τιτλοφορείται Η τρελή σαραντάρα κι ο ατσίδας και είναι γεμάτο με φωτογραφίες και ατάκες από ταινίες της αιώνιας σαραντάρας Ρένας Βλαχοπούλου και του αιώνιου ατσίδα Ντίνου Ηλιόπουλου.
Την επιμέλεια αυτού του ημερολογίου είχε ο Βασίλης Σπηλιόπουλος, ο οποίος σημειώνει μεταξύ άλλων στον πρόλογό του:
Τρεις ταινίες κάνανε μαζί στη χρυσή περίοδο της ελληνικής κωμωδίας. Μα γιατί μόνο τρεις; Αυτή γλωσσού, σαρωτική, εκρηκτική... Αυτός cool, δειλός, ντελικάτος... (...) Τα χρόνια περνάνε... τους βλέπεις, τους ξαναβλέπεις και αναρωτιέσαι. Γιατί μόνο τρεις; Πώς τους άφησαν ο Σακελλάριος, ο Δημόπουλος να τους ξεφύγουν;
Έχει δίκιο ο Σπηλιόπουλος. Γιατί να τους χαιρόμαστε μαζί μόνο στις τρεις ταινίες του Γιάννη Δαλιανίδη (Μερικοί το προτιμούν κρύο, Κάτι να καίει, Φωνάζει ο κλέφτης); Βέβαια, υπήρξε και μια τέταρτη συνάντησή τους, όταν προσπάθησαν να νεκραναστήσουν την ελληνική κωμωδία με τις Φανταρίνες το 1979, αλλά το αποτέλεσμα δεν ήταν το ίδιο εκρηκτικό (και υπάρχει επίσης μαγνητοσκοπημένη η δεύτερη και τελευταία θεατρική τους συνάντηση στους Τελευταίους ΠΑΣΟΚράτορες του θέατρου «Καλουτά», 1988-89, αλλά εκεί πια το κείμενο πάσχει πολύ και οι τεχνικές συνθήκες της μαγνητοσκόπησης είναι άθλιες...) Χάρη λοιπόν στις εκδόσεις Καστανιώτη, όλο το 2009 «θα είναι μαζί, εναλλάς ο Ντίνος κι η Ρένα, ξανά και ξανά, από βδομάδα σε βδομάδα, από ταινία σε ταινία... Κι όχι μόνο τρεις, περισσότερες, πολύ περισσότερες...»
Το καλαίσθητο ημερολόγιο-λεύκωμα του «Καστανιώτη» είναι γεμάτο από φωτογραφίες της Ρένας, και κάποιες από αυτές δεν δημοσιεύονται πολύ συχνά. Θα είναι σίγουρα μια καλή παρέα για το 2009. Καλή παρέα είναι όμως και το ημερολόγιο του 2009 που εξέδωσαν οι «Μοντέρνοι Καιροί» του Κ. Γιαννίκου: και πάλι η Ρένα Βλαχοπούλου στο εξώφυλλο, μαζί με τον Διονύση Παπαγιαννόπουλο αυτή τη φορά, από την ταινία Φωνάζει ο κλέφτης. Αυτή η έκδοση περιέχει αποκλειστικά αφίσες του ελληνικού κινηματογράφου από τη συλλογή του Παντελή Παλιεράκη. Πρόκειται δηλαδή για το ίδιο υλικό που θα βρει κανείς και στην έκδοση με τις Αφίσες του ελληνικού κινηματογράφου που παρουσίασε το blog πριν από λίγο καιρό. Αν δεν προμηθευτήκατε εκείνη, μπορείτε να προμηθευτείτε αυτήν, ωστόσο εκείνη έχει περισσότερο υλικό.
Να πω, ακόμα, ότι Ρένα Βλαχοπούλου θα βρείτε σε δυο ακόμα ημερολόγια του 2009 που εξέδωσαν οι εκδόσεις Σιούτρης (που έχουν επίσης παράδοση στην έκδοση ημερολογίων με θέματα και φωτογραφίες από τον παλιό λαϊκό κινηματογράφο). Πρόκειται για το ημερολόγιο τοίχου Κορίτσια για φίλημα που αφιερώνει τους 12 μήνες του 2009 σε 12 κορίτσια του ελληνικού σινεμά, για την ακρίβεια σε 11 συν μία ωραίες του ελληνικού σινεμά (η μία είναι η μοναδική Γεωργία Βασιλειάδου...) Σ’ αυτό το ημερολόγιο μήνας Ρένας Βλαχοπούλου είναι ο Οκτώβριος... Από τις ίδιες εκδόσεις κυκλοφορεί και ένα μικρότερο ημερολόγιο με τίτλο Ρε πού πάμε, που φιλοξενεί τη Ρένα και στο εξώφυλλο αλλά και στη σελίδα του Αυγούστου...
Ε, ναι, το 2009 θα είναι η χρονιά της! Ελπίζω και η δική μας!
Σαράντα χρόνια πίσω θα ταξιδέψουμε με τη σημερινή ανάρτηση: στα Χριστούγεννα του 1968. Με τη βοήθεια ενός ρεπορτάζ της Μαρίας Παπαδοπούλου που δημιοσιεύτηκε στο Έθνος στις 26 Δεκεμβρίου 1968 με τίτλο «Χριστούγεννα και αστέρια: Πώς έζησαν την «άγια μέρα» πρωταγωνισταί και ηθοποιοί». Ας διαβάσουμε τον πρόλογο:
Παράξενα Χριστούγεννα τα φετεινά: 25 Δεκεμβρίου 1968: Ο Άνθρωπος ταξιδεύει στον διαστημικό χώρο και πατάει το νεκρό ασημένιο αστέρι των ερωτευμένων. Μαζί με τον χρόνο, που σβύνει, πεθαίνει άλλος ένας μύθος, ένα ακόμη κομματάκι ρωμανιστμού, καθώς γεννιέται μια νέα εποχή. Λένε πως βρισκόμαστε στην αρχή μιας καινούριας Αναγεννήσεως. Ωστόσο, ο κόσμος μας είναι πάντα δεμένος στο άρμα των άλυτων προβλημάτων, στο κύκλωμα της γήινης μικροχαράς. Γιορτάζει ένα άλλο «ρεβεγιόν» με χάρτινα λαμπερά αστέρια, ψεύτικα ασήμια, παιδικά στολίδια την ίδια ώραπου το «Απόλλων 8» θα πλησιάζει το φεγγάρι και στην Βηθλεέμ σχηματίστηκε—λένε τα ξένα πρακτορεία—ένα τεράστιο Ουράνιο Τόξο. Κάτω από τον βαθυγάλανο νυκτερινό ουρανό της Αθήνας, τα δικά μας αστέρια της φήμης και της επιτυχίας γιώρτασαν, σε μικρές ή μεγάλες ομάδες, το πατροπαράδοτο ελληνικό «ρεβεγιόν» απλά, οικογενειακά.
Στο ρεπορτάζ διαβάζουμε για το ρεβεγιόν της εγκυμονούσας Τζένης Καρέζη και του Κώστα Καζάκου, για τα δώρα που δέχτηκε η Έλλη Λαμπέτη, τις σκέψεις και τις ευχές της επίσης εγκυμονούσας Αλίκης Βουγιουκλάκη, της Μάρως Κοντού, της Μαίρης Χρονοπούλου, της Άννας Φόνσου, του Κώστα Βουτσά και, φυσικά, της Ρένας Βλαχοπούλου. Ας διαβάσουμε τη σχετική παράγραφο:
Η Ρένα Βλαχοπούλου πέρασε σπίτι της τα Χριστούγενα. Νιόνυμφη—φέτος παντρεύθηκε—με τον άνδρα της, λίγους φίλους και λίγο χαρτάκι. [Σημείωση του Rena Fan: αυτό είναι λάθος, ο γάμος της Ρένας και του Γιώργου Λαφαζάνη έγινε την προηγούμενη χρονιά, τον Σεπτέμβριο του 1967] Είναι μελαγχολική και δηλώνει: τα Χριστούγεννα δεν την πείθουν ότι μπορούν να την ξανανοιώσουν ψυχικά. Η Τηλεόρασις έπαιξε χθες την πρώτη της ταινία, το πρώτο έγχρωμο μιούζικαλ, όπου η Ρένα υποδύεται μια κοπέλλα από την Κέρκυρα. Την χάρηκε ο κόσμος, την χαίρεται πάντα. Είναι το άστρο, που λάμπει, σε πείσμα της μελαγχολίας της.
Η Ρένα Βλαχοπούλου στην πρώτη της ταινία Πρωτευουσιάνικες Περιπέτειες (1956) που προβλήθηκε για πρώτη φορά από την ασπρόμαυρη τηλεόραση τα Χριστούγεννα του 1968.
Σαν σήμερα λοιπόν, Χριστούγεννα του 1968, η ελληνική τηλεόραση μετέδωσε για πρώτη φορά την πρώτη ταινία της Ρένας, τις έγχρωμες Πρωτευουσιάνικες Περιπέτειες που, βέβαια, το ελληνικό τηλεοπτικό κοινό τις χάρηκε τότε ασπρόμαυρες. Στην ταινία αυτή θα επιστρέψουμε την Παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Ας μείνουμε τώρα στη μελαγχολία της Ρένα μας, μια μελαγχολία που δεν έλειπε από την καθημερινότητά της, από ό,τι λένε οι μαρτυρίες, παρά την κεφάτη περσόνα των ρόλων της. Την ίδια εκείνη χρονιά το 1968, ακούστηκε για πρώτη φορά στην Αμερική ένα τραγούδι που η Ρένα Βλαχοπούλου αγάπησε πολύ και μετέφερε με αυτό τη μελαγχολία της στη σκηνή 34 χρόνια αργότερα. Αυτό το τραγούδι θα μοιραστώ σήμερα μαζί σας μέσα από ένα χριστουγεννιάτικο τηλεοπτικό πρόγραμμα του 1993. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Η Ρένα Βλαχοπούλου και η Τέτα Ντούζου σε χριστουγεννιάτικο ντεκόρ. Από την τηλεοπτική σειρά του ΑΝΤ1 Μάλιστα, Κύριε (Δεκέμβρης 1992)
Τον Ιούλιο του 1992, στην εκπομπή του ΑΝΤ1 Απόψε με τον Τέρενς Κουίκ, ο γνωστός δημοσιογράφος κάνει την τελευταία του ερώτηση στη Ρένα Βλαχοπούλου: «Αν ο πρωθυπουργός σου έλεγε "Ρένα, πες μου ένα τραγούδι", ποιο θα ήταν αυτό;» Η Ρένα σκέφτεται λίγο και αρχίζει να τραγουδάει τη γνωστή επιτυχία του LouisArmstrong (που έγραψαν ο Bob Thiele—με το ψευδώνυμο George Douglas—και ο George David Weiss):
I see trees of green, red roses, too, I see them grow for me and you. And I say to myself “What a wonderful world” Και αμέσως προσθέτει: «Βέβαια, έτσι που εγινε ο κόσμος μας θα πρέπει να του πω: “Whataterribleworld” γιατί έτσι τον καταντήσανε».
Λίγες μέρες μετά, η Ρένα Βλαχοπούλου συμφώνησε να εμφανιστεί τον χειμώνα του 1992-93 στην παράσταση του θεάτρου «Ακροπόλ» που θα γιόρταζε τα 100 χρόνια της Επιθεώρησης (και τελικά τιτλοφορήθηκε, μετά τη νίκη της Βούλας Πατουλίδου στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Βαρκελώνης, Για την Ελλάδα ρε γαμώτο, έχουμε αναφερθεί και στο παρελθόν στην παράσταση αυτή εδώ). Δεν γνωρίζω αν ήταν ιδέα της Ρένας Βλαχοπούλου ή των άλλων συντελεστών του «Ακροπόλ», το τραγούδι αυτό πάντως εντάχθηκε στην παράσταση.
Στο πρώτο μέρος (και αφού είχε ήδη εμφανιστεί στην έναρξη του έργου και στο βασικό της νούμερο), με το τραγούδι αυτό η Ρένα αναβίωνε τον θεσμό της τραγουδίστριας της επιθεώρησης. Αρχικά κατέβαινε μια οθόνη που πρόβαλε υποτίθεται απόσπασμα από κάποιο τηλεοπτικό δελτίο ειδήσεων με δυσάρεστα νέα και αμέσως εμφανιζόταν η Ρένα για να πει: «Δυστυχώς, όλο δυσάρεστες ειδήσεις ακούμε πλέον και δεν ξέρω αν αυτό θα αλλάξει. Θα ήθελα λοιπόν να σας πω ένα τραγούδι για τον όμορφο κόσμο μας». Και, ενώ στην οθόνη πίσω της συνέχιζαν να εναλλάσσονται όμορφες και άσχημες εικόνες του κόσμου μας, η Ρένα τραγουδούσε το τραγούδι αυτό: έλεγε όμως μόνο την πρώτη στροφή στα αγγλικά, μετά συνέχιζε με ελληνικούς στίχους του Άγγελου Πυριόχου.
Τότε που ο ουρανός ήταν σκεπή και η βροχή μια μουσική που τα βήματα αν βρεις σ’ όμορφο κόσμο θα μπεις. Μα χάθηκε το χρώμα από τον ουρανό κι οι νότες σ’ άλλο τόνο τις παίζω και πονώ. Και ρωτώ γιατί σ’ ένα κλουβί είναι κλειστό το «σ’ αγαπώ». Ρίξε μια ματιά παντού μοναξιά Κλαμμένα παιδιά παιχνίδια η φωτιά. Και πώς να κοιμηθώ σ’ αυτόν τον κόσμο που ζω.
Ήταν μια συγκινητική στιγμή της παράστασης (που είχε βέβαια αρκετές συγκινητικές στιγμές στο δεύτερο μέρος της, στο αφιέρωμα στα 100 χρόνια Επιθεώρησης) κι η ίδια η Ρένα δάκρυζε κάθε βράδυ στο τέλος του τραγουδιού (ίσως δάκρυ θεατρίνας, ίσως δάκρυ ανθρώπου, ίσως και τα δυο). Δυστυχώς, όταν, λίγους μήνες μετά το τέλος των παραστάσεων, ο ΑΝΤ1 πρόβαλε την επιθεώρηση αυτή, θεώρησε περιττή αυτή τη σκηνή και την έκοψε (προβλήθηκε μόνο η κάθοδος της οθόνης)! Ευτυχώς όμως, έναν χρόνο αργότερα, τον Δεκέμβρη του 1993, ο σταθμός επανόρθωσε. Πρόβαλε ένα χριστουγεννιάτικο αφιέρωμα στον δίσκο της Αλέξιας Η Αλέξια τραγουδάει τα κλασικά στον οποίο η Ρένα τραγουδάει ντουέτο με τη νεαρή τραγουδίστρια το «Έχω απόψε ραντεβού». Στο αφιέρωμα αυτό, εκτός από το videoclipτου «ραντεβού», η Ρένα μας χάρισε και τον «Όμορφο κόσμο» ως «ένα τραγούδι που αγαπά ιδιαίτερα», όπως το παρουσίασε ο Μ. Δελαπόρτας. Από αυτήν την εκπομπή λοιπόν το video clip που ακολουθεί.
Λίγους μήνες αργότερα, ο Μ. Δελαπόρτας αποφάσισε να εντάξει την ηχογράφηση αυτή στον προσωπικό του δίσκο Όλα τα παιδιά του κόσμου τα έσοδα του οποίου προσφέρθηκαν από τους συντελεστές του στα παιδιά με μεσογειακή αναιμία και το παραπάνω βίντεο έγινε το επίσημο video clip που παίχτηκε αρκετές φορές σε διάφορους—μικρούς κυρίως—τηλεοπτικούς σταθμούς.
Ιδιόχειρη αφιέρωση του τραγουδιού «Όμορφος κόσμος» από τη Ρένα Βλαχοπούλου «σε όλα τα παιδιά του κόσμου» (από το εξώφυλλο του δίσκου Όλα τα παιδιά του κόσμου, 1994)
Τα φετινά Χριστούγεννα, με όσα συνέβησαν και συμβαίνουν, νομίζω πως συμμερίζομαι τη χριστουγεννιάτικη μελαγχολία της Ρένας Βλαχοπούλου του 1968 και την πίκρα που έβγαινε από το χριστουγεννιάτικο τραγούδι της το 1993. Παρόλα αυτά, εύχομαι σε όλους και όλες χρόνια πολλά και καλά. Και διατηρώ μια μικρή ελπίδα ότι μπορεί κάτι να γίνει και αυτός ο κόσμος να ομορφύνει και πάλι...
Αυτό κι αν είναι χριστουγεννιάτικο δώρο! Μπορεί η συλλεκτική έκδοση της Οδού Ονείρων που θα περιείχε το φιλμάκι της παράστασης με τη Ρένα Βλαχοπούλου και τον Μάνο Χατζιδάκι να μην κυκλοφόρησε ακόμα (είχε ανακοινωθεί ότι θα κυκλοφορήσει τον Οκτώβριο, αλλά ποιος ξέρει πού σκάλωσε η υπόθεση), ωστόσο η MINOS-EMI μας έκανε ένα άλλο εξίσου σημαντικό δώρο. Πριν από λιγες μέρες κυκλοφόρησαν, σε επιμέλεια Μ. Δελαπόρτα, δυο κασετίνες (με τέσσερα CD η καθεμιά) με τίτλο Μέρες Ραδιοφώνου. Αν και η φωτογραφία της Ρένας Βλαχοπούλου βρίσκεται στο εξώφυλλο της δεύτερης κασετίνας που περιέχει ελαφρά τραγούδια της δεκαετίας του '50, σημαντικότερη είναι η πρώτη κασετίνα που καλύπτει τη δεκαετία του '40 και περιέχει και δύο από τα τραγούδια που πρόλαβε να ηχογραφήσει η Ρένα Βλαχοπούλου σε δίσκους 78 στροφών το 1941 λίγο πριν μπουν οι Γερμανοί στην Αθήνα και κλείσει το εργοστάσιο δίσκων.
Τα τραγούδια που περιέχονται στην κασετίνα αυτή είναι αφενός η θρυλική "Κονσίτα" των Τάσου Βάμπαρη-Κρέωνα Ρηγόπουλου, που εδώ στο blog ακούμε ήδη από το καλοκαίρι χάρη στον φίλο blogger desmich (ο οποίος "ενημερώνει" διαρκώς το blog του με κλασικές ηχογραφήσεις ελαφρών τραγουδιών) και αφετέρου το "Όταν θα 'ρθεις", το πολεμικό τραγούδι των Κώστα Γιαννίδη-Μίμη Τραϊφόρου που ερμήνευε η Ρένα Βλαχοπούλου στη βραχύβια πολεμική επιθεώρηση του θεάτρου "Μοντιάλ" Πολεμική Αθήνα (διαβάστε τη σχετική ανάρτηση εδώ). Πρόκειται για ένα ανεκτίμητο δώρο για όσους/όσες αγαπούν τη Ρένα Βλαχοπούλου και αναζητούν απεγνωσμένα τις 6 ηχογραφήσεις που έκανε στα χρόνια του '40. Με την έκδοση αυτή αποκτούμε επισήμως τις 2 από αυτές ενώ γεννιούνται αυτόματα ελπίδες ότι θα ακούσουμε άλλη μία, δηλαδή το flip side της "Κονσίτας", που είναι, σύμφωνα με τον Οδηγό της ελληνικής δισκογραφίας του Διονύση Μανιάτη, το τραγούδι "Χωρισμένοι κι αν ζούμε" που τραγουδούν μαζί η Ρένα Βλαχοπούλου και η Σούλα Καραγιώργη!
Όσο για τη δεύτερη κασετίνα, όπου ακούγονται οι ηχογραφήσεις της δεκαετίας του '50, περιλαμβάνει τέσσερα τραγούδια της Ρένας (που περιέχονται και σε άλλες συλλογές): "Ομόνοια Πλας", "Σατράπη μου", Κάποιος, κάπου, κάποτε", "Έχω απόψε ένα κέφι τρελό". Γενικά, και οι δυο συλλογές περιλαμβάνουν τραγούδια που στην πλειοψηφία τους έχουν κυκλοφορήσει ήδη σε CD (τα περισσότερα από αυτά και στη συλλογή της εφημερίας Το Βήμα που επιμελήθηκε ο Σιδερής Πρίντεζης), ενώ, δυστυχώς, δεν αναφέρονται οι χρονολογίες ηχογράφησης των τραγουδιών ούτε κάποια άλλα στοιχεία πέρα από τα ονόματα των δημιουργών τους. Ωστόσο αυτά τα δυο σπάνια τραγούδια της Ρένας είναι πραγματικό απόκτημα για το κοινό της και τα 35 ευρώ για την πρώτη κασετίνα αξίζουν δίχως συζήτηση... Η ερμηνεία της Ρένας Βλαχοπούλου στο πολεμικό της τραγούδι "Όταν θα 'ρθεις" είναι υπέροχη. Στο άκουσμα των πρώτων λέξεων "Δεν το πίστευα" την έκπληξη και την αμφιβολία ("Αυτή είναι η Ρένα;") διαδέχεται η σιγουριά ("Ναι, αυτή είναι!") όταν τραγουδά τη λέξη "καλέ μου" και τραβάει το "ε" με τον δικό της χαρακτηριστικό τρόπο.
Καταλαβαίνετε λοιπόν τι θα ακούγεται στο blog αυτό τον Οκτώβριο του 2009!
Πριν από ογδόντα περίπου χρόνια ένα παιδάκι τραγουδούσε πάνω σ' ένα τραπέζι: "...είμαι ο αστυνόμος ο ζωντανός ο νόμος χωρίς εμένα η τάξη διασαλεύεται..."
Μια ακόμα, σχετικά πρόσφατη, έκδοση που ενδιαφέρει τους φίλους και τις φίλες του ελληνικού κινηματογράφου και φυσικά και αυτό το μπλογκ σας παρουσιάζω σήμερα. Πρόκειται για το λεύκωμα Αφίσες από τον ελληνικό κινηματογράφο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Μοντέρνοι καιροί» του Κ. Γιαννίκου και περιέχει κινηματογραφικές αφίσες από το αρχείο του Παντελή Παλιεράκη.
Ο Παντελής Παλιεράκης ήταν αρχικά αστυνομικός αλλά γρήγορα τον κέρδισε ο κινηματογράφος. Δούλεψε για τριάντα χρόνια ως φροντιστής σε πάρα πολλές ταινίες. Οι περισσότερες από αυτές ήταν παραγωγές της Φίνος Φιλμ.Τις αναμνήσεις του από αυτή τη «θητεία» στον Φίνο τις κατέγραψε με τη βοήθεια του Αλκίνοου Μπουνιά στο βιβλίο 30 χρόνια πίσω από την κάμερα της Φίνος Φιλμ που εκδόθηκε το 1983 από τις εκδόσεις Σμυρνιωτάκη (και επανεκδόθηκε στα μέσα της δεκαετίας του ’90 με εμπλουτισμένο φωτογραφικό υλικό και έναν πρόλογο του Ιάσονα Τριανταφυλλίδη).
Στο βιβλίο εκείνο διηγείται πολλά ενδιαφέροντα παρασκήνια από τα γυρίσματα ταινιών με όλα τα μεγάλα και λιγότερο μεγάλα αστέρια του ελληνικού σινεμά. Υπάρχει φυσικά και ένα κεφαλαιάκι αφιερωμένο στη Ρένα Βλαχοπούλου, στο οποίο ο Παλιεράκης θυμάται ότι συνήθως όταν πήγαινε να την πάρει από το σπίτι της για να την πάει στο γύρισμα, συναντούσει μια Βλαχοπούλου υπό κατεδάφισιν («Ωρέ πού με πάτε εμένα τη γρια;»). Ωστόσο, μόλις έμπαινε στο πλατώ, η Ρένα μεταμορφωνόταν σε αυτό που όλοι/ες γνωρίσαμε και αγαπήσαμε. Επίσης ο Παλιεράκης θυμάται ότι η Ρένα έχανε πολύ συχνά την πίπα της και αναστάτωνε όλο το συνεργείο για να της τη βρούνε («Ωρέ τη χρυσή μου την πίπα, βρείτε την!»), διαφορετικά ήταν ικανή να σταματήσει το γύρισμα. Ο Παλιεράκης διηγείται πως ήταν μια πλαστική πίπα και όταν την έβρισκαν της έλεγε «Πλαστική είναι, Ρένα μου, γιατί τη λες χρυσή;» και εκείνη απαντούσε «Ωρέ έτσι το είπα, για να μου τη βρείτε». (Ωστόσο η ίδια η Ρένα είχε δηλώσει στον Νίκο Χατζηνικολάου ότι δεν ήταν πλαστική, απεναντίας ήταν μια ακριβή πίπα Ronson…)
Η Ρένα Βλαχοπούλου χαρούμενη που βρήκε τηχρυσή της πίπα...
Κάποιες φορές ο Παλιεράκης εμφανίστηκε και μπροστά στην κάμερα, παίζοντας μικρούς, χαρακτηριστικούς ρόλους, όταν δεν υπήρχε άλλος διαθέσιμος ηθοποιός. Για παράδειγμα, είναι ο σωφέρ της Αλίκης Βουγιουκλάκη στην ταινία Το ξύλο βγήκε από τον παράδεισο (με τη Βουγιουκλάκη τον συνδέει ένα άσχημο περιστατικό: σύμφωνα με αφηγήσεις του ιδίου, η πρωταγωνίστρια έσβησε κάποτε το τσιγάρο της στο πρόσωπό του, πράγμα που φυσικά η Βουγιουκλάκη διέψευσε επανειλημμένα).
Ο Παλιεράκης εμφανίζεται όμως και μαζί με τη Ρένα Βλαχοπούλου. Στη θρυλική Χαρτοπαίχτρα ο ηθοποιός που επρόκειτο να υποδυθεί τον αστυνομικό που συλλαμβάνει την παρέα της χαρτοπαίχτρας και τους οδηγεί στο Τμήμα, αρνούνταν να φερθεί βίαια στη Ρένα Βλαχοπούλου. «Βρε δεν είμαι η Βλαχοπούλου τώρα, ηθοποιός είμαι», του έλεγε εκείνη, αλλά εκείνος δεν μπορούσε να τη σπρώξει όσο δυνατά ήθελε ο σκηνοθέτης Γιάννης Δαλιανίδης. Την κατάσταση έσωσε ο Παλιεράκης που ανέλαβε και έπαιξε τον ρόλο του βίαιου αστυνομικού. Τον έπαιξε μάλιστα τόσο πειστικά που, όπως φαίνεται και στην ταινία, η Βλαχοπούλου μάλλον δυσανασχέτησε πραγματικά με το σπρώξιμο...
Ας επανέλθουμε όμως στην πρόσφατη έκδοση με τις αφίσες του ελληνικού κινηματογράφου που καλύπτουν το διάστημα 1950-1985. Σ’ αυτή θα βρείτε αφίσεις από ταινίες της Φίνος Φιλμ κυρίως, αλλά και άλλων ελληνικών εταιριών (κωμωδίες, δράματα, αλλά και κάποιες ταινίες σεξ). Είναι μια ευκαιρία να κάνετε ένα γοητευτικό ταξίδι στον χρόνο και να δείτε τις διαφημιστικές τεχνικές των κινηματογραφικών εταιριών και βέβαια πώς αυτές εξελίσσονται μέσα σ’ αυτά τα χρόνια που καλύπτει η έκδοση.
Σε ό,τι αφορά τη μούσα μας, Ρένα Βλαχοπούλου, υπάρχουν συνολικά δέκα αφίσες από τις εξής ταινίες της: Μερικοί το προτιμούν κρύο, Ένα κορίτσι για δύο, Χαρτοπαίχτρα, Κορίτσια για φίλημα, Ραντεβού στον αέρα, Φωνάζει ο κλέφτης,Βουλευτίνα Η Ρένα είναι οφ-σάιντ, Να η ευκαιρία και Παριζιάνα (μάλιστα πρόκειται για μια από τις πρώτες αφίσες που τυπώθηκαν για την Παριζιάνα και έχει τον αρχικό τίτλο της ταινίας που ήταν Παριζιάνα απ’ τα Τρίκαλα—στο αρχείο του RenaFanυπάρχουν συνολικά τέσσερις αφίσες με αυτόν τον τίτλο...)
Οι εκδόσεις «Μοντέρνοι καιροί» χρησιμοποίησαν το υλικό αυτού του βιβλίου (που δημιουργήθηκε με τη συμβολή του Αλέξανδρου Παλιεράκη, γιου του Παντελή) και για ένα ημερολόγιο του 2009 που εκδόθηκε πριν από λίγες μέρες, αλλά με αυτό θα ασχοληθούμε σε μελλοντική ανάρτηση... Τέλος, μια από τις αφίσες αυτές συνοδεύει κάθε εβδομάδα το τηλεοπτικό περιοδικό TiVo (την έκδοση που προσφέρει DVDελληνικών ταινιών), οπότε έχουμε την ευκαιρία να έχουμε κάποιες από αυτές και σε ελαφρώς μεγαλύτερο μέγεθος και σε χαρτόνι.
Διάφορες νέες εκδόσεις έκαναν την εμφάνισή τους τον τελευταίο καιρό στην αγορά και, με τον ένα ή με τον άλλον τρόπο, έχουν σχέση και με τη Ρένα Βλαχοπούλου. Ας τις έχουμε υπόψη μας καθώς πλησιάζουν οι γιορτές και θα ψάχνουμε (ή θα περιμένουμε...) δώρα.
Σήμερα σας παρουσιάζω την πιο πρόσφατη: το λεύκωμα Βασικά θεατής: Ελληνικό θέατρο 1950-1960 που περιλαμβάνει φωτογραφίες από το αρχείο του γνωστού φωτογράφου Κωνσταντίνου Μεγαλοκονόμου με γνωστούς/ές ηθοποιούς του θεάτρου μας σε... άγνωστες πόζες. "Θεατρίνες και θεατρίνοι με ισχύ ηρώων και η εποχή, μακρινή, αθώα, εγκληματική, γραφική, υπέροχη και αενάως μίζερη. Παρ' όλα αυτά... αμιγώς ερωτική..." γράφει ο Γιάννης Ξανθούλης (πρώην θεατράνθρωπος κι ο ίδιος, και, νομίζω, παντοτινός λάτρης του θεάτρου της εποχής εκείνης, επέλεξε τις φωτογραφίες, τις σχολίασε ενώ έγραψε ένα χαρακτηριστικό κείμενο για το λεύκωμα και στην Ελευθεροτυπία πριν από λίγες μέρες, διαβάστε το εδώ).
Οι πιο πολλές από τις φωτογραφίες αυτές είναι αδημοσίευτες. Τραβήχτηκαν στα χρόνια του '50 και του '60 και αποτελούν συναρπαστικά ντοκουμέντα της σκηνής και, κυρίως, των παρασκηνίων μιας άλλης εποχής. Το λεύκωμα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Topos (η σχετική ιστοσελίδα βρίσκεται εδώ) με επιμέλεια του Άρη Μαραγκόπουλου. Την περασμένη Κυριακή παρουσιάστηκε από τις σελίδες του περιοδικού Κ της Καθημερινής από όπου αντιγράφω την παρακάτω γοητευτική φωτογραφία: δυο αξέχαστες κυρίες του μουσικού θεάτρου, η Ρένα Βλαχοπούλου και η Καίτη Μπελίντα ποζάρουν στα παρασκήνια ενός θεάτρου...
Σύμφωνα με τη λεζάντα του περιοδικού (και προφανώς και του λευκώματος που ακόμα δεν έχω προμηθευτεί) η φωτογραφία τραβήχτηκε στο "Ακροπόλ" το 1959. Ωστόσο, αφενός οι δυο κυρίες δεν συνεργάστηκαν στο "Ακροπόλ" το 1959 (τη σεζόν 1958-59 εμφανιζόταν εκεί η Ρένα Βλαχοπούλου αλλά όχι η Καίτη Μπελίντα), αφετέρου τα ρούχα τους θυμίζουν περισσότερο καλοκαίρι, οπότε ίσως να πρόκειται για φωτογραφία από καλοκαιρινή τους συνεργασία στο Θέατρο του Εθνικού Κήπου, λίγα χρόνια αργότερα. Σε κάθε περίπτωση είναι μια σπάνια φωτογραφία (και αρκετά αποκαλυπτική για την εποχή της!). Οι φωτογραφίες ηθοποιών στα παρασκήνια και τα καμαρίνια είναι τελικά ξεχωριστές παραστάσεις (μερικές φορές καλύτερες και από το επί σκηνής έργο!) και ελπίζω σύντομα να σας παρουσιάσω κάποιες χαριτωμένες παρασκηνιακές πόζες της Ρένας Βλαχοπούλου (που έχουν τραβήξει και ο Κωνσταντίνος Μεγαλοκονόμου και άλλοι φωτογράφοι)! Προς το παρόν, ας απολαύσουμε τις θεατρίνες και τους θεατρίνους που φέρνει κοντά μας το λεύκωμα Βασικά θεατής...
Ευχαριστώ τη Maria Jose, τον Πάνο και τον Νίκο για τη βοήθειά τους!
Με τη μουσική και θεατρική επικαιρότητα θα ασχοληθεί η ανάρτηση, αλλά φυσικά στο πλαίσιο της εμμονής μου να βρίσκω πάντα συνδέσεις με τη Ρένα Βλαχοπούλου! Θα αναφερθώ σε πέντε επανόδους καλλιτεχνών/καλλιτέχνιδων στη μουσικοθεατρική ζωή της Αθήνας και θα επισημάνω τους συνειρμούς που δημιουργούν άμεσα ή έμμεσα με τη... μούσα αυτού του blog.
Ο Δημήτρης Μητροπάνος ξανά στη σκηνή
Μετά από απουσία δύο περίπου χρόνων από τις μουσικές σκηνές ο κορυφαίος λαϊκός τραγουδιστής Δημήτρης Μητροπάνος εμφανίζεται και πάλι στη νυχτερινή Αθήνα. Η επανεμφάνισή του έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς η αποχή του από τις ζωντανές εμφανίσεις οφειλόταν σε ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας που αντιμετώπιζε και που τελικά κατάφερε να ξεπεράσει. Έτσι ο Δημήτρης Μητροπάνος τραγουδάει φέτος για το κοινό του στο «Κέντρο Αθηνών» μαζί με τους Μανώλη Λιδάκη, Μπάμπη Στόκα, Ελεωνόρα Ζουγανέλη και Ασπασία Θεοφίλου.
Και αν αναρωτιέστε γιατί ο Δημήτρης Μητροπάνος μου φέρνει στο μυαλό τη Ρένα Βλαχοπούλου, δείτε την παρακάτω φωτογραφία:
Τον χειμώνα 1991-92, λίγο πριν αποσυρθεί από τη σκηνή, η Ρένα Βλαχοπούλου αποφάσισε να θυμηθεί το παρελθόν της στις πίστες της νυχτερινής Αθήνας, πραγματοποιώντας μια, τελευταία όπως αποδείχτηκε, εμφάνιση ως show-womanστο «Ρεξ». Το «Ρεξ» λειτουργούσε ως musichallγια 4η χρονιά: ήδη από την πρώτη χρονιά που το εγκαινίασε η Μαρινέλλα υπήρχε και μια θεατρική πινελιά από τον Βασίλη Τσιβιλίκα. Η Ρένα Βλαχοπούλου βέβαια θα συνδύαζε τη θεατρική της πείρα με το τραγουδιστικό της παρελθόν. Έτσι δημιουργήθηκε το ιδιαίτερα ενδιαφέρον ετερόκλητο σχήμα Γλυκερία-Δημήτρης Μητροπάνος-Γιάννης Μηλιώκας-Χρήστος Νικολόπουλος, guest-star: Ρένα Βλαχοπούλου.
Ήταν πραγματικά μια από τις ωραιότερες εμφανίσεις της Ρένας Βλαχοπούλου στα τελευταία χρόνια της καριέρας της. Στο ημίωρο πρόγραμμά της τραγουδούσε παλιές της επιτυχίες από το θέατρο, τον κινηματογράφο και τη δισκογραφία, και ανάμεσα στα τραγούδια έλεγε αστεία και πείραζε τον κόσμο. Θα αναφερθώ αναλυτικότερα άλλη φορά στην παράσταση του Ρεξ. Σήμερα όμως, με αφορμή την επανεμφάνιση του Δημήτρη Μητροπάνου, σας παρουσιάζω το τραγούδι που ερμήνευαν μαζί Βλαχοπούλου-Μητροπάνος στο τέλος του προγράμματος της Ρένας: «Πόσο θα ‘θελα απόψε» που έγραψαν οι Αλέξης Παπαδημητρίου και Εύη Δρούτσα για παλιότερο δίσκο της Αλέκας Κανελλίδου (στον δίσκο το τραγουδούσε η Κανελλίδου με τον ίδιο τον Παπαδημητρίου).
Ο δημοσιογράφος Κ. Παναγιωτόπουλος είχε επισημάνει (στη στήλη της «Θείας Πυθίας» στο περιοδικό Και, τι θυμήθηκα τώρα...) ότι τον είχε εντυπωσιάσει το ότι ο Μητροπάνος κρατούσε με σεβασμό και διακριτικότητα το μικρόφωνό του μακριά από το στόμα του για να μην καλύπτει τη φωνή της Ρένας Βλαχοπούλου (αν και στο βιντεάκι βλέπουμε ότι στις στιγμές που και η Ρένα απομακρύνει το μικρόφωνο από το στόμα της η ένταση της φωνής της είναι ακόμα αρκετή—σημειώστε πως είναι μια από τις σπάνιες φορές στα τελευταία χρόνια της καριέρας της που τραγουδάει live). Το ήθος του Μητροπάνου φαινόταν και επί σκηνής αλλά και στις εκτός σκηνής δηλώσεις του για τη Ρένα... Αναφερόταν συχνά σε συνεντεύξεις του εκείνη τη χρονιά (αλλά και αργότερα) με πολλή αγάπη στη συνεργασία του με τη Ρένα Βλαχοπούλου.
Και ο Γιάννης Μηλιώκας ξανά στη σκηνή...
Στο «Ρεξ» λοιπόν η Ρένα είχε μια ακόμα κοινή εμφάνιση με έναν άλλον τραγουδιστή που φέτος επανεμφανίζεται στη νυχτερινή Αθήνα μετά από πολύχρονη απουσία. Ο Γιάννης Μηλιώκας, που απείχε για περισσότερα από δέκα χρόνια και από τη δισκογραφία, επανέρχεται φέτος στον «Ζυγό» μαζί με τους Λαυρένη Μαχαιρίτσα, Κώστα Μακεδόνα, Γιάννη Κούτρα και Δημήτρη Σταρόβα. (Στο σχήμα επρόκειτο να συμμετέχει και ο Λουκιανός Κηλαηδόνης, με τον οποίο ουσιαστικά επανεμφανίστηκε ο Μηλιώκας σε συναυλίες το περασμένο καλοκαίρι, αλλά τελικά αποχώρησε). Ιδιαίτερη περίπτωση τραγουδοποιού, ο Μηλιώκας μας έχει δώσει τραγούδια με χιούμορ, σάτιρα αλλά και ξεχωριστή ευαισθησία και η ματιά του μας είχε λείψει από τη δισκογραφία. Στο «Ρεξ» τότε είχε ένα χαριτωμένο στιγμιότυπο με τη Ρένα Βλαχοπούλου στην αρχή του προγράμματος. Μπροστά σε ένα σκηνικό που παρίστανε μια παλιά γειτονιά της Αθήνας του ‘50 όπου τα νέα παιδιά του σχήματος τραγουδούσαν τραγούδια της εποχής εκείνης, εμφανιζόταν ο Μηλιώκας πάνω σε βέσπα με τη Ρένα Βλαχοπούλου πίσω του και της τραγουδούσε «Το βεσπάκι, το κορίτσι μου κι εγώ» (η Ρένα έλεγε στον κόσμο «Είναι λίγο γέρος» αλλά ο Μηλιώκας της απαντούσε «Με ζηλεύει από το 1914», προκαλώντας φυσικά την μήνιν της...).
Στο σχήμα του Ζυγού φέτος συμμετέχει και η Γεωργία Γραμματικού, που από ό,τι διάβασα κάπου είναι η σύντροφος του Μηλιώκα. Η Γεωργία Γραμματικού συμμετείχε και στο «Ρεξ» του 1991-92 (είναι ένα από τα νεαρά παιδιά που τραγουδούσαν στην έναρξη και φαίνεται λίγο στο βιντεάκι με τη βέσπα). Τραγουδοποιός και η ίδια και με προσόντα που θα την καθιστούσαν ιδανική πρωταγωνίστρια του μιούζικαλ—είχε μάλιστα προκριθεί και σε μια σχετική audition, στο πρώιμο talentshowΈλα στο φως που πρόβαλλε η ΕΤ-2 το 1990 (κοίτα πάλι τι θυμήθηκα τώρα...), μια εκπομπή που επρόκειτο να οδηγήσει σε θεατρικό μιούζικαλ που όμως δεν ανέβηκε τελικά ποτέ...—έχει ακολουθήσει μια σεμνή και αθόρυβη πορεία όλα αυτά τα χρόνια ενώ πρόσφατα επανήλθε και στη δισκογραφία με το EPΛαλίστατη που κρίθηκε ευνοϊκά από τους ειδήμονες.
Και ο Γιώργος Μεράντζας επιστρέφει...
Πριν φύγουμε από το «Ρεξ» του 1991-92 να αναφέρω μια ακόμα σχετική επάνοδο. Ένα ακόμα από τα «μικρότερα» ονόματα που συμμετείχαν στο σχήμα εκείνο ήταν ο Γιώργος Μεράντζας. Ομολογώ ότι τότε δεν ήξερα τι εστί Γιώργος Μεράντζας (και η συμμετοχή του στο «Ρεξ» περιοριζόταν στα λαϊκά τραγούδια του ’50 και του ’60 αφενός και στο «Διδυμότειχο Μπλουζ» του Λ. Μαχαιρίτσα αφετέρου—και ίσως και σε κάποια φωνητικά στην «είσοδο» της Ρένας στη σκηνή). Αργότερα όμως ανακάλυψα τις συμμετοχές του Γιώργου Μεράντζα σε δίσκους του Θάνου Μικρούτσικου (Φουέντε Οβεχούνα, Τροπάρια για φονιάδες) και του Χρήστου Λεοντή (Μαντζουράνα στο κατώφλι, γάιδαρος στα κεραμίδια) και τις ξεχωριστές του ερμηνείες. Και ο Γιώργος Μεράντζας επανεμφανίζεται φέτος στη νυχτερινή Αθήνα, κάθε Δευτέρα, στο Κύτταρο μαζί με την Καλλιόπη Βέττα (το blogΜουσικά Προάστια θεωρεί την επανεμφάνιση αυτή το μουσικό γεγονός της χρονιάς, διαβάστε το σχετικό κείμενο εδώ). Αύριο, μάλιστα, ο Μεράντζας συμμετέχει (μαζί με τους Μαρίζα Κωχ, Κ. Βέττα, Φ. Δεληβοριά κ.ά.) σε μια ξεχωριστή συναυλία στο Πολυτεχνείο, με τίτλο «Τα απαγορευμένα τραγούδια της Χούντας» ενώ το πρόγραμμα αυτής της Δευτέρας στο Κύτταρο θα τιμήσει επίσης την επέτειο του Πολυτεχνείου).
Η Νένα Μεντή ως Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου
Η τέταρτη επάνοδος είναι κυρίως θεατρική αλλά δεν της λείπει κι η μουσική... Η Νένα Μεντή επαναλαμβάνει την περσινή της μεγάλη επιτυχία, τον μονόλογο Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου που έγραψε και σκηνοθέτησε ο Πέτρος Ζούλιας, βασισμένος στο βιβλίο της Ρέας Μανέλλη Η γιαγιά μου η Ευτυχία. Είδα την παράσταση αυτή πέρσι, στην πρώτη της «κατοικία», το θέατρο Ιλίσια-Βολανάκης. Πρόκειται για μια συγκλονιστική ερμηνεία της Νένας Μεντή που μάλιστα τιμήθηκε για αυτόν τον ρόλο με το 1ο βραβείο καλύτερης γυναικείας ερμηνείας στα βραβεία κοινού του περιοδικού Αθηνόραμα. Όπως γράφτηκε ήδη, η Μεντή δεν παριστάνει την Παπαγιαννοπούλου, είναι η Παπαγιαννοπούλου. Η Μεντή είναι σπουδαία ηθοποιός με πολύχρονη θητεία στο θέατρο και την τηλεόραση. Έχει επίσης και άμεση σχέση με τη μουσική καθώς είναι η κόρη του σπουδαίου τραγουδοποιού Σπήλιου Μεντή—μια ιδιαίτερη, μοναχική περίπτωση στο ελαφρό τραγούδι, με αθόρυβη παρουσία αλλά και αρκετά σπουδαία τραγούδια στα χρόνια του ’60.
Ο λόγος που... φιλοξενούμε σήμερα τη Νένα Μεντή στο blogθα μπορούσε να είναι και το γεγονός ότι η ηθοποιός ερμήνευσε τη Νίνα στην τηλεοπτική μεταφορά του βιβλίου του Κώστα Ταχτσή Το τρίτο στεφάνι (που σκηνοθέτησε για τον ΑΝΤΕΝΝΑ ο Γιάννης Δαλιανίδης το 1995). Τα περί «Τρίτου Στεφανιού» όμως είναι θέμα μιας άλλη ανάρτησης. Σήμερα θα σταθούμε στην κορυφαία στιχουργό Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου. Η Παπαγιαννοπούλου υπήρξε πολύ καλή φίλη της Ρένας Βλαχοπούλου. Στο βιβλίο της εγγονής της, Ρέας Μανέλη, γίνεται αναφορά στη φιλία των δυο γυναικών, σε καλές στιγμές (όταν η Ευτυχία έκανε τη Ρένα να ξεκαρδίζεται στα γέλια με τις διηγήσεις της και της ζητούσε δανεικά για να παίξει χαρτιά) αλλά και στις τραγικές στιγμές του χαμού της κόρης της Ευτυχίας, της Μαίρης, όταν η Ρένα Βλαχοπούλου κάλυψε όλα τα έξοδα για τους γιατρούς, τα φάρμακα και ό,τι άλλο χρειαζόταν για να γίνει καλά η Μαίρη, πράγμα που δεν στάθηκε τελικά δυνατό. Στη συμβολή της Ρένας Βλαχοπούλου αναφέρεται και ο Λευτέρης Παπαδόπουλος στο βιβλίο που έγραψε για την Ευτυχία με τίτλο Όλα είναι ένα ψέμα (εκδ. Καστανιώτης), αλλά και ο Πέτρος Ζούλιας στον μονόλογο που ερμηνεύει η Νένα Μεντή: όταν αρρωσταίνει η κόρη της, η Νένα-Ευτυχία λέει: «Και τώρα πού θα βρω τα χρήματα; Θα πάω στη Ρένα τη Βλαχοπούλου να με βοηθήσει, να μου δώσει λεφτά! Ρένα, σώσε με!»
Είναι πολύ συγκινητικό το ότι ο Ζούλιας θέλησε να συμπεριλάβει αυτή τη φράση μέσα στο έργο του για την Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου. Έτσι το κοινό μπορεί να πληροφορηθεί, πέρα από τη στενή σχέση των δυο γυναικών (φιλία που αποδεικνύεται και από ένα δημοσίευμα του ’60 σύμφωνα με το οποίο η Ρένα Βλαχοπούλου λάνσαρε το «Όλα είναι ένα ψέμα» στον «Βράχο», άγνωστο όμως με τίνος μουσική!!) και τη φιλανθρωπία της Ρένας Βλαχοπούλου (κάτι που φυσικά φρόντιζε να μη δημοσιοποιεί η ίδια, αλλά ευτυχώς το αναφέρουν πολλοί/ές πλέον, ειδικά μετά τον θάνατό της).
Ο μονόλογος Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου με την υπέροχη Νένα Μεντή παρουσιάζεται φέτος σε μεγαλύτερο θέατρο, στο «Κατερίνα Βασιλάκου» για να μπορέσει να τον χαρεί περισσότερος κόσμος. Μη χάσετε αυτή τη σπουδαία ερμηνεία που, ευτυχώς, θα ανηφορίσει και στη Βόρεια Ελλάδα την άνοιξη (θα παιχτεί στη Θεσσαλονίκη αλλά και στις Σέρρες, στα ανακαινισμένα Αστέρια, τη νέα έδρα του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Σερρών)...
Η Χαρά Κεφαλά γοητεύει
Η τελευταία επάνοδος που θέλω να σας επισημάνω είναι η επανάληψη της πολύ επιτυχημένης μουσικοθεατρικής παράστασης Μια Χαρά στο φουαγιέ με την εξαιρετική Χαρά Κεφαλά. Το blogαυτό έχει αναφερθεί ξανά στη Χαρά, στην ανάρτηση με την ιστορία του τραγουδιού «Το αλκοόλ κι η νικοτίνη», που πρώτη τραγούδησε η Ρένα Βλαχοπούλου τη σεζόν 1956-57 και μας ξαναθύμισε μισό αιώνα αργότερα η Χαρά Κεφαλά στην παράσταση Τσίλιες και μία νύχτες που παρουσιάστηκε στο Ηρώδειο και στη συνέχεια κυκλοφόρησε σε CD/DVDμε τίτλο Τραγούδια με... ουσίες (διαβάστε εδώ σχετικά).
Σήμερα θα σας προτείνω να πάτε οπωσδήποτε στο Αγγέλων Βήμα που δημιούργησε ο Κοραής Δαμάτης στην οδό Σατωβριάνδου. Στον χώρο αυτό, κάθε Δευτέρα και Τρίτη, η Χαρά Κεφαλά εμφανίζεται σε δυο διαφορετικές παραστάσεις (και σας προτείνω να τις παρακολουθήσετε και τις δυο στη σειρά!). Στις 7.15μμ ερμηνεύει έναν από τους τέσσερις μονολόγους του έργου Φωνές του Άλαν Μπένετ (ο μονόλογός της έχει τίτλο «Η ευκαιρία της ζωής της»και η Χαρά είναι απολαυστική. Τους άλλους τρεις μονολόγους ερμηνεύουν επίσης εξαιρετικά η Όλγα Τουρνάκη, η Σμαράγδα Σμυρναίου και ο Δημήτρης Καραμπέτσης).
Στις 10μμ στο ζεστό φουαγιέ του θεάτρου, με την πολύτιμη συμπαράσταση της Ευγενίας Καρλαύτη στο πιάνο, η Χαρά Κεφαλά μας ταξιδεύει στα καμπαρέ του Παρισιού και του Βερολίνου, στο Broadway, στο Hollywoodαλλά και στην Ελλάδα του χθες (τραγουδάει υπέροχα Γιαννίδη, Σουγιούλ αλλά και Χιώτη!). Το μουσικό κλίμα που κυριαρχεί στην παράσταση είναι φυσικά η τζαζ που η Χαρά λατρεύει και μπορεί να αποδώσει θαυμάσια (η Χαρά έχει μεγάλη γκάμα και πλούσιο βιογραφικό, έχει σπουδάσει μουσική, ενώ είναι από τις πιο καταρτισμένες στο μιούζικαλ ηθοποιούς που διαθέτει το ελληνικό θέατρο σήμερα και που φυσικά δεν αξιοποιεί...). Σε αυτό το μουσικό κλίμα, που ασφαλώς στο δικό μου νου φέρνει τη Ρένα Βλαχοπούλου, ταιριάζει απόλυτα, κατά τη γνώμη μου, το «Αλκοόλ κι η νικοτίνη» αλλά η Χαρά Κεφαλά μου είπε ότι το κρατάει για μια άλλη παράσταση! Ελπίζω ωστόσο να... μετανιώσει και να το συμπεριλάβει και σ’ αυτήν! Να συμπληρώσω ότι ειδικά για την παράσταση της Χαράς ο Γεράσιμος Ευαγγελάτος (δείτε το blog του εδώ) και ο Θέμης Καραμουρατίδης έγραψαν δυο πολύ όμορφα τραγούδια: τη «Λέξη» και το «Αλάτι» που μπορείτε να το απολαύσετε εδώ:
Η παράσταση Μια Χαρά στο φουαγιέ κυκλοφορεί πλέον και σεCD, ωστόσο αξίζει να... χαρείτε τη Χαρά από κοντά! Δεν περιορίζεται στο κάθισμα που βλέπετε σ' αυτό το βίντεο. Έχει άψογη κίνηση, περιφέρεται ανάμεσα στους θεατές και δημιουργεί μια πολύ όμορφη ατμόσφαιρα. Θα σας ταξιδέψει και θα σας συγκλονίσει (ειδικά στο "Je suis malade")...
Υστερόγραφο: Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
Σήμερα ξεκινάει το Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης. Έχω και στο παρελθόν διαμαρτυρηθεί για τη σοβαρή παράλειψη του Φεστιβάλ να τιμήσει τη Ρένα Βλαχοπούλου όσο ζούσε (και ενώ όλοι/ες ήξεραν ότι βάδιζε προς το τέλος...) ενώ φρόντισε στην κηδεία της να στείλει ένα στεφάνι με τις λέξεις «Αντίο, Ρένα», μια οικειότητα που κατά τη γνώμη μου δεν δικαιολογούνταν, τη στιγμή που η Ρένα είχε αγνοηθεί... πανηγυρικά προηγουμένως (αλλά και «μετά», εδώ που τα λέμε, το μόνο που έγινε ήταν μια ξερή αναφορά στο όνομά της, σε μια οθόνη, στην τελετή λήξης του 2004, μαζί με τα ονόματα άλλων συναδέλφων της που είχαν πεθάνει την ίδια χρονιά). Ωστόσο, φέτος σκέφτομαι το Φεστιβάλ με νοσταλγία, καθώς για πρώτη φορά μετά από 15 χρόνια δεν θα συμμετάσχω στη γιορτινή ατμόσφαιρα που φέρνει στην πόλη κάθε Νοέμβρη. Δημοσιεύω λοιπόν το σχετικό εξώφυλλο της AthensVoice(που φιλοξενεί την άλλη πολύ μεγάλη μου αδυναμία...) και εύχομαι στους φίλους και τις φίλες μου πάνω, στη Θεσσαλονίκη (που θα αργήσουν μάλλον να διαβάσουν την ανάρτηση αυτή γιατί θα ξημεροβραδιάζονται στις αίθουσες στο Λιμάνι...) καλό Φεστιβάλ!
Η ραδιοφωνική μετάδοση του μυθιστορήματος του Κώστα Ταχτσή Το τρίτο στεφάνι πλησιάζει στο τέλος της. Σήμερα μεταδόθηκε η 53η συνέχεια: ακούσαμε, για τελευταία μάλλον φορά, την υπέροχη Σμάρω Στεφανίδου στις τελευταίες στιγμές της κυρα-Εκάβης. Η Σμάρω Στεφανίδου ήταν συγκλονιστική, όπως ήταν συγκλονιστική και λίγες μέρες πριν, στον θρήνο της κυρα-Εκάβης για τον θάνατο του γιου της, του Δημήτρη. Επάξια στέκεται δίπλα της η Ρένα Βλαχοπούλου. Όπως ακριβώς είχε περιγράψει και ο Γιώργος Παυριανός στο κείμενο που δημοσιεύτηκε στην Athens Voice, τα επεισόδια σιγά-σιγά έστρωσαν. Η Ρένα Βλαχοπούλου από ένα σημείο και μετά είτε πήρε στα... σοβαρά τη συμμετοχή της στην εκπομπή είτε άρχισε πλέον να πειθαρχεί στον σκηνοθέτη της (ή μπόρεσε εκείνος πλέον να της επιβληθεί καλύτερα) και τα λάθη που έκανε στις πρώτες συνέχειες σταμάτησαν. Ειδικά τις τελευταίες εβδομάδες, στις αφηγήσεις των περιστατικών του πολέμου και της Κατοχής, η Ρένα Βλαχοπούλου είναι ιδιαίτερα καλή: διαφορετική από ό,τι την έχουμε συνηθίσει, χαμηλών τόνων, ήρεμη, μελαγχολική, ιδανική συντροφιά για ένα φθινοπωρινό, βροχερό απόγευμα του Νοέμβρη, όπως αυτό που πέρασα σήμερα στο Ναύπλιο ακούγοντάς τη να περιγράφει τις τελευταίες στιμές της κυρα-Εκάβης και να λέει για τον αληθινό Θεό που μάλλον είναι αργά να γνωρίσουμε...
Συντονιστείτε στο Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας για να ακούσετε τις τελευταίες συνέχειες της σειράς. Η υπέροχη Σμάρω Στεφανίδου θα μας λείψει, αλλά πιστεύω ότι θα μας αποζημιώσει η Ρένα Βλαχοπούλου. Θα επανέλθω στο Τρίτο στεφάνι αργότερα, για να σας μιλήσω για το "Dormi Bambina" που σιγοτραγούδησε πριν από λίγο καιρό η Ρένα αλλά και για μια... συνολική θεώρηση της σειράς, όταν πια θα έχει ολοκληρωθεί.
Και μια έκκληση στο Τρίτο Πρόγραμμα. Πιθανότατα από κάποιο λάθος στο μοντάζ, παραλείφθηκε μια από τις συνέχειες: Ενώ η αρίθμηση των επεισοδίων προχωρούσε κανονικά, τη μέρα που θα ακούγαμε, όπως μας ενημέρωσε η γλυκύτατη φωνή της Αιμιλίας Κτενά, την 51ή συνέχεια, ακούσαμε μάλλον την 52η: παραλείφθηκε δηλαδή το κομμάτι που περιέγραφε την τελευταία συνάντηση της κυρα-Εκάβης με τον Δημήτρη στη φυλακή και τον θάνατο του Δημήτρη. Αν τυχόν μας διαβάζει η κυρία Κτενά ή κάποιος άλλος υπεύθυνος του Τρίτου Προγράμματος, παρακαλούμε να μας χαρίσουν και αυτή τη συνέχεια!
Ένας ακόμα γλυκύτατος ηθοποιός μας πέθανε προχτές (και κηδεύεται αύριο): ο Σταύρος Ξενίδης. Ευγένεια, λεπτότητα, αρχοντιά, σοβαρότητα ήταν τα χαρίσματα που τον διέκριναν και που πότιζε με αυτά όλους τους ρόλους του. Τυπικά ανήκε στην κατηγορία «καρατερίστας» και όχι στην κατηγορία «πρωταγωνιστής», ωστόσο είναι τόσο σπουδαία η παρουσία του σε όλες τις ταινίες στις οποίες κάνει ακόμα και μικρά περάσματα που δίκαια κατατάσσεται ανάμεσα στους σημαντικότερους πρωταγωνιστές του κινηματογράφου και του θεάτρου μας.
Γεννήθηκε το 1924 στην Πόλη. Σπούδασε θέατρο στο «Θέατρο Τέχνης» του Καρολου Κουν και εκεί έκανε και τα πρώτα του επαγγελματικά θεατρικά βήματα, στον Βυθό του Γκόρκι. Στη συνέχεια συνεργάστηκε με τους θιάσους της κυρίας Κατερίνας και του Αδαμάντιου Λεμού ενώ το 1950 ξεκινά η 25ετής (με λίγα μικρά διαλείμματα) συνεργασία του με τον θίασο του Κώστα Μουσούρη. Σπάνια στα χρονικά του θεάτρου μας αυτή η αφοσίωση σε έναν μόνο θίασο. Αλλά και ο μέγας Μουσούρης εκτιμούσε τα χαρίσματά του. Όπως σημειώνει ο Γιώργος Σαρηγιάννης στα Νέα, έλεγε ο Μουσούρης για τον Ξενίδη: «Όταν έναν ρόλο τον παίζει ο Σταύρος θα αναδειχθούν χωρίς τεχνάσματα και υπερβολές όλες οι πτυχές του». Στο θέατρο Μουσούρη θα δοκιμαστεί σε ένα ευρύ ρεπερτόριο, ελληνικό και διεθνές. Μετά το τέλος της συνεργασίας του με τον Μουσούρη, θα συνεχίσει την αξιόλογη πορεία του στο θέατρο πλάι σε καταξιωμένους πρωταγωνιστές όπως ο Δημήτρης Χορν και ο Νίκος Κούρκουλος, στο πλευρό του οποίου αποχαιρετά για πάντα το σανίδι (το 1987, στο έργο Γεια σου, φίλε του Μπ. Σλέι).
Φυσικά την αθανασία του ο Σταύρος Ξενίδης τη χρωστάει στον ελληνικό κινηματογράφο. Εμφανίστηκε σε 70 περίπου ταινίες, κυρίως σε «δεύτερους» ρόλους: συμβολαιογράφος, γείτονας, φίλος, πάντα στο πλευρό των πρωταγωνιστών και των πρωταγωνιστριών. Ήταν χαρακτηριστική φυσιογνωμία του παλιού ελληνικού κινηματογράφου, ωστόσο έδωσε το «παρών» και στον Νέο, αφήνοντας και εκεί το στίγμα του (τιμήθηκε μάλιστα με το Α΄ βραβείο ανδρικού ρόλου για την ερμηνεία του στην ταινία του Γιώργου Πανουσόπουλου Ταξίδι του μέλιτος.
Μια από τις λίγες φορές που το όνομά του βρισκόταν αρκετά ψηλά στους τίτλους της ταινίας ήταν στη μοναδική του συνεργασία με τη Ρένα Βλαχοπούλου. Ο Σταύρος Ξενίδης είναι το πρώτο αντρικό όνομα στη Βουλευτίνα του Κώστα Καραγιάννη που προβλήθηκε τη σεζόν 1966-67. Ο Ξενίδης είναι αλησμόνητος στον ρόλο του Περικλή Αράπη, του αιώνιου υποψήφιου βουλευτή που επιμένει να κατεβαίνει στις εκλογές παρά τις συνεχείς ήττες του και ταλαιπωρεί τη Ρένα, την ώριμη αρραβωνιαστικιά του που τελικά αποφασίζει να αναλάβει την προεκλογική εκστρατεία του αρραβωνιαστικού της. Δυστυχώς, παρά τις δυναμικές πρωτοβουλίες της Ρένας, ο Περικλής δεν θα καταφέρει να εκλεγεί. Θα εκλεγεί όμως εκείνη βουλευτίνα με το ψηφοδέλτιο του θείου της...
Είναι υπέροχη η παρουσία του Ξενίδη στην ταινία. Ο πόθος του να εκλεγεί βουλευτής, η αμηχανία του μπροστά στις απαιτήσεις που έχει ο ρόλος του πολιτευτή, η απογοήτευσή του για την ήττα, η πίκρα του που τελικά η Ρένα γεύεται τις χαρές του αξιώματος, η ζήλια του όταν την πολιορκούν άλλοι άντρες. Δίνει μαθήματα υποκριτικής και καταφέρνει να αφήσει το στίγμα του—ακόμα και στο πλευρό του σαρωτικού ανέμου που ακούει στο όνομα Βλαχοπούλου. Και είναι απολαυστικό και το τραγουδιστικό και χορευτικό τους ντουέτο στο φινάλε της ταινίας, στο γλέντι του γάμου τους που γίνεται στην Κέρκυρα, όπου τραγουδούν ένα τραγούδι του Γιώργου Μουζάκη, γραμμένο στο στυλ των παραδοσιακών κερκυραϊκών τραγουδιών με στίχους του Λάκη Μιχαηλίδη: «Να ζήσουμε, να ζήσουμε, μαζί να ευτυχήσουμε...»
Σημαντικότατη ήταν επίσης η παρουσία του Σταύρου Ξενίδη στο ραδιόφωνο αλλά και στην τηλεόραση, σε σημαντικές σειρές όπως Ο συμβολαιογράφος, Χαίρε Τάσο Καρατάσο και άλλες. Ευτυχώς πριν από λίγα χρόνια βραβεύτηκε από το Θεατρικό Μουσείο για τη συνολική προσφορά του στο θέατρο με το έπαθλο «Αιμίλιος Βεάκης».
Ο Σταύρος Ξενίδης ήταν παντρεμένος με την καλή ηθοποιό Μαργαρίτα Λαμπρινού—εμφανίζονταν μαζί στην ταινία Χαρούμενο ξεκίνημα του Ντίνου Δημόπουλου (1954): υπάλληλοι και οι δύο στο ΕΙΡ, εκείνος με το μέρος του αντρικού τρίο (Οικονομίδης, Ηλιόπουλος, Ρίζος), εκείνη με το μέρος του γυναικείου τρίο (Λίντα, Στρατηγού, Παπαγεωργίου)—και τους τελευταίους μήνες φιλοξενούνταν κι οι δυο σε οίκο ευγηρίας. Ο Ξενίδης ταλαιπωρήθηκε πολύ από εγκεφαλικά επεισόδια και καρδιαναπνευστικά προβλήματα και τελικά έχασε τη μάχη το μεσημέρι της Κυριακής. Θα τον θυμόμαστε πάντα στοργικό με τους πρωταγωνιστές και τις πρωταγωνίστριες του ελληνικού κινηματογράφου, να τους/τις φροντίζει και να τους/τις βοηθά με τη διακριτική του παρουσία να λάμπουν ακόμα περισσότερο—κι εκείνος πάντα να καταφέρνει να ξεχωρίζει...
