Σαν σήμερα το 1955: Η πρεμιέρα της επιθεώρησης "Ομόνοια Πλας"

Στις 9 Φεβρουαρίου 1955 δόθηκε στο θέατρο Κυβέλης (στην πλατεία Συντάγματος) η πρεμιέρα της επιθεώρησης των Ναπολέοντα Ελευθερίου-Κώστα Νικολαΐδη-Ηλία Λυμπερόπουλου Ομόνοια Πλας που παρουσίασε ο συνεταιρικός θίασος των Ηνωμένων Καλλιτεχνών. Όπως έχουμε πει ξανά, επρόκειτο για το τρίτο έργο που παρουσίασε ο θίασος μετά την επιθεώρηση Το τραγούδι της Αθήνας και τη μουσική κωμωδία Ραντεβού στο καμπαρέ.

 

Ο τίτλος της επιθεώρησης οφειλόταν φυσικά στην τεράστια επιτυχία που είχε σημειώσει το ομότιτλο τραγούδι του Μενέλαου Θεοφανίδη με στίχους των Γ. Ασημακόπουλου-Β. Σπυρόπουλου-Π. Παπαδούκα στο Τραγούδι της Αθήνας. Η νέα συγγραφική ομάδα του θεάτρου Κυβέλης (δεν την ονομάζω "τριάδα" γιατί η "Τριάς" ήταν μία στο τότε ελαφρό θέατρο, οι Ασημακόπουλος-Σπυρόπουλος-Παπαδούκας) χρησιμοποίησε το τραγούδι στο φινάλε του νέου έργου στο οποίο παρουσίαζαν όλους τους τύπους της Ομόνοιας. Από τις φωτογραφίες μπορούμε σίγουρα να καταλάβουμε ότι ο Χατζηχρήστος υποδυόταν φυσικά τον τροχονόμο της Ομόνοιας ενώ υποπτεύομαι ότι η Ρένα Βλαχοπούλου ερμήνευε και πάλι την Κερκυραία που επισκεπτόταν την Αθήνα. 

Η Ρένα Βλαχοπούλου, ο Κώστας Χατζηχρήστος και ο Μιχάλης Μπούχλης
στο φινάλε της επιθεώρησης Ομόνοια Πλας
Φωτογραφία από το αρχείο του Θεατρικού Μουσείου που δημοσιεύεται 
στο βιβλίο του Μάκη Δελαπόρτα Κώστας Χατζηχρήστος (2020)
της σειράς Μεγάλοι Έλληνες Ηθοποιοί της εφημερίδας Καθημερινή 

Οι δύο από τις τρεις κριτικές που εντόπισα συμφωνούν ότι αν και το κείμενο της Ομόνοιας Πλας δεν έχει "τίποτα το καταπληκτικό" (Έθνος, 12-2-1955) ή "εξαιρετικό" (Ελευθερία, 12-2-1955) και κανένα από τα νούμερά της δεν θα αφήσει εποχή, "βλέπεται εν τούτοις ευχάριστα" καθώς "το σύνολο είναι εύπεπτο και, συχνά, ευχάριστο" (Ελευθερία). Οι τρεις νέοι συγγραφείς, γράφει ο Αχιλλέας Μαμάκης στο Έθνος, πιστοποιούν το σατιρικό ταλέντο τους και "εκμεταλλεύονται με πολλή δεξιοτεχνία όλα τα θέματα της επικαιρότητος", ενώ ο Τζεφ. της Απογευματινής (12-2-1955) γράφει πως τα νούμερα είναι γραμμένα "με ευφυία και πολλήν όρεξι".

Η διανομή της επιθεώρησης Ομόνοια Πλας στο σαλόνι του προγράμματος
του θεάτρου Κυβέλης. Από το αρχείο του ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ

Οι ηθοποιοί "βάζουν τα δυνατά τους για ν' αξιοποιήσουν στο μάξιμουμ το υλικό που τους προσφέρουν οι συγγραφείς" γράφει η Ελευθερία και ο Μαμάκης συνηγορεί μιλώντας για "λαμπρή εκτέλεσι" όλων των ηθοποιών. Ως καλύτερο νούμερο του έργου προκρίθηκε το σόλο του "εξαίρετου" Κούλη Στολίγκα "Δατς αμόρε" (που η Απογευματινή θεωρεί ότι είναι από τα καλύτερα νούμερα των τελευταίων ετών). O Ίντεριμ γράφει πως ο ηθοποιός "βρήκε σ' αυτό τον καινούριο εαυτό του και το αποδίδει με απολαυστικό χιούμορ μιμικής και κινήσεως". Πολύ ενδιαφέρον νούμερο πρέπει να ήταν η "Κάλπικη λίρα", το σόλο της Σπεράντζας Βρανά που "εκμεταλλευόταν" την επιτυχία της στην ταινία του Γιώργου Τζαβέλλα που είχε προβληθεί πρόσφατα. Η Βρανά εμφανιζόταν ως κοκότα, όπως και στην ταινία, και σατίριζε όλα τα κάλπικα της σύγχρονης κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Λίγοι στίχοι από το νούμερο:

Όλα κάλπικα και σκάρτα
στης ζωής τα Βουλεβάρτα.
Ο παράς και η γαζέτα
και η κάθε μια κοκέτα 
και ο έρως της ζωής μας ο Θεός
μέγας κιβδηλοποιός.

Η Σπεράντζα Βρανά στην ταινία
Η κάλπικη λίρα του Γιώργου Τζαβέλλα,
παραγωγής Ανζερβός.
Φωτογραφία από το αρχείο του κινηματογραφικού
οργανισμού Καραγιάννης-Καρατζόπουλος

Άλλο ένα νούμερο που εμπνεόταν από τον ελληνικό κινηματογράφο ήταν το "Χαρούμενο ξεκίνημα", στο οποίο, με αφορμή την πρόσφατη ταινία του Ντίνου Δημόπουλου, ο Μιχάλης Μπούχλης (που ήταν και ο κομπέρ της παράστασης) και η Άννυ Μπωλ (τη γνωρίσαμε ως Μαριέττα, αδελφή της Ρένας Βλαχοπούλου στις Πρωτευουσιάνικες περιπέτειες) σατίριζαν τη μανία που κατέλαβε τις κινηματογραφικές εταιρίες να χρησιμοποιούν τις ταινίες τους ως μέσο διαφήμισης προϊόντων. Όχι ιδιαίτερα πετυχημένο κρίθηκε το ντουέτο της Πόπης Άλβα και του Στολίγκα "Η θεια μ' η Αμερσούδα" που εμπνεόταν από τη δίκη του τότε δημάρχου Μυτιλήνης Σπύρου Γαληνού που είχε απασχολήσει τις εφημερίδες της εποχής εκείνης. Η Σοφία Βερώνη και ο Κώστας Δούκας εμφανίζονταν στο "Καινούριο φουστάνι", νούμερο με άφθονη πετυχημένη πολιτική σάτιρα. Λίγοι στίχοι του:

Αυτό το φουστανάκι σου,
Κατσώτα μου, Κατσώτα,
έκαψε κόσμο και ντουνιά
και τον Μερκούρη ρώτα.
Το καινούριο σου φουστάνι
η Αθήνα στο 'χει κάνει
τσόντα-τσόντα και με δόσεις
και γι' αυτό μην το λερώσεις!

Οι πρώτες δύο φωτογραφίες στο πρόγραμμα ήταν
της Μαρίκας Κρεββατά και της Ρένας Βλαχοπούλου.
Από το αρχείο του ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ

Η "λαμπρή πάντα", κατά τον Μαμάκη, Μαρίκα Κρεββατά με τον Γιώργο Γαβριηλίδη στο ντουέτο "Οι δικοί μας άνθρωποι" υποδύονταν δυο απόδημους Έλληνες που επέστρεφαν έπειτα από χρόνια στην Ελλάδα και τα έβρισκαν όλα αλλαγμένα. Για το σόλο του Κώστα Χατζηχρήστου "Ο Θύμιος από τον Άρη" διαβάζουμε πως αφήνει πολύ καλή εντύπωση ως λαϊκό νούμερο: "Λέγοντας δε 'λαϊκόν' δεν εννοούμε το ρεμπέτικο, αλλά το ελεύθερο και διασκεδαστικό κουβεντολόι του πληθωρικού αυτού κωμικού, που αποτελείται κυρίως από ανεξάρτητες και πολλές φορές ξεκάρφωτες φράσεις, δοσμένες με κέφι και ζωντάνια, σε λαϊκό τόνο, για 'όλον τον κόσμο' όπως λέμε'" (Απογευματινή, 12-2-1955).  

Ρένα Βλαχοπούλου
και Κώστας Χατζηχρήστος
στο νούμερο "Απόψε καίω τον ντουνιά"
Πηγή φωτογραφίας: Τα Νέα
Από το αρχείο του Μάκη Σουρμπή

Κι αν δεν υπήρχε ρεμπέτικο, υπήρχε σίγουρα αρχοντορεμπέτικο στην Ομόνοια Πλας, και μάλιστα στο νούμερο της Ρένας. Επρόκειτο για ένα ντουέτο της με τον Χατζηχρήστο που είχε τον τίτλο "Απόψε καίω τον ντουνιά". Σε αυτό η Ρένα εμφανίζεται ως "μία σεμνή και άβγαλτη κοπέλλα που έχει αισθηματικόν ραντεβού με έναν μάγκαν (τον Κ. Χατζηχρήστον) και πηγαίνει εις αυτό συνοδευομένη από τον αδελφό της [τον Ε. Σάκαινα]. Εις το τέλος αποδεικνύεται ότι δεν είναι ούτε σεμνή, ούτε άβγαλτη και το νούμερο τελειώνει με λαϊκό τραγούδι" (Τα Νέα, 3-2-1955). Οι στίχοι του υπάρχουν στο περιοδικό Το ελληνικό τραγούδι:

Πωπώ, πωπώ, πωπώ, πωπώ
Βρε τι θα γίνει από-
Απόψε ξεσπαθώνω.
Λιώνει η καρδιά μου και ξεσπά
Απόψε πίνω και τα σπα-
Τα σπάω και πληρώνω.

Απόψε καίω τον ντουνιά
κι αναστενάζει η γειτονιά.
Φέρε κρασί και πες το ναι
Θα το γλεντήσουμε γενναί-
Γενναία στο εντάξει.
Αμέ αμέ αμέ αμέ
Φέρε κρασί ώσπου η μέ-
η μέρα να χαράξει.

Απόψε καίω τον ντουνιά
κι αναστενάζει η γειτονιά.
Έχω, αγόρι μου, ατού
να'ρθει η ορχήστρα για χαρτού-
χαρτούρα για να κάνει.
Καίγομαι απόψε στα ρηχά
κι αν έχει μπέσα και ο χα-
ο χάρος θα πεθάνει.

Η γνώμη των κριτικών για το νούμερο αυτό; Ο Ίντεριμ επισημαίνει ότι "το νούμερο μιμείται πολύ την τόσο επιτυχημένη πρώτη νουμερίστικη επιτυχία της κ. Βλαχοπούλου στη 'Σουσουράδα' ('Κάνε μου τέτοια')" και ο Τζεφ. πιστεύει ότι είναι το μόνο νούμερο της παράστασης που δεν είναι καλογραμμένο και αξίζει μόνο το μουσικό μέρος του: "Στην πρόζα του--που τραινάρει κιόλας--η κ. Βλαχοπούλου αδικείται τρομερά. Ιδέα μας είναι, αν μπορεί να μετατραπή αυτή η σκηνή..." Και συνεχίζει:  "Αποζημιώνει όμως τους θαυμαστάς της και μάλιστα με το παραπάνω η Ρένα" (Απογευματινή), ή μάλλον "παίρνει τη ρεβάνς--και πώς!--με τα ωραία τραγούδια της" (Ελευθερία). Τα τραγούδια αυτά ήταν το "Να η Αθήνα", κάτι σαν sequel του τραγουδιού "Ομόνοια Πλας" (που ηχογράφησε δυστυχώς μόνο η Σοφία Βέμπο), και "Το παγκάκι" (που φαίνεται πως ήταν ένα από τα αγαπημένα τραγούδια της Ρένας, αφού το τραγούδησε στον Ιάσονα Τριανταφυλλίδη στη συνέντευξη που του έδωσε για το Δίφωνο την άνοιξη του 1997). Ο Τζεφ. γράφει πως και τα δυο τραγούδια, ιδίως το "Να η Αθήνα", είναι "απολαυστικώτατα. Σίγουρα σε λίγο καιρό θα τραγουδιώνται από όλους τους Αθηναίους" (Απογευματινή). Αχ, γιατί να μη σώζονται αυτές οι ερμηνείες σήμερα;

Θα σας πω ένα τραγουδάκι
για ένα ξύλινο παγκάκι
που για μένα και για σας ίσως κυρία
στη ζωή μας είν' ολόκληρη ιστορία.

Σε κείνο το μικρό φτωχό παγκάκι
καθόμαστε μαζί κάθε βραδάκι.
Μιλούσαμε, γελούσαμε παρέα τις βραδιές,
Τα λέγανε και κλαίγανε οι δυο μας οι καρδιές.

Κι αν έφυγες, εγώ ξαναπηγαίνω
κι ενώ παρέα ο πόνος μού κρατά
στο ίδιο το παγκάκι περιμένω
κι εκείνο πότε θα'ρθεις με ρωτά...

Για τη μουσική διαβάζουμε στην Απογευματινή: "Η μουσική του μαέστρου Μενέλαου Θεοφανίδη θα ικανοποιήση--πρέπει να ικανοποιήση--και τον πιο δύστροπο θεατή. Οι νότες του μαέστρου έχουν μπη βαθειά σε κάθε γραμμή, σε κάθε στίχο, σε κάθε φιγούρα. Και τι ποικιλία. Και χωρίς να προκαλή αντιδράσεις. Και πόσο γλυκειά, απαλή και ρυθμική". Ο Μαμάκης γράφει πως είναι "ωραιοτάτη" και η Ελευθερία προσθέτει πως οι προσαρμογές των γνωστών μελωδιών που κάνει ο μαέστρος για τις ανάγκες των σατιρικών στίχων είναι έξυπνες.

Τα γυναικεία στελέχη του θιάσου στο φινάλε της επιθεώρησης Ομόνοια Πλας:
Σοφία Βερώνη, Άννυ Μπωλ, Ρένα Βλαχοπούλου, Μαρίκα Κρεββατά
και Σπεράντζα Βρανά. Πίσω τους διακρίνονται ο Κώστας Δούκας
και ο Κώστας Χατζηχρήστος. Πηγή φωτογραφίας: Έθνος, 12-2-1955

Όλες οι κριτικές αποδίδουν μεγάλο μέρος της επιτυχίας της Ομόνοιας Πλας στο χορευτικό ζευγάρι Γιάννης Φλερύ ("ασφαλώς ο καλύτερος χορογράφος του είδους" γράφει η Ελευθερία) και Λίντα Άλμα (η "πιο περιπαθής", η "πιο διονυσιακή" χορεύτρια της Ελλάδας" γράφει η ίδια εφημερίδα) που εμφανίζονται σε τρεις νέες δημιουργίες: "Ο κλέφτης", ένα "αέρινο ευγενικό ντουέτο, μια έξοχη σκηνούλα" που ζωντανεύει το ζευγάρι με αρμονικές κινήσεις, "Λατέρνα και ραδιόφωνο", μια σύνθεση αντιθέσεων στην οποία το ντουέτο πλαισιώνεται από το μπαλέτο του θιάσου, και "Για την αγάπη της", μια σύνθεση που "δίνει την ευκαιρία, στον Φλερύ ιδίως, να εκφράση με κινήσεις έναν ολόκληρο κόσμο, ευτυχίας στην αρχή και σπαραγμού στο τέλος" (Απογευματινή).

Η διονυσιακή Λίντα Άλμα
στην επιθεώρηση Ομόνοια Πλας
Πηγή φωτογραφίας: Τα Νέα

Παρόλο που η Ελευθερία θεωρεί πως τα σκηνικά της Μαριλένας Αραβαντινού είναι "καλαίσθητα" αν και "χωρίς επίδειξη πλούτου", ο Μαμάκης πιστεύει ότι η Ομόνοια Πλας "σκηνογραφικώς χωλαίνει". Συμφωνεί μαζί του ο Τζεφ. της Απογευματινής που γράφει ότι οι σκηνογραφίες είναι "το μόνο μελανό σημείον" της παράστασης, καθώς η σκηνογράφος "δεν παρουσίασε τίποτε το αξιόλογον σε έμπνευσι. Προβάλλεται επ' αυτού το δικαιολογητικόν ότι ο σκηνικός διάκοσμος εσχεδιάσθη εν τάχει λόγω του ότι η σκηνογράφος ήτο απησχολημένη με άλλο θέατρον. Κατά την γνώμην μας αυτό δεν αποτελεί λογική δικαιολογίαν. Επειδή δε η κ. Αραβαντινού παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην επιθεώρησι, θα έπρεπε--τουλάχιστον δι' επαγγελματικούς λόγους--να παρουσιάση κάτι καλόν".

Το εξώφυλλο του προγράμματος της επιθεώρησης
Ομόνοια Πλας
Από το αρχείο του ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ

Η Ομόνοια Πλας γνώρισε αρκετή επιτυχία και παίχτηκε ως το τέλος Μαρτίου. Κάθε μέρα ο θίασος έδινε λαϊκές απογευματινές με εισιτήριο 10 και 5 δραχμών. Ωστόσο, λόγω κακής διαχείρισης, ο συνεταιρικός θίασος των Ηνωμένων Καλλιτεχνών δεν κατάφερε να κερδίσει χρήματα και οι ηθοποιοί του δεν συγκρότησαν, από όσο ξέρω, ποτέ ξανά αντίστοιχο θίασο και αφήνονταν πάντα στην οικονομική ασφάλεια που πρόσφερε ο εκάστοτε θεατρικός επιχειρηματίας...

Η παρούσα ανάρτηση, όπως και όλα τα κείμενα που δημοσιεύονται στο ιστολόγιο αυτό, είναι αποτέλεσμα προσωπικής έρευνας. Είναι υποχρεωτική η ρητή αναφορά στο ιστολόγιο, όταν χρησιμοποιείται υλικό από τις αναρτήσεις του.