Σαν σήμερα το 1952: Τώρα που υπάρχουνε τα τάλιρα...

Στις 19 Μαρτίου 1952 δόθηκε στο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά η πρεμιέρα της επιθεώρησης Τώρα που υπάρχουνε τα τάλιρα. Η επιθεώρηση αυτή ήταν το ένατο έργο που παρουσίασε ο θίασος της Πειραϊκής Μουσικής Σκηνής εκείνη τη σεζόν και συμμετείχε σ' αυτήν εκτάκτως η Ρένα Βλαχοπούλου.

Σπανιότατη διαφημιστική αφίσα της Πειραϊκής Μουσικής Σκηνής
από τη σελίδα του Facebook Μουσικό Θέατρο
του ηθοποιού και χορευτή Γιάννη Χριστόπουλου 

Η Πειραϊκή Μουσική Σκηνή ήταν ένα εγχείρημα που ξεκίνησε από τον συγγραφέα Κώστα Τσαρή: στόχος να αποκτήσει ο Πειραιάς έναν μόνιμο μουσικό θίασο που θα ψυχαγωγεί το κοινό της πόλης με εκλεκτά έργα, τα περισσότερα στελέχη του οποίου θα κατάγονταν από τον Πειραιά. Επικεφαλής του θιάσου ήταν ο Ορέστης Μακρής (καλλιτεχνικός διευθυντής του θιάσου), η πειραιώτισσα Μπέμπα Δόξα και ο Σπύρος Πατρίκιος. Στον θίασο συμμετείχαν ακόμα η Σμαρούλα Γιούλη και ο Κώστας Μανιατάκης (και οι δύο σε κάποια μόνο από τα έργα που παρουσιάστηκαν), η σουμπρέτα Μαίρη Βασιλάκη, ο γλυκύτατος Λαυρέντης Διανέλος (που ανέλαβε και ρόλο οικονομικού διαχειριστή), η θρυλική Φρόσω Κοκκόλα (σύζυγός του), η υπέροχη Λέλα Πατρικίου (σύζυγος του Σπύρου), ο Νίκος Βασταρδής, ο Γιώργος Βλαχόπουλος και ο Γιώργος Λουκάκης. Με τον θίασο συνεργάστηκε επίσης η Έλλη Ζουρούδη με το μπαλέτο της. Όπως ανακοινώθηκε από την αρχή της σεζόν, ανάλογα με τις ανάγκες του εκάστοτε έργου, θα πραγματοποιούσαν έκτακτες εμφανίσεις αρκετές/-τοί καλλιτέχνιδες/-νες. Έτσι, συνεργάστηκαν με τον θίασο ο τενόρος Νίκος Τσάμης, η Φίτσα Ντάβου, η Πόπη Άλβα, η Ροζαλίντα, η Ιωάννα Άλβα, η Ξένη Δράμαλη και, φυσικά, η Ρένα Βλαχοπούλου "στα τραγούδια του ρεπερτορίου της" (Έθνος, 18-3-1952).

Ορέστης Μακρής, Μπέμπα Δόξα, Λαυρέντης Διανέλος, Έλλη Ζουρούδη.
Πηγή: Χρονογράφος, 10-12-1951
Τα σκίτσα ανήκουν πιθανότατα στον Γ. Μενδρινό, συνεργάτη του Χρονογράφου

Μόνιμος διευθυντής ορχήστρας του θιάσου ήταν ο πειραιώτης Αθανάσιος Κόκκινος και σκηνογράφος ο επίσης πειραιώτης Νίκος Ζωγράφος που, παράλληλα με τη σκηνογραφική του εργασία για τον θίασο, ασχολήθηκε και με διάφορες προτάσεις για την ανακαίνιση του Δημοτικού Θεάτρου (δεν είμαι σίγουρος πόσες από αυτές υλοποιήθηκαν). Ειδικά για τα σκηνικά του διαβάζουμε στην εφημερίδα Χρονογράφος του Πειραιά πως για πρώτη φορά στην ιστορία του Δημοτικού Θεάτρου τα σκηνικά καταλαμβάνουν ολόκληρο τον χώρο της τεράστιας σκηνής του...

Χρονογράφος, 10-12-1951

Σκηνοθέτης του συγκροτήματος ήταν ο Ρενάτο Μόρντο, σκηνοθέτης της Λυρικής Σκηνής αλλά και του θεάτρου Κοτοπούλη παλιότερα, όπου είχε θριαμβεύσει στα χρόνια της Κατοχής σκηνοθετώντας τις μουσικές κωμωδίες που παρουσιάζονταν εκεί. Ίσως για αυτόν τον λόγο τα πρώτα δημοσιεύματα σχετικά με την Πειραϊκή Μουσική Σκηνή στον Χρονογράφο ανέφεραν ότι το ρεπερτόριο του θιάσου θα κινηθεί στο κλίμα της μουσικής κωμωδίας (που λανθασμένα ο αρθρογράφος την παρουσιάζει ως το ενδιάμεσο είδος μεταξύ οπερέτας και επιθεώρησης--μάλλον μεταξύ οπερέτας και πρόζας είναι το σωστό...). Τελικά το ρεπερτόριο του θιάσου ήταν όντως σε μεγάλο βαθμό... κατοχικό, όχι όμως στην κατεύθυνση της μουσικής κωμωδίας. Αντίθετα, ο θίασος παρουσίασε μουσικές ηθογραφίες και οπερέτες που είχαν γνωρίσει μεγάλη επιτυχία στην Κατοχή. Η αρχή έγινε με τη μουσική ηθογραφία των Αλέκου Σακελλάριου και Μενέλαου Θεοφανίδη Το ξύλο βγήκε από το παράδεισο (ο Ορέστης Μακρής πρωταγωνιστούσε άλλωστε και στο πρώτο κατοχικό ανέβασμα). Άλλες κατοχικές επιτυχίες που παίχτηκαν εκείνη τη σεζόν στον Πειραιά ήταν οι Νησιώτικες αγάπες του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, το Φτερό στον άνεμο των Σακελλάριου-Γιαννακόπουλου και Χρήστου Χαιρόπουλου (που έναν χρόνο πριν είχε παιχτεί στις κινηματογραφικές αίθουσες ως Εκείνες που δεν πρέπει ν' αγαπούν: η Σμαρούλα Γιούλη επανέλαβε τον ρόλο που έπαιξε και στην ταινία, ενώ τον ρόλο της Άννας Καλουτά ανέλαβε η Μπέμπα Δόξα), το Έτσι είν' η ζωή (επίσης επιτυχία του Μακρή, στο κατοχικό ανέβασμά της άλλωστε εμφανιζόταν και η Ρένα Βλαχοπούλου) και η Γκρεμισμένη φωλιά του Νίκου Χατζηαποστόλου. Η Γκρεμισμένη φωλιά είχε γνωρίσει τεράστια επιτυχία στην Κατοχή (η Μίνα Χατζηαποστόλου, χήρα του συνθέτη, διηγούνταν σχεδόν μισό αιώνα αργότερα ότι λόγω της πολυκοσμίας "νόμιζες πως μοιράζουνε μπομπότα...") και φαίνεται πως λειτούργησε αντίστοιχα και για την Πειραϊκή Μουσική Σκηνή: ο Χρονογράφος επισήμανε πως παρόλο που όλες οι παραστάσεις του θιάσου ήταν επιμελημένες, το πειραϊκό κοινό ανταποκρίθηκε ιδιαίτερα στο έργο του Χατζηαποστόλου: το παρακολούθησαν 8.000 θεατές.

Χρονογράφος, 10-12-1951

Συνολικά ο θίασος παρουσίασε δέκα οπερέτες (Η κόρη της αμαρτίας, Το κορίτσι του δρόμου και οι χαλκέντεροι Απάχηδες των Αθηνών συμπλήρωσαν το οπερετικό ρεπερτόριο) και δύο επιθεωρήσεις. Οι τίτλοι και των δυο "έπαιζαν" με στίχους του αρχοντορεμπέτικου "Βρε Μανώλη Τραμπαρίφα": η πρώτη ήταν Το κορίτσι θέλει θάλασσα και η δεύτερη ήταν το Τώρα που υπάρχουνε τα τάλιρα. Για τον τίτλο αυτό ο Χρονογράφος είχε αντιρρήσεις: "Ας μας επιτραπή όμως να ρωτήσουμε γιατί οι ενδιαφερόμενοι διάλεξαν ένα τέτοιο φτηνό τίτλο. Νομίζομεν ότι δεν είναι από τους 'τίτλους τιμής' διά την Πειραϊκή Μουσική Σκηνή" (17-3-1952). Και τις δύο επιθεωρήσεις έγραψαν ο Κώστας Τσαρής και ο Σπύρος Πατρίκιος με μουσική του Βαγγέλη Λυκιαρδόπουλου. Για την πρώτη διαβάζουμε ότι ο Νίκος Ζωγράφος φιλοτέχνησε έντεκα σκηνικά! Πραγματικά μεγάλος κόπος και έξοδα για μια παράσταση που παίχτηκε μόλις δύο εβδομάδες. Για τη δεύτερη δυστυχώς δεν εντόπισα άλλες πληροφορίες πέρα από το ότι "παίζεται με επιτυχία". Κι αυτή όμως μετά από δύο εβδομάδες έδωσε τη θέση της στους Απάχηδες των Αθηνών (με Τιτίκα την Μπέμπα Δόξα, Βέρα Παραλή τη Μαίρη Βασιλάκη, Αρετούσα τη Λέλα Πατρικίου, Καρκαλέτσο τον Νίκο Βασταρδή, Καρούμπα τον Λαυρέντη Διανέλο, Πρίγκηπα τον Νίκο Τσάμη, Παραλή τον Σπύρο Πατρίκιο και μπάρμπα-Αντρέα τον Ορέστη Μακρή...)

Κάποιο αποκριάτικο βράδυ του '52
ο θίασος έδωσε πανηγυρικό χορό 
στο φουαγιέ
του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά
Χρονογράφος, 3-3-1952

Ο θίασος έβγαλε ηρωικά τη σεζόν. Τον πρώτο καιρό έπαιζε κάθε βράδυ, αλλά από ένα σημείο και μετά άρχισε να δίνει παραστάσεις στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά δύο βράδια την εβδομάδα η Λυρική Σκηνή, οπότε η Πειραϊκή Μουσική Σκηνή είτε αργούσε είτε... "πεταγόταν" σε κάποιο συνοικιακό θέατρο για έκτακτες παραστάσεις (π.χ, στο Μαρούσι...). Το Πάσχα κάποια από τα βασικά στελέχη του θιάσου όπως ο Μακρής και η Μπέμπα Δόξα αποχώρησαν και τα υπόλοιπα έδωσαν λίγες ακόμα παραστάσεις (ανάμεσα στα έργα τους και ο θρυλικός Αγαπητικός της βοσκοπούλας). Σχεδόν όλες και όλοι οι ηθοποιοί της Πειραϊκής Μουσικής Σκηνής, πειραιώτες/-ισσες και μη, επέστρεψαν στα αθηναϊκά θέατρα την επόμενη σεζόν. Ο Πειραιάς εξακολουθούσε να βρίσκεται μακριά από τα θεατρικά δρώμενα του κέντρου και, ακόμα και εκείνα τα χρόνια που οι θίασοι ήταν συνηθισμένοι να αλλάζουν έργα, δώδεκα έργα σε μία σεζόν ήταν μάλλον κουραστική και οικονομικά δυσβάσταχτη επιλογή (οι μουσικοί θίασοι που γνώριζαν επιτυχία έπαιζαν δύο ή τρία έργα τις χειμερινές σεζόν).

Τα Νέα, 15-1-1952

Όσο για τη Ρένα Βλαχοπούλου θυμίζω ότι το μόνιμο επαγγελματικό της στέκι τη χειμερινή σεζόν 1951-52 ήταν η μπουάτ Αθηναία της οδού Δημοκρίτου. Κάποια στιγμή, τον Γενάρη του '52, υπήρξε μια πρόταση για εμφανίσεις στην Κωνσταντινούπολη, αλλά το ταξίδι ματαιώθηκε και συνέχισε τις εμφανίσεις της για το υπόλοιπο της σεζόν, ενώ στο τέλος του Μαρτίου δέχτηκε την πρόταση του Βασίλη Μπουρνέλλη να εμφανιστεί το καλοκαίρι του 1952 στο Ακροπόλ.

Θέλω τέλος να αναφέρω ότι η σημερινή ανάρτηση οφείλει, κατά κάποιον τρόπο, την ύπαρξή της στον Θεόδωρο Έξαρχο. Όταν ξεκίνησα να καταγράφω τη θεατρική πορεία της Ρένας Βλαχοπούλου πριν από δυόμισι δεκαετίες, εντόπισα την πληροφορία για τη συνεργασία της με την Πειραϊκή Μουσική Σκηνή στο σχετικό λήμμα του δεύτερου τόμου του Λεξικού των Ελλήνων Ηθοποιών (Δωδώνη, 1996) που έγραψε ο Έξαρχος. Μπορεί τα στοιχεία που υπάρχουν στα Λεξικά του αξέχαστου ηθοποιού να μην είναι πάντα σωστά, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση η πληροφορία αυτή στάθηκε οδηγός μου στην περιπλάνησή μου στη χειμερινή σεζόν 1951-52 και στην ανακάλυψη στοιχείων που μάλλον θα ήταν δύσκολο να εντοπίσω διαφορετικά εκείνα τα χρόνια που τα αρχεία δεν ήταν ψηφιοποιημένα και τα δάχτυλά μας ξεφύλλιζαν με... δέος και ευλάβεια τους τόμους των δεμένων κιτρινισμένων εφημερίδων στις βιβλιοθήκες... 

Η παρούσα ανάρτηση, όπως και όλα τα κείμενα που δημοσιεύονται στο ιστολόγιο αυτό, είναι αποτέλεσμα προσωπικής έρευνας. Είναι υποχρεωτική η ρητή αναφορά στο ιστολόγιο, όταν χρησιμοποιείται υλικό από τις αναρτήσεις του.