Σαν σήμερα το 1970: Επέμβαση της λογοκρισίας

Στις 7 Νοεμβρίου 1970 οι αθηναϊκές εφημερίδες δημοσίευσαν την είδηση της διακοπής των παραστάσεων του θεάτρου Ακροπόλ λόγω επέμβασης της λογοκρισίας. 

Ο επικεφαλής του... ενός θιάσου του Ακροπόλ, Κώστας Χατζηχρήστος,
ο μαέστρος Γιώργος Μουζάκης και ηθοποιοί του θεάτρου
στην είσοδο του Ακροπόλ το βράδυ της 6ης Νοεμβρίου 1970
Από το Βήμα, 7-11-1970

Το θέατρο Ακροπόλ παρουσίαζε από τις 7 Οκτωβρίου τη μεγάλη επιτυχία του καλοκαιριού Έρχονται δεν έρχονται που παιζόταν με τεράστια επιτυχία από τον θίασο Ρένας Βλαχοπούλου-Σταύρου Παράβα-Νινής Τζάνετ στο Θέατρο του Εθνικού Κήπου (σύμφωνα με Το Βήμα, την επιθεώρηση είχαν παρακολουθήσει πάνω από 300.000 θεατές). Ο επιχειρηματίας Βασίλης Μπουρνέλλης αποφάσισε να τη μεταφέρει στο θέατρο Ακροπόλ, αλλά μετά την αποχώρηση του Σταύρου Παράβα (που είχε θριαμβεύσει με το νούμερο "Ντιρλαντά"--και ενόχλησε με τη σάτιρά του τους συνταγματάρχες--αλλά αποφάσισε να συνεργαστεί τη χειμερινή σεζόν με το θέατρο Καλουτά) την επιθεώρηση παρουσίαζαν πλέον "ο θίασος Ρένας Βλαχοπούλου και ο θίασος Κώστα Χατζηχρήστου" (ήταν πλέον συχνό φαινόμενο στο ελαφρό μουσικό θέατρο να παρουσιάζουν τα έργα "δύο θίασοι" για να είναι όλες οι πρωταγωνίστριες και όλοι οι πρωταγωνιστές ευχαριστημένες/-οι...). 

Τα Νέα, 7-10-1970

Έναν ολόκληρο μήνα λοιπόν μετά τη χειμερινή πρεμιέρα του Έρχονται δεν έρχονται  (και αφού είχαν δει το έργο 35.000 θεατές), η αρμόδια επιτροπή του Υπουργείου Προεδρίας αποφάσισε τη διακοπή των παραστάσεων επικαλούμενη την άρνηση των συγγραφέων να συμμορφωθούν προς τις υποδείξεις της και την προσθήκη στο έργο τριών νούμερων που δεν υποβλήθηκαν προς έγκριση. Ωστόσο, η Κωστάντζα Γεωργακάκη, που μελέτησε τον ογκώδη φάκελο της επιθεώρησης στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, αναφέρει στο βιβλίο της Βίος και Πολιτεία μια γηραιάς κυρίας στην επταετία. Επιθεώρηση και δικτατορία (1967-1974) (εκδ. Ζήτη, 2015, σ. 42) πως η πραγματική αιτία της απαγόρευσης "ήταν οι αντιδράσεις του κοινού. Οι αστυνομικοί που παρακολούθησαν την παράσταση αλλά και μέλη της επιτροπής λογοκρισίας συμφωνούσαν ότι 'ως εκ του τρόπου και του τόνου της διδασκαλίας και των υπονοουμένων εις τους διαλόγους αυτούς εδημιουργείτο έξαψις μεταξύ των θεατών λόγω αναζωπυρώσεως παλαιών πολιτικών παθών με βεβαίαν συνέπειαν εφ' όσον εσυνεχίζετο η διδασκαλία του έργου την διατάραξιν της τάξεως'. Επομένως η ανυπακοή των επιθεωρησιογράφων ήταν το πρόσχημα για την ανάκληση της άδειας".

Φωτοτυπία της απόφασης απαγόρευσης του Έρχονται δεν έρχονται
που δημοσίευσε το Βήμα στις 7-11-1970

Παρουσιάζει ενδιαφέρον μια επιστολή που απέστειλαν στο Βήμα ο επιχειρηματίας Βασίλης Μπουρνέλλης, οι συγγραφείς Ηλίας Λυμπερόπουλος και Κώστας Νικολαΐδης και ο συνθέτης Γιώργος Μουζάκης, στην οποία απαντούν σε σχόλια του αγγλόφωνου δελτίου του Αθηναϊκού Πρακτορείου σχετικά με την απαγόρευση του Έρχονται δεν έρχονται:

Ο ισχυρισμός των εγκύρων κύκλων ότι η απαγόρευσις του έργου εγένετο βάσει νόμου εφαρμοζομένου και υπό των προεπαναστατικών κυβερνήσεων είναι εξ' ολοκλήρου ανακριβής. Τούτο δυνάμεθα να το γνωρίζωμεν, καλύτερον των εγκύρων κύκλων, διότι προεπαναστατικώς και από ημέρας απελευθερώσεως της χώρας μας, το 1945, είχομεν ανεβάσει άνω των εκατό επιθεωρήσεων, χωρίς να έχωμεν την τιμήν να γνωρίσωμεν την ύπαρξιν επιτροπής ελέγχου θεατρικών έργων. Υπηρεσία προληπτικής λογοκρισίας ελειτούργει μόνον διά τα ελαφρά και λαϊκά άσματα, διά τα σενάρια του κινηματογράφου, ενδιαφερομένη διά την περιστολήν των ενδεχομένως περιελαμβανομένων χυδαιοτήτων. Επί των θεατρικών έργων των Ελλήνων συγγραφέων, εξαιρουμένης της Κατοχής, ουδέποτε υπήρξεν, από της εποχής του Αριστοφάνη, υπηρεσίαν λογοκρισίας. Οι δε νόμοι, περί τοιαύτης λογοκρισίας είναι, ως γνωστόν, κατοχικοί.

Το Βήμα, 27-11-1970 

Οι υπογράφοντες την επιστολή αναφέρουν επίσης ότι δεν προστέθηκαν τρία νέα νούμερα, αλλά μόνο ένα, λόγω της συμμετοχής του Κώστα Χατζηχρήστου στον θίασο που υποβλήθηκε προς έγκριση--ενώ αφαιρέθηκε το σατιρικό νούμερο "Ο τρελός του Λούνα Παρκ". Ο Βασίλης Μπουρνέλλης κατέθεσε αίτηση ακύρωσης της απόφασης στο Συμβούλιο της Επικρατείας, αλλά η αίτησή του απορρίφθηκε επειδή η απόφαση απέβλεπε "στην προστασία του δημοσίου συμφέροντος", εφόσον υπήρχε "κίνδυνος διασαλεύσεως της δημοσίας τάξεως" (Το Βήμα, 27-11-1970).

Ο Κώστας Χατζηχρήστος και η Ρένα Βλαχοπούλου υποδύονταν
στο φινάλε του Έρχονται, δεν έρχονται 
τα μωρά του Δήμου Αθηναίων που ανέλαβαν να καθαρίσουν
την πρωτεύουσα. Στο πρώτο ανέβασμα του έργου το καλοκαίρι του '70
στο Θέατρο Εθνικού Κήπου τη Ρένα συντρόφευε στο νούμερο
ο Σταύρος Παράβας
Φωτογραφία από το βιβλίο του Πέτρου Γεωργιόπουλου
Ο Χατζηχρήστος τα λέει... όλα!
(εκδόσεις Σμπίλιας, 1991)

Ο θίασος έπρεπε λοιπόν να ετοιμάσει καινούρια επιθεώρηση. Για να μη μείνει όμως κλειστό το θέατρο στο μεταξύ, αποφασίστηκε (πράγμα αρκετά ασυνήθιστο για εκείνη την περίοδο) να επαναληφθεί η επιθεώρηση Να'τανε το '21 που είχε παρουσιαστεί μισό χρόνο νωρίτερα. Το έργο παίχτηκε για τρεις εβδομάδες περίπου μέχρι να ολοκληρωθούν οι δοκιμές της επόμενης επιθεώρησης που είχε τίτλο Λέγονται, δεν λέγονται. Ωστόσο, οι περιπέτειες του θεάτρου Ακροπόλ επρόκειτο να συνεχιστούν. Όλα τα σχετικά σε ένα επόμενο "Σαν σήμερα"...

Γελοιογραφία του Κώστα Μητρόπουλου
που δημοσιεύτηκε στα Νέα στις 9-11-1970