Σαν σήμερα το 1982: Δεν θέλω ου!

Στις 21 Ιανουαρίου 1982 η Καθημερινή δημοσίευσε την κριτική του Στάθη Δρομάζου για την επιθεώρηση Δεν θέλω ου! στην οποία πρωταγωνιστούσε η Ρένα Βλαχοπούλου. 

Δεν θέλω ούουου

ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ "ΡΕΞ"

Κείμενα Κ. Νικολαΐδη--Γ. Καλαμίτση. Μουσική [Σάκη] Τσιλίκη. Σκηνικά Μάριου Αγγελόπουλου. Κοστούμια: Γιώργου Βούρου.

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΣΤΑΘΗΣ ΙΩ. ΔΡΟΜΑΖΟΣ

Εδώ, βέβαια, οι συγγραφείς μας υπόσχονται "ΣατΥρική και φαντασμαγορική Επιθεώρηση". Και φαντασμαγορική μεν είναι. ΣατΥρική όμως όχι. Και δεν μπορεί παρά να είναι φαντασμαγορική με τα εντυπωσιακά μπαλλέτα, τα κοστούμια τους, τους σολίστες τους, τους φωτισμούς τους. ΣατΥρική, όμως, δεν μπορεί να είναι, γιατί δεν αφορά ούτε τους ΣάτΥρους, ούτεο το σατΥρικό δράμα, ούτε έχει σχέση με την ποίηση των ΣατΥρων, ούτε παρσουιάζουν ΣάτΥρους αλογοπόδαρους ή τραγοπόδαρους. Τουλάχιστο, ας έκαναν σατΙρική Επιθεώρηση. Ελπίζω να συνεννοηθήκαμε, και αφήνουμε για άλλη φορά την ετυμολογία. Υποτίθεται γνωστή.

Κι εδώ, αν δεν ήταν τα νούμερα του Γ. Κωνσταντίνου και της Ρένας Βλαχοπούλου, θα νομίζαμε ότι βρισκόμαστε σε εκλογικό κέντρο, όπου... γιορτάζονται μάλλον τα... επινίκεια του ΠΑΣΟΚ, παρά σε επιθεώρηση! Ευτυχώς που οι δύο αυτοί ταλαντούχοι θεατρίνοι μας διέψευσαν, και με το παίξιμό τους και με τα κείμενά τους.

Από το πρώτο νούμερο, "Η ιστορία της Ούουου!", μια κακόγουστη τραβεστί εμφάνιση του Ντάνου Λυγίζου φάνηκε πως οι συγγραφείς δεν είχαν αντιληφθεί ότι είχαν γίνει οι... εκλογές! Και, πώς να το κάνουμε, άμα γίνονται οι εκλογές, τα βέλη στρέφονται προς την εξουσία...

Ευτυχώς, ήρθε ο Γ. Κωνσταντίνου, μ' ένα κείμενο πολιτικής σάτιρας, που χτύπαγε μια στο καρφί και μια στο πέταλο, με σατιρική διάθεση και χιούμορ. Ευφυέστατο λογογράφημα, που διαβάζεται με στιγμιαία συγκοπή των λέξεων, ώστε να δημιουργηθούν διασκεδαστικά κακέμφατα ή αλμυρά--αλμυρότατα--αστεία. Κι ο Γ. Κωνσταντίνου άμεσος, εύστροφος, σε αποζημιώνει. 

Ο Ν. Ρίζος μάλλον χαντακώθηκε σ' ένα νούμερο τόσο ξεπερασμένο και με τόση κοινοτοπία. 

"Η αλλαγή της Ρένας" υπήρξε ΓΝΗΣΙΟ επιθεωρησιακό νούμερο σατιρικό, πολιτκό-εκλογικό, που ξέρει να χτυπάει προς όποια κατεύθυνση υπάρχουν κενά--αυτό που λέμε ότι η σάτιρα δεν χαρίζεται. Με μια Ρένα Βλαχοπούλου... ακαταπόνητη σε... αλλαγές, τύπος Ρωμηού, που το κεφάλι του πάει πέρα-δώθε από την αλλοτριωτική εισβολή των εκλογικών συνθημάτων.

Για τα άλλα, ας μη μιλήσουμε. Η εκλογικές παραγγελιές του Β' μέρους έδωσαν μια ωραία ηθογραφική παρωδία της κομπανίας (Νίκος Ρίζος), αλλά το... πολιτικό περιεχόμενο τόσο αφελές, μέχρι υποτιμήσεως της νοημοσύνης του κοινού.

Ευφρόσυνη ανάπαυλα τα μπαλλέτα (έχουμε "πήξει", βέβαια, στο "ξενικό" και δεν ξέρω πώς μπορεί να μπολιαστεί το ελληνικό αυτό είδος με "ελληνική" χορογραφία), θαυμάσιοι στο είδος τους ο Φώτης Μεταξόπουλος και η Ντέμπορα Μπράουν!

Με το καλό και πάλι ο σκηνογράφος μας στην Επιθεώρηση.

Κάτι γινότανε με τη μουσική, έψαχνε, βέβαια, τ' αυτί μας για καμιά φωνή ηθοποιού, γιατί κάτι με τα μικρόφωνα, κάτι με τα πλαίυ-μπακ, χορταίναμε φωνή-κονσέρβα. Κι αν ο ηθοποιός αλλοτριώσει στο μηχάνημα το θείο αυτό δώρο, για το οποίο και με το οποίο μπορεί να υπάρχει ως ηθοποιός, τι απομένει από τον ηθοποιό;...

Καθημερινή, 21-1-1982

Το θιασαρχικό σχήμα του Δεν θέλω ου!
Ντάνος Λυγίζος, Έλσα Ρίζου, Φώτης Μεταξόπουλος,
Γιώργος Κωνσταντίνου, Ρένα Βλαχοπούλου, Νίκος Ρίζος

Βέβαια, ως Rena Fan χαίρομαι που τα τραγούδια δεν εκτελούνταν ζωντανά (τουλάχιστον της Ρένας--είναι περίεργο το ότι υπήρχε τετραμελής ορχήστρα πάνω στη σκηνή του Ρεξ...), γιατί έτσι έχουμε τη φωνή της Ρένας Βλαχοπούλου στο "Θαύμα" με το οποίο έκλεινε το νούμερο "Η αλλαγή της Ρένας". Αλλά ας επαναλάβουμε λίγα πράγματα για ολόκληρο το νούμερο (τα είχα πρωτογράψει πριν εννιά χρόνια και μια επανάληψη επιβάλλεται...). Η εφήμερη φύση του θεάτρου, και ιδιαίτερα της επιθεώρησης, έχει καταδικάσει τα περισσότερα επιθεωρησιακά κείμενα στην αφάνεια. Ωστόσο ο αξέχαστος Μιχάλης Δεσύλλας, ο γλυκύτατος ηθοποιός--και φίλος μου--(που συμμετείχε στην παράσταση) μου είχε παραχωρήσει ευγενικά από το αρχείο του μια ερασιτεχνική ηχογράφηση του νούμερου "Η αλλαγή της Ρένας", δίνοντάς μου τη σπάνια πια ευκαιρία να χαρώ (έστω και μόνο ως ακροατής) τη Ρένα στην πλήρη της ακμή, σε ένα ολόκληρο νούμερο...

Ρένα Βλαχοπούλου και Μιχάλης Δεσύλλας
Από το αρχείο του Μιχάλη Δεσύλλα

Θεωρώ ιδιαίτερα σημαντικό αυτό το νούμερο, όχι μόνο γιατί μας δίνει πολλά στοιχεία για τα τεκταινόμενα της εποχής εκείνης, την παρουσία της Ρένας πάνω στη σκηνή και τη σχέση της με το κοινό, αλλά επιπλέον γιατί αποδεικνύει το σπάνιο χάρισμά της να αυτοσατιρίζεται και να αυτοσαρκάζεται. Δεν ξέρω αν πρέπει να είμαστε τόσο αυστηροί με τους συγγραφείς όσο ο Δρομάζος για τον μη-αντιπολιτευτικό χαρακτήρα των κειμένων τους. Μια μετεκλογική επιθεώρηση που έρχεται "αντιμέτωπη" με μια τόσο θριαμβευτική νίκη όπως εκείνη του ΠΑΣΟΚ τον Οκτώβριο του 1981 έχει μάλλον δεμένα τα χέρια της σε ό,τι αφορά τη σάτιρα της νέας κυβέρνησης (που άλλωστε δεν έχει δώσει ακόμα δείγματα κυβερνητικής "γραφής"). Ωστόσο για την έναρξη και την αποθέωση του Δεν θέλω ου ο Δρομάζος έχει δίκιο: οι στίχοι τους μοιάζουν με επινίκιο ύμνο του ΠΑΣΟΚ, καθώς αναφέρονται στο ξεκίνημα που επέλεξε ο λαός και προτρέπουν τον κόσμο να αγκαλιάσει την αλλαγή, γιατί "άμα μονιάσουμε, κάτι θα βγει" (εντάξει, σ' αυτό δεν είχαν άδικο οι συγγραφείς...). Ωστόσο αυτοί οι τόσο φιλο-ΠΑΣΟΚικοί στίχοι με κάνουν να απορώ με τι διάθεση τους τραγουδούσε η Ρένα Βλαχοπούλου (έστω κι αν στο πλέι μπακ ακούγονται μόνο φωνές χορωδών), αφού ήταν πάντα φίλα προσκείμενη στη δεξιά παράταξη και τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Επιστράτευσε λοιπόν τον αυτοσαρκασμό και την αυτοαναφορικότητα (προφανώς με τη βοήθεια των συγγραφέων) για να διασκεδάσει το κοινό της και πιθανώς και να... εκτονωθεί!

 

Από το αρχείο του Μάκη Σουρμπή

Στο νούμερο "Η αλλαγή της Ρένας" (σκετς θα το αποκαλούσαμε με την ορολογία της παλιάς επιθεώρησης) η Ρένα υποδύεται την υποψήφια βουλευτίνα Ρένα Κικιρίκου. Στην αρχή του νούμερου ακούγονται οι ηχογραφημένες επευφημίες μιας προεκλογικής της συγκέντρωσης που ενώνονται με το θερμότατο χειροκρότημα του κοινού του Ρεξ, μόλις η Ρένα εμφανίζεται στη σκηνή. Μια κοπέλα (σε ρόλο κομμέρ) την πλησιάζει και της κάνει ορισμένες ερωτήσεις για να πάρουμε το background της υπόθεσης. Η Ρένα κατεβαίνει ως ανεξάρτητη υποψήφια στις εκλογές, "ακομμάτιστη και αχρωμάτιστη... προς τα δεξιά", διότι είχε μια υποχρέωση προς τον Καραμανλή που της ζήτησε να συνεργαστεί με το κόμμα του: Του απάντησε όμως ότι κατεβαίνει αχρωμάτιστη: "Και όταν λέμε αχρωμάτιστη, είναι θέμα τιμής! Και όταν λέμε, κύριε Κώστα, είναι θέμα τιμής... όποιος δώσει τα πιο πολλά!" Η υποψήφια δηλώνει πολύ κουρασμένη και πηγαίνει στο σπίτι της για να ξεκουραστεί και να μάθει τα αποτελέσματα.

Από το αρχείο του Μάκη Σουρμπή.
Η φωτογραφία που επέλεξε η Ρένα για το πρόγραμμα
ήταν από τις πρόβες της Λυσιστράτης '79.
Συνήθιζε να επιλέγει παλιότερες φωτογραφίες για τα προγράμματα...

Όταν φτάνει κατάκοπη στο σπίτι της, συναντά τον γιο της (Γιώργος Βασιλείου, πολύ πριν τα σίριαλ του Νίκου Φώσκολου και τη δική του βουλευτική σταδιοδρομία) που της παραπονιέται γιατί τους έχει αφήσει νηστικούς: "Βρε γιατί αγωνίζεται η μάνα σου; Για να 'χουνε να τρώνε και τα δισέγγονά σου..." Ανακαλύπτει όμως ότι ο γιος της, που φυσικά πίστευε ότι θα την ψηφίσει, έχει ψηφίσει ΠΑΣΟΚ! Ενώ προσπαθεί να συνέλθει από την προδοσία του, εμφανίζεται η κόρη της η Μαίρη (Στάμυ Κακαρά): "Γιατί τη σταυρώνεις τη μάνα μας;" "Μακάρι να με σταύρωνε ο παλιάνθρωπος!", αναφωνεί η Ρένα. Η Μαίρη ακούγεται αγανακτισμένη: "Μας πούλησες; Πήγες και ψήφισες ΠΑΣΟΚ και δεν ψήφισες εμάς;... Ποιος θα κοιτάξει τα δικά μας τα συμφέροντα;" Η Ρένα ενθουσιάζεται: "Η μανούλα σας θα τα κοιτάξει!" Για να λάβει την απάντηση της Μαίρης; "Ποια μανούλα μας, ρε μάνα;... Ένα είναι το κόμμα του εργάτη και του φοιτητή..." Δεύτερο σοκ για τη Ρένα: "ΚΚΕ είσαι;" "Αμ, τι νόμιζες;", απαντά η Μαίρη. Και η Ρένα θυμώνει: "Ε, βγάλ' το παντελόνι που έχει εφτά χιλιάδες!"

Όλος ο θίασος στις πρόβες του Δεν θέλω ου!
Φωτογραφία από το αρχείο του Μιχάλη Δεσύλλα

Εκείνη τη στιγμή εμφανίζεται ο Θόδωρος, ο σύζυγος της Ρένας (Ντάνος Λυγίζος). Όταν η Ρένα τού ανακοινώνει τις προτιμήσεις των παιδιών τους, κι εκείνος αγανακτεί: "Κι εγώ προοδευτικός άνθρωπός είμαι, αλλά ψήφισα μια πρόοδο που να εξυπηρετεί τα συμφέροντά μας!" "Θόδωρέ μου... εμένα ψήφισες, τη γυναίκα σου, ε;" "Τρελάθηκες", της λέει; "Μία ψήφο είχα να ρίξω. Να τη ρίξω σε σένα να πάει χαμένη; Την έριξα στο ΚΟΔΗΣΟ να πιάσει τόπο!" Πλήρως απογοητευμένη από την οικογένειά της, η Ρένα στήνεται στην τηλεόραση για να μάθει τα εκλογικά αποτελέσματα: η οικογένεια διακόπτει κάθε τόσο τον παρουσιαστή (τον υποδύεται ο Μιχάλης Δεσύλλας) που απειλεί να σταματήσει τη μετάδοση.

Η Ρένα Κικιρίκου ακούει με αγωνία τα αποτελέσματα των εκλογών
που διαβάζει ο Μιχάλης Δεσύλλας στο νούμερο "Η αλλαγή της Ρένας".
Διακρίνεται ο Σάκης Τσιλίκης και ένας ακόμα μουσικός της 4μελούς ορχήστρας
Φωτογραφία από το βιβλίο του Μ. Δελαπόρτα Βίβα Ρένα (εκδ. Άγκυρα, 2002) 

Αρχικά η Ρένα ερμηνεύει με λάθος τρόπο τα αποτελέσματα νομίζοντας ότι έχει νικήσει ("Πάω να πάρω το υπουργείο γιατί θα τ' αρπάξουν οι συγγενείς και φίλοι!"), ωστόσο σύντομα προσγειώνεται ανώμαλα: το ΠΑΣΟΚ έχει νικήσει πανηγυρικά. Η Ρένα φαντάζεται διάφορα σενάρια πολέμου και καταστροφής, αλλά ο γιος της τής ζητά να σταματήσει να κινδυνολογεί: "Ο Αντρίκος θα πάρει από αυτούς που έχουνε και θα τα δώσει σε αυτούς που δεν έχουνε". Κι η Ρένα τρομοκρατείται: "Θόδωρε, το σπίτι μας!" Σε αυτό το σημείο τραγουδάει μια παρωδία της "Δραπετσώνας" αναφερόμενη στα πολυτελή σπίτια των πολιτικών (κάποια πράγματα δεν αλλάζουν ποτέ...) στην Πολιτεία και το Καστρί. Όταν ο Θόδωρος τής θυμίζει ότι μένουν με ενοίκιο η Ρένα γλυκαίνεται: "Δηλαδή θα πάρει το σπίτι από τον ιδιοκτήτη και θα το δώσει σε μας; Ε, τη θέλουμε αυτή την Αλλαγή!..." Η οικογένειά της την πείθει πως τώρα που νίκησε η Αλλαγή πρέπει να αλλάξει κι εκείνη και η Ρένα τραγουδά το τραγούδι "Η αλλαγή της Ρένας" (έχει συμπεριληφθεί στον δίσκο του Σάκη Τσιλίκη 20 χρόνια θέατρο)--βγάζοντας, από ό,τι μπορώ να καταλάβω από τους στίχους του τραγουδιού, κάποια από τα ρούχα της αποκαλύπτοντας τα υπέροχα πόδια της. 

Ο χορογράφος-σκηνοθέτης Φ. Μεταξόπουλος, ο ενδυματολόγος Γ. Βούρος
και ο σκηνογράφος Μάριος Αγγελόπουλος. Πολύ ενδιαφέρον
το κείμενο που έγραψε για το πρόγραμμα

Μετά το τραγούδι περνούμε στο τελευταίο (και λιγότερο δυνατό) κομμάτι του νούμερου, στο οποίο η Ρένα φαντάζεται μια εναλλακτική, κωμική αλλαγή: θα ανάγκαζε τους δημοφιλείς τραγουδιστές να αλλάξουν επάγγελμα και θα τραγουδούσε πλέον εκείνη ως βραδύγλωσση--και τραγουδά μια όχι και τόσο politically correct αλλά πάντως κωμική εκδοχή τού "Όσο έχω φωνή" (της Άννας Βίσση, βεβαίως, και του Φίλιππου Νικολάου). Φτάνοντας στο τέλος του νούμερου, η Ρένα απευθύνεται στο πορτρέτο του Κωνσταντίνου Καραμανλή που έχει κρεμασμένο πάνω από την τηλεόρασή της: "Κωστάκη, την ψυλλιάστηκες τη δουλειά, ε;... Πήρες δρόμος πρώτος!... Ποιος θα μας σώσει άραγε;" για να πάρει την απάντηση: "Η Αλλαγή, Ρένα μου, από ό,τι είδα μόνο η Αλλαγή θα σας σώσει!" Ένα ακόμα σοκ για τη Ρένα που άναυδη ακούει τον Καραμανλή να της λέει ότι άφησε τον Γεώργιο Ράλλη στην προεδρεία της Ν.Δ. για να αγανακτήσει ο κόσμος και να εκλέξει τον Αντρέα...

Τότε, η Ρένα απευθύνεται στο κοινό: "Η αλλαγή δεν είναι άσχημο πράγμα... αλλά να είναι αλλαγή σωστή, χωρίς ρουσφέτια και κλεψιές... μια τίμια και σωστή αλλαγή ποιος από μας δεν τη θέλει;" Και το νούμερο ολοκληρώνεται με το πολύ όμορφο τραγούδι, "Το θαύμα" που μιλάει για μια "αλλαγή" διαφορετική--βέβαια, η λέξη δεν είναι πλέον τόσο φορτισμένη όσο τότε και η χρήση της στο τραγούδι δεν έχει για τους ακροατές/τις ακροάτριες σήμερα τη σημασία που είχε το 1981-82. Οι στίχοι του τραγουδιού όμως, έστω και ελαφρώς μελοδραματικοί, παραμένουν δυστυχώς επίκαιροι--και, κακά τα ψέματα, θα είναι επίκαιροι πάντοτε, αφού η ουτοπία που περιγράφουν δια στόματος Ρένας Βλαχοπούλου ο Κώστας Νικολαΐδης και ο Γιάννης Καλαμίτσης με τη γλυκιά μουσική του Σάκη Τσιλίκη είναι καταδικασμένη να παραμείνει ουτοπία... Το τραγούδι αυτό εντάχθηκε ευτυχώς στον δίσκο του Σάκη Τσιλίκη 20 χρόνια θέατρο που κυκλοφόρησε το 1994. Για κάποιον λόγο όμως στον δίσκο δεν υπάρχει το φινάλε του. Χρησιμοποίησα λοιπόν το φινάλε από την ερασιτεχνική ηχογράφηση του Μιχάλη Δεσύλλα, κρατώντας και το χειροκρότημα που χάριζε το κοινό του Ρεξ στη Ρένα. Απολαύστε την.

Πέρα από τη δραματουργική λύση (πόσο σοβαρά μιλάω για το θέμα μου...) που επέλεξαν οι δύο συγγραφείς για να σατιρίσουν την περσόνα της ηθοποιού ως οπαδού της δεξιάς που βλέπει τον "δεξιό" της κόσμο να καταρρέει, η ερασιτεχνική ηχογράφηση αποκαλύπτει, μέσω των αντιδράσεων των θεατών, τον εντυπωσιακό τρόπο που είχε η Ρένα Βλαχοπούλου να κερδίζει το κοινό της, το εξαιρετικό timing στις ατάκες της, τη φυσικότητα στις αντιδράσεις της. Είναι απολαυστική ως απογοητευμένη και αγανακτισμένη μάνα και σύζυγος και ως φοβισμένη και αιφνιδιασμένη οπαδός. Εκτοξεύει υπέροχα ατάκες οργής (για τα παιδιά της), απόγνωσης (για τις πολιτικές της πεποιθήσεις), καπατσοσύνης (ως υποψήφια), γοητευτικής ειρωνείας (για τους τραγουδιστές που σατιρίζει), κούρασης ("Να 'χα έναν τραχανά τώρα...") και κωμικού παραλογισμού ("Πάρε μου ένα άρλεκιν να ξεχαστώ..."--το παλιό διαφημιστικό σλόγκαν που η Ρένα λέει τόσο χαριτωμένα...). Τέλος, αξίζει να αναφέρουμε πως αν και στα χρόνια του '80 η "παραδοσιακή" επιθεώρηση είχε ήδη περάσει σε μια εποχή σταδιακής παρακμής, το νούμερο αυτό  διακρινόταν αν μη τι άλλο για την έλλειψη χυδαιότητας (που δυστυχώς είχε αρχίσει να χαρακτηρίζει τα κείμενα πολλών παραστάσεων)....