Η δεκαετία του '40 στην τέχνη

Ένα συνέδριο που προβλέπεται πολύ ενδιαφέρον οργανώνουν το Δίκτυο για τη Μελέτη των Εμφυλίων Πολέμων, το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας (και συγκεριμένα το Τμήμα Βαλκανικών Σπουδών, το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης και το Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών), ο Δήμος Πρεσπών και ο Πολιτιστικός Οργανισμός Πρεσπών-Πρέσπεια 2010. Το θέμα του είναι "Η δεκαετία του '40 στην τέχνη". Η διοργάνωση του συνεδρίου ξεκίνησε από μια διαπίστωση: παρά τη ραγδαία αύξηση μελετών για πτυχές της δεκαετίας του '40 και την επίδρασή της στη μεταπολεμική ελληνική κοινωνία, η πολιτισμική διάσταση αυτής της δεκαετίας δεν έχει απασχολήσει συστηματικά την έρευνα, παρά μόνον σε ό,τι αφορά τη λογοτεχνική δημιουργία. Οι διοργανωτές/τριες του συνεδρίου φιλοδοξούν να καλύψουν μέρος αυτού του κενού: στόχος του συνεδρίου είναι να εξετάσει την επίδραση που είχαν τα γεγονότα της δεκαετίας του '40 στην εξέλιξη των τεχνών στην Ελλάδα αλλά και τις αναπαραστάσεις τους στην καλλιτεχνική παραγωγή μέχρι σήμερα.

Ερυνητές/ερευνήτριες από διάφορους χώρους θα συναντηθούν από 1 ως 4 Ιουλίου στο Πολιτιστικό Κέντρο Λαιμού, στις Πρέσπες, και θα μιλήσουν για τις επιδράσεις της δεκαετίας του '40 στο θέατρο, τη μουσική, τον κινηματογράφο, τη λογοτεχνία, τα εικαστικά και τη μαζική επικοινωνία. Στόχος της διοργάνωσης είναι να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην προβληματική γύρω από την ίδια την έννοια της "αναπαράστασης", καθώς σε κάθε μορφή τέχνης μπορεί να νοείται διαφορετικά.

ΠΕΜΠΤΗ 1 ΙΟΥΛΙΟΥ
17.00-18.00: Έναρξη - χαιρετισμοί
18.00-20.00: Στρογγυλή τράπεζα: Αφήγηση, αναπαράσταση και λογοτεχνία 
Βενετία Αποστολίδου, Θανάσης Βαλτινός, Νίκος Δαββέτας, Απόστολος Δοξιάδης, Μαρλένα Πολιτοπούλου, Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, Έλενα Χουζούρη
20.00-21.30: Προβολή του ντοκιμαντέρ της Γιάννας Ευαγγελίδου Γράμμος, το βουνό της ήττας
 
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 2 ΙΟΥΛΙΟΥ09.00-10.50: Συνεδρία Ι | ΘΕΑΤΡΟ
Δηώ Καγγελάρη (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης) 
Η θεατρική σκηνή στη δεκαετία του ’40 και το ’40 στη σκηνή
Στάθης Γεωργιάδης (Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Φλωρεντίας)
Το Εθνικό Θέατρο τη δεκαετία του ’40
Τίνα Κροντήρη (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης) 
Ο θίασος των Ενωμένων Καλλιτεχνών (1945-1946)
Κατερίνα Καρρά (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης) 
Η θεατρική κριτική στην Αθήνα της κατοχικής περιόδου. Η περίπτωση του Σπ. Μελά
Κατερίνα Διακουμοπούλου (Πανεπιστήμιο Μακεδονίας) 
Το ελληνοαμερικανικό θέατρο τη δεκαετία του 1940 
Σχολιάστρια: Βενετία Αποστολίδου (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης)
10.50-12.00: Συζήτηση
12.00-12.30: Διάλειμμα

12.30-13.40 Συνεδρία IΙ | ΜΟΥΣΙΚΗ 1
Δημήτρης Κόκορης (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης) 
Απηχήσεις του Εμφυλίου στο λαϊκό τραγούδι: 1944-1962 (δειγματική καταγραφή)
 Μανώλης Σειραγάκης (Πανεπιστήμιο Κρήτης) 
Μια πιο πρώιμη χρονολόγηση της ανακάλυψης του ρεμπέτικου 
Δημήτρης Κατσουλάκος (δρ Φιλοσοφίας της Ιστορίας) 
Η Κατοχή και ο Εμφύλιος μέσα από το λακωνικό μοιρολόι
Σχολιάστρια: Μαρία Μποντήλα (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης)
13.40-14.30: Συζήτηση
 
17.00- 19.00 Συνεδρία ΙΙΙ | ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ 
Κρίτων Παπαδόπουλος (εικαστικός) 
Ο πρωτοποριακός χαρακτήρας της εικαστικής τέχνης στην Ελλάδα
Γλαύκη Γκότση (Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας) 
Οι εικόνες του ’40 και ο ρόλος της μνήμης στο έργο της Άννας Κινδύνη
Δώρα Μαρκάτου (Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων) 
Η ήττα της Αριστεράς στην τέχνη: η περίπτωση των γλυπτών του Μεμά Καλογηράτου
Νότα Πάντζου (Πρωτοβουλία για την Ανάδειξη της Πολιτιστικής Κληρονομιάς) - Κατερίνα Στεφάτου (Μουσείο Πολιτικών Εξορίστων Άη Στράτη) 
Η εικαστική μνήμη μιας εξόριστης: η περίπτωση της ζωγράφου Κατερίνας Χαριάτη-Σισμάνη
Σταλίνα Βουτσινά (Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών) 
Η συλλογική οργάνωση των καλλιτεχνών την περίοδο της Εθνικής Αντίστασης: η εφημερίδα Ο Καλλιτέχνης
Σχολιάστρια: Νένη Πανουργιά (Columbia University)
19.00-20.00: Συζήτηση
20.00-20.15: Διάλειμμα


20.15-21.25 Συνεδρία ΙV | ΜΟΥΣΙΚΗ 2 
Αλέξανδρος Χαρκιολάκης (Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λ. Βουδούρη») 
Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος και η Αντίσταση ως πηγή έμπνευσης για τους συνθέτες έντεχνης μουσικής 
Γεωργία Κονδύλη (Πανεπιστήμιο Πατρών)
«Κατοχή» και «Εμφύλιος» στη Λυρική Σκηνή 
Απόστολος Πούλιος (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης) 
Στον Ρυθμό της Τζαζ: Μια μουσικοθεατρική μόδα της Κατοχής 
Σχολιαστής: Δημήτρης Κόκορης (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης)
21.25- 22.00: Συζήτηση



ΣΑΒΒΑΤΟ 3 ΙΟΥΛΙΟΥ
09.00-10.50 Συνεδρία V | ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ 
Καράμπελας Σάββας (δρ Φιλολογίας)
Η επανέκδοση του λογοτεχνικού περιοδικού Τα Νέα Γράμματα στη διετία 1944-1945 
Σπύρος Τσουτσουμπής (Πανεπιστήμιο Manchester) 
Το αστικό μυθιστόρημα ως λογοτεχνία της ήττας. Μια συγκριτική μελέτη δυο μυθιστορημάτων: Sword of Honor του Evelyn Waugh και Χρονικό μιας σταυροφορίας του Ρόδη Ρούφου 
Χρήστος Σκιαδαρέσης (φιλόλογος, εκπαιδευτικός) 
Ο αντιστασιακός Γιώργος Σεφέρης: η περίπτωση του Ημερολογίου Καταστρώματος Β' 
Αναστασία Μητσοπούλου (Πανεπιστήμιο Μακεδονίας) 
Όψεις του αντικομμουνισμού στην κριτική της λογοτεχνίας στην πρώτη μεταπολεμική δεκαετία 
Μαρία Μποντήλα (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης)  
Το φαινόμενο «Μικρός Ήρωας» 
Σχολιαστής: Βαγγέλης Χατζηβασιλείου (κριτικός λογοτεχνίας)
10.50-12.00: Συζήτηση
12.00-12.30: Διάλειμμα


12.30-13.40 Συνεδρία VI | ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΜΑΖΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ 
Λένα Μπενίση (Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο)  
Η αφίσα και ο ρόλος της στα δύσκολα χρόνια 1940-47 στην Ελλάδα 
Γιάννης Μπόλης (Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης)  
Τα χαρακτικά της Αντίστασης (1940-44) 
Μανώλης Κασιμάτης (φωτοτυπογράφος-ερευνητής)  
Ψάχνοντας και ξαναδιαβάζοντας φωτογραφίες και τους φωτογράφους της μάχης της Αθήνας τον Δεκέμβρη του 1944 
Σχολιαστής: Τάκης Μπέσας (Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας)
13.40-14.30: Συζήτηση
 
17.00-18.50: Συνεδρία VII | ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΑ 
Βασίλης Κολώνας (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας) 
Η αρχιτεκτονική στις δεκαετίες 1940-1950 
Δημήτρης Παπαδόπουλος (Πανεπιστήμιο Αιγαίου)  
Το τοπίο ως επιτέλεση: προσεγγίζοντας τις αναπαραστάσεις της εμφυλιακής Πρέσπας 
Συραγώ Τσιάρα (Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης)  
Μεταμορφώσεις, χρήσεις και παραμορφώσεις των μεταπολεμικών εθνικών μνημείων στη Βόρεια Ελλάδα 
Βασίλης Δαλκαβούκης (Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης)
Το μνημείο ως κείμενο. Μια μεθοδολογική προσέγγιση των μεταπολεμικών μνημείων 
Αλέξανδρος Τενεκετζής (Πανεπιστήμιο Κρήτης) 
Μονοπάτια της μνήμης στη μετεμφυλιακή Ελλάδα: η επίσημη απεικόνιση της μνήμης του πολέμου του ’40 στη δημόσια μνημειακή τέχνη 
Σχολιαστής: Ανδρέας Ανδρέου (Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας)
18.50-20.00: Συζήτηση
 
ΚΥΡΙΑΚΗ 4 ΙΟΥΛΙΟΥ
9.00-10.30: Συνεδρία VIII | ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ 
Γιώργος Ανδρίτσος (δρ Ιστορίας)
Η κατοχή και η αντίσταση στις ελληνικές ταινίες μυθοπλασίας μεγάλου μήκους από το 1974 μέχρι το 1981 
Κωστούλα Καλούδη (Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου)  
Η επιρροή της δεκαετίας του '40 στο σύγχρονο ελληνικό κινηματογραφικό λόγο 
Κώστας Τερζής (κριτικός κινηματογράφου)  
Από το βίωμα στην κινηματογραφική μυθοπλασία: Αποκλίνουσες κινηματογραφικές προσεγγίσεις στη δεκαετία του ’40, με αφορμή την ταινία Ψυχή βαθιά του Π. Βούλγαρη 
Στέλιος Κυμιωνής (Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο)  
Ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος στις ταινίες επικαίρων και ντοκιμαντέρ 
Σχολιαστής: Κωστής Κορνέτης (Πανεπιστήμιο Brown)
10.30-11.30: Συζήτηση


ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ: Ανδρέας Ανδρέου (Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας), Βενετία Αποστολίδου (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης), Νίκος Μαραντζίδης (Πανεπιστήμιο Μακεδονίας), Τάκης Μπέσας (Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας)
 
ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ : Γιώργος Αντωνίου (Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης), Στράτος Δορδανάς (Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας), Σπύρος Κακουριώτης (δημοσιογράφος), Μαρία Μποντήλα, (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης)