Σαν σήμερα το 1965: Η πρεμιέρα της κινηματογραφικής Χαρτοπαίχτρας

Στις 4 Ιανουαρίου 1965 ξεκίνησε η προβολή της κινηματογραφικής κωμωδίας Η χαρτοπαίχτρα με πρωταγωνίστρια της Ρένας Βλαχοπούλου. Η ταινία, παραγωγής της Φίνος Φιλμ, ήταν διασκευή της θεατρικής κωμωδίας του Δημήτρη Ψαθά, η οποία ανέβηκε από την κυρία Κατερίνα τη χειμερινή σεζόν 1963-64 και συνεχίστηκε και το καλοκαίρι του 1964 και στο πρώτο μισό της χειμερινής σεζόν 1964-65. 

Η μεγάλη διαφήμιση της κινηματογραφικής Χαρτοπαίχτρας
και η σαφώς μικρότερη της θεατρικής στις 2 Ιανουαρίου 1965 
Από τα Νέα

Η Χαρτοπαίχτρα κατέχει ένα σπάνιο ρεκόρ στο ελληνικό σινεμά: η θεατρική εκδοχή με την κυρία Κατερίνα και η κινηματογραφική εκδοχή με τη Ρένα Βλαχοπούλου παίζονταν ταυτόχρονα επί δύο εβδομάδες (μόνο άλλη μια περίπτωση συνύπαρξης κινηματογραφικής και θεατρικής εκδοχής θυμάμαι: Το κοροϊδάκι της δεσποινίδος παιζόταν, με το ίδιο μάλιστα καστ, σε θέατρο και σε σινεμά για κάποιες μέρες). 

Φωτογραφία του Δ. Κώνστα από τη 2η εικόνα του έργου.
Διακρίνονται η κυρία Κατερίνα, ο Σπύρος Μουσούρης, ο Στέφανος Ληναίος,
η Έλλη Φωτίου και ο Γιώργος Κωνσταντίνου
Από τη σελίδα του Facebook Η γυναίκα στο θέατρο και το σινεμά

Η Κατερίνα, έπειτα από συνεχείς παρατάσεις, αποφάσισε να σταματήσει τη θεατρική πορεία της ηρωίδας του Ψαθά με τη συμπλήρωση 700 παραστάσεων στις 17 Ιανουαρίου 1965.

Η τελευταία διαφήμιση της θεατρικής Χαρτοπαίχτρας
στα Νέα της 16-1-1965
Την επόμενη μέρα με τις δύο τελευταίες παραστάσεις
της Κυριακής συμπληρώθηκε ο αριθμός των 700 παραστάσεων

Σήμερα σχεδόν όλες/-οι παραδέχονται την αξία της κινηματογραφικής Χαρτοπαίχτρας και πολύς κόσμος θεωρεί ότι είναι η καλύτερη ταινία της Ρένας Βλαχοπούλου. Αξίζει τον κόπο όμως να δούμε πώς την υποδέχτηκε και η κινηματογραφική κριτική της εποχής της. Σε γενικές γραμμές οι κριτικές ήταν θετικές, αλλά δεν έλειψαν οι αντιρρήσεις και οι επιφυλάξεις. 

Ο Κώστας Σταματίου στα Νέα (5-1-1965) επισήμανε πως θα περίμενε κανείς, μετά από 700 παραστάσεις του θιάσου της Κατερίνας, το ενδιαφέρον του κοινού για το έργο να έχει εξαντληθεί. Ωστόσο σε απογευματινές ώρες της Δευτέρας 4 Ιανουαρίου η κινηματογραφική αίθουσα στην οποία ο ίδιος είδε την ταινία ήταν γεμάτη "κι ό κόσμος κάθε κατηγορίας έμοιαζε να χαίρεται από καρδιάς τις κωμικές καταστάσεις, τους χυμώδεις διαλογικούς διαξιφισμούς--ακόμη και τις κάπως ελευθερόστομες αιχμές, που με την αμεσότητα της οθόνης θα μπορούσαν να φανούν υπερβολικές". Ο θεατής, προσθέτει, χαίρεται το κείμενο του Ψαθά που έχει διατηρηθεί στο μέγιστο μέρος του καθώς και "τους ηθοποιούς που παίζουν ολοφάνερα με κέφι. Προπάντων το τρίο Βλαχοπούλου-Κωνσταντάρας-Βουτσάς, που κρατά στους ώμους του το έργο." Ο Σταματίου ξεχώρισε επίσης την "αξιοπρόσεκτη ερμηνεία" της Σαπφώς Νοταρά, του Γιώργου Βρασιβανόπουλου και του Νίκου Φέρμα.

Ο Αντώνης Μοσχοβάκης στην Αυγή (5-1-1965) γράφει πως "Το μπρίο της Ρένας Βλαχοπούλου και των άλλων εξαίρετων συμπρωταγωνιστών της (Κ. Βουτσάς, Λ Κωνσταντάρας, Γ. Βρασιβανόπουλος, Σ. Νοταρά, Χλόη Λιάσκου, Λίλυ Παπαγιάννη), το πνεύμα του πρωτοτύπου κι η ανάλαφρη σάτιρα ενός πάθους που έχει καταλάβει τα ανώτερα και μεσαία κινηματογραφικά στρώματα, η θαυμάσια σινεμασκοπική φωτογραφία (Νίκος Δημόπουλος) κι η άλλη τεχνική αρτιότητα της ταινίας δημιουργούν ένα ενδιαφέρον, διασκεδαστικό θέαμα". Θεωρεί ότι ο σκηνοθέτης διασκεύασε το έργο ακολουθώντας την καθιερωμένη εύκολη λύση: "γοργή εναλλαγή διαλογικών σκηνών, απαγγελία των διαλόγων με ταχύτητα πολυβόλου, που δημιουργούν μια επιπόλαιη εντύπωση κίνησης που παρασύρει τον θεατή". Και προσθέτει ότι ο Μάρκος Ζέρβας "έχει μεταβάλει τα ντεκόρ σε εκθέσεις πινάκων ζωγραφικής"...

Ο Νέστορας Μάτσας (Εθνικός Κήρυξ, 5-1-1965) τονίζει πως η κινηματογραφική διασκευή είναι έξυπνα γυρισμένη και "έχει την τύχη να ερμηνεύεται με ασύλληπτο μπρίο από την πιο διονυσιακή ηθοποιό του θέατρου και του κινηματογράφου μας, τη Ρένα Βλαχοπούλου" και συμπεραίνει πως "Ψαθάς, Γ. Δαλιανίδης, Βλαχοπούλου και η λαμπρή τεχνική δουλειά του Φίνου συνθέτους μια σίγουρη επιτυχία!"

Νοταρά, Βλαχοπούλου, Κωνσταντάρας
Από την ιστοσελίδα της Φίνος Φιλμ

Κάπως πιο επιφυλακτική για την πρωταγωνίστρια της ταινίας είναι η ανυπόγραφη κριτική του Έθνους (5-1-1965) (τις κριτικές για άλλες ταινίες της εβδομάδας πάντως υπογράφει η Μαρία Παπαδοπούλου): Σημειώνει: "Βέβαια, η Ρένα Βλαχοπούλου δεν φθάνει την κ. Κατερίνα στην απόδοσι του βασικού ρόλου, εν πάση περιπτώσει όμως, το όλον θέαμα είναι κάτι που ικανοποιεί το Κοινόν". Και αποφαίνεται: "Μια αναμφισβήτητη επιτυχία της ελληνικής κινηματογραφικής παραγωγής".   

Η Ειρήνη Καλκάνη, από την άλλη πλευρά, στην Απογευματινή (5-1-1965), είναι επιφυλακτική όχι για την πρωταγωνίστρια αλλά για τη διασκευή, που τη θεωρεί "άχρωμη και χωρίς πολύ κέφι". Θεωρεί πως "Το κινηματογραφικό θέατρο μπορεί να μην είναι κινηματογράφος, μπορεί όμως να είναι θέαμα γοργό και σπαρταριστό. Ο σκηνοθέτης έχει μερικούς δυναμικούς ηθοποιούς: την Ρ. Βλαχοπούλου, τον Λ. Κωνσταντάρα, τον Βουτσά. Δεν τους εκμεταλλεύεται όσο θα έπρεπε".

Πιο επιφυλακτική όλων όμως ήταν, όπως ήταν αναμενόμενο, η κριτική της Εστίας (5-1-1965). Θεωρεί πως η ταινία "μεταφέρει κατά τον χειρότερον και προχειρότερον τρόπον εις την οθόνην την γνωστήν θεατρικήν επιτυχίαν της κ. Κατερίνας". Ο Δαλιανίδης δίνει "απλώς ένα 'φιλμαρισμένο θέατρον', το οποίον μάλιστα υστερεί πολύ της παραστάσεως της κ. Κατερίνας, με ερμηνευτάς την κ. Ρένα Βλαχοπούλου, τον κ. Λ. Κωνσταντάραν, τον κ. Κ. Βουτσά και τον κ. Γ. Βρασιβανόπουλον, οι οποίοι μη υποκείμενοι εις καμμίαν σκηνοθετικήν καθοδήγησιν, παίζουν όπως θέλουν, συμβάλλοντες εις την μετριότητα της ταινίας".

Λίλη Παπαγιάννη και Ρένα Βλαχοπούλου
Φωτογραφία από την ιστοσελίδα της Φίνος Φιλμ

Δεν νομίζω πως συμμερίζονται πολλές/-οί την άποψη της Εστίας. Η κινηματογραφική Χαρτοπαίχτρα έχει κατακτήσει τη θέση της στο Πάνθεον των αγαπημένων ελληνικών ταινιών--και προσωπικά πιστεύω ότι πρόκειται για μια πολύ καλή κινηματογραφική μεταφορά, περισσότερο από απλό "φιλμαρισμένο θέατρο". Ο Δαλιανίδης έχει διδάξει σωστά τις/τους ηθοποιούς που δεν παίζουν υπερβολικά και έχει "δουλέψει" το πρωτότυπο κείμενο του Ψαθά, προσθέτοντας σκηνές που δεν υπάρχουν στη θεατρική εκδοχή και προσπαθώντας να λειάνει λίγο την υπόθεση, πιθανότατα προσπαθώντας να κάνει το έργο λιγότερο ακατάλληλο για ανηλίκους (ο Κωνσταντάρας δεν έχει πραγματικά δεσμό με τη Λ. Παπαγιάννη, όπως στο πρωτότυπο). Δεν τα κατάφερε όμως. Η ταινία κρίθηκε "ακατάλληλη δι' ανηλίκους" (να έφταιγε και το "Φάε σκατούλες" της Ρένας που κρατήθηκε;...) και παρόλα αυτά κατάφερε να σημειώσει εντυπωσιακές εισπράξεις: έκοψε 534.085 εισιτήρια στην Α' προβολή και κατέκτησε την 3η θέση στον πίνακα των εισιτηρίων (93 συνολικά οι ταινίες της σεζόν 1964-65 και την πρωτιά κατέκτησε το μιούζικαλ Κορίτσια για φίλημα που προβλήθηκε τρεις εβδομάδες μετά...) και κυρίως στην καρδιά ρενοφανατικών και μη...

Η σκηνή της σύλληψης. Στο κέντρο η Ρένα Βλαχοπούλου και ο Παντελής Παλιεράκης
Φωτογραφία από την ιστοσελίδα της Φίνος Φιλμ

Σαν υστερόγραφο, ένα σχόλιο των Νέων (που περιέχει και μια πολιτική αιχμή!) που δημοσιεύτηκε στη στήλη "Αδιακρισίες" δυο μέρες μετά την πρεμιέρα και αναφέρεται στη συμμετοχή του φροντιστή Παντελή Παλιεράκη στην ταινία (στην οποία έχει αναφερθεί και ο ίδιος φυσικά στα απομνημονεύματά του που κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Σμυρνιωτάκη με την επιμέλεια του Αλκίνοου Μπουνιά).

Αμέσου δράσεως: κατά την κινηματογράφηση της "Χαρτοπαίχτρας" πολλοί κομπάρσοι δοκιμάστηκαν στο ρολάκι του επικεφαλής των αστυνομικών, που συλλαμβάνουν το "καρρέ" της ΡΕΝΑΣ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ. Κανείς τους δεν ήταν αρκετά πειστικός. Τέλος, η σκηνή γυρίστηκε με τον γνωστό φροντιστή ΠΑΝΤΕΛΗ ΠΑΛΙΕΡΑΚΗ, πρώην αστυφύλακα (πραγματικόν), κι είναι τόσο πειστική που θυμίζει έφοδο ημερών... καραμανλισμού!...

Τα Νέα, 6-1-1965