Σαν σήμερα το 1943: Η τιμητική της Καίτης Ντιριντάουα

Στις 17 Οκτωβρίου 1943 η Ρένα Βλαχοπούλου συμμετείχε στην τιμητική παράσταση της Καίτης Ντιριντάουα που δόθηκε στο θέατρο Κρόνος. Η παράσταση σηματοδοτούσε την επιστροφή της Ντιριντάουα στο σανίδι έπειτα από περίπου 15 μήνες απουσίας: το καλοκαίρι του 1942 στο βαριετέ Αλκαζάρ φώναξε επί σκηνής "Ζήτω η Ελλάδα! Ζήτω η Αγγλία!" και οι Ιταλοί τη συλλάβανε. Παρόλο που αποφυλακίστηκε ύστερα από λίγο καιρό, της είχαν απαγορεύσει να εμφανίζεται στο θέατρο. Το φθινόπωρο όμως του '43 επανήλθε δριμύτερη. Οργανωμένη πλέον στο ΕΑΜ συμμετείχε σε πλήθος αντιστασιακών δράσεων, ενώ, σύμφωνα με τον Τύπο της εποχής, ασχολήθηκε και με τις θεατρικές επιχειρήσεις. Αν και αρχικά αναγγέλθηκε ότι η τιμητική θα δινόταν στις 10 το πρωί εκείνης της Κυριακής του Οκτώβρη του '43, λόγω της μεγάλης ζήτησης των εισιτηρίων αποφασίστηκε να δοθούν δύο παραστάσεις, μια πρωινή και μια απογευματινή.

Όπως βλέπουμε στη διαφήμιση, επρόκειτο να συμμετάσχει η αφρόκρεμα του ελαφρού μουσικού θεάτρου και τραγουδιού: και η Δανάη και η Φρόσω Κοκόλα (που θριάμβευαν εκείνην την περίοδο τραγουδώντας δημοτικά τραγούδια), και η Ρένα Βλαχοπούλου και η Ρένα Κοτοπούλου (που θριάμβευαν τραγουδώντας τζαζ) και η Κάκια Μένδρη (που ήταν πιο σταθερή στο ταγκό στο οποίο θριάμβευε από τα χρόνια του Μεσοπολέμου). 

Νίκος Σταυρίδης, Καίτη Ντιριντάουα, Κυριάκος Μαυρέας, Μπέμπα Δόξα
στα χρόνια του '50
Φωτογραφία από την εφημερίδα Τα Νέα, 14-8-1992

Οι δυο τιμητικές παραστάσεις της Καίτης Ντιριντάουα συγκέντρωσαν χιλιάδες θεατών "σ' ένα είδος αποτίσεως φόρου τιμής στην εκλεκτή καλλιτέχνιδα", όπως έγραψε η Βραδυνή στις 18-10-1943. Οι εισπράξεις των δύο παραστάσεων έφτασαν τα 39 εκατομμύρια δραχμές που ήταν εισπρακτικό ρεκόρ για τιμητική παράσταση. Για να μεταφερθούμε λίγο καλύτερα στο κλίμα εκείνης της περιόδου και ειδικότερα των τιμητικών παραστάσεων, αναδημοσιεύω ένα απόσπασμα από τη θεατρική στήλη της Βραδυνής:

Δι' επιστολής της η καλλιτέχνις δ. Καίτη Ντιριντάουα ευχαριστεί τους συναδέλφους της που ετίμησαν την παράστασίν της, ήτοι τας δ. Ηρώ Χαντά, Λίτσα Λαζαρίδου, Μαρίκαν Νέζερ, Ρέναν Βλαχοπούλου, Κάκιαν Μένδρη, Φωφώ Γαρμπή, Νίκην Παυλόφσκα, Κατερίναν Λαγού, Νίτσαν Σκουλά, Άνναν Γκαλ, Σμαρούλαν [σ. του Rena Fan: η Σμαρούλα Γιούλη], Ζωήν Νάχη, Δίτην Λίντα, Γεωργίαν Βασιλειάδου, Πέρσα Βλάχου, και τους κ.κ. Ν. Μηλιάδην, Κυρ. Μαυρέαν, Γ. Γαβριηλίδην, Απόλ. Γαβριηλίδην, Κ. Μανιατάκην, Μητσάραν, Ορ. Ράλλην, Στ. Σπυρόπουλον, Ιατρού, Δημητρίου και τον κ. Ριτσιάρδη με όλους τους συνεργάτας της ορχήστρας του. 

Εις την αυτήν επιστολήν της λέγει ότι: "Όλοι οι συνάδελφοί μου, των οποίων τα ονόματα ανεγράφοντο εις το πρόγραμμα είχαν ευγενικώτατα προσφερθή να παίξουν και έλαβον μέρος και εις την πρόβαν. Όλως όμως παραδόξως δεν ήλθον ούτε ο κ. Κοκκίνης, ούτε ο κ. Μακρής, ούτε ο κ. Φιλιππίδης, ούτε ο κ. Αυλωνίτης, ούτε ο κ. Γιάννης Φλερύ. Όπως δεν ήλθον και αι δ. Ρένα Ντορ και Λίντα Άλμα. Ήλθαν όμως αι δ. αδελφαί Καλουτά, αι οποίαι δεν έπαιξαν διότι απουσίαζεν ο κ. [Μ.] Φιλιππίδης και απεχώρησαν δια τον λόγον τούτον. Εγώ και τους μη παίξαντας συναδέλφους μου ειλικρινώς τους ευχαριστώ διότι μ' ετίμησαν με την ευγενή δήλωσιν της συμμετοχής των, δια να μη νομισθή όμως ότι [εγράφησαν παραπλανητικώς] τα ονόματά των εις το πρόγραμμα, εθεώρησα χρέος μου να δώσω αυτή την εξήγησιν."

Βραδυνή, 22-10-1943 

Η Καίτη Ντιριντάουα συνέχισε να αποθεώνεται σε όλες της τις εμφανίσεις στη διάρκεια της Κατοχής και ο παλμός της ερμηνείας της ξεσήκωνε το κοινό που την ταύτιζε με το πνεύμα της αντίστασης (η Μαρίκα Νέζερ θυμόταν πως το καλοκαίρι του '44 στο Περοκέ εμφανίζονταν μαζί στο νούμερο "Πόλεμος και Ειρήνη": η Ντιριντάουα φώναζε "Πόλεμος!" και έπεφτε το θέατρο από το χειροκρότημα, ενώ η Νέζερ έλεγε χαμηλόφωνα "Ειρήνη..." και τη χειροκροτούσαν ελάχιστες/-οι...), αλλά μετά τα Δεκεμβριανά η ζωή της έγινε δύσκολη: όταν εμφανίστηκε στο θέατρο Ερμής το καλοκαίρι του '45 έγινε δολοφονική απόπειρα εναντίον της από μέλη της οργάνωσης Χ. Η ίδια αφηγήθηκε τα γεγονότα εκείνης της βραδιάς στον Γιώργο Σαρηγιάννη το 1992:

"Ήταν μετά τα Δεκεμβριανά και τη Συμφωνία της Βάρκιζας. Έπρεπε να δουλέψω, να ζήσω. Βρέθηκε ένας θεατρικός επιχειρηματίας, Χρήστο Καπνίση τον έλεγαν, που έκανε έναν θίασο στον Ερμή, το τωρινό θέατρο Βέμπο. Ήταν 'μεικτός' θίασος, με ηθοποιούς δεξιούς και αριστερούς. Από αριστερούς είχε πάρει τον Σταύρο Ιατρίδη, τον Σπύρο Πατρίκιο, πήρε και εμένα. Η κατάσταση ήταν ακόμη ανώμαλη. Είχαμε πολλές απειλές--'να μη βγει η Βουλγάρα' και τέτοια. Και έρχεται η μέρα της πρεμιέρας. Συνήθως, λένε στους ηθοποιούς 'καλή επιτυχία'. Εμένα καθώς έμπαινα στο θεάτρο, στην είσοδο μου λέγανε 'καλή ψυχή! Για... συμπαράσταση!'" Γελάει. "Φοβόμουνα λίγο. Αυτό το 'καλή ψυχή' δεν μου άρεσε καθόλου! 

Αρχίζει η παράσταση. Το κοινό, απ' ό,τι κατάλαβα εκ των υστέρων, ήταν μοιρασμένο--μισοί δεξιοί, μισοί αριστεροί. Πήγαν τα δύο, τρία, τέσσερα, πέντε νούμερα πολύ ωραία, ο κόσμος χειροκροτούσε, δεν συνέβη τίποτε κι έρχεται η στιγμή να βγω εγώ στη σκηνή. Βγαίνω ωραία και καλή πεταλουδίτσα, μ' ένα μπλε και άσπρο φορεματάκι και πριν προλάβω να πω κουβέντα, αρχίζουν να πέφτουν στη σκηνή πέτρες, ξύλα--ό,τι μπορείτε να φανταστείτε. Και να μου φωνάζουν από κάτω εν χορώ: 'Βουλ-γά-ρα, Βουλ-γά-ρα...' Επειδή δεν μπορώ να συγκρατηθώ--είναι στο χαρακτήρα μου--αρπάζω το μικρόφωνο και τους λέω: 'Εγώ που με φωνάζετε Βουλγάρα, είμαι περισσότερο Ελληνίδα από σάς'.

Τι ήταν να το πω... Αρχίζει να δέρνεται η πλατεία, αρχίζουν να πέφτουν πυροβολισμοί, σταματάει η παράσταση, κλείνει η αυλαία, κάτι το ασύλληπτο. Ορμούν οι Χίτες ν' ανέβουν στα καμαρίνια. Είχαμε 90 αστυφύλακες να φυλάνε το θέατρο, αλλά δεν μπορούσαν να τους συγκρατήσουν. Ένας μόνον κατάφερε να με ανεβάσει από μια σκάλα που υπήρχε, πάνω στο καμαρίνι μου και στάθηκε μπροστά στην πόρτα μ' ένα πολυβόλο. Ο Ιατρίδης να έχει τραυματιστεί από μια σφαίρα, να 'χουν σπάσει το κεφάλι του Πατρίκιου...

Με τα πολλά κατάφεραν να τους βγάλουν έξω. Έφυγαν οι συνάδελφοι όλοι και να έχω μείνει μέσα εγώ με τη μητέρα μου. Είχανε κάνει κλοιό οι Χίτες γύρω από το θέατρο και τους κρατούσαν μεν οι αστυνομικοί, αλλά να μην φεύγουν. Περίμεναν να βγω για να με λυντσάρουν. Τα φώτα είχανε σβήσει, αλλά αυτοί καθόντουσαν και φωνάζανε και ουρλιάζανε. Τότε τρόμαξα. Πραγματικά τρόμαξα πολύ. Μου λέει ο διοικητής: 'Θα φέρουμε ένα ασθενοφόρο, για να νομίσουν ότι πρόκειται για κάποιον τραυματία. Βγείτε, μπείτε στο ασθενοφόρο, θα'ρθω κι εγώ μαζί σας και δεν θα σας πειράξει κανείς. Υπ' ευθύνη μου.' Εναλλακτική λύση δεν υπήρχε. Λέμε 'ας γίνει έτσι'.

Ήρθε το ασθενοφόρο. Είχε μια πόρτα που ανοιγόκλεινε. Στέκεται μπροστά στην πόρτα του θέατρου. Μας σπρώχνει ο διοικητής, μπαίνουμε εγώ με τη μητέρα μου, ο διοικητής δεν μπαίνει, λέω του σοφέρ 'φύγε'. Εκείνος ξεκινάει, οι άλλοι όμως σπάνε τον κλοιό, αρχίζουν να τρέχουν και να πυροβολούνε τα λάστιχα, για να σταματήσουν το ασθενοφόρο. Ένας τους κατορθώνει και σκαρφαλώνει στο αυτοκίνητο, αρπάζει τη μητέρα μου από το μπράτσο και να προσπαθεί να την πετάξει έξω. Έρχεται όμως μια σφαίρα των δικών του, τον χτυπάει στο γοφό και αναγκάζεται να την αφήσει. Έτσι γλιτώσαμε. Οι άλλοι σταματήσανε, σου λέει κάτι θα τους έχει κάνει αυτός που ανέβηκε πάνω...

Επειδή δεν ήξερα πού αλλού να πάμε, λέω στο σοφέρ 'εμάς μας πάτε στην Ασφάλεια και μετά πηγαίνετε αυτόν τον άνθρωπο στο Πρώτων Βοηθειών'. Και ευτυχώς που δεν πήγαμε πρώτα στο Πρώτων Βοηθειών. Είχανε φτάσει οι άλλοι πρώτοι και μας περιμένανε εκεί... Μείναμε τη νύχτα στην Ασφάλεια, την άλλη μέρα ήρθε η οργάνωση, με πήρε και με έκρυψε. Ε, βέβαια έπαθα σοκ. Ήταν άγρια πράγματα όλα αυτά. Αλλά ήταν και άγρια εποχή".

Τα Νέα, 14-8-1992 

Δυστυχώς τα πράγματα δυσκόλεψαν ακόμα περισσότερο για την Καίτη Ντιριντάουα, καθώς αργότερα, στην περίοδο του Εμφυλίου, αρνήθηκε να υπογράψει "δήλωση μετανοίας" και εξορίστηκε, πρώτα στη Χίο και μετά στο Τρίκερι. Μετά τον εμφύλιο όμως επέστρεψε στο μουσικό θέατρο και εμφανίστηκε ως πρώτο όνομα σε επιθεωρήσεις για μια δεκαπενταετία περίπου (συχνά στο πλευρό του Κώστα Χατζηχρήστου, με τον οποίο ήταν παντρεμένη αρκετά χρόνια).  

Απελευθέρωση: Ο Σπύρος Πατρίκιος, η Καίτη Ντιριντάουα
και ο Μίμης Φωτόπουλος στην οδό Σταδίου. 
Φωτογραφία που ανέβασε η Ελένη Καμπά
στην ομάδα του Facebook "Σινεφίλ"

Η Καίτη Ντιριντάουα και η Ρένα Βλαχοπούλου είχαν ήδη συναντηθεί στη σκηνή του Μοντιάλ, όταν κυρήχτηκε ο ελληνοϊταλικός πόλεμος, ενώ συνεργάστηκαν και στη δεκαετία του '50 στα θέατρα Ακροπόλ, Περοκέ και Ριάλτο...

Φινάλε της επιθεώρησης Να τι θα πει Αθήνα: Η Καίτη Ντιριντάουα στο κέντρο (επάνω στο πιάνο!)
και η Ρένα Βλαχοπούλου τρίτη από αριστερά. Θέατρο Ακροπόλ, καλοκαίρι 1952.
Φωτογραφία από τη σελίδα του Γιάννη Χριστόπουλου στο Facebook "Μουσικό Θέατρο"