Σαν σήμερα το 1972: Καντσονίσιμα, Σατιρίσιμα, Ψιθυρίσιμα...

Στις 2 Απριλίου 1972, Κυριακή των Βαΐων, δόθηκαν οι δύο τελευταίες παραστάσεις της επιθεώρησης Καντσονίσιμα, Σατιρίσιμα, Ψιθυρίσιμα που παρουσίαζε ο θίασος Ρένας Βλαχοπούλου-Γιώργου Κωνσταντίνου-Σωτήρη Μουστάκα στο θέατρο Κοτοπούλη-Ρεξ. Την επιθεώρηση είχαν γράψει ο Αλέκος Σακελλάριος και ο Γιώργος Γιαννακόπουλος σε μουσική του Μίμη Πλέσσα. Τα σκηνικά υπέγραφε ο Γιώργος Ανεμογιάννης και τα κοστούμια ο Τάκης Τζιβάνης (άγνωστο γιατί δεν τα υπέγραψε κι αυτά ο Ανεμογιάννης). Τη σκηνοθεσία και τις χορογραφίες είχε αναλάβει ο Φώτης Μεταξόπουλος. Ο τίτλος της επιθεώρησης ήταν εμπνευσμένος από το τηλεοπτικό σόου Καντσονίσιμα που ήταν τότε πολύ δημοφιλές καθώς και από τους λεγόμενους "ψιθυριστές" που φοβούνταν οι δικτάτορες και που ενέπνευσαν πολλούς τίτλους και νούμερα επιθεωρήσεων (ήδη από το 1968 είχαν ανέβει τα Ψιθυρίσματα ενώ τη σεζόν 1971-72 παιζόταν επίσης το Κάτι ψιθυρίζεται).

Η πρώτη παράσταση του Καντσονίσιμα, Σατιρίσιμα, Ψιθυρίσμα δόθηκε στις 22 Οκτωβρίου 1971 και η επίσημη πρεμιέρα στις 5 Νοεμβρίου. Ωστόσο μεταξύ αυτών των δύο ημερομηνιών συνέβη μια μεγάλη αλλαγή. Αρχικά στην επωνυμία του θιάσου υπήρχε και η φράση "Με την Άννα Φόνσου". Όντως η δημοφιλής πρωταγωνίστρια ξεκίνησε κανονικά τις εμφανίσεις της στην παράσταση. Φαίνεται όμως πως λίγες μέρες μετά την πρεμιέρα διέκοψε τη συνεργασία της με τον θίασο. Αν και σε κάποια έντυπα γράφτηκε ότι συνέτρεχαν λόγοι υγείας και ότι η ηθοποιός θα αναχωρούσε στο εξωτερικό, η Βραδυνή φιλοξένησε στις 3 Νοεμβρίου δηλώσεις σύμφωνα με τις οποίες υπέγραψε συμβόλαιο με τον επιχειρηματία του Ρεξ Τάκη Μακρίδη γιατί "ήθελε να κάνη ένα πείραμα και να διαπιστώση αν μπορή να παίξη κι αυτό το είδος θεάτρου". Πολύ σύντομα όμως κατάλαβε πως η επιθεώρηση δεν ταιριάζει στο ταλέντο της και δεν μπορούσε να αποδώσει όπως εκείνη ήθελε. Κι επειδή δεν μπορούσε να παίξει τόσο καλά όσο ήθελε, αποφάσισε να αποχωρήσει από τον θίασο: "Η θέσι μου είναι στην πρόζα, απ' όπου ξεκίνησα. Στην επιθεώρησι υπάρχουν τόσοι άλλοι συνάδελφοί μου, που τα καταφέρνουν πολύ καλύτερα από μένα". Βέβαια, στα πρώτα της βήματα η Φόνσου είχε ήδη εμφανιστεί σε δυο επιθεωρήσεις, στις οποίες συνεργάστηκε πρώτη φορά με τη Ρένα Βλαχοπούλου: Άλλος για το φεγγάρι και Ο ρωμιός ξαναψηφίζει (στο θέατρο Διάνα, τη σεζόν 1957-58), αλλά σαφώς τότε δεν ήταν ακόμα πρωταγωνίστρια και το κοινό δεν θα είχε ακόμα απαιτήσεις από εκείνη.

Ο Γιώργος Κωνσταντίνου, η Ρένα Βλαχοπούλου, η Άννα Φόνσου
και ο Σωτήρης Μουστάκας στις πρόβες της επιθεώρησης
Καντσονίσιμα, Σατιρίσιμα, Ψιθυρίσιμα
το καλοκαίρι του 1971,
Φωτογραφία από βιβλίο Βασικά θεατής: Ελληνικό θέατρο 1950-1960,
Αρχείο Κ. Μεγαλοκονόμου
(εκδ. Τόπος, 2008)  

Αν και γράφτηκε ότι το κενό που άφηνε η αποχώρηση της Άννας Φόνσου θα αναπλήρωνε με την παρουσία του ο δημοφιλέστατος τότε Σταμάτης Κόκοτας, όχι μόνο ως τραγουδιστής αλλά και ως νουμερίστας(!), αυτό δεν συνέβη. Το όνομα της Φόνσου αφαιρέθηκε από τη μαρκίζα του θεάτρου, τα νούμερά της "Κόντρα στο κατεστημένο" και "Ξανθές, μελαχρινές, κοκκινομάλλες" αφαιρέθηκαν από τη σελίδα της διανομής στο πρόγραμμα (στη θέση τους προστέθηκε το νούμερο "Περσέπολις" που ήταν, κατά τον Αλκ. Μαργαρίτη "περιττό") και η επιθεώρηση Καντσονίσιμα, Σατιρίσιμα, Ψιθυρίσιμα συνέχισε την επιτυχημένη πορεία της μέχρι το τέλος της σεζόν. 

Η μαρκίζα του θεάτρου Κοτοπούλη-Ρεξ μετά την αποχώρηση της Άννας Φόνσου
Κι εκεί που λες "Επιτέλους, έγραψαν το 'Σατιρίσιμα' σωστά" (γιατί στο πρόγραμμα
το έχουν γράψει λάθος), βλέπεις ότι έγραψαν το "Ψιθυρίσιμα" λάθος!...
Είναι κρίμα πάντως που δεν έχουν διασωθεί πολλές φωτογραφίες σαν κι αυτή.
Οι μαρκίζες είναι από τα πιο ενδιαφέροντα θεατρικά τεκμήρια...   

Μιας και αναφέρθηκα στο πρόγραμμα, για την ιστορία να αναφέρω τις εξής δύο πρωτοτυπίες, για την εποχή τουλάχιστον. Αφενός στις σελίδες του φιλοξενούσε μια σύντομη ιστορική αναδρομή στο ξεκίνημα της επιθεώρησης (την υπέγραφε ο Αλέκος Σακελλάριος). Αφετέρου, οι δυο συγγραφείς, στο εισαγωγικό τους σημείωμα βρήκαν την ευκαιρία να τα βάλουν με την "κοντόφθαλμη" κριτική που περιφρονεί την επιθεώρηση, το πιο αγαπημένο είδος του κοινού και έχει "πλήρη μεσάνυχτα από το θέατρο", ενώ το μεγάλο κοινό "την έχει γραμμένη στα παλιά του τα παπούτσια" τη γνώμη τους. Η πρώτη πρωτοτυπία έδωσε την ευκαιρία σε κάποιες κριτικές να κάνουν επίσης μια αναδρομή στην ιστορία του είδους, ενώ η δεύτερη ανάγκασε κάποιους κριτικούς να... αντεπιτεθούν. Ο Γιώργος Κάρτερ στη Νέα Πολιτεία τόνισε ότι δεν ανήκει στους αρνητές της επιθεώρησης, ωστόσο δεν πιστεύει ότι το κοινό είχε γραμμένο στα παλιά του τα παπούτσια τον Φώτο Πολίτη που θεωρούσε την επιθεώρηση "καθαρά καταστροφική" και "κακό δαίμονα του θεάτρου μας". Ο Αλκιβιάδης Μαργαρίτης έγραψε, ως υστερόγραφο στη δική του κριτική: "Οι κ.κ. Σακελλάριος και Γ. Γιαννακόπουλος μπορεί να έχουν οποιαδήποτε γνώμη για τους κριτικούς. Μπορεί να δημοσιεύσουν και σχετικό άρθρο στις εφημερίδες. Αλλά δεν επιτρέπεται να παρεμβάλλουν ένα υβριστικό κείμενο στο επίσημο πρόγραμμα του θεάτρου. Αν οι ίδιοι παρασύρθηκαν από μια δίκαιη ίσως οργή, πώς δεν επρόσεξε το απαράδεκτο του πράγματος ο ευγενέστατος κ. Τάκης Μακρίδης;" (Τα Νέα, 12-11-1971). Και ο Γιάννης Παράσχος αναρωτιέται: "Αλήθεια, προς τι τα τόσα πικρόχολα λόγια;..." (Εμπρός, 12-11-1971).

Η μακέτα του Γιώργου Ανεμογιάννη για το σκηνικό της έναρξης της επιθεώρησης
Καντσονίσιμα, Σατιρίσιμα, Ψιθυρίσιμα
Από το ψηφιακό αρχείο του Γιώργου Ανεμογιάννη. 
Το τραγούδι της έναρξης, αν δεν κάνω λάθος, ακούγεται από τον Κώστα Ρηγόπουλο
στο τελευταίο επεισόδιο της τηλεοπτικής σειράς της ΕΡΤ Βραδιά επιθεώρησης 

Το Καντσονίσιμα, Σατιρίσιμα, Ψιθυρίσιμα ήταν μια από τις τρεις μεγάλες επιθεωρήσεις της σεζόν 1971-72--τρεις επιθεωρήσεις ανάμεσα σε 35 αθηναϊκά θέατρα δεν ήταν και πολύ μεγάλο ποσοστό (οι άλλες δύο ήταν το Πώς καταντήσαμε, λοχία στο θέατρο Καλουτά με τις/τους Ρένα Ντορ, Αλέκο Λειβαδίτη, Γιώργο Πάντζα, Δέσποινα Στυλιανοπούλου, Νινή Τζάνετ και το Αθήνα Ρώμη Παρίσι με τις/τους Μαίρη Χρονοπούλου (στο νούμερο της "Βουλίτσας", το οποίο, όπως έχουμε πει, επρόκειτο την προηγούμενη χρονιά να παίξει η Ρένα Βλαχοπούλου, αλλά δεν το επέτρεψε η λογοκρισία), Νίκο Σταυρίδη, Χρόνη Εξαρχάκο, Γιάννη Βογιατζή). 

Η μακέτα γράφει "Φινάλε Βλαχοπούλου". Ποιος ξέρει άραγε σε ποιο στιγμιότυπο
του φινάλε του Καντσονίσιμα, Σατιρίσιμα, Ψιθυρίσιμα παρουσιαζόταν αυτό το σκηνικό...
Από το ψηφιακό αρχείο του Γιώργου Ανεμογιάννη. 

Οι κριτικές που γράφτηκαν για το Καντσονίσιμα, Σατιρίσιμα, Ψιθυρίσιμα ήταν θετικές. Ο Χρ(ήστος) Αγγ(ελομάτης) της Εστίας επισήμανε πως είναι προς τιμήν των συγγραφέων το ότι σε μια εποχή που η επιθεώρηση είναι "περισσότερον θέαμα και γυμνική επίδειξις" εκείνοι κατάφεραν να συγκεράσουν ένα αληθινά ωραίον θέαμα με μια οξυτάτην σάτιραν προσώπων και πραγμάτων της εποχής, στηριζόμενοι εις τους καλούς ηθοποιούς του θιάσου του "Ρεξ", μεταξύ των οποίων οι κ.κ. Γ. Κωνσταντίνου, Σ. Μουστάκας και η κ. Ρ. Βλαχοπούλου", ένα σύνολο "από τα ολίγα που έχουν ιδεί οι Αθηναίοι τα τελευταία χρόνια" (8-11-1971). Ο Γιώργος Κάρτερ στη Νέα Πολιτεία σημειώνει πως ο Σακελλάριος και ο Γιαννακόπουλος σατιρίζουν την επικαιρότητα με "καλοπροαίρετη διάθεσι" και "το γνωστό, τ' απολαυστικό τους χιούμορ, που έχει, και για τον εξώστη και για την πλατεία, την ίδια ανταπόκρισι" (25-11-1971). "Διακριτική και άφθονη πολιτική σάτιρα καθώς και η έλλειψη κακόγουστων εκφράσεων ενισχύουν την καλή εντύπωσι" συμπληρώνει ο Παράσχος. Ο Αλκιβιάδης Μαργαρίτης θεωρεί πως η παράσταση προσφέρει "πνεύμα και θέαμα, μέσα στα όρια της ευπρεπείας. Η μόνη παραφωνία είναι ίσως η επίκληση του... Καποδίστρια για την ηλικία μεγάλης Ελληνίδος καλλιτέχνιδος. Θεωρούμε το 'αστείο' άτοπο και καλό θα ήταν να αφαιρεθή". 

"Σαλονάκι Βλαχοπούλου" γράφει η μακέτα. Δεν αποκλείεται να πρόκειται
για ένα από τα σκηνικά του φινάλε που σατίριζε τα δύο κανάλια της τηλεόρασης.
Φωτογραφία από το ψηφιακό αρχείο του Γιώργου Ανεμογιάννη

Οι κριτικοί ξεχώρισαν τα νούμερα "Η Αμαλία εξομολογείται", στο οποίο ο Σωτήρης Μουστάκας υποδυόταν την Αλίκη Βουγιουκλάκη (που εκείνη τη χρονιά είχε εμφανιστεί ως Αμαλία στο έργο του Γεωργίου Ρούσσου και τη σατίρισαν και οι τρεις επιθεωρήσεις εκείνης της σεζόν--στο Καλουτά την υποδυόταν η Μιράντα Κουνελάκη και στο Ακροπόλ ο Χρόνης Εξαρχάκος), "Ομιλίες της Παρασκευής" με τη Ρένα Βλαχοπούλου, "Οι συνέπειες του τρακ" με τον Γιώργο Κωνσταντίνου, "Σύγχρονη μυθολογία" με τη Ρένα Βλαχοπούλου και τον Μάκη Δεμίρη, "Έτος αγαλμάτων" με τον Μπάμπη Ανθόπουλο και την Κατερίνα Γώγου, "Συστάσεις με λεπτομέρειες" με τον Μάκη Δεμίρη, τη Νέλλη Παπά και τον Κώστα Χατζόγλου. Η χορευτική εμφάνιση του Φώτη Μεταξόπουλου και της Νάντιας Φοντάνα είχε ως πηγή έμπνευσης τη μεγάλη κινηματογραφική επιτυχία "Love Story", ενώ το φινάλε πρώτου μέρους είχε τον τίτλο "Κι απ' τα δυο κανάλια" και εμφανιζόταν σε αυτό όλος ο θίασος.

"Παιδικά Βλαχοπούλου" γράφει η μακέτα. Και πάλι πιθανολογώ ότι πρόκειται
για σκηνικό του φινάλε "Κι απ' τα δυο κανάλια" όπου πιθανώς σατιρίζονταν
οι παιδικές εκπομπές της τηλεόρασης.
Φωτογραφία από το ψηφιακό αρχείο του Γιώργου Ανεμογιάννη.

Το δεύτερο μέρος της παράστασης ήταν ένα "μιούζικαλ" με τον τίτλο "Μοντέρνα Λυσιστράτη" στο οποίο εμφανιζόταν επίσης όλος ο θίασος. Ο Αγγελομάτης έγραψε πως "θα ήτο καλλίτερον να έλειπεν η παρωδία αυτή" και ο Παράσχος θεωρεί πως το δεύτερο μέρος μάλλον καταστρέφει την καλή εντύπωση που αφήνει το πρώτο μέρος, αφού "τα σόκιν, βοηθούντος και του θέματος, παίρνουν την... αρκετά τιμητική θέσι, που τους έχουν δώσει, τα τελευταία χρόνια οι επιθεωρησιακές σκηνές". Ωστόσο, ο Άγγελος Δόξας στον Ελεύθερο κόσμο έγραψε (ειρήσθω εν παρόδω, δίπλα από την τακτική στήλη του Αλέκου Σακελλάριου...) πως η εκσυγχρονισμένη αυτή Λυσιστράτη είχε "πολύ χιούμορ" και ο Μαργαρίτης συμφώνησε πως είχε "πολλά τα ευτράπελα και θεαματικά". 

Οι γυναίκες του θιάσου στο μιούζικαλ της β' πράξης "Μοντέρνα Λυσιστράτη".
Η Ρένα Βλαχοπούλου στο κέντρο και πίσω της διακρίνονται η Άννα Φόνσου
και η Κατερίνα Γώγου.
Φωτογραφία από την έκδοση Θεατρικά '71 του Γιώργου Χατζηδάκη

Και η μακέτα για το σκηνικό της "Μοντέρνας Λυσιστράτης".
Από το ψηφιακό αρχείο του Γιώργου Ανεμογιάννη.

Για τις ερμηνείες της πρωταγωνιστικής τριάδας ("βασικά στηρίγματα της επιθεωρήσεως" κατά τον Μαργαρίτη) οι γνώμες των κριτικών ήταν θετικότατες: "Η Ρένα Βλαχοπούλου που γεμίζει τη σκηνή με το χιούμορ της, την κρυστάλλινη φωνή της, τη φρεσκάδα της" (Δόξας) "παίζει πάντα με το δικό της σπινθηροβόλο στυλ. Ξέρει να επικοινωνή με το κοινό, ξέρει πώς να σατιρίζη ακόμα και τον εαυτό της" (Κάρτερ). Για τους δυο άντρες οι κριτικοί φρόντισαν να τονίσουν τη σχέση τους με την πρόζα. Για τον Κωνσταντίνου, που "παίρνει ένα ρόλο και του χαρίζει το ύφος του, το τόσο καλά προσαρμοσμένο" (Κάρτερ) ο Μαργαρίτης συμπλήρωσε πως το κοινό τον είχε πρωτοδεί σε παραστάσεις του Θεάτρου Τέχνης και πως αποτελεί "μεγάλο κέρδος για την επιθεώρηση η... προσάρτησή του αυτή". Ενώ για τον Μουστάκα ο Κάρτερ έγραψε πως "είναι ένας κωμικός που μπορεί να μεταπηδά από την πρόζα στην επιθεώρησι με θαυμαστή άνεσι. Με τη Βουγιουκλάκη του πολύ γελάσαμε".

Και άλλη μια μακέτα από το φινάλε. Εδώ τα πράγματα είναι πιο ξεκάθαρα,
πρόκειται για το σκηνικό που συνόδευε τη σάτιρα του δελτίου ειδήσεων...
Φωτογραφία από το ψηφιακό αρχείο του Γιώργου Ανεμογιάννη 

Κωνσταντίνου και Μουστάκας, στο ντουέτο τους "Περί Σταμούλη γενικώς" τραγουδούσαν μια παρωδία του τραγουδιού "Τον καιρό εκείνο τον παλιό" από τον Βαφτιστικό:

Τον καιρό εκείνο τον παλιό

που κι οι δυο πηγαίναμε σκολειό,

στο σκολειό που 'χε γίνει κέντρο εκλογικό.

Για σκέψου λίγο πώς αλλάξαν οι καιροί.

Για συλλογίσου πως εψήφιζες κι εσύ.

Πέντε χρόνια βουβά,

χρόνια ιστορικά

δίχως κάλπες και ψήφους

και Βουλές,

χρόνια με ψηφοφορίες

συμβουλευτικές...

Ο δημοσιογράφος Στ. Σακελλάρης, που παρουσίασε τους στίχους αυτούς στη Βραδυνή συμπλήρωσε:

"Μπράβο, κύριε Κωνσταντίνου, τα πήγατε πολύ καλά. Αν βγάζατε μάλιστα κι εκείνη την κορώνα στο τέλος..." και ο Κωνσταντίνου του απάντησε: "Τι είν' αυτά που λες, παιδάκι μου, για κορώνες είμαστε τώρα; Άσε που με λένε και Κωνσταντίνου..." 

Η παρούσα ανάρτηση, όπως και όλα τα κείμενα που δημοσιεύονται στο ιστολόγιο αυτό, είναι αποτέλεσμα προσωπικής έρευνας. Είναι υποχρεωτική η ρητή αναφορά στο ιστολόγιο, όταν χρησιμοποιείται υλικό από τις αναρτήσεις του.