Σαν σήμερα το 1972: Η Ρένα είναι οφ-σάιντ

Στις 23 Οκτωβρίου 1972 ξεκίνησε σε κινηματογραφικές αίθουσες της Αθήνας, του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης η προβολή της κωμωδίας του Αλέκου Σακελλάριου Η Ρένα είναι οφ-σάιντ. Πρόκειται για την τελευταία συνεργασία του Σακελλάριου και της Ρένας Βλαχοπούλου με τη Φίνος Φιλμ. Η κρίση του ελληνικού κινηματογράφου έχει ξεκινήσει ήδη από την προηγούμενη σεζόν (με το μεγαλύτερο πλήγμα να προέρχεται από την τηλεόραση) και οι προοπτικές για το μέλλον του λαϊκού κινηματογράφου προβλέπονται δυσοίωνες.

Μέσα στη δίνη που κατάπινε τον λαϊκό κινηματογράφο ο Σακελλάριος είχε την έμπνευση να γυρίσει μια επίκαιρη κωμωδία που σατίριζε ένα τρέχον φαινόμενο της περιόδου εκείνης: την ποδοσφαιρομανία των Ελλήνων και την τάση των ομάδων να προσλαμβάνουν ξένους παίκτες. Η Ρένα Βλαχοπούλου υποδύεται μια μοδίστρα που πρέπει να παραδώσει μία τουαλέτα σε μια κυρία που μένει σ' ένα ξενοδοχείο. Στο ίδιο ξενοδοχείο όμως μένει και ο Αργεντινός άσσος του ποδοσφαίρου Χούλιο Μπάλμας. Η Ρένα αγανακτεί με τον συνωστισμό των δημοσιογράφων, τη φασαρία, την καθυστέρηση και το γεγονός ότι ο Χούλιο πληρώνεται πολύ περισσότερο από ό,τι τα νέα παιδιά που σπουδάζουν και εργάζονται σκληρά και χαστουκίζει τον ποδοσφαιριστή. Οι δημοσιογράφοι παρεξηγούν μια δήλωσή της και πιστεύουν ότι ο Χούλιο είναι γιος της, αλλά μέσα από διάφορα ευτράπελα ο Χούλιο θα γνωρίσει και θα ερωτευτεί την κόρη της. Στην ταινία παίζουν πολλοί καλοί ηθοποιοί της νεότερης και της παλιότερης γενιάς: Νίκος Γαλανός, Δημήτρης Νικολαΐδης, Βασίλης Τσιβιλίκας, Σωτήρης Τζεβελέκος, Άρης Μαλλιαγρός Περικλής Χριστοφορίδης, Αθηνόδωρος Προύσαλης και σε ένα μικρό ρόλο ποδοσφαιρικού παράγοντα ο Κώστας Τσιάνος. Την κυρία Μαριάννα, αφεντικίνα της Ρένας, υποδύεται η ηθοποιός του μουσικού θεάτρου Λουίζα Μπατίστα (που τόση επιτυχία γνώρισε πριν από λίγα χρόνια διαφημίζοντας γνωστό καφέ φίλτρου!), ενώ την κόρη της Ρένας υποδύεται η μετέπειτα γνωστή δικηγόρος και βουλευτίνα Ελίζα Βόζεμπεργκ--μόλις δεκαέξι χρόνων τότε, στην πρώτη και μοναδική της ταινία... Σε μια απολαυστική cameo εμφάνιση ο ίδιος ο Αλέκος Σακελλάριος παριστάνει έναν φίλαθλο που είναι τόσο απορροφημένος και αγχωμένος με τον ποδοσφαιρικό αγώνα που ξηλώνει χωρίς να καταλάβει το πουλόβερ του ("Αυτός θα φτάσει μέχρι σώβρακο..." σχολιάζει η Ρένα)! Τα χαριτωμένα τραγούδια του Γιώργου Κατσαρού τραγουδούν οι έξοχες αδελφές Έρρικα και Μαργαρίτα Μπρόγιερ, οι αδελφοί Κατσάμπα και φυσικά η Ρένα Βλαχοπούλου.

Ελίζα Βόζεμπεργκ, Νίκος Γαλανός, Ρένα Βλαχοπούλου
από την ιστοσελίδα της Φίνος Φιλμ

Η ταινία Η Ρένα είναι οφ-σάιντ δεν απασχόλησε ιδιαίτερα τις στήλες της κινηματογραφικής κριτικής. Ήδη από τα προηγούμενα χρόνια ο... συνωστισμός των εμπορικών ταινιών στις αίθουσες και η συνύπαρξή τους με μεγάλες ξένες κινηματογραφικές επιτυχίες έφερνε το ελληνικό σινεμά σε δεύτερη μοίρα στις προτεραιότητες των κριτικών. Ειδικά την εβδομάδα που άρχισε να προβάλλεται το Η Ρένα είναι οφ-σάιντ προβλήθηκαν επίσης το Καμπαρέ με τη Λάιζα Μινέλλι, το Ο ντετέκτιβ, η γυναίκα μου κι εγώ, το Τζο Κιντ και το... Κατσαριδάκι αγάπη μου. Από τις ελληνικές που προβλήθηκαν εκείνη τη βδομάδα η μόνη που προκάλεσε το ενδιαφέρον της κριτικής ήταν ο Βαρθολομαίος του Μανούσου Μανουσάκη. 

Το κινηματογραφικό τοπίο της εβδομάδας 23-29 Οκτωβρίου 1972
Από την εφημερίδα Απογευματινή

Υπήρξαν στήλες κριτικής που απλώς ανέφεραν ότι το Η Ρένα είναι οφ-σάιντ άρχισε να προβάλλεται (Απογευματινή), στήλες που δεν το ανέφεραν καν (Τα Νέα) και στήλες που του αφιέρωσαν κάποιες γραμμές συγκαταβατικά (η Εστία έγραψε ότι το Η Ρένα είναι οφ-σάιντ και Ο Αντιφασίστας--του Κώστα Καραγιάννη με πρωταγωνιστή τον Κώστα Βουτσά--που επίσης προβλήθηκε εκείνη την εβδομάδα "έχουν 'γυρισθή' με την γνωστήν συνταγήν των εμπορικών κωμωδιών του Ελληνικού κινηματογράφου, αν δε κρίνη κανείς από τας αντιδράσεις του λαϊκού κοινού, πρέπει να επιτυχγάνουν τον στόχον των...", 24-10-1972).

Σε όλες τις αφίσες της ταινίας το όνομα της Ρένας
συνόδευε ο τίτλος "Η πρώτη κυρία του θεάτρου".
"Δεν μου λέει τίποτα αυτός ο τίτλος", δήλωνε αρκετά χρόνια μετά
η Ρένα, "όλες οι ηθοποιοί κυρίες είναι!"

Ο Φ. Η. (υποθέτω ο Φρίξος Ηλιάδης) έγραψε στα Σημερινά Νέα ότι στην "κεφάτη" κωμωδία του Σακελλάριου "το γέλιο βγαίνει άφθονο, καθώς τα σπαρταριστά επεισόδια ανθούν και ο έξυπνος διάλογος δημιουργ[εί] απανωτές εκρήξεις", ενώ βρήκε τη Ρένα Βλαχοπούλου "απολαυστική". Ο Κ. Πάρλας, από την άλλη, έγραψε στο Βήμα ότι η ταινία, "ενώ φιλοδοξεί να σατιρίση την ποδοσφαιρική μανία της εποχής, τελικά καταλήγει στο να δίνη την ευχή της στο γενικό τούτο κλίμα που μας χαρακτηρίζει τα τελευταία χρόνια" (24-10-1972). 

Από την ιστοσελίδα της Φίνος Φιλμ

Η εκτενέστερη κριτική για την ταινία γράφτηκε από τον Νέστορα Μάτσα (που είκοσι χρόνια νωρίτερα ήταν πολύ αυστηρότερος με το ελληνικό σινεμά) στη Βραδυνή. Την παραθέτω αυτούσια:

ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΣ ΚΑΤΑ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟΥ

"Η Ρένα είναι οφ-σάιντ"

Το πόσο θαυμαστά ξέρει ο Αλέκος Σακελλάριος να διευθετή μια κωμωδία το έχομε πολλές φορές γράψει. Ρωμιός συγγραφέας ως το κόκκαλο, κατέχη το μυστικό να επισημαίνη θέματα του τόπου του και να τα παρουσιάζη με το δικό του ρόδινο και άσφαλτα γελαστικό τρόπο. 

Στόχος του αυτή τη φορά η πληγή της ποδοσφαιρομανίας που τείνει να γίνη αμόκ. Μαζί με τα μπουζούκια αποτελεί το ανασταλτικό φράγμα κάθε πολιτιστικής προσπάθειας. Ο Σακελλάριος δεν προχωρεί στο βάθος του προβλήματος. Άλλωστε δεν είναι αυτή η επιδίωξί του. Θέλει (και το επιτυγχάνει) να σατιρίση την ποδοσφαιρομανία που απλώνεται όλο και περισσότερο σ' όλες τις κοινωνικές τάξεις.

Όλα στην κωμωδία του ξεκινούν από ένα χαστούκι που δίνει η Ρένα--να αγιάση το χεράκι της!--σ' έναν Αργεντινό άσσο του ποδοσφαίρου για τον οποίον έχει ξεσηκωθή η Αθήνα. Αγανακτισμένη η γυναίκα από αυτή την ηλίθια θεοποίησι χαστουκίζει το ποδοσφαιρικό είδωλο με αποτέλεσμα να γίνη το πρόσωπο της ημέρας κι οι εφημερίδες να πλέξουν γύρω από αυτή της την ενέργεια ολόκληρα μυθιστορήματα.

Η Ρένα Βλαχοπούλου κυριολεκτικά οργώνει σ' ένα ρόλο, που της επιτρέπει να φθάση ακόμη και στην τόσο συμπαθητική "ασυδοσία" του αυτοσχεδιασμού της. Και τι δεν επινοεί σε ερμηνευτικά ευρήματα, για να δώση ακόμη πιο πλούσιο το γέλιο... Και το κατορθώνει, έστω κι αν σ' ωρισμένες σκηνές κάποιος έλεγχος θα έδινε ένα πιο σωστό αποτέλεσμα! Αλλά, βέβαια, θα μας επιτραπή τούτη τη φορά να απονείμουμε ακέραιο τον έπαινό μας στη γενναία πρόθεσι του Σακελλάριου να τα πη "έξω από τα δόντια", για μια πληγή της σύγχρονης ελληνικής ζωής, που όλο και περισσότερο απλώνεται. Διάλεξε γι' αυτό τον πιο εύκολο δρόμο. Η σάτιρά του παραμένει μονοδιάστατη και βασικά στηρίζεται στον ανεκδοτολογικό διάλογο. Τι σημαίνει; Εκείνο που βαραίνει είναι η λεβεντιά των προθέσεων. Ν' απογυμνώση αυτόν τον κόσμο από την φτιασιδωμένη αίγλη του, που πίσω του κινείται χορός εκατομμυρίων. Εξυπνότατες οι συσκέψεις των διοικητικών συμβουλίων των διαφόρων ομάδων, που αγωνίζονται να διασφαλίσουν τον άσσο της κλωτσιάς. Υποδηλώνεται η ταυτότητά τους από το χρώμα των κοστουμιών των συνέδρων. Γελάσαμε και προβληματιστήκαμε με την κωμωδία του Σακελλάριου. Αλλά το αλώνι παραμένει αλώνι! Κι η πληγή, πληγή!

Βραδυνή, 24-10-1972

Δεν είμαι σίγουρος σε ποιες σκηνές εντόπισε ο Μάτσας τη Ρένα να ξεφεύγει υπερβολικά, πάντως έχοντας διαβάσει το δακτυλογραφημένο σενάριο της ταινίας, πρέπει να επισημάνω (και να δικαιώσω την Τίνα Σακελλάριου που έχει δηλώσει ότι τα σενάρια του συζύγου της οι μεγάλοι κωμικοί τα σέβονταν και δεν αυτοσχεδίαζαν) ότι πέρα από κάποιες αλλαγές στη διατύπωση κάποιων προτάσεων, η Ρένα δεν μοιάζει να ξεφεύγει από αυτό που έγραψε ο Σακελλάριος. Ίσως να είναι δική της, βέβαια, η φράση που απευθύνει στην Κατίνα, την υπηρέτριά της, όταν ο μάνατζερ του Χούλιο (Β. Τσιβιλίκας) ζητάει να τους αφήσει μόνους να συζητήσουν. Το σενάριο γράφει "Πήγαινε, Κατίνα" και η Ρένα προσθέτει "Θα σου πω μετά τι θα πούμε!"

Το Η Ρένα είναι οφ-σάιντ έκοψε 165.128 εισιτήρια στην πρώτη του προβολή σε Αθήνα-Πειραιά (πολύ λιγότερα από τις επιτυχίες της Ρένας στις προηγούμενες σεζόν) και κατέκτησε την 5η θέση στον πίνακα των εισιτηρίων. Αν και γράφτηκε στον Τύπο ότι η Ρένα θα γύριζε μία ακόμα ταινία στη Φίνος Φιλμ, αυτό δυστυχώς δεν συνέβη. Και γράφω "δυστυχώς" επειδή πιστεύω ότι ακόμα και μια λιγότερο επιτυχημένη ταινία του 1973 θα ήταν πολύ καλύτερη από τις ταινίες που γύρισε μετά το 1979. Σε αυτή τη δεύτερη περίοδο της κινηματογραφικής της καριέρας συναντήθηκε για μια τελευταία φορά με τον Αλέκο Σακελλάριο το 1985 (στο χαριτωμένο, πάντως, Ρένα, τα ρέστα σου!), τότε που το εμπορικό ελληνικό σινεμά καταποντιζόταν για δεύτερη φορά, οπότε και η Ρένα Βλαχοπούλου το παράτησε για να στραφεί στη βιντεοπαραγωγή...

"Καλά σας λέει, περάστε έξω, το έργο τελείωσε. Αυτά είναι οικογενειακά..."