Σταύρος Ξενίδης

Ένας ακόμα γλυκύτατος ηθοποιός μας πέθανε προχτές (και κηδεύεται αύριο): ο Σταύρος Ξενίδης. Ευγένεια, λεπτότητα, αρχοντιά, σοβαρότητα ήταν τα χαρίσματα που τον διέκριναν και που πότιζε με αυτά όλους τους ρόλους του. Τυπικά ανήκε στην κατηγορία «καρατερίστας» και όχι στην κατηγορία «πρωταγωνιστής», ωστόσο είναι τόσο σπουδαία η παρουσία του σε όλες τις ταινίες στις οποίες κάνει ακόμα και μικρά περάσματα που δίκαια κατατάσσεται ανάμεσα στους σημαντικότερους πρωταγωνιστές του κινηματογράφου και του θεάτρου μας.

Γεννήθηκε το 1924 στην Πόλη. Σπούδασε θέατρο στο «Θέατρο Τέχνης» του Καρολου Κουν και εκεί έκανε και τα πρώτα του επαγγελματικά θεατρικά βήματα, στον Βυθό του Γκόρκι. Στη συνέχεια συνεργάστηκε με τους θιάσους της κυρίας Κατερίνας και του Αδαμάντιου Λεμού ενώ το 1950 ξεκινά η 25ετής (με λίγα μικρά διαλείμματα) συνεργασία του με τον θίασο του Κώστα Μουσούρη. Σπάνια στα χρονικά του θεάτρου μας αυτή η αφοσίωση σε έναν μόνο θίασο. Αλλά και ο μέγας Μουσούρης εκτιμούσε τα χαρίσματά του. Όπως σημειώνει ο Γιώργος Σαρηγιάννης στα Νέα, έλεγε ο Μουσούρης για τον Ξενίδη: «Όταν έναν ρόλο τον παίζει ο Σταύρος θα αναδειχθούν χωρίς τεχνάσματα και υπερβολές όλες οι πτυχές του». Στο θέατρο Μουσούρη θα δοκιμαστεί σε ένα ευρύ ρεπερτόριο, ελληνικό και διεθνές. Μετά το τέλος της συνεργασίας του με τον Μουσούρη, θα συνεχίσει την αξιόλογη πορεία του στο θέατρο πλάι σε καταξιωμένους πρωταγωνιστές όπως ο Δημήτρης Χορν και ο Νίκος Κούρκουλος, στο πλευρό του οποίου αποχαιρετά για πάντα το σανίδι (το 1987, στο έργο Γεια σου, φίλε του Μπ. Σλέι).

Φυσικά την αθανασία του ο Σταύρος Ξενίδης τη χρωστάει στον ελληνικό κινηματογράφο. Εμφανίστηκε σε 70 περίπου ταινίες, κυρίως σε «δεύτερους» ρόλους: συμβολαιογράφος, γείτονας, φίλος, πάντα στο πλευρό των πρωταγωνιστών και των πρωταγωνιστριών. Ήταν χαρακτηριστική φυσιογνωμία του παλιού ελληνικού κινηματογράφου, ωστόσο έδωσε το «παρών» και στον Νέο, αφήνοντας και εκεί το στίγμα του (τιμήθηκε μάλιστα με το Α΄ βραβείο ανδρικού ρόλου για την ερμηνεία του στην ταινία του Γιώργου Πανουσόπουλου Ταξίδι του μέλιτος.

Μια από τις λίγες φορές που το όνομά του βρισκόταν αρκετά ψηλά στους τίτλους της ταινίας ήταν στη μοναδική του συνεργασία με τη Ρένα Βλαχοπούλου. Ο Σταύρος Ξενίδης είναι το πρώτο αντρικό όνομα στη Βουλευτίνα του Κώστα Καραγιάννη που προβλήθηκε τη σεζόν 1966-67. Ο Ξενίδης είναι αλησμόνητος στον ρόλο του Περικλή Αράπη, του αιώνιου υποψήφιου βουλευτή που επιμένει να κατεβαίνει στις εκλογές παρά τις συνεχείς ήττες του και ταλαιπωρεί τη Ρένα, την ώριμη αρραβωνιαστικιά του που τελικά αποφασίζει να αναλάβει την προεκλογική εκστρατεία του αρραβωνιαστικού της. Δυστυχώς, παρά τις δυναμικές πρωτοβουλίες της Ρένας, ο Περικλής δεν θα καταφέρει να εκλεγεί. Θα εκλεγεί όμως εκείνη βουλευτίνα με το ψηφοδέλτιο του θείου της...

Είναι υπέροχη η παρουσία του Ξενίδη στην ταινία. Ο πόθος του να εκλεγεί βουλευτής, η αμηχανία του μπροστά στις απαιτήσεις που έχει ο ρόλος του πολιτευτή, η απογοήτευσή του για την ήττα, η πίκρα του που τελικά η Ρένα γεύεται τις χαρές του αξιώματος, η ζήλια του όταν την πολιορκούν άλλοι άντρες. Δίνει μαθήματα υποκριτικής και καταφέρνει να αφήσει το στίγμα του—ακόμα και στο πλευρό του σαρωτικού ανέμου που ακούει στο όνομα Βλαχοπούλου. Και είναι απολαυστικό και το τραγουδιστικό και χορευτικό τους ντουέτο στο φινάλε της ταινίας, στο γλέντι του γάμου τους που γίνεται στην Κέρκυρα, όπου τραγουδούν ένα τραγούδι του Γιώργου Μουζάκη, γραμμένο στο στυλ των παραδοσιακών κερκυραϊκών τραγουδιών με στίχους του Λάκη Μιχαηλίδη: «Να ζήσουμε, να ζήσουμε, μαζί να ευτυχήσουμε...»

Σημαντικότατη ήταν επίσης η παρουσία του Σταύρου Ξενίδη στο ραδιόφωνο αλλά και στην τηλεόραση, σε σημαντικές σειρές όπως Ο συμβολαιογράφος, Χαίρε Τάσο Καρατάσο και άλλες. Ευτυχώς πριν από λίγα χρόνια βραβεύτηκε από το Θεατρικό Μουσείο για τη συνολική προσφορά του στο θέατρο με το έπαθλο «Αιμίλιος Βεάκης».

Ο Σταύρος Ξενίδης ήταν παντρεμένος με την καλή ηθοποιό Μαργαρίτα Λαμπρινού—εμφανίζονταν μαζί στην ταινία Χαρούμενο ξεκίνημα του Ντίνου Δημόπουλου (1954): υπάλληλοι και οι δύο στο ΕΙΡ, εκείνος με το μέρος του αντρικού τρίο (Οικονομίδης, Ηλιόπουλος, Ρίζος), εκείνη με το μέρος του γυναικείου τρίο (Λίντα, Στρατηγού, Παπαγεωργίου)—και τους τελευταίους μήνες φιλοξενούνταν κι οι δυο σε οίκο ευγηρίας. Ο Ξενίδης ταλαιπωρήθηκε πολύ από εγκεφαλικά επεισόδια και καρδιαναπνευστικά προβλήματα και τελικά έχασε τη μάχη το μεσημέρι της Κυριακής. Θα τον θυμόμαστε πάντα στοργικό με τους πρωταγωνιστές και τις πρωταγωνίστριες του ελληνικού κινηματογράφου, να τους/τις φροντίζει και να τους/τις βοηθά με τη διακριτική του παρουσία να λάμπουν ακόμα περισσότερο—κι εκείνος πάντα να καταφέρνει να ξεχωρίζει...