Σαν σήμερα το 1965: Φωνάζει ο κλέφτης στους κινηματογράφους

Στις 22 Μαρτίου 1965 ξεκίνησε η προβολή της κωμωδίας Φωνάζει ο κλέφτης στις κινηματογραφικές αίθουσες της Αθήνας, του Πειραιά, της Πάτρας και της Θεσσαλονίκης. Η ταινία ήταν φυσικά διασκευή της ομότιτλης κωμωδίας του Δημήτρη Ψαθά που είχαν πρωτοπαίξει το 1958 η Μαίρη Αρώνη, ο Ντίνος Ηλιόπουλος και ο Διονύσης Παπαγιαννόπουλος. Στο σινεμά τον ρόλο της Αρώνη ανέλαβε η Ρένα Βλαχοπούλου, "φρέσκια" από τη μεγάλη της επιτυχία στα μιούζικαλ του Γιάννη Δαλιανίδη αλλά και στις διασκευές δυο θεατρικών κωμωδιών (Ένα κορίτσι για δύο και κυρίως Η χαρτοπαίχτρα, επίσης του Δ. Ψαθά). Στις διαφημίσεις της ταινίας στις εφημερίδες δεν αναφερόταν όνομα σκηνοθέτη, ενώ στους τίτλους της ταινίας διαβάζουμε πως σκηνοθέτης είναι ο Ανδρέας Ανδρεαδάκης--χωρίς να αναφέρεται όνομα σεναριογράφου. Χρόνια αργότερα επιβεβαιώθηκε η... υποψία όλων μας πως διασκευαστής και σκηνοθέτης ήταν ο Γιάννης Δαλιανίδης. Βέβαια αυτό πρέπει να ήταν γνωστό στους... παροικούντες την κινηματογραφική Ιερουσαλήμ--αλλά και στις/στους προσεχτικές/-κούς αναγνώστριες/-στές των Νέων που έγραψαν στις 3 Μαρτίου του 1965 πως ο Δαλιανίδης θα ολοκλήρωνε εκείνη τη μέρα το γύρισμα του Φωνάζει ο κλέφτης (οι λόγοι για τους οποίους ο σκηνοθέτης δεν υπέγραψε επίσημα αυτή την ταινία, όπως και την ταινία Ένα έξυπνο, έξυπνο μούτρο, ήταν φορολογικοί: είχε ήδη σκηνοθετήσει πολλές ταινίες εκείνη τη χρονιά και θα πλήρωνε υψηλό φόρο εισοδήματος...) 

Πάντως ο Λ.Β.Κ (υποθέτω ο Λέων Καραπαναγιώτης) του Βήματος είτε δεν γνώριζε την αλήθεια είτε... προσποιήθηκε πως δεν τη γνώριζε. Και μάλιστα εμφανίζεται, σε σχέση με άλλους κριτικούς, και πολύ θετικός απέναντι στην "άνεση" του νέου σκηνοθέτη Ανδρέα Ανδρεαδάκη.

Δεν θυμάμαι να έχω δη άλλη ταινία του κ. Ανδρ. Ανδρεαδάκη. Ίσως γι' αυτό μου έκανε τόση εντύπωση η άνεση με την οποία έχει μεταφέρει στον κινηματογράφο την κωμωδία του κ. Δημ. Ψαθά: Κινεί με επιδεξιότητα τον φακό του, εκμεταλλεύεται τις δυνατότητες του κειμένου, αποφεύγει τις παγίδες, οδηγεί με ασφάλεια τους ηθοποιούς του. Για τους τελευταίους, η παρουσία του Ντίνου Ηλιόπουλου ανάμεσά τους δημιουργεί ένα πρόβλημα: είναι τόσο αριστοτεχνικός ο τρόπος με τον οποίο ο λαμπρός αυτός ηθοποιός συνθέτει το πρόσωπό του, ώστε οι αδυναμίες των συναδέλφων του να γίνωνται ιδιαίτερα αισθητές. Το σύνολο, είναι, νομίζω η πιο ευτυχισμένη μεταφορά κωμωδίας του κ. Ψαθά στην οθόνη. 

Λ.Β.Κ. 

Το Βήμα, 23-3-1965

Ρένα Βλαχοπούλου και Ντίνος Ηλιόπουλος στο Φωνάζει ο κλέφτης
Φωτογραφία από την ιστοσελίδα της Φίνος Φιλμ

Εντελώς αντίθετη όμως είναι η άποψη του Γ. Πηλιχού που δημοσιεύεται στην άλλη εφημερίδα του Δημοσιογραφικού Οργανισμού Λαμπράκη, Τα Νέα. Ο κριτικός κάνει λόγο για ανεπιτυχή μεταφορά, αλλά ξεχωρίζει και εκείνος τον Ηλιόπουλο από το υπόλοιπο καστ:

Ανεπιτυχής μεταφορά στην οθόνη μιας θεατρικής επιτυχίας του Δημήτρη Ψαθά. Κι όμως, το έργο αυτό άξιζε καλύτερη τύχη, γιατί εκτός των άλλων (κωμικές καταστάσεις, ρωμέικοι χαρακτήρες κλπ.) έχει κι ένα επίκαιρο στόχο: σημαδεύει με την καυστική του σάτιρα τους καταχραστές και τους "κομπιναδόρους" που αποτελούνε μια αγιάτρευτη πληγή της εποχής μας. Κύριος υπεύθυνος για τη μετατροπή της διασκεδαστικής, όσο και διδακτικής, κωμωδίας του Ψαθά σ' ένα ανούσιο, άνευρο και στατικό κινηματογραφικό κατασκεύασμα ο σκηνοθέτης. Κι επί πλέον ο ίδιος θεώρησε καλό να κατεβάση την ποιότητα του χιούμορ, του θεατρικού έργου, στο επίπεδο της επιθεωρήσεως, μ' ένα σωρό φασκελώματα, χασμουρητά, "βρε" και "άει στο διάολο" ή περιφέροντας τους ηθοποιούς με... εσώβρακα και κελεμπίες [Σημείωση του Rena Fan: διαβάζω το έργο του Ψαθά όπως δημοσιεύτηκε στο Θέατρο '59 και το... σώβρακο βρίσκεται εκεί!]. Σίγουρα, αν ο Δημήτρης Ψαθάς εγνώριζε εκ των προτέρων σε τι κακόγουστο φιλμ θα μεταβαλλόταν, δεν θα είχε επιτρέψει ούτε ν' αγγίξουν το κείμενό του. Βέβαια η ταινία θα διασκεδάση το κοινόν στο οποίο απευθύνεται: δηλαδή τη συνοικία και την επαρχία. Αυτό, όμως, αποτελεί εξιλέωση του σκηνοθέτη απέναντι του ανεύθυνου, σ' αυτήν την περίπτωση, συγγραφέα; 

Τα Νέα, 23-3-1965 

Κάπου στη... μέση βρίσκονται οι υπόλοιπες κριτικές που γράφτηκαν--οι οποίες έκαναν αναφορά και στη Ρένα Βλαχοπούλου. Για τον Α. Μοσχοβάκη της Αυγής η ταινία διατηρεί "τη διαλογική ανάπτυξη και τη θεατρική στατικότητα, ζωντανεύεται όμως από το μπρίο της τριάδας των λαμπρών πρωταγωνιστών" (Αυγή, 23-3-1965). Ο Νέστορας Μάτσας συμφωνεί για τη στατικότητα εξαιτίας της οποίας χαλαρώνει ο ρυθμός της ταινίας, και επισημαίνει ότι "ο σπινθηριστός, γεμάτος χιούμορ, διάλογος του έργου" και "η λαμπρή ερμηνεία των δύο βασικών πρωταγωνιστών, του Ηλιόπουλου και της Βλαχοπούλου, συνθέτουν μια διασκεδαστική ταινία, που προσφέρει πλούσιο και καλής ποιότητος γέλιο" (Εθνικός Κήρυξ, 23-3-1965). Η Μαρία Παπαδοπούλου θεωρεί πως το Φωνάζει ο κλέφτης "βλέπεται ευχαρίστως" χάρη στην "επιμέλεια και το κέφι" με την οποία είναι γυρισμένη η ταινία από τον "νέο σκηνοθέτη" και το ταλέντο των τριών "εξαίρετων κωμικών" (Έθνος, 23-3-1965).

Διονύσης Παπαγιαννόπουλος και Ρένα Βλαχοπούλου στο Φωνάζει ο κλέφτης
Φωτογραφία από την ιστοσελίδα της Φίνος Φιλμ

Τέλος, η Εστία εντοπίζει κάποια λίγα θετικά ανάμεσα στα, όπως είναι αναμενόμενο, περισσότερα αρνητικά στοιχεία: "ευπρόσωπος" μεν η μεταφορά της κωμωδίας, αλλά "χωρίς κανένα κινηματοραφικόν ενδιαφέρον". Και συνεχίζει: "Το αργό δε γύρισμα, ο φλύαρος και συχνά ανόητος διάλογος και η μετριωτάτη σκηνοθεσία καθιστούν ανιαράν την ταινίαν. Η κεφάτη, εξ άλλου, ερμηνεία της κ. Ρένας Βλαχοπούλου και των κ.κ. Ηλιοπούλου και Παπαγιαννοπούλου είναι ίσως καλή διά θεατρικήν παράστασιν, απαράδεκτος όμως διά τον κινηματογράφον" (Εστία, 23-3-1965). Αξίζει, επίσης, να σημειώσω ότι κάποιες εφημερίδες (Απογευματινή, Ελευθερία) δεν ασχολήθηκαν καθόλου με την ταινία. 

Διονύσης Παπαγιαννόπουλος και Μαίρη Αρώνη
στο πρώτο ανέβασμα του Φωνάζει ο κλέφτης
στο θέατρο Κοτοπούλη.
Φωτογραφία από την έκδοση Θέατρο '59 του Θ. Κρίτα.

Αν συγκρίνει κανείς τη Χαρτοπαίχτρα με το Φωνάζει ο κλέφτης θα συμπεράνει, πιστεύω, πως η πρώτη είναι πιο προσεγμένη ταινία. Εκεί ο Δαλιανίδης έκανε περισσότερες προσπάθειες να ξεφύγει από τη θεατρικότητα του πρωτότυπου υλικού του Ψαθά, ενώ αντίθετα στο Φωνάζει ο κλέφτης είναι περισσότερα τα στατικά πλάνα στα οποία ο φακός κινηματογραφεί απλώς τον διάλογο των ηθοποιών--άλλωστε η ταινία είναι γυρισμένη γρήγορα για να προλάβει το τέλος της σεζόν (και να βοηθήσει, όπως συνηθιζόταν τότε, τη Φίνος Φιλμ να... συνέλθει από τα υπέρογκα έξοδα άλλων παραγωγών της χρονιάς εκείνης), ενώ αντίθετα η Χαρτοπαίχτρα είχε γυριστεί με μεγαλύτερη άνεση μέσα στο καλοκαίρι για να προβληθεί στις γιορτές (χώρια που εκεί υπήρχε και το, ακριβότερο, σινεμασκόπ). Πάντως ο Δαλιανίδης έχει και σε αυτήν την περίπτωση προσπαθήσει να ποικίλει την ταινία με σκηνές που δεν υπάρχουν στο πρωτότυπο, σαφώς πολύ λίγες, ενώ αξίζει να σημειώσουμε πως και ο επίλογος της ταινίας που ξεκινά τη στιγμή που εμφανίζεται ο Ηλιόπουλος μεθυσμένος και πάλι στο σπίτι του Στρατηγού Καραλέοντος είναι δικός του. Σε ό,τι αφορά τις ερμηνείες, καταλαβαίνω πως η σύγκριση που έκαναν τότε οι κριτικοί μεταξύ της Αρώνη και της Βλαχοπούλου μπορεί να αδίκησε την αμεσότητα και τη λαϊκότητα που χαρακτήριζε το παίξιμο της κινηματογραφικής "Λίας". Δεν μπορώ όμως να μη θαυμάσω την κρεβατομουρμούρα της Ρένας προς τον Παπαγιαννόπουλο και την ψεύτικη καρδιακή κρίση που υποτίθεται πως παθαίνει στην τελευταία σκηνή. Αν θυμάμαι καλά, μάλιστα, και ο ίδιος ο Γιάννης Δαλιανίδης μεταξύ της Χαρτοπαίχτρας και του Φωνάζει ο κλέφτης προτιμούσε το δεύτερο, ακριβώς γιατί τον ενθουσίαζαν οι ψεύτικες αυτές κρίσεις της Ρένας Βλαχοπούλου.

Ο Γιάννης Δαλιανίδης και η Ρένα Βλαχοπούλου
στο γύρισμα της ταινίας Φωνάζει ο κλέφτης
Φωτογραφία από το βιβλίο του Μάνου Τσιλιμίδη
Σχεδόν μεταξύ μας (εκδ. Κάκτος, 2001)

Τέλος, για την ιστορία, αξίζει να πω ότι από κάποιο λάθος είτε των υπευθύνων που σύντασσαν τους πίνακες των εισπράξεων των ελληνικών ταινιών είτε του Γιάννη Σολδάτου, που πρώτος τους δημοσίευσε αναλυτικά στα βιβλία του, το Φωνάζει ο κλέφτης απουσιάζει από τη σχετική κατάταξη. Μέχρι να καταφέρουμε να εντοπίσουμε στον Τύπο της εποχής κάποια πληροφορία για την εισπρακτική κίνηση της ταινίας, μπορούμε να υποθέσουμε ότι πρόλαβε να σκαρφαλώσει κάπου κοντά στη δέκατη θέση του πίνακα... 

Η παρούσα ανάρτηση, όπως και όλα τα κείμενα που δημοσιεύονται στο ιστολόγιο αυτό, είναι αποτέλεσμα προσωπικής έρευνας. Είναι υποχρεωτική η ρητή αναφορά στο ιστολόγιο, όταν χρησιμοποιείται υλικό από τις αναρτήσεις του.