Σαν σήμερα το 1965: Η δημοκρατία χορεύει

Στις 15 Απριλίου 1965 η Ρένα Βλαχοπούλου εμφανιζόταν στο θέατρο Ακροπόλ, στην επιθεώρηση Η δημοκρατία χορεύει. Τα κείμενα είχαν γράψει ο Αλέκος Σακελλάριος και ο Γιώργος Γιαννακόπουλος και τη μουσική ο Λυκούργος Μαρκέας. Τη σκηνοθεσία και τις χορογραφίες υπέγραφε ο Γιάννης Φλερύ και τα σκηνικά και τα κοστούμια η Ριακόνι. Η φίρμα του θιάσου ήταν: "Θίασος Χρήστου Ευθυμίου-Ρένας Βλαχοπούλου-Καίτης Μπελίντα-Γιάννη Γκιωνάκη και η Σπεράντζα Βρανά". Ήταν η τρίτη επιθεώρηση που παρουσίαζε το Ακροπόλ εκείνη τη σεζόν--η πρώτη ήταν η επανάληψη του Γυναίκες και λουλούδια που παιζόταν με επιτυχία όλο το καλοκαίρι του '64 στο Θέατρο του Εθνικού Κήπου και η δεύτερη ήταν το 20 θέατρα μαζί.

Στην έναρξη του έργου το μπαλέτο τραγουδούσε τους παρακάτω στίχους:

Τρελά, τρελά, δημοκρατία, γλέντησε,
τρελά, τρελά, δημοκρατία, χόρεψε,
δημοκρατία πήδα!
Σ' αυτά τα χρόνια μας τα τόσο έξαλλα
άλλη καμιά δεν σου 'μεινε
χαρά κι ελπίδα.
Σ' αυτόν τον δύσκολο καιρό, εξώστης και πλατεία
τρελό θα στήσετε χορό με τη δημοκρατία,
σ' αυτόν τον δύσκολο καιρό, εξώστης και πλατεία.

Στη σελίδα της διανομής του έργου, το όνομα της Ρένας Βλαχοπούλου εμφανίζεται μόνο σε ένα νούμερο: "Ο επιτάφιος του Θοδωράκη". Ήταν ένα αμφιλεγόμενο νούμερο που μοιραζόταν με τον Γιάννη Γκιωνάκη, ο οποίος υποδυόταν τον σύζυγό της, τον Θοδωράκη. Το ζευγάρι επισκεπτόταν έναν σεξολόγο γιατί ο Θοδωράκης αδυνατούσε να ανταποκριθεί στις συζυγικές του υποχρεώσεις. Ο γιατρός τους ανακοινώνει ότι δεν υπάρχει γιατρειά για την κατάστασή του και το ζευγάρι επιδίδεται σε ένα μεγάλο ποτ πουρί παρωδιών, ξεκινώντας από διασκευασμένους στίχους του μελοποιημένου από τον Μίκη Θεοδωράκη Επιταφίου του Γιάννη Ρίτσου για να καταλήξει σε παρωδία του σουξέ των Κώστα Κλάβα-Αλέξη Αλεξόπουλου "Πέταξε ένα πουλί" (το νούμερο αναβίωσαν η Ελένη Γερασιμίδου και ο Γιάννης Βογιατζής στην επιθεώρηση Έχετε γεια βρυσούλες που παρουσίασε το Θέατρο της Δευτέρας της ΕΡΤ1 στις 25 Μαρτίου 1990). "Ο επιτάφιος του Θοδωράκη" εξόργισε, όπως ήταν αναμενόμενο, τον Στάθη Δρομάζο που στηλίτευσε επίσης, στην κριτική του στην Αυγή, τη φιλοκαραμανλική γραμμή των συγγραφέων. Το κείμενο της κριτικής του έχει, όπως πάντα, ιδιαίτερο ενδιαφέρον. 

ΚΑΡΑΜΑΝΛΙΚΕΣ ΝΟΣΤΑΛΓΙΕΣ ΚΑΙ ΑΠΑΡΑΔΕΚΤΕΣ ΠΑΡΩΔΙΕΣ

Ένα ωραιότατο νούμερο, οι "φορολογικές υποχρεώσεις", με το Γιάννη Γκιωνάκη, και δύο χορευτικά με τη Λίντα Άλμα και το Γιάννη Φλερύ, δεν μπορούν ούτε πρόγραμμα να γεμίσουν, ούτε την κακογουστιά και τη χυδαιότητα να εξουδετερώσουν, ούτε πολύ περισσότερο την εμφανή καραμανλική προπαγάνδα να αποκρύψουν. Φαίνεται πως όλοι οι παράγοντες της επιθεώρησης θεωρούν τον Αθηναίο θεατή πολύ αφελή, ώστε αν σωρεύσουν "φαντασμαγορίες"--τι είναι αυτές--, φτηνό γούστο, και υπονοούμενα χωρίς ίχνος χιούμορ, θα μπορούν να του πασάρουν την άφιξη του σωτήρα Καραμανλή. Η ανεπάρκεια οποιουδήποτε πρωτότυπου λόγου και μοντέρνας επιθεωρησιακής φόρμας φαίνεται στο ότι γέμισαν το πρόγραμμα με αναδρομές, που ούτε νοσταλγίες έγιναν, ούτε και παρωδίες μπόρεσαν να γίνουν. Κι όσο κι αν ο Γκιωνάκης είναι Γκιωνάκης, εις μάτην μετεκλήθη στη σκηνή το πνεύμα του πάνκομψου και αξέχαστου Μαυρέα. Η απουσία μουσικής έμπνευσης είναι επίσης φανερή με τις παρωδίες και τις αναδρομές με τις οποίες γέμισε το πρόγραμμα. Μέσα λοιπόν σ' αυτόν τον "θεαματικό" κυκεώνα, οι συγγραφείς Αλ. Σακελλάριος και Γ. Γιαννακόπουλος θέλησαν κι αυτοί να μας πληροφορήσουν ότι η μόνη προσφορά του επιθεωρησιακού πνεύματος που διαθέτουν είναι να μας ξαναφέρουν τον Καραμανλή. Υψώνουν λοιπόν δήθεν από τα αζήτητα τη φωτογραφία του αρχηγού της ΕΡΕ, ενώ ο διωγμένος πρωθυπουργός χαμογελάει με νικηφόρο χαιρετισμό στα πλήθη, την επομένη προφανώς των εκλογών του... 1961! Ταυτόχρονα τα χειροκροτήματα οργανωμένης κλάκας υποδέχονται το μεγάλο γεγονός. Είμαστε περίεργοι, ούτε αυτή τη στιγμή κατάλαβαν οι συγγραφείς τι έχουν κάνει; Εν συνεχεία μας υπόσχεται ο αποδιοπομπαίος του ελληνικού λαού ότι... σύντομα θα γυρίσει στην Αθήνα--χωρίς να μας εξηγούν και πάλι οι αγαθοί συγγραφείς αν θάρθει για να δικασθεί για τα σκάνδαλα της ΔΕΗ, για τα οποία φαίνεται και πάλι δεν άκουσαν τίποτα. Και για να μην υστερήσουν και σε... ηρωική εθνικοφροσύνη, λένε στον Τίτο... μολών λαβέ τη Μακεδονία! Αυτή είναι η "πολιτική" σάτιρα των συγγραφέων, οι οποίοι πολλές φορές έχουν δείξει ότι και ιδέες καλύτερες από τις επιδεικνυόμενες στο "Ακροπόλ" έχουν και προορισμένοι για καλύτερη τύχη είναι. Γιατί διάλεξε αυτό το δρόμο η συγγραφική δυάδα, η οποία ξέρει πολύ καλά πού βρίσκεται η σάτιρα;

Μιλήσαμε και για φτηνό γούστο. Το νούμερο "η γλώσσα του λαού" [Σημείωση του Rena Fan: Το βασικό νούμερο της Σπεράντζας Βρανά--την κυνηγούσε το θέμα γιατί είχε παρόμοιο νούμερο και στη δεκαετία του '50] θέλει να παρωδήσει ένα φαινόμενο που δεν νομίζουμε ότι παρωδείται, τη στιγμή που η γλώσσα του λαού ανακηρύχθηκε ισότιμη με τη νεκρή καθαρεύουσα. Ίσα-ίσα η επικαιρότητα απαιτούσε η καθαρεύουσα να σατιρισθεί για την... εξίσωση που έπαθε. Αντ' αυτού παρουσιάζεται ένα νούμερο που βρίσκεται στο... ύψος της Ηλέκτρας=Κεχριμπάρας και Παλαιολόγου=Παλιοκουβέντα. Κι αφού το νούμερο στερείται πνεύματος, μήπως οι συγγραφείς λυπούνται για την ισοτιμία της δημοτικής, στην οποία έχουν γράψει όλα τους τα έργα;

Πρέπει, όμως, να σημειώσουμε και κάτι άλλο, την απαράδεκτη παρωδία του "Επιταφίου" των Ρίτσου-Θεοδωράκη, με τα αηδέστατα υπονοούμενα, τα οποία δεν τολμούμε να αναφέρουμε. Θα υπενθυμίσουμε όμως στους συγγραφείς που χρησιμοποίησαν τον "Επιτάφιο" και στο μαέστρο που διευθύνει την παρωδία ότι ο Ρίτσος έγραψε τον "Επιτάφιο" για τους δολοφονημένους εργάτες στη Θεσσαλονίκη το 1936. Όταν ο Θεοδωράκης μελοποίησε τον "Επιτάφιο", μ' αυτό το τραγούδι ο λαός μας--μοιρολόι και πένθιμο εμβατήριο--έκλαψε όλους τους νεκρούς του. Κι είχε τόσους πολλούς να κλάψει. Είναι μερικά πράγματα που πρέπει να τα σεβόμαστε σ' αυτόν τον τόπο, και το παράδειγμα πρέπει να δίνουν συγγραφείς και μαέστροι.

Θάταν άδικο να μη σημειώσουμε τα τραγούδια της Ρένας Βλαχοπούλου και του Γιάννη Βογιατζή. Ανεκμετάλλευτες έμειναν τόσο η φανταιζίστα Νινή Τζάνετ (στη ρούμπα ήταν πολύ καλή) όσο και η Ντόρα Γιαννακοπούλου, που ήταν άξια για ένα καλύτερο ρεπερτόριο τραγουδιών (ένα καλό, κι αυτό ξένο--οι Νύχτες της Μόσχας).

Ο Χρήστος Ευθυμίου, η Ρένα Βλαχοπούλου
και ο Γιάννης Γκιωνάκης τον Νοέμβριο του 1964
στις πρόβες της επιθεώρησης 20 θέατρα μαζί
που παρουσίασε το Ακροπόλ πριν από την επιθεώρηση
Η δημοκρατία χορεύει
Φωτογραφία από το βιβλίο του Σωτήρη Κακίση
Οι απέναντι (εκδ. Κίνητο, 2005)

Τα τραγούδια της Ρένας Βλαχοπούλου που αναφέρει ο Δρομάζος ήταν μέρος του φινάλε που είχε τον τίτλο "Νοσταλγίες". Σ' αυτό οι ηθοποιοί του θιάσου ζωντάνευαν ξανά παλιά επιθεωρησιακά νούμερα που είχαν αφήσει εποχή. Ο Γιάννης Γκιωνάκης παρουσίαζε την επιτυχία του Κυριάκου Μαυρέα "Ο ευχαριστημένος", ο Κώστας Μποζώνης αναβίωνε την "Κοσμογονία" που είχε δοξάσει ο Βασίλης Αυλωνίτης. Άλλα επιθεωρησιακά τραγούδια που ακούγονταν στο φινάλε ήταν το "Κατινάκι" (παλιά επιτυχία της Κούλας Γκιουζέπε) και η "Βαγγελίτσα" που τραγουδούσε ο Πέτρος Κυριακός. Ο Φάνης Κλεάνθης είχε γράψει στα Νέα ότι οι στίχοι των τραγουδιών θα ήταν προσαρμοσμένοι στη σύγχρονη επικαιρότητα. Η αίσθησή μου είναι ότι η Ρένα Βλαχοπούλου εμφανιζόταν ως κομμέρ στο φινάλε αυτό, παρουσιάζοντας τα παλιά νούμερα. Ερμήνευε επίσης δυο τραγούδια με τον Γιάννη Βογιατζή. Το πρώτο λεγόταν "Το παλιό το τραγούδι": 

Το παλιό το τραγούδι
Το παλιό το τραγούδι, τ' απαλό και θλιμμένο,
το παλιό το τραγούδι, το τραγούδι τ' αργό.
Χτες το άκουσα πάλι και μου φάνηκε ξένο
το παλιό το τραγούδι, τ' απαλό και θλιμμένο,
πού ούτε εσύ το θυμόσουν αλλά ούτε κι εγώ.
Το παλιό το τραγούδι χτες με γύρισε πίσω
σ' άλλα χρόνια που φύγαν, σε μιαν άλλη εποχή.
Κι όπως μ' έκανε λίγο τα δυο μάτια να κλείσω
το παλιό το τραγούδι χτες με γύρισε πίσω
στης φτωχής μας αγάπης τη γλυκιά την αρχή.
Το παλιό το τραγούδι που 'χε γίνει δικό μας,
στον καιρό μας εκείνο, τον δικό μας καιρό,
χτες που γύρισε πάλι δεν μας βρήκε τους δυο μας
το παλιό το τραγούδι που 'χε γίνει δικό μας
χτες το άκουσα μόνος κι ήταν τόσο πικρό. 

Και το δεύτερο ήταν το "Μόνο το σήμερα" που ήταν το λάιτ μοτίβ του φινάλε--γιατί καλές και οι νοσταλγίες, αλλά το σήμερα είναι αυτό που κυρίως μετράει...

Μόνο το σήμερα
Η ευτυχία που ζητάς είναι μια χίμαιρα
όσο υπάρχει και κρατάς, ζήσε το σήμερα.
Ζήσε το σήμερα, το σήμερα και μόνο
ξέχνα του χθες κάθε παράπονο και πόνο.
κι ίσως το αύριο που γελαστό σου γνέφει
να 'ναι γεμάτο πίκρες, βάσανα και νέφη.
Γι' αυτό το σήμερα να ζεις, μόνο το σήμερα,
η ευτυχία που ζητάς είναι μια χίμαιρα,
η ευτυχία που ζητάς είναι μια χίμαιρα,
όσο υπάρχει και κρατάς, ζήσε το σήμερα.
Το σήμερα,
μόνο το σήμερα.

Η παρούσα ανάρτηση, όπως και όλα τα κείμενα που δημοσιεύονται στο ιστολόγιο αυτό, είναι αποτέλεσμα προσωπικής έρευνας. Είναι υποχρεωτική η ρητή αναφορά στο ιστολόγιο, όταν χρησιμοποιείται υλικό από τις αναρτήσεις του.