Πριν από λίγες μέρες κυκλοφόρησε το νέο τεύχος του περιοδικού Νέα Εστία (τεύχος 1845, Ιούνιος 2011) που περιλαμβάνει την πλειοψηφία των εισηγήσεων του συνεδρίου Η δεκαετία του '40 στην τέχνη που διοργάνωσε τον Ιούλιο του 2010 το Δίκτυο για τη Μελέτη των Εμφυλίων Πολέμων σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας (και συγκεριμένα το Τμήμα Βαλκανικών Σπουδών, το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης και το Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών), τον Δήμο Πρεσπών και τον Πολιτιστικό Οργανισμός Πρεσπών-Πρέσπεια 2010. Περισσότερες από τριάντα εισηγήσεις εξέτασαν τις διάφορες επιδράσεις των γεγονότων της δεκαετίας του '40 στην εξέλιξη των τεχνών στην Ελλάδα, παρουσιάζοντας άγνωστες πτυχές της καλλιτεχνικής ζωής στα χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίου, καθώς και τις αναπαραστάσεις αυτών των γεγονών στην καλλιτεχνική παραγωγή από τότε μέχρι σήμερα.
Την επιμέλεια του αφιερωματικού τεύχους της Νέας Εστίας είχαν η Βενετία Αποστολίδου και ο Γιώργος Αντωνίου, οι οποίοι σημειώνουν στην εισαγωγή ότι μέσα από τις σελίδες του αποδεικνύεται "πως η πολιτισμική ιστορία μπορεί να αποτελέσει ένα βασικό ερμηνευτικό κλειδί της εν λόγω δεκαετίας" και συμπληρώνουν:
Η ψευδαίσθηση ότι η δεκαετία 1940-1950 δεν ήταν τίποτε άλλο από την αέναη διαμάχη αριστεράς-δεξιάς, αντίαστασης-κατακτητών και δοσιλόγων, ανταρτών του ΔΣΕ και στρατιωτών του Εθνικού Στρατού συσκοτίζει πτυχές της πολύπλοκης πραγματικότητας της εποχής. Η μελέτη της τέχνης αυτονομείτα πολύ προσεκτικά από αυτά τα σκληρά πολιτικά πλαίσια χωρίς να τα αγνοεί· αντίθετα καταφέρνει να δείξει τα όρια επίδρασής τους σε ένα κοινωνικό θέμα όπως για παράδειγμα η δημόσια ψυχαγωγία και οι τέχνες. Αποτυπώνεται με ευκρίνεια πως ο Πόλεμος και η Κατοχή αλλάζουν τα πάντα στην ελληνική κοινωνία και κατ' επέκταση και στην τέχνη. Πως εντέλει τα πάντα μπορεί να είναι πολιτικά, αλλά δεν μπορεί να είναι μόνο πολιτικά. Για να το γενικεύσουμε, αυτό που αποδεικνύει το αφιέρωμα είναι πως η μελέτη του πολιτισμού μπορεί να φωτίσει ευκρινέστερα και τη μελέτη της πολιτικής.
Το τεύχος ξεκινά με το άκρως ενδιαφέρον στρογγυλό τραπέζι, που άνοιξε και το συνέδριο, με θέμα "Αφήγηση, αναπαράσταση και λογοτεχνία", στη διάρκεια του οποίου αφενός η Βενετία Αποστολίδου και ο Βαγγέλης Χατζηβασιλείου ανέδειξαν διάφορες όψεις του θέματος της αναπαράστασης των γεγονότων του εμφυλίου στην ελληνική πεζογραφία από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια μέχρι τις μέρες μας και αφετέρου οι συγγραφείς Θανάσης Βαλτινός (Η Κάθοδος των Εννιά, Ορθοκωστά), Έλενα Χουζούρη (Πατρίδα από Βαμβάκι), Νίκος Δαββέτας (Η Εβραία Νύφη) και Μαρλένα Πολιτοπούλου (Η Μνήμη της Πολαρόιντ) παρουσίασαν οι ίδιοι τις απόψεις τους για το πώς τα γεγονότα του Εμφυλίου επηρεάζουν και αποτυπώνονται στα έργα τους. Το στρογγυλό τραπέζι ήταν από τις σημαντικότερες στιγμές του συνεδρίου, καθώς σπάνια έχει κανείς τη δυνατότητα να ακούσει τους/τις ίδιους/ες τους/τις δημιουργούς να μιλούν για το έργο τους, ενώ στη διάρκειά του για πρώτη φορά, όπως επεσήμανε τότε η Βενετία Αποστολίδου, ο Θανάσης Βαλτινός μίλησε για πρώτη φορά για το μυθιστόρημά του Ορθοκωστά που έχει προκαλέσει πολλές συζητήσεις στους λογοτεχνικούς κύκλους και όχι μόνον.
Μετά το στρογγυλό τραπέζι, το τεύχος της Νέας Εστίας παρουσιάζει την πλειοψηφία των εισηγήσεων που παρουσιάστηκαν στο συνέδριο και αφορούσαν εκτός από τη λογοτεχνία, τη μουσική, το θέατρο, τον κινηματογράφο, τα εικαστικά, την αρχικεκτονική και τα μνημεία. Αναλυτικότερα τα περιεχόμενα του τεύχους έχουν ως εξής:
Στρογγυλό τραπέζι: "Αφήγηση, αναπαράσταση και λογοτεχνία"
Βενετία Αποστολίδου, Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, Θανάσης Βαλτινός, Έλενα Χουζούρη, Νίκος Δαββέτας, Μαρλένα Πολιτοπούλου
Λογοτεχνία και παραλογοτεχνία:
Σάββας Καράμπελας
Στον απόηχο του Πολέμου και της Κατοχής: η επανέκδοση της λογοτεχνικής επιθεώρησης Τα Νέα Γράμματα (1944-1945)
Αναστασία Μητσοπούλου
Ο αντικομμουνισμός στα λογοτεχνικά περιοδικά: η περίπτωση του περιοδικού Ελληνική Δημιουργία (1948-1954)
Σπύρος Τσουτσουμπής
Η έμφυλη διάσταση της πολεμικής εμπειρίας στο έργο του Ρόδη Ρούφου και του Έβελυν Γουώ
Μαρία Μποντίλα
Διαμόρφωση ταυτοτήτων μέσα από μη θεσμικά αναγνώσματα: το φαινόμενο «Μικρός Ήρωας»
Μουσική και τραγούδι
Δημήτρης Θ. Κατσουλάκος
Η Κατοχή και ο Εμφύλιος Πόλεμος μέσα από το λακωνικό μοιρολόι
Δημήτρης Κόκορης
Απηχήσεις του Εμφυλίου στο λαϊκό τραγούδι: 1944-1962
Μανώλης Σειραγάκης
Μια πιο πρώιμη χρονολόγηση των επιδράσεων του ρεμπέτικου στο έργο του Μάνου Χατζιδάκι
Απόστολος Πούλιος
Στον Ρυθμό της Τζαζ: Μια μουσικοθεατρική μόδα της Κατοχής
Αλέξανδρος Χαρκιολάκης
Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος και η Αντίσταση ως πηγή έμπνευσης για τους συνθέτες έντεχνης μουσικής
Θέατρο
Γεωργία Κονδύλη
Κατοχή και Εμφύλιος στη Λυρική Σκηνή
Κατερίνα Καρρά
Η θεατρική κριτική στην Αθήνα της κατοχικής περιόδου. Η περίπτωση του Σπύρου Μελά
Κατερίνα Διακουμοπούλου-Ζαραμπούκα
Το ελληνοαμερικανικό θέατρο τη δεκαετία του 1940
Κινηματογράφος
Γιώργος Ανδρίτσος
Η κατοχή και η αντίσταση στις ελληνικές ταινίες μυθοπλασίας μεγάλου μήκους από το 1974 μέχρι το 1981
Κωστούλα Καλούδη
Η επιρροή της δεκαετίας του '40 στον σύγχρονο ελληνικό κινηματογραφικό λόγο
Κώστας Τερζής
Από το βίωμα στην κινηματογραφική μυθοπλασία: Αποκλίνουσες κινηματογραφικές προσεγγίσεις στη δεκαετία του ’40, με αφορμή την ταινία Ψυχή βαθιά του Π. Βούλγαρη
Αρχιτεκτονική και μνημεία
Αλέξανδρος Τενεκετζής
Μονοπάτια της μνήμης στη μετεμφυλιακή Ελλάδα: η επίσημη απεικόνιση της μνήμης του πολέμου του ’40 στη δημόσια μνημειακή τέχνη μέχρι το '74
Βασίλης Δαλκαβούκης
Το μνημείο ως κείμενο. Μια μεθοδολογική προσέγγιση των μεταπολεμικών μνημείων για τη δεκαετία του 1940
Βασίλης Κολώνας
Η αρχιτεκτονική στην Ελλάδα (1940-1952)
Εικαστικά
Κρίτων Παπαδόπουλος
Η ανάπτυξη της ελληνικής πρωτοπορίας ως αποτέλεσμα της μετεμφυλιακής κατάστασης στην Ελλάδα
Γλαύκη Γκότση
Οι εικόνες του ’40 και ο ρόλος της μνήμης στο έργο της Άννας Κινδύνη
Νότα Πάντζου - Κατερίνα Στεφάτου
Η εικαστική μνήμη μιας εξόριστης ζωγράφου: η περίπτωση της Κατερίνας Χαριάτη-Σισμάνη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου