Σαν σήμερα το 1956: Στην Αίγυπτο;

Στις 31 Ιουλίου 1956 διαβάζουμε στη θεατρική στήλη της εφημερίδας Τα Νέα:

Η ΡΕΝΑ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ ΤΟΝ ΧΕΙΜΩΝΑ ΣΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ

Η δημοφιλής βεντέττα του ελαφρού τραγουδιού Ρένα Βλαχοπούλου δεν θα μετάσχη τελικώς στον υπό την Σοφία Βέμπο θίασο των "Συνεργαζομένων Καλλιτεχνών" κατά την χειμερινή περίοδο, μη επελθούσης συμφωνίας σε οικονομικά θέματα. Κατόπιν τούτου, η Ρένα Βλαχοπούλου προέβη σε διαπραγματεύσεις για την εμφάνισί της κατά την χειμερινή περίοδο, στο γνωστό κοσμικό κέντρο του Καΐρου "Ωμπέρζ ντε Πυραμίντ"

Τα Νέα, 31-7-1956

Τελικά η Ρένα Βλαχοπούλου δεν πήγε στην Αίγυπτο τη χειμερινή περίοδο 1956-57. Προτίμησε το θέατρο Ακροπόλ, αφού ο επιχειρηματίας Βασίλης Μπουρνέλλης τής έδωσε μια ικανοποιητική αμοιβή (το "κασέ" της είχε πλέον ανέβει...). Αντίθετα, παρά την είδηση που δημοσίευσαν την ίδια μέρα τα Νέα, ο Νίκος Σταυρίδης δεν εμφανίστηκε στο Ακροπόλ, αλλά προτίμησε να συνεργαστεί τη χειμερινή περίοδο με τον συμπατριώτη του Μενέλαο Θεοφανίδη: συγκρότησαν τον Θίασο "Ελληνική Μουσική Κωμωδία" που παρουσίασε στο θέατρο Διάνα τις μουσικές κωμωδίες Έτσι και την πιάσουμε των Τσιφόρου-Σακελλάριου, Γαμπρός με δόσεις του Δημ. Γιαννουκάκη και Πρώτη νύχτα γάμου του Μ. Θεοφανίδη (την προσπάθειά τους να διατηρήσουν ζωντανό το είδος της μουσικής κωμωδίας οι δύο Σαμιώτες συνεργάτες τη συνέχισαν και τη χειμερινή περίοδο 1957-58 με τη συνεργασία της Ρένας Βλαχοπούλου, όπως έχουμε πει αρκετές φορές).

Πρώτη επίσκεψη στις πυραμίδες. Φωτογραφία από την έκθεση
Diva Rena που διοργανώθηκε στο θέατρο Badminton το 2010
με επιμέλεια του Μάκη Δελαπόρτα και της Δέσποινας Βολίδη 

Όσο για την Αίγυπτο, στην οποία η Ρένα είχε εμφανιστεί με εξαιρετική επιτυχία τις σεζόν 1946-47 και 1953-54, την επισκέφτηκε, όπως έχουμε πει ξανά, για μια μοναδική εμφάνιση τον Ιούλιο του 1958... Πάντως έχουν διασωθεί δυο φωτογραφίες της από δυο διαφορετικές επισκέψεις της στις πυραμίδες...

Δεύτερη επίσκεψη στις πυραμίδες. Φωτογραφία από την έκθεση
Diva Rena που διοργανώθηκε στο θέατρο Badminton το 2010
με επιμέλεια του Μάκη Δελαπόρτα και της Δέσποινας Βολίδη

Για την ιστορία, να αναφέρω ότι στην ίδια σελίδα, χωρίς να "κατορθώσει" να προβληθεί ανάμεσα στις σημαντικές θεατρικές ειδήσεις της ημέρας (άλλωστε η αποχή του ζεύγους Παξινού-Μινωτή από το Φεστιβάλ Αθηνών ήταν πιο... πιασάρικη...), δημοσιεύεται ένα τρίπτυχο ειδήσεων που αφορούν τη Δανάη: πρώτον, ετοιμάζεται να αναχωρήσει για τουρνέ σε επαρχιακές πόλεις, δεύτερον, η εκπομπή Τραγούδια για λίγους του Εθνικού Προγράμματος του ΕΙΡ στη οποία λαμβάνει μέρος "αποκλειστικώς" η Δανάη θα μεταδίδεται πλέον κάθε Παρασκευή στις 10μμ (και όχι στις 8.30μμ), και, τρίτον, η Δανάη ηχογράφησε για λογαριασμό της εταιρίας Φίλιπς "μια σειρά από χωριάτικα ελληνικά τραγούδια" με μεγάλη ορχήστρα υπό τη διεύθυνση του Κώστα Γιαννίδη: επρόκειτο για ένα extended play 45άρι με τέσσερα δημοτικά τραγούδια που αποτελούσε μέρος της προσπάθειας της δισκογραφικής εταιρίας να συλλέξει τα πιο αντιπροσωπευτικά της μουσικής παράδοσης κάθε χώρας. Και όταν ο Γιαννίδης ρώτησε τη Δανάη: "Τι θα τραγουδήσεις; Αττίκ;" εκείνη του απάντησε ορθά-κοφτά: "Δημοτικά τραγούδια, φυσικά!"...

Η παρούσα ανάρτηση, όπως και όλα τα κείμενα που δημοσιεύονται στο ιστολόγιο αυτό, είναι αποτέλεσμα προσωπικής έρευνας. Είναι υποχρεωτική η ρητή αναφορά στο ιστολόγιο, όταν χρησιμοποιείται υλικό από τις αναρτήσεις του.

Σαν σήμερα το 1960: Μεταπηδά στην πρόζα;

Στις 30 Ιουλίου 1960 διαβάζουμε στη θεατρική στήλη της εφημερίδας Τα Νέα:

Η ενδεχόμενη μεταπήδηση της Ρένας στην πρόζα κρίθηκε αρκετά σημαντική είδηση,
ώστε να συμπεριληφθεί, έστω και τελευταία, στις κυριότερες θεατρικές ειδήσεις 
της μέρας εκείνης...

Η ΡΕΝΑ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ ΜΕΤΑΠΗΔΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΖΑ;

Πληροφορούμεθα ότι στην εκλεκτή πρωταγωνίστρια του ελαφρού μουσικού θεάτρου Ρένα Βλαχοπούλου έγινε πρότασις να εμφανισθή κατά την ερχομένη χειμερινή περίοδο με κυοφορούμενο θίασο πρόζας.

Τα Νέα, 30-7-1960 

Περισσότερες λεπτομέρειες για τον κυοφορούμενο θίασο έδωσε η ίδια στήλη δύο μέρες αργότερα:

ΕΥΘΥΜΙΟΥ, ΣΤΑΥΡΙΔΗΣ, ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ,
ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ, ΓΙΟΥΛΗ ΣΤΟ ΚΥΒΕΛΗΣ;

Σήμερα το μεσημέρι θα διευκρινισθή οριστικά αν το θέατρο Κυβέλης θα συνεχίση τη λειτουργία του ως θέατρο ή αν θα μετατραπή σε κινηματογράφο.

Στην περίπτωση που θα μείνη θέατρο από τους θιάσους που το διεκδικούν φέρεται ως επικρατέστερος θίασος κωμωδίας με επικεφαλής τους Χρήστο Ευθυμίου, Νίκο Σταυρίδη, Διονύση Παπαγιαννόπουλο, Ρένα Βλαχοπούλου και Σμαρούλα Γιούλη.

Εφ' όσον του παραχωρηθή το θέατρο της πλατείας Συντάγματος, ο θίασος θα αρχίση τις παραστάσεις του τον Οκτώβριο με κωμωδία Αλ. Σακελλάριου-Χρ. Γιαννακόπουλου, που θα γραφή ειδικώς για τους πέντε πρωταγωνιστάς-συνθιασάρχας.

Τα Νέα, 1-8-1960

Και ενώ η προοπτική δημιουργίας ενός τέτοιου θιάσου σε έργο αυτών των συγγραφέων φαινόταν άκρως ενδιαφέρουσα, δύο μέρες αργότερα διαβάζουμε και πάλι στα Νέα ότι το εγχείρημα ναυαγεί "λόγω υπερβολικών οικονομικών αξιώσεων του θεατρώνου Κ. Θεοδωρίδη, ο οποίος εζήτησε ως εφ' άπαξ το ποσόν των 100.000 δραχμών καταβλητέον αμέσως μετά την υπογραφή των συμβολαίων". Ωστόσο, το θέατρο Κυβέλης δεν θα λειτουργούσε ούτε ως κινηματογράφος επειδή ο Θεοδωρίδης (σύζυγος της Κυρίας Κυβέλης) είχε και πάλι υπερβολικές αξιώσεις από τον ενδιαφερόμενο επιχειρηματία Μανιάτη, καθώς ζήτησε να παραμείνουν δικά του τα μηχανήματα του κινηματογράφου μετά τη λήξη του συμβολαίου...

Ρένα Βλαχοπούλου και Χρήστος Ευθυμίου
συνθιασάρχες στο Ακροπόλ
τη χειμερινή σεζόν 1964-65.
Φωτογραφία από το βιβλίο της Σπεράντζας Βρανά
Επιθεώρηση, καψούρα μου
(εκδ. Γλάρος, 1985)

Τελικά η Ρένα Βλαχοπούλου συνεργάστηκε με τον Χρήστο Ευθυμίου σε επιθεωρήσεις τέσσερα χρόνια αργότερα (και για δύο χρόνια) και με τον Διονύση Παπαγιαννόπουλο στο σινεμά πέντε χρόνια αργότερα. Με τον Νίκο Σταυρίδη είχε ήδη συναντηθεί αρκετές φορές, ενώ και με τη Σμαρούλα Γιούλη είχε συνυπάρξει όταν εκείνη ήταν παιδάκι σε μουσικά πρωινά της Κατοχής και αργότερα για δύο εβδομάδες στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά... Πάντως, αν τελικά πραγματοποιούνταν αυτή η συνεργασία, ενδεχομένως η πορεία της Ρένας στο θέατρο να ήταν διαφορετική, αφού θα δοκιμαζόταν σε πρόζα σε μια φάση της καριέρας της στην οποία ακόμα διαμορφωνόταν η υποκριτική της ταυτότητα και μπορεί να της ανοίγονταν και άλλοι δρόμοι. Βέβαια, είχε ήδη νιώσει τις γλύκες της επιθεώρησης (καλύτερες αμοιβές, λιγότερη κούραση), οπότε και πάλι μπορεί να επέστρεφε στη φιλόξενη αγκαλιά της...

Η παρούσα ανάρτηση, όπως και όλα τα κείμενα που δημοσιεύονται στο ιστολόγιο αυτό, είναι αποτέλεσμα προσωπικής έρευνας. Είναι υποχρεωτική η ρητή αναφορά στο ιστολόγιο, όταν χρησιμοποιείται υλικό από τις αναρτήσεις του.

Σαν σήμερα το 2004: Αυλαία

Στις 29 Ιουλίου 2004 πέθανε η Ρένα Βλαχοπούλου. Ήταν Πέμπτη, στις επτά το απόγευμα. Σήμερα συμπληρώνονται δεκαεφτά χρόνια και διάλεξα δεκαεφτά ατάκες από τις παλιές ταινίες της για να τιμήσω την επέτειο. Άλλες πιο δημοφιλείς, άλλες λιγότερο, φαντάζομαι, είναι όμως όλες τους ατάκες που κάθε φορά που βλέπω τις ταινίες, περιμένω να τις ακούσω για να χαμογελάσω. Δεν είναι πάντα κάτι πνευματώδες αυτό που λέει, αλλά έχει σημασία ο τρόπος που το λέει: αιφνιδιασμός, απορία, αυτοσαρκασμός, γκρίνια, θυμός υποδόριος που είναι έτοιμος να εκραγεί, νεύρα που συγκρατούνται με το ζόρι... Εύχομαι οι δεκαεφτά επιλογές μου να φέρουν και σε σας δεκαεφτά χαμόγελα...

Πρώτη ατάκα, από τη δεύτερη ελληνική ταινία της Ρένας Βλαχοπούλου, το Όταν λείπει η γάτα που προβλήθηκε την άνοιξη του 1962. Σενάριο Αλέκου Σακελλάριου-Χρήστου Γιαννακόπουλου και σκηνοθεσία Αλέκου Σακελλάριου. Το υπηρετικό προσωπικό ετοιμάζεται να γλεντήσει κρυφά από τα αφεντικά και η Μαριγώ αγωνιά μήπως τα αφεντικά πάρουν ένα αυτοκίνητο και επιστρέψουν από την Αίγινα, ώσπου πληροφορείται ότι η Αίγινα είναι νησί...

Η δεύτερη ατάκα προέρχεται από τη δεύτερη ταινία της Ρένας στη Φίνος Φιλμ. Ένα κορίτσι για δύο του Γιάννη Δαλιανίδη, μεταφορά της κωμωδίας των Ν. Τσιφόρου και Π. Βασιλειάδη Ερωτευτείτε παρακαλώ. Η χήρα Πολυξένη αντιδρά σε μια εκμυστήρευση του επίδοξου μνηστήρα της Προκόπη... 

Η τρίτη και η τέταρτη ατάκα είναι από το μιούζικαλ του Γιάννη Δαλιανίδη Κάτι να καίει που προβλήθηκε τον Γενάρη του 1964. Η Σοφία συνομιλεί με τον ρεσεψιονίστ ενός ξενοδοχείου της Θεσσαλονίκης.

Η πέμπτη ατάκα προέρχεται επίσης από το Κάτι να καίει. Αυτή τη φορά η Σοφία επιχειρεί να απευθυνθεί σε έναν ρεσεψιονίστ άλλου ξενοδοχείου που της μιλά όμως στα γαλλικά.

Η έκτη και έβδομη ατάκα προέρχονται από την κινηματογραφική μεταφορά της Χαρτοπαίχτρας του Δημήτρη Ψαθά που προβλήθηκε τον Γενάρη του 1965. Οι συγκεκριμένες ατάκες δεν υπάρχουν στο κείμενο της θεατρικής κωμωδίας, άρα ανήκουν στον Γιάννη Δαλιανίδη. Η Αλέκα ικετεύει τη Λελέ να μείνει να παίξουν οι δυο τους "ένα ψιλούτσικο", αλλά εκείνη της λέει ότι πρέπει να φύγει γιατί το πρωί θα έρθει γυναίκα για την μπουγάδα.

Αφού φύγει η Λελέ, η Αλέκα γκρινιάζει για τη μοίρα της...

`

Περνάμε σε άλλη μια κωμωδία του Δημήτρη Ψαθά που γύρισε την άνοιξη του 1965 για τη Φίνος Φιλμ ο Γιάννης Δαλιανίδης: Φωνάζει ο κλέφτης. Η Λία τα βάζει με τον σύζυγό της Σόλωνα, ο οποίος προσπαθεί να κάνει τη βραδινή προσευχή του...

Για την ένατη ατάκα μεταφερόμαστε από τη Φίνος Φιλμ στον οργανισμό Καραγιάννης-Καρατζόπουλος. Στην ταινία Βίβα Ρένα, παραγωγή του 1967 σε σενάριο του Λάκη Μιχαηλίδη και σκηνοθεσία του Κώστα Καραγιάννη, ο Στρατάκιας λέει στην αδελφή του Ρένα ότι αν τον είχε αφήσει να συνθέσει, θα γινόταν ο "Στράους της Ελλάδος"!

Επιστρέφουμε στη Φίνος Φιλμ, για το "δέκα το καλό", την Παριζιάνα, που προβλήθηκε τον Δεκέμβρη του 1970. Μια ατάκα που δεν υπάρχει στο σενάριο της ταινίας (ευχαριστώ τον συλλέκτη Κώστα Πατσαλή για την πληροφορία), άρα πρόκειται για προσθήκη είτε της Ρένας είτε του Δαλιανίδη στις πρόβες και στο γύρισμα του πλάνου. Η Πελαγία προσπαθεί να ηρεμήσει τον Βαγγέλη που θέλει να γράψει ένα τρελό σέικ για τον απελπισμένο έρωτά του.

Την άνοιξη του 1970 προβάλλεται η ταινία που η Ρένα αγαπούσε πιο πολύ: Μια τρελή τρελή σαραντάρα, κινηματογραφική μεταφορά από τον Γιάννη Δαλιανίδη της κωμωδίας των Αλέκου Σακελλάριου-Χρήστου Γιαννακόπουλου Σαράντα και... Η ενδέκατη ατάκα προέρχεται από τον καυγά ανάμεσα στην Τζένη και τα αδέλφια της για τον κύριο Χατζηθωμά...

Την επόμενη σεζόν η Ρένα γίνεται πρώτα Η θεία μου η χίπισσα και περιμένει με λαχτάρα τα γράμματα της κόρης της που σπουδάζει στην Αμερική. Τη δωδέκατη ατάκα την απευθύνει στον ρεσεψιονίστ του ξενοδοχείου που της δίνει ένα γράμμα. 

Και στη συνέχεια γίνεται Μια Ελληνίδα στο χαρέμι: η Ρένα θρηνεί για τον πλούσιο θείο που πέθανε και μαλώνει με τις άλλες ανηψιές του για τη μοιρασιά της περιουσίας. 

Στο νούμερο δεκατέσσερα ομαδοποιώ ατάκες του μέντιουμ Ρένα Μπιμπίδου από την ίδια ταινία φυσικά...

Την επόμενη σεζόν Η κόμησσα της Κέρκυρας μας δίνει τη δέκατη πέμπτη και την δέκατη έκτη ατάκα. Η σιόρα Αγγιολίνα αμφισβητεί τις μουσικές γνώσεις του μάνατζερ ενός καλλιτεχνικού ομίλου από την Ιταλία...

 Και αργότερα συνομιλεί με τον άλλο μάνατζερ που τη ρωτά αν έχει τηλέφωνο.

Και κλείνω το αφιέρωμα στα 17 χρόνια από τον θάνατο της Ρένας με μια ατάκα από την ταινία του Αλέκου Σακελλάριου Η Ρένα είναι οφ-σάιντ. Η Ρένα ζητά από την οικιακή βοηθό της να την αφήσει μόνη με τον Αργεντινό ποδοσφαιριστή Χούλιο και τον μάνατζέρ του (ούτε αυτή η ατάκα υπάρχει στο σενάριο της ταινίας, άρα προέκυψε κατά το γύρισμα...).

Κυρία Βλαχοπούλου, για άλλη μια χρονιά "η σκέψη μου σε σας πετά", στους ρόλους σας, στις ατάκες σας, στα τραγούδια σας και σας ευχαριστώ, όπως πάντα, για τα πολύτιμα δώρα σας...

Η παρούσα ανάρτηση, όπως και όλα τα κείμενα που δημοσιεύονται στο ιστολόγιο αυτό, είναι αποτέλεσμα προσωπικής έρευνας. Είναι υποχρεωτική η ρητή αναφορά στο ιστολόγιο, όταν χρησιμοποιείται υλικό από τις αναρτήσεις του.

Σαν σήμερα το 1976: "Στη φωλιά του ΚούΚου...ε", "Ρετρό" και άλλες επιθεωρήσεις...

Στις 28 Ιουλίου 1976 η Ρένα Βλαχοπούλου εμφανιζόταν στην επιθεώρηση Στη φωλιά του ΚούΚου...ε που είχε ανέβει στο θέατρο Παρκ στις 19 Ιουνίου. Τα κείμενά της είχαν γράψει ο Κώστας Νικολαΐδης και ο Πυθαγόρας και τη μουσική της ο Ζακ Ιακωβίδης (και ο αρχικός τίτλος της ήταν Στα σαγόνια του Λαμπρία, στη φωλιά του ΚούΚου...ε). Δεν είμαι σίγουρος για τη σειρά με την οποία πρέπει να παρουσιάσω τα ονόματα των ηθοποιών, αφού υπήρχε το εξής τερτίπι στο πρόγραμμα: αριστερά κάποια ονόματα με πρώτο του Σωτήρη Μουστάκα και δεξιά, χώρια, τα ονόματα της Ρένας Βλαχοπούλου και του Θανάση Βέγγου (και οι φωτογραφίες τους βρίσκονταν σε ένα ένθετο φύλλο, το συνήθιζε αυτό τότε ο παραγωγός Βαγγέλης Λιβαδάς). 

Και η διαφήμιση τοποθετεί το όνομα της Ρένας μόνο του, στα δεξιά, και μέσα σε συννεφάκι  με τον χαρακτηρισμό "ανεπανάληπτη", ενώ "συμμετέχει" ("εκτάκτως" σε κάποιες διαφημίσεις) ο Θανάσης Βέγγος (που άρχισε να εμφανίζεται στο έργο μία εβδομάδα μετά την πρεμιέρα, στις 26 Ιουνίου).

-

Οι δύο συγγραφείς σε δήλωσή τους προς τον Τύπο "βεβαιώνουν ότι έδωσαν όλον τον εαυτό τους για να γράψουν 'μια επιθεώρηση επίκαιρη γεμάτη πολιτική και κοινωνική σάτιρα, μ' ένα πνεύμα προοδευτικό, δίνοντας την εικόνα της σύγχρονης ζωής καυστικά, ανεπηρέαστα, αδέσμευτα και προπαντός γελαστικά'" (Τα Νέα, 19-6-1976). Κάποια από τα νούμερα της παράστασης ήταν το "Στα σαγόνια της εφορίας" με τη Ρένα Βλαχοπούλου, απαυδισμένη από τη θεατρική της ζωή και το κυνηγητό της εφορίας, αλλάζει διαρκώς επαγγέλματα, από γκαρσόνα μέχρι τροτέζα, το "Τιμάριθμε, κατέβα να φάμε" με τον Θανάση Βέγγο, ανθρωπάκι του λαού και το "Μια πλύστρα βγάζει τα άπλυτα", ένα "νούμερο καθάρσεως" με τον Γιάννη Βογιατζή, Ο Σωτήρης Μουστάκας και ένα γκρουπ τρελών στο νούμερο "Στη φωλιά του κούκου" εκτελούν μια επίκαιρη παρωδία της ομότιτλης κινηματογραφικής επιτυχίας (που είχε παρουσιαστεί και σε αθηναϊκό θέατρο λίγους μήνες νωρίτερα). Στο δεύτερο μέρος του έργου παρουσιαζόταν μια παρωδία του σίριαλ Οι δίκαιοι με ολόκληρο τον θίασο.

Από τη σελίδα του Facebook Μουσικό Θέατρο
του ηθοποιού και χορευτή Γιάννη Χριστόπουλου

Προτού σας παρουσιάσω τις κριτικές που γράφτηκαν για την παράσταση, σκέφτηκα να κάνω έναν αρκετά μεγάλο περίπατο στις επιθεωρησιακές σκηνές του καλοκαιριού του 1976. Βασικός οδηγός μου είναι κάποια ρεπορτάζ του Μπάμπη Κομνηνού στον Ταχυδρόμο, από τα οποία παρουσιάζω κάποια εκτενή αποσπάσματα. Η αίσθηση που μου δημιουργείται είναι ότι οι επιθεωρήσεις του καλοκαιριού εκείνου δεν είχαν καταφέρει να παρουσιάσουν πολύ ενδιαφέροντα κείμενα...

Δυστυχώς όμως αν κάτι λείπει από τις επιθεωρήσεις, που παίζονται φέτος καλοκαίρι στην Αθήνα, είναι ακριβώς η σημερινή πραγματικότητα. Είναι πραγματικά περίεργο, αλλά τη στιγμή που η εσωτερική και η διεθνής πραγματικότητα προσφέρουν τόσα καυτά θέματα, συγγραφείς δοκιμασμένοι, με επιτυχίες στο παρελθόν--ακόμα και μέσα στην τόσο δύσκολη για την επιθεώρηση εφταετία--φαίνεται να νοιώθουν αμηχανία μπροστά στα σημερινά προβλήματα και καταφεύγουν τις περισσότερες φορές σε δυο εύκολες λύσεις: Τη νοσταλγική αναπόληση παλιών καλών καιρών και την τηλεόραση--τον φοβερό αυτό παραμορφωτικό καθρέφτη της επικαιρότητας.

Ρετρό...

Η νοσταλγική αναπόληση, το "ρετρό" όπως το λένε σήμερα, είναι η μεγάλη μόδα της εποχής. Σε μεγάλες ή μικρές δόσεις υπάρχει σε όλες σχεδόν τις φετεινές επιθεωρήσεις. 

Ο Ορέστης Λάσκος με τους συνεργάτες του αναβιώνουν το κατοχικό βαριετέ "Αλκαζάρ" στο θέατρο "Μινώα", ενώ η επιθεώρηση που παίζεται στο "Δελφινάριο" μάς μεταφέρει 50 χρόνια πίσω, στο παλιό θέατρο Φαλήρου. "Φάληρο 1926-1976" ονομάζεται και το χορευτικό ρετρό που παρουσιάζουν στο "Αθηναϊκό Κηποθέατρο" ο Δαρζέντας με την Ντόροθυ και το μπαλέτο τους, ενώ στο ίδιο θέατρο υπάρχει και άλλη αναδρομή, με σκετσάκια αυτή τη φορά, και με αφορμή ένα παγκάκι του πάρκου που "θυμάται". Αλλά και ο Αλέκος Λειβαδίτης στο ίδιο θέατρο "θυμάται", παρέα με μια λατέρνα, η Μπελίντα, στο "Δελφινάριο" μάς θυμίζει τα παλιά τραγούδια της, στο φινάλε του θεάτρου "Μπουρνέλλη" βρίσκουμε ένα "ρετρό στο λαϊκό τραγούδι"--που ουσιαστικά δεν είναι καθόλου "ρετρό", αφού τα τραγούδια που ακούγονται δεν έπαψαν ποτέ να τραγουδιούνται, και τα νοιώθουν πολύ δικά τους και πολύ σημερινά ακόμα και οι πιο νέοι από τους θεατές.

Και η μόδα του ρετρό φτάνει σχεδόν στον παροξυσμό με το "ρετρό μετά 50 χρόνια" που παρουσιάζει ο Παράβας στο "Δελφινάριο". Το εύρημα είναι καταρχήν έξυπνο--ο Παράβας γυρίζει το 2026 στο καμαρίνι του και "θυμάται" το 1976--η ερμηνεία είναι θαυμάσια, η όλη δομή του νούμερου αριστοτεχνική και θα χειροκροτούσαμε μια πραγματική δημιουργία αν δεν ξέπεφτε ξαφνικά σε φτηνή δημαγωγία και σε ένα ακόμα φτηνότερο λιβανωτό του Καραμανλή. 

Ο Ορέστης Λάσκος και ο Μητσάρας στην πρώτη εκδοχή του "Ρετρό"
στο θέατρο Μινώα.
Πηγή: Ταχυδρόμος, 24-6-1976

Πάντως, η πιο πετυχημένη, εμπορικά τουλάχιστον, αναβίωση του ρετρό (αυτή που αν δεν κάνω λάθος αποτέλεσε την αφετηρία για να γνωρίσει νέες δόξες το ελαφρό τραγούδι με ανατυπώσεις παλιών ηχογραφήσεων στις 33 στροφές) συνέβαινε στη σκηνή του θεάτρου Μινώα, με τη συνεργασία του Γιώργου Λαζαρίδη και του Ορέστη Λάσκου. Παρουσιάστηκαν δύο διαφορετικές εκδοχές ως δεύτερο μέρος δύο επιθεωρήσεων αντίστοιχα, Μια τρύπα στο νερό και Ο Καραγκιόζης στο Αιγαίο. Και στις δύο εκδοχές πρωτοστατούσε ο Λάσκος ως κονφερανσιέ του παλιού βαριετέ Αλκαζάρ και παρουσίαζε το πρόγραμμα μιας κατοχικής βραδιάς (του 1943 και του 1944 αντίστοιχα) και μαέστρος, βασικό συστατικό ενός τέτοιου εγχειρήματος, ήταν ο Γιώργος Νιάρχος. Στην πρώτη παράσταση αστέρια του προγράμματος ήταν η πολυτάλαντη Νινή Ζαχά, ο τενόρος Κώστας Μανιατάκης και ο θρυλικός λαϊκός κωμικός Μητσάρας. 

Η Νινή Ζαχά παίζει κλαρινέτο
στην πρώτη εκδοχή του "Ρετρό"
στο θέατρο Μινώα.
Πηγή: Ταχυδρόμος, 24-6-1976

Παρόλο που οι κριτικές και τα ρεπορτάζ ήταν θετικότατα για τους παραπάνω μύθους του παλιού βαριετέ, υπήρχε διχογνωμία για το αν το εγχείρημα ήταν πετυχημένο. Ο  Μπ. Κομνηνός (Ταχυδρόμος, 24-6-1976) έγραψε για την πρώτη εκδοχή πως "Οι 'παρενθέσεις' με τα χωνιά και τα επαναστατικά συνθήματα, με τις εκτελέσεις και τις λαθραίες ραδιοφωνικές εκπομπές, είναι πολύ αδύνατες και επιφανειακές και δεν μπορούν να ανασυνθέσουν ούτε υπαινικτικά την 'πραγματικότητα' της εποχής. Ακόμα και όταν ο Ορέστης Λάσκος διαβάζει το ποίημά του για τον αδελφό του, που σκοτώθηκε πολεμώντας ηρωικά σε μια ναυμαχία, εκείνο που λειτουργεί περισσότερο είναι η φυσική παρουσία του Λάσκου, που 'παίζει' μπροστά στο κοινό τον αλλοτινό του εαυτό, και η συγκίνηση που παράγεται είναι κάπως εξαναγκασμένη, πλαστή". Ο δημοσιογράφος λέει πολύ καλά λόγια για τα τρία "ιερά τέρατα" (η Ζαχά "δημιουργεί μια ζωντανή σχέση με το κοινό", ο Μανιατάκης είναι "ακούραστος ερμηνευτής", ο Μητσάρας είναι ένα "γνήσιο και πληθωρικό ταλέντο πρώτου μεγέθους"), αλλά θεωρεί ότι οι επιχειρηματίες τους εκμεταλλεύονται ως εμπορεύσιμο είδος: "αυτοί, οι βετεράνοι του πάλκου θα μπορούσαν να ενταχθούν στις ζωντανές δυνάμεις του θεάτρου μας. Θα μπορούσαν να επικοινωνήσουν άμεσα μαζί μας". Αλλά αντί να τους δοθούν καινούρια νούμερα και τραγούδια, αφήνονται "να εμφανίζονται μόνο με τη σφραγίδα του 'ρετρό'" χωρίς "τη δυνατότητα να δώσουν κάτι ολοκληρωμένο". Δεν τηρούνται, καταλήγει, καθόλου τα προσχήματα, με αποτέλεσμα αυτό το στρίμωγμά τους στο δεύτερο μέρος να καταντά εκμετάλλευση "προσβλητική και για τους καλλιτέχνες και για το κοινό". Ο Θόδωρος Κρητικός (Ακρόπολις, 26-5-1976) συμφωνεί ότι η αναδρομή είναι "εξαιρετικά σύντομη και σκελετώδης, έτσι που να μην έχει τελικά νόημα παρά μόνο για τους 'μυημένους'" ενώ ο Στάθης Δρομάζος (Καθημερινή, 3-6-1976) πιστεύει ότι το θέαμα στηρίζεται στη "σημερινή παρουσία των βετεράνων του είδους" και αποτελεί "υπόδειγμα σκηνικού ήθους για σήμερα και για τότε που η μοναδική σχολή των θεατρίνων ήταν το σανίδι της σκηνής".

Διαφήμιση για τη δεύτερη εκδοχή του "Ρετρό"
που παρουσιάστηκε στις 20 Αυγούστου 1976.
Το όνομα της Δανάης, δικαίως, ξεχωρίζει...

Βλέποντας πάντως την τεράστια απήχηση που είχε αυτό το σύντομο πρόγραμμα, οι συντελεστές αποφάσισαν να αυξήσουν αισθητά τη διάρκεια της δεύτερης εκδοχής, στην οποία εμφανίζονταν πάλι ο Μανιατάκης και ο Μητσάρας, αλλά την παράσταση έκλεβαν η σπουδαία κωμικός Μαρίκα Νέζερ και η κορυφαία τραγουδίστρια-μεταφράστρια-ποιήτρια Δανάη Στρατηγοπούλου (που δέχτηκε την πρόταση να εμφανιστεί στο Μινώα στη διάρκεια μιας εκπομπής του Φρέντυ Γερμανού). Εμφανιζόταν ακόμα ο κωμικός Γιώργος Νάκος. Για τη Νέζερ ήταν μια τονωτική ένεση η εμφάνισή της αυτή (διέκοψε τη συνταξιοδότησή της με χίλιους φόβους, αλλά τελικά δεν το μετάνιωσε, δείτε στο YouTube μια άλλη εκπομπή του Φρέντυ Γερμανού για να πάρετε μια ιδέα του τι παρουσίαζε στη σκηνή του Μινώα), καθώς μάγευε το κοινό με την "ανεξάντλητη μιμητική της ικανότητα", όπως έγραψε ο Αλκ. Μαργαρίτης (Τα Νέα, 24-9-1976). Για τη Δανάη, που, κατά τον Μαργαρίτη, "μια πλούσια σε περιεχόμενο πνευματική ζωή στη Λατινική Αμερική μάς την επανέφερε--από απλή τραγουδίστρια--σαν μια ηθική προσωπικότητα", ήταν μια ευκαιρία να επανασυνδεθεί με το παλιό της κοινό αλλά και να συστηθεί σε ένα νεότερο, εγκαινιάζοντας μια πενταετή διαδρομή στο τραγούδι με την οποία ολοκλήρωσε την τεράστια καριέρα της ως τραγουδίστριας το 1981.

Η Δανάη τραγουδά στο "Ρετρό" του θεάτρου Μινώα
Φωτογραφία από το βιβλίο του Γιώργου Λαζαρίδη
Πάμε παρασκήνιο (εκδ. Λιβάνη)

Στο πνεύμα του ρετρό, αλλά με μια σαφέστατα διαφορετική προσέγγιση, κινήθηκε εκείνο το καλοκαίρι και το Ελεύθερο Θέατρο που παρουσίαζε στο Άλσος Παγκρατίου την επιθεώρηση Το τραμ το τελευταίο. Το "Σαν σήμερα" δεν είναι ο χώρος για να παρουσιαστεί με λεπτομέρειες το εγχείρημα της ιστορικής, πλέον, ομάδας. Θα θυμίσω μόνο πως ο στόχος ήταν η αναβίωση της δεκαετίας 1950-1960, με αφορμή τα τραγούδια της, τα λαϊκά της αναγνώσματα, ακόμα και τα προπαγανδιστικά έντυπά της, "μέσα από τις ζωντανές, τις καυτές ακόμα μνήμες, με μια διάθεση κριτική, που εμποδίζει τη νοσταλγία να γίνει κυρίαρχο στοιχείο" (Μπ. Κομνηνός, Ταχυδρόμος, 17-6-1976). Πρόσωπα ρεαλιστικά (μια μάνα, μια νοικοκυρά) μπλέκονταν με πρόσωπα φανταστικά (ο Γιώργος Θαλάσσης) και οι ηθοποιοί του Ελεύθερου Θεάτρου παρουσίαζαν τη "δικιά τους αντίληψη γι' αυτό που παίζουν" με στόχο να ενεργοποιήσουν το κοινό που θα μπορούσε να δεχτεί ή να απορρίψει αυτή την αντίληψη...

Ο Κώστας Αρζόγλου και η Άννα Παναγιωτοπούλου
στις δοκιμές της παράστασης Το τραμ το τελευταίο.
Πηγή: Ταχυδρόμος, 17-6-1976

Ξεστράτισα ίσως αρκετά με το ρετρό ("παραδοσιακό" και "πρωτοποριακό") αλλά δεν θα μπορούσα να μην το αναφέρω αφού αποφάσισα να παρουσιάσω το επιθεωρησιακό κλίμα του καλοκαιριού του '76 για να καταλήξω στις κριτικές για τη Φωλιά του ΚούΚου... ε (η οποία, από ό,τι φαίνεται, δεν είχε καμιά αναφορά στο ρετρό). Επανέρχομαι στο ρεπορτάζ του Μπάμπη Κομνηνού στον Ταχυδρόμο, γιατί δίνει μια καλή εικόνα για τα άλλα θέματα που απασχόλησαν τις επιθεωρήσεις της σεζόν, καταλήγοντας στο έργο του Παρκ. Πρωτοστατούσε λοιπόν, εκτός από τη ρετρό διάθεση, και η τηλεόραση...

Τηλεόραση...

Όσο για την τηλεόραση, όταν γίνεται πηγή θεμάτων για διάφορα νούμερα, τα αποτελέσματα είναι τουλάχιστον θλιβερά. Κλείνοντας τα μάτια στην πραγματικότητα και αντλώντας από το υποκατάστατό της, την τηλεόραση, δεν μπορείς παρά να αναπαράγεις και να επιτείνεις τη σύγχυση. Και ακόμα να καταποντίσεις ηθοποιούς. Όπως τη Ρένα Βλαχοπούλου, που όσο και να αγωνίζεται, δεν καταφέρνει να σώσει τίποτα από το εντελώς απαράδεκτο νούμερο που της έγραψαν οι συγγραφείς του Παρκ".

Πολύ καλύτερα είναι τα πράγματα όταν η τηλεόραση γίνεται η ίδια αντικείμενο σάτιρας. Όπως συμβαίνει στο "Μπουρνέλλη" και στο "Δελφινάριο" όπου η Σούλη Σαμπάχ και η Άννα Μαντζουράνη αντίστοιχα, αφήνουν πολύ καλή εντύπωση σαν σπηκερίνες της T.V.

...Και Μεγάλη Ιδέα

Ρετρό και τηλεόραση, λοιπόν. Δηλαδή φυγή ή παραμόρφωση της πραγματικότητας. Από την οποία μένουν μόνο λίγα ψήγματα. Όπως το "εθνικόν θέμα" και η διένεξή μας με την Τουρκία. Που αντιμετωπίζεται, όμως, σχεδόν σε όλες τις επιθεωρήσεις, μέσα από το πρίσμα της "Μεγάλης Ιδέας". Το κοινό, βέβαια, δεν δείχνει να συγκινείται από συνθήματα του τύπου "θα πάρουμε την Πόλη" και "θα φτάσουμε στην Κόκκινη Μηλιά".

Από τα "εθνικά" νούμερα αυτού του είδους, τα πιο "πετυχημένα" σίγουρα η "Γκαρσόνα" της Σάσας Καστούρα στο "Κηποθέατρο" και ο "Τροχονόμος του Αιγαίου" με τον Χατζηχρήστο και όλο τον θίασο στο φινάλε του "Μπουρνέλλη". 

Όσο για την πολιτική σάτιρα, συστατικό απαραίτητο άλλοτε σε κάθε επιθεώρηση, εξαντλείται τώρα, τις περισσότερες φορές, σε μερικά αστειάκια για τα αυτιά του Παπαληγούρα, ή, το πολύ-πολύ φτάνει μέχρι ένα... υμνολόγιο του Καραμανλή, με την επανάληψη του γνωστού "μετά τον Καραμανλή τα τανκς". Αμηχανία ή "αυτοσυγκράτηση", διστακτικότητα ή "σκιά λογοκρισίας";

Όμως πέρα από μόδες και επιρροές, πέρα από αδύνατα ή και κακά, πολλές φορές, κείμενα, επιθεώρηση υπάρχει πάντα, όταν υπάρχουν ηθοποιοί που την υπηρετούν σωστά. Και, ευτυχώς, αυτό είδος δεν έχει εκλείψει από την αθηναϊκή σκηνή.

Πηγή: Ταχυδρόμος, 29-7-1976

Τη λαμπρότερη εμφάνιση, φέτος το καλοκαίρι, την κάνει αναμφισβήτητα ο μοναδικός φαντεζίστας ηθοποιός μας Ντίνος Ηλιόπουλος. Στο "Δελφινάριο", όπου εμφανίζεται, χαρίζει απολαυστικές στιγμές σαν "γιος του διαβόλου", σε ένα νούμερο που, στο γράψιμό του, συνεργάστηκε και ο ίδιος, πλουτίζοντάς το με το ιδιόρρυθμο χιούμορ του. Το ίδιο συναρπαστικός είναι και στο ντουέτο του με έναν άλλο μεγάλο κωμικό, τον Σταύρο Παράβα, στο δεύτερο μέρος της ίδιας επιθεώρησης. 

Αλλά και ο Κούλης Στολίγκας, πάλι στο "Δελφινάριο", είτε μόνος του είτε σε ντουέτο με τον Παράβα, επιβεβαιώνει το μεγάλο ταλέντο του, ενώ ο αμίμητος Τάσος Γιαννόπουλος θριαμβεύει στο "Αθηναϊκό Κηποθέατρο" σαν μπάρμπα-Γιάννης Καματερός.

Από την παλιά φουρνιά θα πρέπει να αναφέρουμε ακόμα τον Κώστα Χατζηχρήστο, που κάνει δυο εμφανίσεις στο "Μπουρνέλλη" σαν Αβέρωφ και σαν "τροχονόμος του Αιγαίου", τη Ζωζώ Σαπουντζάκη που κλέβει την παράσταση στο "Μινώα" σαν μια "κοινή της Κοινής Αγοράς", αλλά και τη Μαίρη Μεταξά στις δύο σπαρταριστές εμφανίσεις της πάλι στο "Μινώα". 

Είναι κρίμα που δυο άλλοι μεγάλοι της επιθεώρησης, ο Νίκος Σταυρίδης και ο Αλέκος Λειβαδίτης, έχουν εγκλωβιστεί σε στατικά ποζάτα νούμερα και δεν έχουν την ευκαιρία να αναπτύξουν όλες τις ικανότητές τους. Ακόμα πιο αδικημένος ο Σωτήρης Μουστάκας, που υποχρεώνεται να υπηρετήσει ένα εντελώς κακό νούμερο.

Όμως, δεν είναι μόνο οι παλιοί που αξίζουν το χειροκρότημά μας. Και η νέα γενιά έχει βγάλει επιθεωρησιακά ταλέντα, που αξίζει να αναφερθούν. Όπως η εκπληκτική Τιτίκα Στασινοπούλου, που εμφανίζεται στο "Μινώα", ο Μεθυμάκης, ο Φέρμης και η Μαντζουράνη στο "Δελφινάριο" [Σημείωση του Rena Fan: Ο Φέρμης και η Μαντζουράνη ήταν μάλλον της παλιότερης γενιάς], ο Σωτήρης Τζεβελέκος στο "Κηποθέατρο", ο Μπουγιουκλάκης και ο Δεμίρης στο "Μπουρνέλλη".

Ο Κομνηνός στη συνέχεια παρουσιάζει ξεχωριστά την κάθε επιθεώρηση του καλοκαιριού εκείνου:

"Ελληνίδες... Έλληνες...": Η επιθεώρηση του θεάτρου "Μπουρνέλλη" είναι η μόνη που στηρίζεται στην πολιτική σάτιρα. Από τον υπουργό Αμύνης κ. Αβέρωφ μέχρι τον Δήμαρχο Αθηναίων κ. Παπαθεοδώρου και από τον Σάββα του "Ελεύθερου Κόσμου" μέχρι τον Μικροπολιτικό των "Νέων", πρόσωπα και πράγματα της πολιτικής σκηνής μας, γίνονται αντικείμενα σχολιασμού. Όχι πάντα με την ίδια ευστοχία, αλλά με αρκετή τόλμη. Το πιο ισορροπημένο από τα πολιτικά νούμερα, τόσο σαν κείμενο όσο και σαν ερμηνεία, είναι ίσως το "υπάρχω... υπάρχεις... υπάρχουμε..." που αποδίδουν ο Μάκης Δεμίρης και ο Βαγγέλης Πλοιός, ζωντανεύοντας στη σκηνή τους γραφικούς ήρωες του θρυλικού "Εκείνος και εκείνος", τον Σόλωνα και τον Θωμά. Από τις καλές στιγμές, επίσης, το καραγκιοζίστικο "βεβαίως, βεβαίως" με τον Β. Μπουγιουκλάκη.

Στα θετικά στοιχεία της επιθεώρησης του "Μπουρνέλλη" θα πρέπει να αναφέρουμε ακόμη την απόλυτα παραδοσιακή δομή της, τη μουσική του βετεράνου του είδους Λυκούργου Μαρκέα, και, κυρίως, τα σκηνικά του Βαγγέλη Ολύμπιου. Ας σημειωθεί, τέλος, ότι είναι το μόνο θέατρο που έχει ακόμα πασαρέλα--και την χρησιμοποιεί.

"Πολύ ωραίο στυλ! Βεβαίως... Βεβαίως...": Και στο "Δελφινάριο" πλησιάζουμε αρκετά στην παραδοσιακή επιθεώρηση. Τα κείμενα δεν έχουν να παρουσιάσουν τίποτα το ιδιαίτερο, τα νούμερα όμως είναι σωστά στημένα και δίνουν τη δυνατότητα στους πολύ καλούς ηθοποιούς που διαθέτει ο θίασος να αναπτύξουν τις δυνατότητές του. Ο Ηλιόπουλος, ο Παράβας, ο Στολίγκας και πολλοί άλλοι δεσπόζουν με την παρουσία τους, καλύπτοντας άλλες αδυναμίες της παράστασης, όπως τα μάλλον κακόγουστα σκηνικά του Ανεμογιάννη. Ενδιαφέρουσα η μουσική δουλειά του Μιχάλη Αρχοντίδη. 

"Πού το πάμε, πού μας πάνε": Το "Αθηναϊκό Κηποθέατρο" είχε υποσχεθεί ένα φαντασμαγορικό υπερθέαμα. Οι υδάτινες αυλαίες και τα συντριβάνια έμειναν, όμως, τελικά στα λόγια. Στη θέση τους βρίσκεται ένα μόνιμο σκηνικό του Ανεμογιάννη, που σίγουρα δεν καταφέρνει να εκμεταλλευτεί και να αξιοποιήσει το φυσικό περιβάλλον του πάρκου. Όπως δεν καταφέρνουν και οι συγγραφείς να αξιοποιήσουν το ανθρώπινο δυναμικό του θιάσου τους. Επί πλέον, αφήνουν όλα τα νούμερα να τραινάρουν, ενώ έχουν ήδη εξαντληθεί τα ευρήματά τους, με αποτέλεσμα να εξαντλείται τελικά και ο θεατής.

Το ιδιαίτερο χρώμα, σ' αυτήν την επιθεώρηση, δίνουν ο Γιώργος Θεοδοσιάδης και ο Δαρζέντας, που φέρνουν με τη μουσική και τις χορογραφίες έναν τόνο ευρωπαϊκού μιούζικ χωλλ.

"Μια τρύπα στο νερό": [η επιθεώρηση] έχει μια βασική αδυναμία, που δεν μπορεί να καλύψει το ταλέντο του Εξαρχάκου, του Μιχαλόπουλου ή του Καλογήρου. Και η αδυναμία αυτή είναι η έλλειψη θεμάτων και κειμένων. Οι μόνες πραγματικά επιθεωρησιακές στιγμές είναι οι εμφανίσεις της Ζωζώς Σαπουντζάκη, της Τιτίκας Στασινοπούλου και της Μαίρης Μεταξά, η οποία, μαζί με τον Β. Σειληνό, μοιράζεται και το πιο πετυχημένο νούμερο, μια παρωδία του "Γιου του Σεΐχη". 

"Στη φωλιά του κούκου... ε": Αφήσαμε τελευταία την επιθεώρηση, που παίζεται στο θέατρο "Παρκ". Και αυτό, γιατί δύσκολα μπορούμε ακόμα και να την ονομάσουμε επιθεώρηση. Εδώ δεν μπορούμε πια να μιλήσουμε για ανυπαρξία θεμάτων και κειμένων. Υπάρχουν κείμενα--και είναι κακά. Θίγονται θέματα--αλλά με τρόπο απαράδεκτο. Δεν είναι επιτρεπτό να "σατιρίζεις" μ' αυτόν τον τρόπο την θεσμοθέτηση της δημοτικής ή την σκέψη να μπει η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στα σχολεία [Ακτιβιστική σημείωση του Rena Fan: Από τότε συζητιόταν; Σαράντα πέντε χρόνια αργότερα και ακόμα δεν έχει μπει...]. Ούτε είναι πολιτική σάτιρα η συρραφή αλλοπρόσαλλων συνθημάτων, πότε φιλοανδρεϊκών και πότε φιλοκαραμανλικών. Δεν θα περίμενε κανένας να βρεθούν συγγραφείς που να υπογράψουν αυτά τα κείμενα και ηθοποιοί που να δεχτούν να τα παίξουν. Όπως δεν περιμέναμε μια ηθοποιός του μεγέθους της Ρένας Βλαχοπούλου να κλείσει το νούμερό της τραγουδώντας σε πλαίη μπακ, δηλαδή ανοιγοκλείνοντας το στόμα της, ενώ η φωνή της βγαίνει ηχογραφημένη από μεγάφωνο.

Βέβαια, δεν είναι η πρώτη φορά που εισβάλλει το πλαίη μπακ στην επιθεώρηση. Κι ας είναι τόσο αντίθετο στην ίδια της τη φύση, που απαιτεί την άμεση επαφή του ηθοποιού με το κοινό. Όμως, φέτος, στο "Παρκ" χρησιμοποιείται θρασύτατα και πέρα από κάθε μέτρο. Και νάταν μόνο αυτό...

Όσα ελαττώματα μπορούμε να εντοπίσουμε σκόρπια στις διάφορες επιθεωρήσεις βρίσκονται εδώ μαζεμένα. Η λεκτική χυδαιότητα και η αισθητική κακογουστιά είναι εδώ κυρίαρχα στοιχεία. Οι διαφημιστικές σφήνες--που υπάρχουν βέβαια και σε άλλα θέατρα--"πέφτουν" εδώ απροσχημάτιστα, γιατί οι συγγραφείς δεν έκαναν καν προσπάθεια να τις εντάξουν μέσα στα νούμερα.

Στο "Παρκ" εμφανίζεται και ο Θανάσης Βέγγος. Όταν είδαμε εμείς την παράσταση δεν έπαιζε ακόμα, και ελπίζαμε ότι τελικά θα κατάφερνε να απαλλαγεί από τις συμβατικές υποχρεώσεις του και να μην εμφανιστεί καθόλου. Γιατί ακόμα και αν το δικό του νούμερο είναι καλό, δεν πιστεύουμε ότι θα έπρεπε ο δημοφιλής κωμικός μας να παίζει το ρόλο του κράχτη και να παρασύρει το κοινό του σ' αυτό το ανούσιο κατασκεύασμα, που προσβάλλει και τη νοημοσύνη μας και το αισθητήριό μας.

ΜΠΑΜΠΗΣ ΚΟΜΝΗΝΟΣ

Ταχυδρόμος, 29-7-1976

Πολύ διαφορετική πάντως ήταν η άποψη του Στάθη Δρομάζου στην Καθημερινή:

Πολλές ευχάριστες εκπλήξεις είχε η παράσταση. Τόσες που αρχίσαμε να αισιοδοξούμε πως η επιθεώρηση βγαίνει από τον κατήφορο που είχε πάρει κι ίσως ξεκαθαρίσει η "λεωφόρος της ντροπής" από τον πρόσφατο εκχυδαϊσμό του είδους. Πρώτα, τα κοστούμια και τα σκηνικά. Είναι η μοναδική φορά που βλέπουμε κοστούμια οικεία για τον θεατή, χαρούμενα, χωρίς νεοπλουτισμούς για να ξιππάσουν τον αφελή θεατή. Παράδειγμα τα κοστούμια στις "Πλύστρες" και στον "Τιμάριθμο". Η ίδια έκπληξη και στα σκηνικά. Λείψανε εκείνα τα αρχοντοχωριάτικα, τα ζαχαρωμένα "σώου", το φτηνό γούστο, που θύμιζε τα "χρυσά" που τυλίγουν τα σοκολατάκια. Υπαινικτικά σκηνικά, στο μέτρο του καλού γούστου. Παράδειγμα το θαυμάσιο σκηνικό "Στη φωλιά του κούκου". Άλλη παρατήρηση είναι τα σύνολα. Άνδρες και γυναίκες δεν αποτελούν αξιοθρήνητες "τσόντες" όπως μας συνήθιζαν. Άντρες και κοπέλλες ξέρουν να στέκωνται, ξέρουν να κινούνται και να συμβάλουν με το ρολάκι τους στο νούμερο. Μ' ένα λόγο θεατρική ευπρέπεια. Ύστερα ένα γερό σύνολο πρωταγωνιστών--νουμερίστες που ξέρουν να παίζουν επιθεώρηση. Ίσως τα κείμενα δεν είναι του ίδιου επιπέδου. Δεν τα χαρακτηρίζει η τόσο γνώριμη προχειρότητα και χυδαιότητα. Μπορεί να μην είναι όλα στο ίδιο επίπεδο. Σε πολλά βαρύνει ένα χιούμορ λιγάκι λογιωτατίστικο κι όχι τόσο λαϊκό. Αλλά το κείμενο "Στη φωλιά του κούκου" είναι υπόδειγμα επιθεωρησιακής πέννας, δοσμένο σε μια πολυμορφία του παραλογισμού της ζωής, που διασκεδάζει και απροσδόκητα σατιρίζει. Ο Σ. Μουστάκας που το απέδωσε υπήρξε δεξιοτέχνης του σανιδιού, ένας "ολοκληρωτικός" ηθοποιός. Έπαιζε με τις μούτες, τις παραλλαγές της φωνής, την κωμική κίνηση. Ταλέντο και πνευματικότητα σκόρπαγε το παίξιμό του. Εξ ίσου καλό κείμενο ο "Τιμάριθμος". Γνήσιο λαϊκό εδώ το χιούμορ, που νόμιζες ότι γράφονταν την στιγμή της παραστάσεως [Σημείωση του Rena Fan: μου κάνει εντύπωση η χρήση αυτής της γενικής από τον Δρομάζο, αλλά από την άλλη, γράφει πια στην Καθημερινή, όχι στην Αυγή...] ανάμεσα στον Βέγγο και στην πλατεία! Ο Θ. Βέγγος χαρακτηριστικός τύπος και δαιμόνιος κλόουν, έβγαλε ανάγλυφο τύπο λαϊκού οικογενειάρχη της Αθήνας μας που θα μείνη. Το κείμενο της Ρένας Βλαχοπούλου πηδούσε από θέμα σε θέμα, κι όπου ήταν σάτιρα της αθηναϊκής ζωής ήταν καλύτερο. Αλλά αρκούσε η Ρ. Βλαχοπούλου, που παίζει σε μεγάλη γκάμα φωνής, κίνησης, υποκριτικής και αυτοσχεδιασμού για να χειροκροτήσης τη "λαίδη" αυτή της επιθεωρήσεως με την αθυρόστομη γλώσσα της και με την αμεσότητα που έφτανε το παίξιμό της στην πλατεία. Η Μαρία Μπονέλλου ("Το παιδί απαιτεί"), σταθερή δύναμη της επιθεωρήσεως, σατίρισε τη "σεξουαλική αγωγή" διαμορφώνοντας δικό της τύπο με την ικανότητα που έχει να μεταμορφώνεται. Ο Γ. Βογιατζής στις "Πλύστρες" πάντα πληθωρικός να χαρίζη το γέλιο στο κοινό του. Το "Μοιχεία στόρυ", αν και πολυπαιγμένο θέμα, δόθηκε κεφάτα από τους [Νέλλη] Γκίνη, Νικ. Τσούκα Ε. Βροχοπούλου. Μάλιστα στο τέλος το κείμενο απόχτησε μια ζεστασιά. Ο Ν. Παπαναστασίου, στο "Πολύ ωραίο στυλ" με τις δύο κοπέλλες Χρ. Φιδάνη και Β. Ασίκη έκαναν μια θεατρική διακωμώδηση των πειρατικών σταθμών. Ο Ντάνος Λυγίζος  μπορούσε να αξιοποιηθή περισσότερο. Σ' όλα τα κείμενα η πολιτική σάτιρα κάπως συγκρατημένη, η κοινωνική πιο πετυχημένη, σκόρπαγε το γέλιο, και τα παράξενα της ζωής βγαίνουν με κέφι όχι για να εντυπωσιάσουν αλλά για να διασκεδάσουν. Θα είχαμε μια επιφύλαξη για τις χορογραφίες, αν και οι εκτελεστές είναι αξιόλογοι. Αφού άλλαξε όλο το κλίμα της επιθεωρήσεως, γιατί να μείνουμε στο ψευτοκλασικό μπαλλέτο, που ούτε κλασικό ούτε επιθεωρησιακό είναι. Οι χορογράφοι μας ας βρουν πιο μοντέρνες και πιο οικείες χορευτικές φόρμες για το κοινό μας. Ας βρουν ρυθμούς--όχι ψευτορομαντικούς--αλλά της σύγχρονης ζωής. Ας συγχρονισθούν οι χορογραφίες με το στόχο που έχουν τα νούμερα. Ήταν το μόνο κομμάτι που θυμίζει "σώου". Ο σολίστ Αλέξης Γεωργίου εξαίρετος. Η μουσική διακριτική, δε βάραινε, υπογραμμίζοντας τα νούμερα ή δημιουργώντας ατμόσφαιρα. Βέβαια είμαστε κάπως μακρυά από την ανανέωση της επιθεωρησιακής μουσικής. Κάτι "κινείται" στο χώρο της επιθεωρησιακής μουσικής. Κάτι "κινείται" στο χώρο της επιθεωρήσεως. Θα έχη συνέχεια; Θα έχη συνέπεια;

Στάθης Ιω. Δρομάζος

Καθημερινή, 14-7-1976

Άλλοι κριτικοί επισημαίνουν ότι συγγραφείς του Παρκ έχουν δώσει στο παρελθόν επιθεωρήσεις "πιο γεμάτες" σε πρωτοτυπία (Περσεύς Αθηναίος, Εθνικός Κήρυξ, 7-8-1976) και με καλύτερα κείμενα (Κώστας Λιναρδάτος, Βραδυνή, 26-7-1976). Παρόλα αυτά, ο Αθηναίος γράφει πως η επιθεώρηση του Παρκ είναι καλύτερη από τις υπόλοιπες επιθεωρήσεις του καλοκαιριού εκείνου, "με τα υπέρ και τα κατά της" βέβαια. Για παράδειγμα το νούμερο του Θανάση Βέγγου "παρατραβιέται και κουράζει. Θέλει κόψιμο στις πρόζες του, ώστε να μη μουρμουρίζη κανείς το 'άντε τελείωνε...'". Ο Λιναρδάτος αναφέρει επίσης το νούμερο του Βέγγου αλλά και της Ρένας Βλαχοπούλου ως παραδείγματα κειμένων "που "'ξεστρατίζουν' από το στόχο τους με αποτέλεσμα να ξεκινούν από διαφορετική αφετηρία και να καταλήγουν σε άλλο... τέρμα". Τη "νωχέλεια" των κειμένων όμως αντισταθμίζουν οι ηθοποιοί της παράστασης. Ο Βέγγος είναι "απολαυστικός και 'τραγικός' μαζί όπως μας έχει συνηθίσει τα τελευταία χρόνια" (Λιναρδάτος) και "σκορπά ευθυμία" και συγκίνηση, είναι ένας διαφορετικός τυπίστας από όλους τους άλλους (Αθηναίος). Ο Σωτήρης Μουστάκας είναι "ανεπανάληπτος" (Λιναρδάτος), "καταπληκτικός νουμερίστας", "αυθόρμητος και πηγαίος", που "χαλάει τον κόσμο" με την "έμπειρη τεχνική του, με τον λόγο του, με τα 'τσαλιμάκια' του". Το κοινό "τον αγαπάει και τον χειροκροτεί, γιατί κάθε του εμφάνισι είναι κάτι νέο" και δημιουργεί "κλίμα ευθυμίας χωρίς να παρουσιάζη σημεία κόπου και βίας" (Αθηναίος). Ο Αθηναίος γράφει επίσης πως ο Γιάννης Βογιατζής είναι απολαυστικός στις "Πλύστρες", ένα από τα καλά νούμερα του έργου.

Η Ρένα Βλαχοπούλου και το τεχνικό προσωπικό του Παρκ
Φωτογραφία από το πρόγραμμα της επιθεώρησης Στη φωλιά του ΚούΚου... ε

Όσο για τις πρωταγωνίστριες του θιάσου, η Μαρία Μπονέλλου αποσπά θετικά σχόλια από τον Αθηναίο: "είναι πραγματική θεατρίνα. Με εξαιρετικό κέφι, τσαχπινιά και γλυκειά, πικάντικη φωνούλα, λαμπρή σκηνική παρουσία, χειροκροτείται δίκαια, ερμηνεύοντας αβίαστα το νούμερό της". Ο Λιναρδάτος μάλλον συμφωνεί με τον Κομνηνό πως η Ρένα Βλαχοπούλου "η αγαπημένη του μεγάλου κοινού δεν ευτύχησε στο νούμερό της", αλλά ο Αθηναίος συμφωνεί περισσότερο με τον Δρομάζο: "Βεντέτα η Ρένα Βλαχοπούλου, ξυπνά τα πάντα με το λόγο της, τα τερτίπια της, το ασύγκριτο τραγούδι της. Βλέπει κανείς την ηθοποιό, που η σκηνή γι' αυτήν είναι το σπίτι της. Αέρινη, άνετη στις κινήσεις της, στην ερμηνεία της υπέροχη". "Με τον ίδιο τόνο και μπρίο" ερμηνεύει τόσο το "Στα σαγόνια της εφορίας" όσο και το "Κάθε μεσημέρι στην ΕΡΤ", στο οποίο "σατιρίζει τη γνωστή εκπομπή μαζί με άλλες ηθοποιούς αυτοσχεδιάζοντας, κατά τη συνήθειά της, και προσφέροντας θυμηδία".

Φωτογραφίες από το πρόγραμμα της επιθεώρησης Στη φωλιά του ΚούΚου...ε

Τέλος, ο Αλκιβιάδης Μαργαρίτης (Τα Νέα, 28-8-1976) θεωρεί πως τα μεγάλα επιθεωρησιακά ταλέντα μπορούν να στηρίξουν μια επιθεώρηση "και με ένα μέτριο κείμενο. Αλλά δεν μπορούν να κάνουν θαύματα, όταν ουσιαστικά δεν υπάρχει κείμενο". Ο κριτικός παρατηρεί πως όλοι οι επιθεωρησιογράφοι του καλοκαιριού μοιάζουν εξαντλημένοι, αλλά ο Κώστας Νικολαΐδης και ο Πυθαγόρας "έχουν εξαντληθή περισσότερο από τους ομοτέχνους τους", αφού ακόμα και ο τίτλος Στη φωλιά του ΚούΚου... ε "προδίδει την μεγάλη... εξάντληση". Οπότε πρωταγωνιστές της παράστασης, κατά τη γνώμη του, είναι ο επιχειρηματίας Βαγγέλης Λειβαδάς, "πραγματικά 'μη φεισθείς δαπανών'", ο χορογράφος/σκηνοθέτης Φώτης Μεταξόπουλος (η δουλειά του θα μπορούσε "αξιοπρεπέστατα να σταθεί σε οποιοδήποτε μεγάλο ευρωπαϊκό θέατρο του είδους") και ο σκηνογράφος/ενδυματολόγος Νίκος Πετρόπουλος (αν και η σκηνή του Παρκ είναι μικρή δεν μπορεί να αναδείξει πλήρως τη δουλειά του). Συμπαραστάτες του Μεταξόπουλου είναι η Νάντια Φοντάνα και η μουσική του Ζακ Ιακωβίδη. Και εντέλει "οι άλλοι συμμετέχοντες--ο κ. Σωτ. Μουστάκας (πολυμερέστατος καλλιτέχνης), ο κ. Γιάννης Βογιατζής (πάντοτε 'μπριόζικος'), ο κ. Ντάνος Λυγίζος (με την ραφιναρισμένη υπόκρισή του), ο κ. Νίκος Παπαναστασίου, η κ. Ρένα Βλαχοπούλου (με το καλό της τραγούδι) [σημείωση του Rena Fan: έστω και σε πλέι μπακ...], ο κ. Θανάσης Βέγγος (με την ασυγκράτητη κινητικότητά του)--μοιάζουν σαν υψηλού επιπέδου κομπάρσοι"...

Με μαγεύει τελικά το πόσο μπορεί να συγκλίνουν και να αποκλίνουν οι γνώμες των κριτικών, ειδικά για τις επιθεωρήσεις...

Η παρούσα ανάρτηση, όπως και όλα τα κείμενα που δημοσιεύονται στο ιστολόγιο αυτό, είναι αποτέλεσμα προσωπικής έρευνας. Είναι υποχρεωτική η ρητή αναφορά στο ιστολόγιο, όταν χρησιμοποιείται υλικό από τις αναρτήσεις του.

Σαν σήμερα το 1945: Μπλε και άσπρο

Στις 27 Ιουλίου 1945 δόθηκε η τελευταία παράσταση της επιθεώρησης Μπλε και άσπρο στο, θερινό τότε, θέατρο Ακροπόλ που είχε γράψει η συγγραφική τριάδα Γιώργος Ασημακόπουλος-Βασίλης Σπυρόπουλος-Παναγιώτης Παπαδούκας σε μουσική του Ιωσήφ Ριτσιάρδη. Επρόκειτο για μια επιθεώρηση-σταθμό στην εξέλιξη του ελαφρού μουσικού μας θεάτρου, για πολλούς λόγους. Ήταν η πρώτη επιθεώρηση που ανέβηκε στο θέατρο Ακροπόλ, το οποίο είχε ξεκινήσει τη λειτουργία του το προηγούμενο καλοκαίρι με τον θίασο πρόζας Μαίρης Αρώνη-Δημήτρη Χορν. Ήταν επίσης η πρώτη παραγωγή του Βασίλη Μπουρνέλλη, που ήταν μέχρι το τέλος της Κατοχής τεχνικός στις επιχειρήσεις του θεατρικού επιχειρηματία Ανδρέα Μακέδου και με το Μπλε και άσπρο ξεκίνησε και ο ίδιος την καριέρα του ως θεατρικού επιχειρηματία στο θέατρο που ταυτίστηκε με την επιθεώρηση όσο κανένα άλλο. Το Μπλε και άσπρο ήταν ακόμα η πρώτη, μετακατοχικώς τουλάχιστον, επιθεώρηση που άνοιξε τον δρόμο για τις πλούσιες θεαματικές παραγωγές: σκηνογράφος της ήταν ο Κλεόβουλος Κλώνης ("του Εθνικού Θεάτρου"...) που είχε μικρή θητεία στο ελαφρό μουσικό θέατρο, αλλά χάραξε μια θεαματική γραμμή που ακολούθησαν αργότερα ο Μάριος Αγγελόπουλος και ο Γιώργος Ανεμογιάννης. Το έργο ήταν επίσης η πρώτη μετακατοχική επιθεώρηση που επανέφερε το μπαλέτο στη σκηνή--κάτι που είχε καταργηθεί (με μια-δυο εξαιρέσεις) στην Κατοχή για λόγους... οικονομίας. Ήταν η επιθεώρηση στην οποία εμφανίστηκε για πρώτη φορά ως σολίστα η Ρένα Ντορ με την περίφημη "Αναποδέα" της. Και, τέλος, το Μπλε και άσπρο αποτέλεσε την πρώτη εμφάνιση στο θέατρο αυτό και της Ρένας Βλαχοπούλου, που επίσης ταύτισε το όνομά της με τις επιθεωρήσεις του Ακροπόλ για μισόν αιώνα περίπου. 

Αφού πρόκειται για μια τόσο ιστορική επιθεώρηση, σκέφτηκα να παραθέσω όλα τα αποσπάσματα από τα νούμερα που περιέχονται στο πρόγραμμα (η δημοσίευση στίχων από νούμερα και τραγούδια ήταν μια τακτική που ακολούθησαν οι επιχειρήσεις του Βασίλη Μπουρνέλλη δυστυχώς μόνο ως το 1965) που παρουσιάζουν ενδιαφέρον (έστω κι αν τα περισσότερα ακούγονται... αδιάφορα ή απλοϊκά σήμερα). 

Από το πρόγραμμα της επιθεώρησης Μπλε και Άσπρο
Συλλογή θεατρικών προγραμμάτων
του Τμήματος Παραστατικών Τεχνών
του ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ

Την παράσταση άνοιγε το μπαλέτο και ακολουθούσε το καλωσόρισμα του κομπέρ Περικλή Χριστοφορίδη και αμέσως μετά εμφανίζονταν η Πόπη Αλβα και η Νανά Γκάτση στο νούμερο "Δημοψήφισμα στο Ακροπόλ". Κρατώντας ίσες αποστάσεις τραγουδούσαν για το δημοψήφισμα υπέρ ή κατά της μοναρχίας που συζητιόταν ήδη ότι πρέπει να γίνει.

Δημοκρατία

και Βασιλεία

συναγωνίζονται άλλη μια φορά και πάλι.

Και όλοι ρωτούνε

και συζητούνε

το δημοψήφισμα το νέο τι θα βγάλει.

Βασιλεία

Δημοκρατία

πολιτεύματα παλιά και ξακουστά.

Βασιλεία

Δημοκρατία

κι όποιο και να 'ναι η Ελλάς θα πάει μπροστά.

Από το πρόγραμμα της επιθεώρησης Μπλε και Άσπρο
Συλλογή θεατρικών προγραμμάτων
του Τμήματος Παραστατικών Τεχνών
του ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ

Αμέσως μετά "Τα θύματα της λίρας": η Κορνηλία Βλαχοπούλου υποδυόταν τη λίρα και οι Μάνος Φιλιππίδης, Κούλης Στολίγκας, Ευάγγελος Σάκαινας και Ρόης τα θύματά της. Χαριτωμένες παρωδίες πάνω σε μελωδίες του Κώστα Γιαννίδη ("Γιατί-γιατί-γιατί", "Σ' αγαπώ γιατί είσαι ο μόνος", "Έτσι είν' η ζωή") και του Μιχάλη Σουγιούλ ("Τέτοια μάτια γαλανά"). Ίσως να θεωρούμε δεδομένο ότι αφού έφυγαν οι Γερμανοί, οι κάτοικοι της πρωτεύουσας θα μπορούσαν να προμηθεύονται εύκολα τα προϊόντα που τους είχαν λείψει. Ωστόσο αυτό δεν συνέβαινε: υπήρχε ακόμα δελτίο στα τρόφιμα, οι τιμές των προϊόντων ήταν στα ύψη και οι έμποροι συχνά τα έκρυβαν για να ανεβαίνουν ακόμα περισσότερο οι τιμές τους και, συνεπώς, οι μισθοί ιδιωτικών και δημοσίων υπαλλήλων δεν αρκούσαν για τις ανάγκες των οικογενειών τους. Η χρυσή λίρα εξακολουθούσε να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στις συναλλαγές και η κυβέρνηση προσπαθούσε να βρει τρόπους να πατάξει την αισχροκέρδεια...

Λίρα: Με μίσος και κακία με κοιτάς.

Γιατί, γιατί, γιατί;

Κι όλο τον λόγο από 'με ζητάς

Γιατί, γιατί, γιατί;

Θύμα: Σε μισώ, γιατ' είσαι η μόνη που μου έκοψες εσύ

το φαΐ και το τσιγάρο, τον μεζέ και το κρασί.

Λίρα: 'Ετσι είν' η ζωή, μικρό μου, πάντα έτσι είν' η ζωή

και τη ζει καθένας όπως εννοεί.

Θύμα: Εσύ να μη μασάς

κι άλλος να περνάει σαν πασάς.

Ο ένας μπόλικο φαΐ

κι ο άλλος να φυλλορροεί.

Λίρα: Τόσο μισθό που πήρες πού τον χάλασες

και κολυμπάς σε αψιλίας θάλασσες.

Θύμα: Δύο μάτια, δύο αβγά

πήρα δίκροκα μεγάλα.

Και σωθήκαν τα ψιλά!

Δεν έχω άλλα, δεν έχω άλλα...

Και ελπίς για τράκα πουθενά.

Από το πρόγραμμα της επιθεώρησης Μπλε και Άσπρο
Συλλογή θεατρικών προγραμμάτων
του Τμήματος Παραστατικών Τεχνών
του ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ

Σειρά είχαν μετά ο Κυριάκος Μαυρέας και η Μπέμπα Δόξα (μαζί με τους Ράλλη Αγγελίδη, Σάκαινα και Ρόη). "Η Ρόδος πανηγυρίζει"--Ρόδος φυσικά η Μπέμπα Δόξα και Ελλαδίτης ο Μαυρέας.

Ρόδος: Ζήτω η Ελλάδα, η μεγάλη μας μητέρα

που να ενωθώ μαζί της έφτασε η μέρα.

Ελλαδίτης: Ζήτω η Ελλάδα, η γλυκιά μας η πατρίδα

που τριάμισι χρονάκια τάραξε τη λαχανίδα.

Ρόδος: Ζήτω η Ελλάδα που η δόξα της ανήκει

και στον πόλεμο ετούτο έδωσε την πρώτη νίκη.

Ελλαδίτης: Ζήτω κι ο λαός της, κορίτσια και αγόρια

που σαν ελευθερωθήκαν αρπαχτήκαν σαν κοκόρια.

Να ζήσει η πατρίδα μας κι η Ρόδος η ωραία

που κυματίζει και σ' αυτήν ελληνική σημαία.

Από το πρόγραμμα της επιθεώρησης Μπλε και Άσπρο
Συλλογή θεατρικών προγραμμάτων
του Τμήματος Παραστατικών Τεχνών
του ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ

Πρώτη εμφάνιση του μπαλέτου (μια από τις χορεύτριες και η νιόβγαλτη Χρυσούλα Ζώκα) και των Φλερύ-Άλμα σε μια χορευτική σκηνή με τίτλο "Δέκα λεπτά χορός και μουσική". Και αμέσως μετά η σειρά της Νανάς Σκιαδά, που είχε διακριθεί στην περίοδο της Κατοχής για τις ερμηνείες της στις μουσικές κωμωδίες του θεάτρου Κοτοπούλη, με το σόλο "Μπλε και άσπρο". Φυσικά ο τίτλος (του σόλο και του έργου) παρέπεμπε στην ελληνική σημαία. Δεν ήταν τυχαίο αυτό, αφού βρισκόμαστε στο πρώτο μετακατοχικό καλοκαίρι και οι κάτοικοι της πρωτεύουσας δικαιούνται να γιορτάζουν ακόμα τη λευτεριά (παρά τις δοκιμασίες που μεσολάβησαν από την Απελευθέρωση ως τον Μάιο του '45...). Η Σκιαδά λοιπόν τραγουδούσε:

Σαν η άνοιξι στην πλάση μας ανθίζει

και το πρώτο αγριολούλουδο θα βγη

χίλια χρώματα χαρούμενα σκορπίζει

π' ομορφαίνουν τη φτωχούλα μας τη γη.

Χίλια χρώματα που μοιάζουν παραμύθια

απ' το κίτρινο ως το ροζ και το βιολέ.

Μα τι όμορφος ο συνδυασμός στ' αλήθεια

με δυο χρώματα, το άσπρο και το μπλε.

Μπλε και άσπρο, τι ομορφάδα,

πόσο θέλω να το πω.

Μου θυμίζουν την Ελλάδα

και γι' αυτό και τ' αγαπώ.

Από το πρόγραμμα της επιθεώρησης Μπλε και Άσπρο
Συλλογή θεατρικών προγραμμάτων
του Τμήματος Παραστατικών Τεχνών
του ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ

Ακολουθούσε το ντουέτο "Το γλέντι της Ειρήνης" με τον Βασίλη Αυλωνίτη και την Πόπη Άλβα που αναφερόταν στους πανηγυρισμούς για το τέλος του πολέμου ανά τον κόσμο αλλά και τις νέες... ελληνικές διεκδικήσεις...

Κι οι δυο προσκεκλημένοι

και καλοσυστημένοι

επήγαμε στης νίκης τις γιορτές.

Και είδανε κι οι ξένοι

πολύ συγκινημένοι

δυο φυσιογνωμίες εκλεκτές.

Πρώτα πήγαμε βεβαίως στο Λονδίνο

με Σπιτφάιαρ ταχύπλοο και φίνο.

Ήρθ' η ώρα να σαλτάρω

Βόρειο Ήπειρο να πάρω.

Ήρθ' η ώρα να σαλτάρω

Από το πρόγραμμα της επιθεώρησης Μπλε και Άσπρο
Συλλογή θεατρικών προγραμμάτων
του Τμήματος Παραστατικών Τεχνών
του ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ

Και μετά, ένα από τα ιστορικά νούμερα της ελληνικής επιθεώρησης: "Ο κόσμος ανάποδα" ή, αλλιώς, "Η αναποδέα" που καθιέρωσε τη Ρένα Ντορ ως σολίστα--η παλιά επιθεώρηση δεν έχριζε εύκολα τις (αλλά και τους) ηθοποιούς ως σολίστες: έπρεπε να δοκιμαστούν σε ντουέτα, τρίο, ομαδικά νούμερα και μετά να αναλάβουν σόλο. Η Ρένα Ντορ μετρούσε ήδη σχεδόν δέκα χρόνια στο θέατρο (πρώτα ως μπαλαρίνα και έπειτα ως ηθοποιός) και ήρθε επιτέλους η ώρα να σταθεί μόνη της στη σκηνή.

Πώς θα ήτανε η πλάση (ω, ω, ω)

αν ο Πλάστης είχε πιάσει (ω, ω, ω)

και τον κόσμο αυτόν τον έφτιαχνε ανάποδα!

Θα 'βγαζε ο πάγος σπίθες

και σοφία οι κολοκύθες

και θα είχανε μιλιά και τα τετράποδα.

Θα 'ταν ωραία

κι όλα σπουδαία

με μια τέτοια αναποδέα.

Θυμάμαι πάντα τη Ρένα Ντορ, σε μια από τις ελάχιστες και ολιγόλεπτες τηλεοπτικές συνεντεύξεις της να τραγουδάει λίγο από το κουπλέ και λίγο από το ρεφρέν του τραγουδιού και μετά να σταματά από σεμνότητα--γιατί θεωρούσε ότι δεν αφορούσε το σημερινό κοινό αυτό το παλιό της νούμερο. Πόσο άδικο είχε... (Περισσότερους στίχους από την Ντορ τραγούδησε η Σπεράντζα Βρανά σε άλλη εκπομπή). Πάντως ήταν τόση η επιτυχία της που την έβλεπαν στον δρόμο και φώναζαν: "Η αναποδέα! Η αναποδέα!"

"Ξαναρχίζει το ξενύχτι" ήταν ο τίτλος του τρίο που εκτελούσαν η Μπέμπα Δόξα, η Κορνηλία Βλαχοπούλου και ο Κούλης Στολίγκας. Καθώς είχαν πάψει να ισχύουν πια οι περιορισμοί της κυκλοφορίας που είχαν επιβάλει οι Γερμανοί, ο κόσμος της πρωτεύουσας επιθυμούσε να γλεντήσει τα καλοκαιρινά βράδια (αν και λόγω της ακρίβειας, δεν ήταν πάντα εφικτό αυτό...).

Ξαναρχίζει της Αθήνας το ξενύχτι

όπως μια φορά κι έναν καιρό.

Μας τυλίγει στ' ασημένιο του το δίχτυ

το φεγγάρι τ' αργυρό.

Θ' αλητεύω μες στη νύχτα την αιθέρια

και θα πιάνω κουβεντούλα με τ' αστέρια.

Και τ' αηδόνι καθισμένο σ' ένα κλώνι

θα μας λέει το τραγούδι που 'χει μάθει από παλιά.

Στης νύχτας τη σιγαλιά

σαν γέρνει η ζωή

στ' αστέρια μια φωλιά

ζητάμε εμείς ως το πρωί.

Η Αθήνα ξενυχτάει

ως τα ξημερώματα

Και χαρούμενη μεθάει

στης νυχτιάς τα αρώματα.

Σωφέρ για Φάληρο τη ρόδα κόψε

γιατί στο σπίτι μου δεν πάω απόψε.

Από το πρόγραμμα της επιθεώρησης Μπλε και Άσπρο
Συλλογή θεατρικών προγραμμάτων
του Τμήματος Παραστατικών Τεχνών
του ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ

Ώρα για το σόλο του Κυριάκου Μαυρέα "Η Εύθυμη Χήρα" στο οποίο υποδυόταν τη χήρα του Μπενίτο Μουσολίνι:

Αχ, πώς τα 'φερε η μοίρα η κακή μου

ξαφνικά να χάσω τον κουβαλητή μου.

Και να χάσω με τον άμοιρο Μπενίτο μου

τις τιμές μου και τις δόξες και τα ζήτω μου.

Πώς το βρήκανε πολύ πολύ γουστόζο

να μου φάνε τέτοιον άντρα γκλοριόζο,

να με κάνουνε στα μαύρα να ντυθώ.

Αχ, Ντουτσάκι μου, τι να σου θυμηθώ.

(στη μελωδία του "Κορόιδο Μουσολίνι")

Και τώρα τι θα γίνει

η χήρα Μουσολίνι.

Πάνε τα μεγαλεία

και αρχίζει η αψιλία

και μπατίρημα τρελό.

Δεν έχουν διόλου μπέσα

και μια Μουσολινέσα

που είχε πριν τα μέσα

τηνε βάζουν τώρα μέσα

και την παίρνουν στο ψιλό.

Από το πρόγραμμα της επιθεώρησης Μπλε και Άσπρο
Συλλογή θεατρικών προγραμμάτων
του Τμήματος Παραστατικών Τεχνών
του ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ

"Το ζήτημα της ημέρας" ήταν ένα κωμικό σκετς με τον Μάνο Φιλιππίδη, τη Νανά Σκιαδά, την Κίττυ Άλμα και τους Σάκαινα, Ρόη, Αγγελίδη. Τα σκετς ήταν μικρά μονόπρακτα, χωρίς τραγούδι συνήθως, γι' αυτό και δεν υπάρχει κάποιο απόσπασμα στο πρόγραμμα. Το ζήτημα της ημέρας πάντως ήταν αν θα γίνει καινούριος πόλεμος...

Από το πρόγραμμα της επιθεώρησης Μπλε και Άσπρο
Συλλογή θεατρικών προγραμμάτων
του Τμήματος Παραστατικών Τεχνών
του ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ

Και έπειτα ήταν η σειρά της ρομαντζιέρας του θιάσου: η Ρένα Βλαχοπούλου σε δύο τραγούδια του Ιωσήφ Ριτσιάρδη. Ένα ταγκό με τίτλο "Βρήκα μιαν άλλη" (που έχει ηχογραφηθεί στο παλιό ΕΙΡ με την εξαιρετική Ζωή Μάγγου):

Να μάθεις ζητάς και όλο ρωτάς

πώς τόσον καιρό μακριά σου μπορώ

και ζω χωρίς δικό σου ένα φιλί,

μικρή μου τρελή,

χωρίς να 'χω πεθάνει από καημό

για τον χωρισμό.

Λοιπόν θα στο πω πως δεν σ' αγαπώ

και να το γιατί, μικρή μου κουτή.

Βρήκα μιαν άλλη που έχει τ' όνομά σου

τα μάτια τα δικά σου, τα ίδια μαλλιά.

Βρήκα μιαν άλλη που λες πως έχει ακόμα

τ' ολόγλυκό σου στόμα, τα πλάνα σου φιλιά.

Κι έτσι πια τώρα τις νύχτες μου κοιμάμαι

χωρίς να σε θυμάμαι και να καρδιοχτυπώ.

Κι αν κάπου-κάπου μαζί κι οι δυο μας πάμε

είναι που σε λυπάμαι, χωρίς να σ' αγαπώ.

Το εξώφυλλο της 6ης έκδοσης της παρτιτούρας
του "Βρήκα μιαν άλλη"
Έξι εκδόσεις είχε πραγματοποιήσει και το "Θα σε πάρω να φύγουμε"
την ίδια χρονιά.

Από τη Συλλογή του Τμήματος Παραστατικών Τεχνών
του ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ

Το δεύτερο ήταν ένα σουίγκ, από αυτά που απογείωνε η "Βασίλισσα της Τζαζ": "Αγαπούλα μου" (που οι στίχοι του θυμίζουν το πολύ μεταγενέστερο "Σ' αγαπώ σ' όλες τις γλώσσες" των Γ. Μουζάκη-Α. Σακελλάριου).

Αγαπούλα μου,

Αγαπούλα μου,

σ' αγαπώ, στο 'χω πει φορές τόσες.

Αγαπούλα μου,

Αγαπούλα μου,

θα στο πω και σε τρεις ξένες γλώσσες.

Άι λοβ γιου, μωρό μου,

Γιαβάς λιουμπλού, μικρό μου,

Ε ζε τ' αιμ που θα πουν

σ' αγαπώ, με σκοπό

να το μάθουν οι Εγγλέζοι,

να το μάθουν Φραντσέζοι,

να το μάθει όλη η γη

και να δω τι θα βγει.

Αγαπούλα μου,

αγαπούλα μου,

θα στο πω σε τρεις γλώσσες.

Και φτάνουμε στο φινάλε της πρώτης πράξης: τίτλος του "Το καράβι της Ειρήνης" που πηγαίνει στα λιμάνια όλου του κόσμου για να καταλήξει στο λιμάνι της Ειρήνης. Ολόκληρος ο θίασος τραγουδά:

Το κανόνι τώρα δεν βροντά

γαλήνη γύρισε

χαρά επλημμύρισε.

Το κανόνι τώρα δεν βροντά

τ' αηδόνια αρχίζουνε

φωλιές να χτίζουνε.

Ευτυχισμένη θα κυλά η ζωή

από το βράδυ ως το πρωί.

Της ειρήνης χρυσή ανατέλλει η αυγή.

Μια καινούρια ζωή τώρα αρχίζει στη γη.

Έναν ήλιο αγάπης που λάμπει

θα χαρούν ακρογιάλια και κάμποι.

Λουλουδένια θ' απλώσει στον κόσμο φτερά

και θα δώσει ξανά όπως πριν τη χαρά

της ειρήνης που τώρα ανατέλλει η αυγή

και θα φέρει καινούρια ζωή μες στη γη.

Από τη συλλογή του Τμήματος Παραστατικών Τεχνών
του ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ

Μετά το διάλειμμα, μια έκπληξη για το κοινό. Μια χορευτική σκηνή με τίτλο "Τζαζ! Τζαζ! Τζαζ!" Χορεύει το μπαλέτο, σολίστ φυσικά η Λίντα Άλμα και ο Γιάννης Φλερύ και παίζει η ορχήστρα Χατ με μαέστρο τον Λεβ. Το τραγούδι του Λεβ "Σ' ένα νησί χαμένο" τραγουδά, μεταμφιεσμένη σε... αραπίνα(!) η Ρένα Βλαχοπούλου, η οποία μάλιστα χορεύει (μάλλον για πρώτη φορά στην καριέρα της). Μια βδομάδα πριν το τέλος των παραστάσεων του Μπλε και άσπρο πάντως η Ρένα σταμάτησε να εμφανίζεται ως Αραπίνα και την αντικατέστησε η Νανά Σκιαδά, ενώ συζητιόταν να δοκιμαστούν και τα άλλα γυναικεία στελέχη του θιάσου στον ρόλο αυτόν (απορώ πώς δεν δοκιμάστηκε και ο Μαυρέας!...).

Από το πρόγραμμα της επιθεώρησης
Μπλε και άσπρο
Συλλογή θεατρικών προγραμμάτων
του Τμήματος Παραστατικών Τεχνών
ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ

Αμέσως μετά "Οι Αργεντινοί διαμαρτύρονται", ένα τρίο με τον Φιλιππίδη, την Γκάτση και την Κίττυ Άλμα. Το νούμερο αναφερόταν στην πρόσφατη πρώτη διάσκεψη του ΟΗΕ στο Σαν Φρανσίσκο, στην οποία ο Ιωάννης Σοφιανόπουλος, ως αρχηγός της ελληνικής αντιπροσωπείας, τάχθηκε εναντίον της Αργεντινής στον ΟΗΕ (όπως και η Σοβιετική Ένωση, η Τσεχοσλοβακία και η Γιουγκοσλαβία).

Δεν περίμενε ποτέ η Αρτζεντίνα

τέτοιο κάζο να πάθει από την Αθήνα

και στην πρόσκλησή μας να φωνάξει νο

ο Σοφιανό, ο Σοφιανό.

Μα γιατί να μας ψυχράνει έτσι τζάμπα;

Στην Ελλάδα αφού φωνάξαμε καράμπα

και ρωτιόμαστε σαν τι να 'χουμε κάνει

του κυρ-Γιάννη, του κυρ-Γιάννη, του κυρ-Γιάννη.

Γιάγκο, Γιάγκο!

Πού το ξέρεις αν η τύχη δεν τα φέρει μια φορά

Γιάγκο, Γιάγκο!

Και σε ρίξει καμιά ώρα στα δικά μας τα νερά

Γιάγκο, Γιάγκο!

Φρόντισε ν' αλλάξεις φάτσα, σου το λέμε σοβαρά

σου το λέμε, φουκαρά, Γιάγκο διπλωματαρά!

Το τελευταίο νούμερο της επιθεώρησης Μπλε και άσπρο είχε τίτλο "Μάθετε Αγγλικά!". Μετά τα Δεκεμβριανά η Αθήνα είχε γεμίσει Άγγλους στρατιώτες και παντού άκουγες και έβλεπες για μαθήματα αγγλικών, ακόμα και στις εφημερίδες και στο ραδιόφωνο. Η Ρένα Ντορ και ο Βασίλης Αυλωνίτης σατίριζαν αυτή τη νέα μόδα:

Ντορ: Ωχ αμάν πόσο μας πάει

τ' άι λοβ γιου, το γκουντ μπάι

Αυλωνίτης: Ρε χωρίς να πεις γκουντ νάιτ

πώς να πας να κοιμηθείς;

Ντορ: Την ψωνίσαμε ως τα μπούνια

βάλαμε αγγλικά τακούνια

Αυλωνίτης: Γιατί είμαστ' από κούνια

όλοι μας αγγλομαθείς.

(Το ρεφρέν πάνω στη μουσική του "Amor, Amor, Amor" που την ελληνική του εκδοχή τραγουδούσε με επιτυχία η Ρένα Βλαχοπούλου εκείνα τα χρόνια...)

Ντορ: Αμόρ, αμόρ, αμόρ

Αυλωνίτης: Τι μου 'μελλε να πάθω στα γεράματά μου!

Ντορ: Αμόρ, αμόρ, αμόρ

Αυλωνίτης: Με το εγγλέζικο να σπάω τα κέρατά μου!

Και η παράσταση ολοκληρωνόταν με ένα ακόμα χορευτικό, "Το τελευταίο αντίο", με το μπαλέτο... 

Ας δούμε πώς υποδέχτηκαν την επιθεώρηση Μπλε και άσπρο δυο εκ διαμέτρου αντίθετες ιδεολογικώς εφημερίδες, η Βραδυνή και ο Ριζοσπάστης. Στη Βραδυνή ο (Γιάννης) Φερ(μάνογλου) στέκεται ιδιαίτερα στο θεαματικό κομμάτι της παράστασης αλλά και στην παρουσία της Ρένας Βλαχοπούλου σ' αυτήν.

Ένα πολιτισμένο θέαμα--μικρογραφία Μπροντουγαίη, για να φθάσουμε στην κυριολεξία--αποτελεί η επιθεώρησις των κ.κ. Ασημακοπούλου-Παπαδούκα-Σπυροπούλου με την οποία ήρχισε το Σάββατο βράδυ τας παραστάσεις του στο "Ακροπόλ" ο νέος μουσικός θίασος Φιλιππίδη-Μαυρέα-Αυλωνίτη. Δεν υπάρχει αμφιβολία, βέβαια, ότι του δίνουν μεγαλύτερη αίγλη τα διάφορα "εφφέ", δηλαδή τα ωραία σκηνικά, που τα διακρίνει το λεπτό γούστο του κ. Κλώνη--θα έπρεπε όμως να υπάρχη και κάτι πλαστικό, ανάλογο με την γενική πολυτέλεια--και τα αλλεπάλληλα χορευτικά και μπαλλέττα, που ξαφνιάζουν τους θεατάς με τον πλούτο και την πολυτέλεια των εμφανίσεων (μακέττες και κοστούμια Σκαλιντό).

Αλλά και λογοτεχνικώς δεν ημπορεί να είπη κανείς ότι υστερή η νέα επιθεώρησις. Βρίσκεται μέσα στα πλαίσια της απολύτου επικαιρότητος, με μόνη τη διαφορά ότι κάνει πού και πού κατάχρησιν λεπτομερειακής πολιτικής σατύρας όχι και τόσο γνωστής εις το πολύ θεατρικόν κοινόν [Σημείωση του Rena Fan: Πιθανώς αναφέρεται στο νούμερο της Αργεντινής]. Πάντως, το φινάλε της 1ης πράξεως, με το επιβλητικό θωρηκτό που ταξιδεύει σε διάφορες χώρες, ως ότου φθάσει στο λιμάνι της Ειρήνης, είναι εντελώς αριστοτεχνικό ως ιδέα, εμφάνισις και εκτέλεσις. Ωραιότατα επίσης τα νούμερα "Θύματα της λίρας", "Παράπονα Αργεντινής", "Η Εύθυμη Χήρα", μία εξαιρετική δημιουργία του Μαυρέα, όπως και το σκετς "Θα γίνη, δεν θα γίνη", που δίδει πεδίον δράσεως στην πρωταγωνίστρια του θιάσου Νανά Σκιαδά. Οι τρεις θιασάρχαι (Φιλιππίδης-Μαυρέας-Αυλωνίτης) συναγωνίζονται ποιος θα σκορπίση το περισσότερο γέλιο, καθώς και η πάντοτε μπριόζα Ρένα Ντορ. Συμπαθητικαί εμφανίσεις αι Πόπη Άλβα, Μπέμπα Δόξα, Κορνηλία Βλαχοπούλου, Κίτυ Άλμα και Νανά Γκάτση. Ωραία τα τραγούδια της Ρένας Βλαχοπούλου όπως και η εμφάνισίς της εις το "σορτ" της δευτέρας πράξεως, που ήτο μία πραγματική έκπληξις. Η Ρένα, η βασίλισσα της τζαζ, απέδειξε πως μπορεί να παρουσιάσει πολύ περισσότερα από ό,τι επερίμενε κανείς, έξω από το στυλ της. Εντελώς ευρωπαϊκαί αι χορευτικαί συνθέσεις Φλερύ-Άλμα. Η Λίντα Άλμα, με την ραγδαία εξέλιξι που παρουσιάζει, είνε χωρίς καμμιά αμφιβολία η μεγάλη μας χορεύτρια του μέλλοντος. Δυο ξεχωριστά λόγια αξίζουν για ένα πολυσύνθετο ταλέντο, άγνωστο στο πολύ κοινό της Αθήνας, τον Κούλη Στολίγκα, όπως και στο μαέστρο Ριτσιάρδη, για την γεμάτη υπέροχες μελωδίες μουσική του.

ΦΕΡ.

Βραδυνή, 22-5-1945

Ο Λ. Σάββας στον Ριζοσπάστη, από την άλλη, ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη... "λογοτεχνική" (όπως λέει ο Φερμάνογλου) πλευρά του έργου, σχολιάζοντας περισσότερο τα κείμενα της τριάδας.

Αν θα παινέψω την επιθεώρηση αυτή δε θάναι ούτε για την πολυτέλεια των σκηνικών της, ούτε για τη σύνθεση του θιάσου, ούτε για την κάπως υποφερτή επιτέλους αναβίωση του μπαλέτου. Για όλ' αυτά ας είναι καλά η επιχείρηση. Απ' αλλού ξεχωρίζει. Π ρ ώ τ ο: η σάτυρά σα νάχει κάπως ξεθαρρέψει και καταπιάνεται (ας είναι και με το σταγονόμετρο) με την ηρεμία(;!) που επικρατεί στη δημοκρατική(;!) πατρίδα μας (στο νούμερο: "Ο κόσμος ανάποδα" λ.χ.), και με τα φαύλα οικονομικά μας ("Τα θύματα της λίρας"), και με τις γελοιότητες της "πεμπτοφαλαγγίτιδας" ("θα γίνει-δεν θα γίνει καινούριος πόλεμος;" στο σκετς "Το ζήτημα της Ημέρας") και με το γκλοριόζο υποκείμενο του "κεφάλα" Ντούτσε ("Εύθυμη Χήρα"), και με τη σουσούδικη ξενομανία ("Μάθετε αγγλικά"). Δ ε ύ τ ε ρ ο--που είναι και αποτέλεσμα του πρώτου: η σάτυρα αυτή, κι ας είναι ακριβοθώρητη και νερωμένη, παραμερίζει την αισχρολογία. Και τ ρ ί τ ο: ο μεγαλοελλαδιτισμός παύει τουλάχιστο νάναι ξέφρενος και κανοναρχημένος σωβινισμός, κι έτσι ζητάμε ό,τι ζητάμε, ζητάμε όμως και την ελληνικότατη Κύπρο μας.

Ως εδώ τα καλά της. Απ' την άλλη όμως: Γιατί οι συγγραφείς της βάλθηκαν να μας πείσουν πως στη Μάλτα οι 3 Μεγάλοι μοιράσθηκαν τη γη την οικουμένη, σα νάτανε καρπούζι τους; (Φινάλε: "Ταξίδι με το καράβι της Ειρήνης"). Και πώς ταιριάζει ο ξέχειλος πατριωτισμός που κυριαρχεί σ' άλλα νούμερα με την παραδοχή να μανουβράρουν οι Εγγλέζοι το τιμόνι της πατρίδας μας ή κι οι Αμερικανοί κι οι Ρώσοι; Κι ακόμα φαίνεται πως το πνεύμα της συγγραφικής τριάδας θα ρήχανε σαν έγραφε το "Η Αργεντινή διαμαρτύρεται" κι έτσι το γύρισε σε καλαμπούρι στο βρόντο.

Ο Μαυρέας είναι απ' τις γερές κολώνες του ελαφρού θεάτρου. Λίγο να τον βοήθαγαν οι επιθεωρησιογράφοι να ξεκολλήσει απ' τη μονότονη δημιουργία πάνω στα ίδια καλούπια, θα χαλούσε κόσμο. Το ίδιο θάλεγα και για το κέφι και το μπρίο της Ρένας Ντορ. Χρειάζεται φρεσκάρισμα. Η Σκιαδά απόχτησε λίγη ακαμψία απ' την πρόζα. Να την ξεφορτωθεί. Συνθετικό επιθεωρησιακό στοιχείο ο Κ. Στολίγκας. Θεατρική φωνή κι έκφραση η Πόπη Άλβα. Η Λύντα Άλμα έχει ένα διονυσιασμό στο χορό της, που συνεπαίρνει. Μα δε φτάνει αυτό μονάχα. Για να εξελίξει το αυθόρμητο κι ερμητικό ταλέντο της χρειάζεται να κυριαρχήσει πρώτα. Ο Γ. Φλερύ φίνος όπως πάντα. Κι όλος ο υπόλοιπος θίασος ευπρόσωπος (νάκοβε μονάχα ο Αυλωνίτης κάτι "μπαρούφες" στην κίνηση και στην έκφρασή του).

Λ. ΣΑΒΒΑΣ

Ριζοσπάστης, 29-5-1945

Το Μπλε και άσπρο γνώρισε μεγάλη εμπορική επιτυχία--αντίθετα από ό,τι συνέβαινε με άλλα έργα, μουσικά και πρόζας, στα άλλα θέατρα της Αθήνας. Τα ρεπορτάζ των θεατρικών στηλών μιλούν για κρίση που οφείλεται στα έξοδα αλλά και στην απροθυμία των θεατών να πληρώσουν το αντίτιμο του εισιτηρίου (είναι ενδιαφέρουσα η παρατήρηση της Βραδυνής πως προπολεμικά το αντίτιμο ενός θεατρικού εισιτηρίου αντιστοιχούσε σε επτά οκάδες ντομάτες, ενώ το καλοκαίρι του 1945 σε μια οκά και 200 δράμια...). Διαβάζουμε στο Έθνος σχετικά με την κρίση:

Όλα γενικώς τα θέατρα διέρχονται κάποια κρίσιν, οφειλομένην εις το γεγονός ότι οι Αθηναίοι, ελεύθεροι πλέον ν' απολαμβάνουν την νύκτα τους, προτιμούν τον περίπατον από το θέαμα. 

Εννοείται ότι δεν παίζει μικρόν ρόλον και το εισιτήριον των 300 δραχμών, το οποίον είνε εις θέσιν να πληρώσουν ακριβώς εκείνοι που μπορούν ν' απολαύσουν και την νυκτερινήν δροσιάν του Φαλήρου ή της Κηφισιάς.

Αλλά με φθηνότερον εισιτήριον αι θεατρικαί επιχειρήσεις είνε δύσκολον ν' αντεπεξέλθουν εις τα υπέρογκα έξοδά των. 

Κυρίως στοιχίζουν τα υλικά των σκηνογραφιών, ακολουθούντα την σκοτεινήν αγοράν, της οποίας ρυθμιστής είνε η χρυσή λίρα.

Αλλά και οι μισθοί των ηθοποιών, αν και όχι σημαντικοί διά την αντιμετώπισιν του σημερινού κόστους ζωής, είναι δυσανάλογοι προς τα έσοδα των επιχειρήσεων. 

Εις το μουσικόν θέατρον οι μισθοί κυμαίνονται μεταξύ 100 και 50 χιλιάδων δραχμών. 

Γνωστή πρωταγωνίστρια της επιθεωρήσεως [Σημείωση του Rena Fan: λογικά η Άννα Καλουτά] έχει συμφωνίαν να πληρώνεται με μια χρυσήν λίραν ημερησίως.

Έθνος, 24-5-1945 

Και δεν ήταν μόνο η εξοχή ο μεγάλος αντίπαλος του θεάτρου. Ήταν και ο κινηματογράφος: όπως ανέφερε αντίστοιχο ρεπορτάζ της Βραδυνής, όλοι οι θερινοί κινηματογράφοι έκαναν χρυσές δουλειές. Με εξαίρεση λοιπόν το Ακροπόλ (που έκοβε κατά μέσο όρο 1.400 εισιτήρια στις δυο παραστάσεις του), την Εθνική Λυρική Σκηνή και τα βαριετέ, όλα τα υπόλοιπα θέατρα, ακόμα και αυτά που είχαν σχετικά καλή κίνηση όπως η επιθεώρηση Η ζωή ξαναρχίζει στου Σαμαρτζή, είχαν μεγάλο παθητικό. Κάποια στιγμή, όταν η κυβέρνηση ανακοίνωσε τη διατίμηση αρκετών προϊόντων, αποφασίστηκε να μειωθούν και οι τιμές των εισιτηρίων. Πρώτα τα θέατρα πρόζας μείωσαν το εισιτήριο σε 200 δραχμές, ενώ πολύ σύντομα όλα τα θέατρα αναγκάστηκαν να μειώσουν κι άλλο τις τιμές τους και έτσι το εισιτήριο κόστιζε πλέον 100 δραχμές. Και πάλι όμως η κατάσταση ήταν δύσκολη και οι θίασοι διαρκώς άλλαζαν έργα...

Και παρόλες τις αντικειμενικές δυσκολίες που υπήρχαν λόγω της οικονομικής κρίσης, ο κόσμος του μουσικού θεάτρου είχε τις δικές του καλλιτεχνικές ανησυχίες που αφορούσαν τη... σειρά των ονομάτων! Γράφει το Έθνος: 

Τα προγράμματα των μουσικών θιάσων είναι πλήρη... θιασαρχών! 

Ούτω εις το "Σαμαρτζή" είνε "Θίασος Άννας Καλουτά-Κοκκίνη-Μακρή-Δούκα, σύμπραξις Μανιατάκη, Γαβριηλίδη και η Μαρίκα Νέζερ και η Καίτη Βερώνη!

Εις το "Ακροπόλ" "Μουσική Εταιρεία Μαυρέα-Αυλωνίτη, θίασος Μάνου Φιλιππίδη, σύμπραξις Ρένας Ντορ, συμμετοχή Μπέμπας Δόξα, συνεργασία Κορνηλίας Βλαχοπούλου και η Νανά Σκιαδά"!!

Θεατρικός επιχειρηματίας είπεν ότι κατ' αυτόν τον τρόπον έξω της "φίρμας" του θιάσου δεν μένει πλέον παρά μόνον ο υποβολεύς!

Το εξώφυλλο του προγράμματος της επιθεώρησης
Μπλε και άσπρο
με όλες τις αλχημείες που θα ικανοποιούσαν
την ανασφάλεια ή τη ματαιοδοξία
των πρωταγωνιστών και των πρωταγωνιστριών της.
Προσέξτε ότι τα τέσσερα πρώτα ονόματα 
είναι τυπωμένα πάνω σε αυτοκόλλητο,
το οποίο ενδεχομένως καλύπτει
μια άλλη εκδοχή της ίδιας σειράς των ονομάτων
που συνάντησα σε άλλη έκδοση του προγράμματος
(το όνομα του Φιλιππίδη, κάτω από τα ονόματα
των Μαυρέα-Αυλωνίτη και της Ρένας Ντορ
κάτω από του Φιλιππίδη).
Συλλογή θεατρικών προγραμμάτων 
του Τμήματος Παραστατικών Τεχνών
ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ

Η επιθεώρηση Μπλε και άσπρο κατέβηκε στις 27 Ιουλίου έχοντας διαγράψει μια πολύ πετυχημένη πορεία και έχοντας σηματοδοτήσει την αρχή μιας νέας εποχής για το ελαφρό μουσικό θέατρο. Το αν κατάφερε το επόμενο έργο του θιάσου να ανταποκριθεί στις προσδοκίες που δημιούργησε το Μπλε και άσπρο θα το δούμε μια άλλη φορά... Αξίζει πάντως να αναφέρουμε πως όταν το 1992 το θέατρο Ακροπόλ θέλησε να γιορτάσει τα 100 χρόνια της επιθεώρησης και τα 50 χρόνια της δικής του λειτουργίας, υπήρξε η σκέψη να χρησιμοποιηθεί ο τίτλος Μπλε και άσπρο αλλά και αρκετά από τα νούμερα της επιθεώρησης του '45, φρεσκαρισμένα και προσαρμοσμένα στο σήμερα--οι δύο συγγραφείς Άγγελος Πυριόχος και Πάνος Χατζηκουτσέλης είχαν πρόσβαση σε κάποια από τα κείμενα, χάρη στη Σπεράντζα Βρανά, με την οποία συνεργάζονταν στη ραδιοφωνική εκπομπή Ας επιθεωρησιολογήσουμε (του 9.84). Τελικά όμως αποδείχτηκε ότι τα νούμερα του 1945 ελάχιστα μπορούσαν να προσφέρουν στο κοινό του 1992 και έτσι το αφιέρωμα στην παλιά επιθεώρηση στηρίχτηκε στα ρεφρέν γνωστών τραγουδιών του επιθεωρησιακού είδους...

Η παρούσα ανάρτηση, όπως και όλα τα κείμενα που δημοσιεύονται στο ιστολόγιο αυτό, είναι αποτέλεσμα προσωπικής έρευνας. Είναι υποχρεωτική η ρητή αναφορά στο ιστολόγιο, όταν χρησιμοποιείται υλικό από τις αναρτήσεις του.