Μια ευχάριστη έκπληξη περίμενε τον Rena Fan αλλά και κάθε ρενοφανατικό/ή ακροατή/άτρια που άκουγε την περασμένη Κυριακή την καινούρια εκπομπή του Σιδερή Πρίντεζη Από το γραμμόφωνο στο μαγνητόφωνο στο Τρίτο Πρόγραμμα της Δημόσιας Ραδιοφωνίας. Η εκπομπή παρουσιάζει γνωστές και άγνωστες ηχογραφήσεις ξεκινώντας από τη δισκογραφία των 78 στροφών και καταλήγοντας στις μαγνητοταινίες του πλούσιου αρχείου του παλιού ΕΙΡ. Μπορεί λοιπόν να φανταστεί κανείς ότι έχουν σ' αυτήν ξεχωριστή θέση το ελαφρό τραγούδι αλλά και αποσπάσματα από θεατρικά έργα. Ένας συνδυασμός αυτών των δυο στοιχείων συγκίνησε τον Rena Fan, όταν ακούστηκε από μια σπανιότατη ηχογράφηση η φωνή της Ρένας Βλαχοπούλου στο τραγούδι "Η παλιά γειτονιά".
Το τραγούδι αυτό βέβαια (μουσική: Γιώργος Μουζάκης, στίχοι: Γιώργος Ασημακόπουλος, Βασίλης Σπυρόπουλος, Παναγιώτης Παπαδούκας) είναι πασίγνωστο χάρη στη δισκογραφημένη εκδοχή του με τη Μάγια Μελάγια. Αυτό που μάλλον είναι σχετικά άγνωστο είναι ότι το τραγούδησε πρώτη στη σκηνή του θεάτρου Ακροπόλ η Ρένα Βλαχοπούλου...
Σεζόν 1955-56. Η Ρένα Βλαχοπούλου είναι πλέον πρώτο όνομα στον χώρο του ελαφρού μουσικού θεάτρου. Έχοντας πραγματοποιήσει έναν χρόνο πριν, το καλοκαίρι του 1954, το ντεμπούτο της στην υποκριτική στο θέατρο Βέμπο με το νούμερο "Άλα πασά μου, κάνε μου τέτοια", δοκιμάστηκε στη συνέχεια με επιτυχία και σε επιθεώρηση και σε μουσική κωμωδία στο θέατρο Κυβέλης (χειμώνας 1954-55). Τον Νοέμβριο του 1955 ξεκινά το γύρισμα της πρώτης της, ουσιαστικά, κινηματογραφικής ταινίας (Πρωτεουσιάνικες περιπέτειες) ενώ τον ίδιο μήνα επιστρέφει στο Ακροπόλ, στο οποίο είχε θριαμβεύσει ως τραγουδίστρια το καλοκαίρι του 1952, ως αδιαφιλονίκητη πρωταγωνίστρια: το όνομά της είναι πρώτο στις διαφημίσεις και στα δελτία τύπου ενώ στο πρόγραμμα της παράστασης η φωτογραφία της βρίσκεται στην πρώτη σελίδα, στη μέση και στο κέντρο--εκατέρωθέν της, και ελαφρώς χαμηλότερα, βρίσκονται οι φωτογραφίες της Νανάς Σκιαδά και της Σπεράντζας Βρανά, ενώ από κάτω βρίσκονται οι φωτογραφίες των Βασίλη Αυλωνίτη, Ορέστη Μακρή και Κυριάκου Μαυρέα (ας σημειωθεί ωστόσο πως--από αβρότητα του Βασίλη Μπουρνέλλη(;)--εκείνα τα χρόνια στα προγράμματα και στις διαφημίσεις του Ακροπόλ προτάσσονταν τα ονόματα και οι φωτογραφίες των γυναικών και ακολουθούσαν των αντρών).
Στον θίασο του Ακροπόλ, που εκείνη τη σεζόν λειτούργησε για πρώτη φορά ως χειμερινό θέατρο (ήταν το 10ο χειμερινό θέατρο της πρωτεύουσας και η στέγη του θα ανοιγόκλεινε μέχρι το 1959 που ο Μπουρνέλλης απέκτησε θερινό θέατρο με το όνομά του και έδωσε στο Ακροπόλ το δικαίωμα της θερινής άδειας...) ανήκουν ακόμα η Γεωργία Βασιλειάδου, η Πόπη Άλβα, η Καλή Καλό, ο Νίκος Ρίζος, η Ρένα Στρατηγού, η Στέλλα Στρατηγού και πολλά ακόμα ανερχόμενα ταλέντα--από τα οποία αργότερα ξεχώρισαν η Ζωή Φυτούση, η Άννα Μαντζουράνη, η Λένα Παμέλα, η Έλσα Ρίζου. Επικεφαλής του 36μελούς(!) μπαλέτου ο Μανώλης Καστρινός (που επιμελήθηκε και τις χορογραφίες) και η Χρυσούλα Ζώκα...
Με αυτά τα μυθικά ονόματα η επιτυχία του θιάσου μοιάζει δεδομένη. Με σχετική καθυστέρηση (λόγω των εργασιών στέγασης αλλά και της έγνοιας των συντελεστών να είναι άρτια η παράσταση) η πανηγυρική πρεμιέρα δίνεται το Σάββατο 29 Νοεμβρίου 1955. Ο τίτλος της επιθεώρησης που γράφει η τριάδα Ασημακόπουλος-Σπυρόπουλος-Παπαδούκας σε μουσική Γιώργου Μουζάκη είναι Τζώνηδες και Καου-μπόυ. Σκηνικά και κοστούμια του Γιώργου Ανεμογιάννη. Το τραγούδι της έναρξης που τραγουδούν η Μαίρη Ντόλτση, ο Παύλος Πατάκας (μετέπειτα σύζυγος της Σπεράντζας Βρανά) και νέοι ηθοποιοί του θιάσου εξηγεί:
Τζώνηδες από τη Λόντρα
που παντού μας πάνε κόντρα
και ωραίοι κάου-μπόυ
από Τέξας και Ντητρόιτ
έχουν βρει πως η Ελλάδα
έχει χάρη κι ομορφάδα
που δεν έχουν άλλοι τόποι
Τζώνηδες και κάου-μπόυ
που μας χόρτασαν γιες από ψευτιές.
Τζέντλεμαν και πρώτο μπόι
που μας άναψαν γιες πολλές φωτιές.
Μας αγαπούν πολύ και μας το δείξανε,
με την αγάπη τους πολύ μας πνίξανε.
Τζώνηδες και κάου-μπόυ
είναι του τόπου μας οι κουμπαριές
κι η δουλειά τους πια τραβάει ρολόι,
εκείνοι όλο "νόου" κι εμείς "όου γιες"
Μια κριτική του Μάριου Πλωρίτη για την παράσταση συγχαίρει τον Βασίλη Μπουρνέλλη για τη δημιουργία ενός νέου θεάτρου "σε μια εποχή που κάθε μάντρα γίνεται πολυκατοικία" και στη συνέχεια επισημαίνει πως η επιθεώρηση αυτή δεν περιέχει σχεδόν καθόλου σάτιρα της εσωτερικής πολιτικής αλλά επικεντρώνεται "σχεδόν αποκλειστικά στους 'μεγάλους μας φίλους και συμμάχους'". Δικαιολογεί πάντως τους συγγραφείς γιατί φαίνεται ότι η ελληνική κοινή γνώμη κατάπινε πολλά τα τελευταία χρόνια και το 1955 ήταν επιτέλους η στιγμή να διοχετεύσει κάπως τον θυμό της, έστω και επευφημώντας τα σχετικά νούμερα στις επιθεωρήσεις, τις οποίες ο Πλωρίτης προτρέπει τους ντόπιους πολιτικούς και τους ξένους διπλωμάτες να παρακολουθήσουν: "Με λίγη διαύγεια πνεύματος--και έναν καλό δραγουμάνο--θα είχαν να διδαχθούν πολλά".
Ωστόσο ο Πλωρίτης δεν θεωρεί πως το σατιρικό μέρος του έργου επιτυγχάνει πάντα, επισημαίνει ωστόσο: "Τις καλύτερες στιγμές του, οπωσδήποτε, τις βρήκε στο ντουέτο 'Μεγαλοφυίες και ψώνια" και στον 'Παλιό σαλπιγκτή'. Το πρώτο εκτελέσθηκε από τις κ. Ρένα Βλαχοπούλου και Πόπη Άλβα με μπρίο αληθινής 'κλάσεως' γεμάτο ευρήματα και σπιρτάδα. Στο δεύτερο ο κ. Ορέστης Μακρής και οι δ. Ρένα και Στέλλα Στρατηγού έδωσαν με κέφι και νοσταλγία τον καημό του παλιού επίστρατου". Ο Πλωρίτης αναφέρει πως οι υπόλοιποι/ες πρωταγωνιστές/τριες (Βρανά, Μαυρέας, Αυλωνίδης, Σκιαδά, Καλό) κερδίζουν έτσι κι αλλιώς το χειροκρότημα του κοινού με τον τρόπο τους, ενώ η Σπεράντζα Βρανά θυμάται στα βιβλία της πως σε αυτή την παράσταση ένιωσε πως βρίσκεται στο ζενίθ της καριέρας της όταν στο φινάλε του σόλου της "Η γλώσσα του λαού" τραγούδησε διασκευασμένο σε μπλουζ το τραγούδι του Χιώτη "Απόψε φίλα με"...
Ευτυχώς έχει διασωθεί ένα απόσπασμα από το ντουέτο της Ρένας και της Πόπης Άλβα "Μεγαλοφυίες και ψώνια" στο πρόγραμμα της παράστασης που μαρτυρεί πάντως, παρά τις ενστάσεις του Πλωρίτη, πως οι συγγραφείς ασχολήθηκαν και με τους ντόπιους πολιτικούς:
Τις πτήσεις ο Κανέλλος αγαπά
κι αεροπλάνο από το Βουρβουμπά
ζητάει, τ' αρπάει, τραβάει,
πετάει, πετάει, πετάει
και πάει, και πάει, και πάει
πάνω απ' τη γης.
Μονάχα που συχνά έχει γινή
και του αεροπλάνου η μηχανή
χαλνάει, χαλνάει, χαλνάει
κι όπως βουτάει, βουτάει,
σχολνάει, σχολνάει
ο Παναγής.
Επίσης έχουν διασωθεί και δυο φωτογραφίες από το ντουέτο των δυο πρωταγωνιστριών: μία από τη γενική δοκιμή και μία από την παράσταση. Η Ρένα και η Πόπη Άλβα συνεργάστηκαν αρκετά και στο θέατρο και στο σινεμά (Πρωτευσιάνικες περιπέτειες, Μια Ελληνίδα στο χαρέμι και κυρίως Μια τρελή τρελή σαραντάρα όπου η Άλβα είναι απολαυστική ως υπηρέτρια Ειρήνη που σπάει τα νεύρα στην τρελή χήρα...). Βέβαια η Πόπη Άλβα δεν έκανε τη σπουδαία καριέρα της Ρένας στο μουσικό θέατρο (η Σπεράντζα Βρανά αναφέρει χαρακτηριστικά ότι η Πόπη Άλβα ήταν μάλλον άτυχη γιατί την εποχή που πήγαινε να καθιερωθεί ως σουμπρετοκαρατερίστα, "ενέσκηψε η Βλαχοπούλου ως θεομηνία και την κατατρόπωσε"...) πάντως αργότερα, στα χρόνια του '70, η Πόπη Άλβα μεταπήδησε στην πρόζα και συνεργάστηκε επί χρόνια με το ΚΘΒΕ, ενώ στο τέλος της καριέρας της συνεργάστηκε και με τον θίασο Βουγιουκλάκη-Παπαμιχαήλ στη Φιλουμένα Μαρτουράνο).
Σε αυτή την επιθεώρηση, η Ρένα Βλαχοπούλου δεν είχε σόλο ως ηθοποιός, ως πρώτη όμως τραγουδίστρια του θιάσου είχε δύο πολύ όμορφα τραγούδια, στη μέση περίπου της πρώτης πράξης. Στο πρόγραμμα διαβάζουμε τους τίτλους "Έλα κοντά μου" και "Η παλιά γειτονιά". Το "Έλα κοντά μου", όπως μαρτυρά η παρτιτούρα του κομματιού, είναι μια γλυκιά χαμπανέρα:
Θέλεις να φύγεις, πού θα πας,
θ' αρχίσεις πάλι ν' αγαπάς
πάλι αγωνίες και καημοί και χτυποκάρδια...
Ένα καινούριο "σ΄αγαπώ"
όσο κι αν είναι χαρωπό
ρουτίνα γίνεται κι αυτό σε λίγα βράδια
Έλα κοντά μου,
αγαπημένη συντροφιά μου,
δεν τελειώνει από το βράδυ ως το πρωί
μια τέτοια αγάπη, μιαν ολόκληρη ζωή.
Έλα κοντά μου,
κι αν σε κουράζει η αγκαλιά μου,
ίσως να βρω καινούρια λόγια και σκοπό
και να σου πω πόσο ακόμα σ' αγαπώ.
Το τραγούδι αυτό μάλλον δεν δισκογραφήθηκε ποτέ, αλλά, όπως είπαμε, δισκογραφήθηκε το δεύτερο τραγούδι, το υπέροχο βαλς "Η παλιά γειτονιά" με την έξοχη Μάγια Μελάγια.
Σε μια γειτονιά φτωχική
ο νους μου συχνά με γυρίζει
και κάποιες χαρές που περάσανε μου θυμίζει
Και τώρα ακόμα από εκεί
ποτέ δεν περνά λιμουζίνα
σε κάθε μπαλκόνι γαρύφαλλα κι άσπρα κρίνα
Ω, ω, ω, μια κιθάρα στο στενό
Ω, ω, ω, με καημό για έναν έρωτα αγνό.
Να ξεχάσω ποτέ δεν μπορώ
τον παλιό τον καλό τον καιρό
μια γωνιά στην παλιά γειτονιά
Παράθυρο μισόκλειστο
κι η πρώτη μου αγάπη στη γρίλια
του έρωτα η πρώτη χαρά και η πρώτη ζήλεια
Φεγγάρι ασημί γελαστό
που παίζει στης λεύκας τα κλώνια,
τα αξέχαστα ωραία αυτά τα χρόνια
Ω, ω, ω, μενεξές το πρωινό
Ω, ω, ω, κι απαλό το γλυκό δειλινό
να ξεχάσω ποτέ δεν μπορώ
τον παλιό τον καλό τον καιρό
μια γωνιά στην παλιά γειτονιά
Αρκετά χρόνια πριν είχα ακούσει τη Μάγια Μελάγια να λέει σε μια συνέντευξή της στην ΕΤ3: "Εγώ έλεγα σε δίσκους τα τραγούδια που έλεγε η Σπεράντζα Βρανά στο θέατρο και το σινεμά. Αλλά και τα τραγούδια που έλεγε η Ρένα Βλαχοπούλου στο θέατρο". Μου είχε κάνει εντύπωση τότε αυτό, γιατί ενώ ήξερα ότι πράγματι η Μελάγια είχε δισκογραφήσει και το "Δώσε" και το "Μάμπο" της Βρανά, γνώριζα μόνο την ηχογράφηση του "Κάνε μου τέτοια" με τη φωνή της και μου είχε φανεί... υπερβολικός ο πληθυντικός αριθμός για τα τραγούδια της Ρένας. Τελικά η Μάγια Μελάγια έλεγε... αλήθεια! Με τον καιρό ανακάλυψα η Ρένα πρωτοτραγούδησε και την "Παλιά γειτονιά" αλλά και άλλα, παλιότερα σουξέ της δισκογραφίας της Μάγιας Μελάγια: το όμορφο μπιγκίν "Σ' αγαπώ τόσο πολύ" ήταν τραγούδι που λάνσαρε η Ρένα στο Ακροπόλ το '52, ενώ το ίδιο εκείνο καλοκαίρι μοιραζόταν μαζί με τη Μελάγια και την Μπελίντα το "Βρε παιδιά δεν έχει μπέσα της γυναίκας η καρδιά" που τελικά το ηχογράφησε η Μελάγια. Δεν ξέρω αν αυτό οφειλόταν στο ότι όλα αυτά τα τραγούδια ήταν συνθέσεις του Γιώργου Μουζάκη ο οποίος προτιμούσε την Columbia (ενώ η Ρένα ανήκε στην Odeon) και επιπλέον την εποχή εκείνη ήταν και σύντροφος της Μάγιας Μελάγια και ήταν πιθανό να προτιμούσε να της δίνει περισσότερα τραγούδια του για τη δισκογραφία. Μπορεί βέβαια όλα αυτά να οφείλονταν απλώς στη συγκριτικά πιο περιορισμένη παρουσία της Ρένας Βλαχοπούλου στα στούντιο των δισκογραφικών εταιριών, καθώς φαίνεται πως η σπουδαία αυτή τραγουδίστρια πήγαινε πιο συχνά στους ραδιοθαλάμους του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας.
Έτσι πήγε στο ΕΙΡ κάποια στιγμή το φθινόπωρο του 1955 και ηχογράφησε με την ορχήστρα του την "Παλιά γειτονιά". Στην εκπομπή του Σιδερή Πρίντεζη ακούσαμε μόνο το δεύτερο κουπλέ και το ρεφραίν. Όπως ανέφερε ο παραγωγός, επρόκειτο για ένα απόσπασμα από τη εκπομπή του Άχιλλέα Μαμάκη Το θέατρο στο μικρόφωνο στην οποία παρουσιάστηκε η ανασκόπηση των θεατρικών γεγονότων της χρονιάς εκείνης. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι σε κάποια άλλη εκπομπή του ΕΙΡ θα είχε ακουστεί ολόκληρο το κομμάτι (η Ρένα συμμετείχε τακτικά σε εκπομπές με την ορχήστρα) και δεν αποκλείεται κάποια στιγμή να βρεθεί ολόκληρη η ηχογράφηση. Ωστόσο, ακόμα και αυτό το ντοκουμέντο είναι αρκετό για να μας υπενθυμίσει τον ξεχωριστό τρόπο ερμηνείας της Ρένας Βλαχοπούλου, την έκταση της φωνής της και τη μοναδική της εκφραστικότητα--ειδικά σε αυτά τα περιγραφικά τραγούδια όπως είναι η "Παλιά γειτονιά" αλλά και τόσα άλλα αθηναϊκά τραγούδια που κάποια στιγμή έχω υποσχεθεί να σας παρουσιάσω...
Το αθηναϊκό κοινό είχε την ευκαιρία να απολαμβάνει τη Ρένα Βλαχοπούλου στην "Παλιά γειτονιά", το "Έλα κοντά μου" αλλά και στο νούμερο "Μεγαλοφυίες και ψώνια" για περισσότερο από τρεις μήνες. Η επιθεώρηση Τζώνηδες και κάου-μπόυ κατέβηκε στις 11 Μαρτίου του 1956. Τη διαδέχτηκε η επιθεώρηση Άσπρο, μαύρο και ζερό στις 13 Μαρτίου, η οποία παίχτηκε για τρεις μήνες ως το τέλος της χειμερινής σεζόν. Συγγραφείς ήταν και πάλι η γνωστή τριάδα, αλλά αυτή τη φορά τη μουσική έγραψε ο Μίμης Πλέσσας, εγκαινιάζοντας τη συνεργασία του με τη Ρένα Βλαχοπούλου με δύο τραγούδια που ο ίδιος μοιάζει να μη θυμάται πια (καθώς, όποτε αναφέρεται στο πέρασμά του από το ελαφρό μουσικό θέατρο του '50, στέκεται μόνο στη συνεργασία του με τις αδελφές Καλουτά και την Μπελίντα), το "Δεν θα ξαναγαπήσω" και το "Έτσι το θέλω". Ούτε αυτά βέβαια δισκογραφήθηκαν και έτσι πέρασαν στη λήθη (ακόμα και του Μίμη Πλέσσα!) όπως και τόσες άλλες επιθεωρησιακές στιγμές.
Η έναρξη του Άσπρο, μαύρο και ζερό (από το πρόγραμμα της παράστασης Βίρα τις άγκυρες του Εθνικού Θεάτρου)
Έχουμε την ελπίδα όμως ότι μέσα από το αρχείο του παλιού ΕΙΡ και κυρίως της εκπομπής Το θέατρο στο μικρόφωνο ο Σιδερής Πρίντεζης θα εντοπίσει κι άλλους τέτοιους θησαυρούς. Ήδη στις πρώτες δυο εκπομπές του μετέδωσε ένα σπανιότατο απόσπασμα από την έναρξη της επιθεώρησης Χωρίς παράσιτα των Γιαλαμά-Θίσβιου-Πρετεντέρη και Βαγγέλη Λυκιαρδόπουλου (θέατρο Περοκέ, 1956), ενώ φυσικά οι περιπλανήσεις του γίνονται σε πολλές παλιές γειτονιές του θεατρικού χτες, όχι μόνο επιθεωρησιακές και οπερετικές, αφού ήδη μετέδωσε σπανιότατα αποσπάσματα από έργα πρόζας όπως το Πικ Νικ του Ουίλιαμ Ινγκ με τον Αλέκο Αλεξανδράκη και το Τριαντάφυλλο στο στήθος του Τένεσι Ουίλιαμς με τη Νέλλη Αγγελίδου σε σκηνοθεσία Κ. Κουν--αλλά και μια ραδιοφωνική συνέντευξη του ίδιου του Τένεσι Ουίλιαμς, ο οποίος είχε επισκεφτεί τα χρόνια εκείνα την Αθήνα και είχε δηλώσει ότι είναι μια πόλη στην οποία θα μπορούσε να εγκατασταθεί μόνιμα... Η εκπομπή μεταδίδεται κάθε Κυριακή, από το Τρίτο Πρόγραμμα της Δημόσιας Ραδιοφωνίας, από τις 7 ως τις 9μμ, στις συχνότητες 90,9 και 103,7. Συντονιστείτε!
Το τραγούδι αυτό βέβαια (μουσική: Γιώργος Μουζάκης, στίχοι: Γιώργος Ασημακόπουλος, Βασίλης Σπυρόπουλος, Παναγιώτης Παπαδούκας) είναι πασίγνωστο χάρη στη δισκογραφημένη εκδοχή του με τη Μάγια Μελάγια. Αυτό που μάλλον είναι σχετικά άγνωστο είναι ότι το τραγούδησε πρώτη στη σκηνή του θεάτρου Ακροπόλ η Ρένα Βλαχοπούλου...
Σεζόν 1955-56. Η Ρένα Βλαχοπούλου είναι πλέον πρώτο όνομα στον χώρο του ελαφρού μουσικού θεάτρου. Έχοντας πραγματοποιήσει έναν χρόνο πριν, το καλοκαίρι του 1954, το ντεμπούτο της στην υποκριτική στο θέατρο Βέμπο με το νούμερο "Άλα πασά μου, κάνε μου τέτοια", δοκιμάστηκε στη συνέχεια με επιτυχία και σε επιθεώρηση και σε μουσική κωμωδία στο θέατρο Κυβέλης (χειμώνας 1954-55). Τον Νοέμβριο του 1955 ξεκινά το γύρισμα της πρώτης της, ουσιαστικά, κινηματογραφικής ταινίας (Πρωτεουσιάνικες περιπέτειες) ενώ τον ίδιο μήνα επιστρέφει στο Ακροπόλ, στο οποίο είχε θριαμβεύσει ως τραγουδίστρια το καλοκαίρι του 1952, ως αδιαφιλονίκητη πρωταγωνίστρια: το όνομά της είναι πρώτο στις διαφημίσεις και στα δελτία τύπου ενώ στο πρόγραμμα της παράστασης η φωτογραφία της βρίσκεται στην πρώτη σελίδα, στη μέση και στο κέντρο--εκατέρωθέν της, και ελαφρώς χαμηλότερα, βρίσκονται οι φωτογραφίες της Νανάς Σκιαδά και της Σπεράντζας Βρανά, ενώ από κάτω βρίσκονται οι φωτογραφίες των Βασίλη Αυλωνίτη, Ορέστη Μακρή και Κυριάκου Μαυρέα (ας σημειωθεί ωστόσο πως--από αβρότητα του Βασίλη Μπουρνέλλη(;)--εκείνα τα χρόνια στα προγράμματα και στις διαφημίσεις του Ακροπόλ προτάσσονταν τα ονόματα και οι φωτογραφίες των γυναικών και ακολουθούσαν των αντρών).
Στον θίασο του Ακροπόλ, που εκείνη τη σεζόν λειτούργησε για πρώτη φορά ως χειμερινό θέατρο (ήταν το 10ο χειμερινό θέατρο της πρωτεύουσας και η στέγη του θα ανοιγόκλεινε μέχρι το 1959 που ο Μπουρνέλλης απέκτησε θερινό θέατρο με το όνομά του και έδωσε στο Ακροπόλ το δικαίωμα της θερινής άδειας...) ανήκουν ακόμα η Γεωργία Βασιλειάδου, η Πόπη Άλβα, η Καλή Καλό, ο Νίκος Ρίζος, η Ρένα Στρατηγού, η Στέλλα Στρατηγού και πολλά ακόμα ανερχόμενα ταλέντα--από τα οποία αργότερα ξεχώρισαν η Ζωή Φυτούση, η Άννα Μαντζουράνη, η Λένα Παμέλα, η Έλσα Ρίζου. Επικεφαλής του 36μελούς(!) μπαλέτου ο Μανώλης Καστρινός (που επιμελήθηκε και τις χορογραφίες) και η Χρυσούλα Ζώκα...
Πόπη Άλβα, Νανά Σκιαδά, Χρυσούλα Ζώκα και Ρένα Βλαχοπούλου στην αποθέωση
της επιθεώρησης Τζώνηδες και κάου-μπόυ
(φωτογραφία από το αρχείο του Γιώργου Χατζηδάκη και την ιστοσελίδα Τόπος Θεάτρου)
της επιθεώρησης Τζώνηδες και κάου-μπόυ
(φωτογραφία από το αρχείο του Γιώργου Χατζηδάκη και την ιστοσελίδα Τόπος Θεάτρου)
Τζώνηδες από τη Λόντρα
που παντού μας πάνε κόντρα
και ωραίοι κάου-μπόυ
από Τέξας και Ντητρόιτ
έχουν βρει πως η Ελλάδα
έχει χάρη κι ομορφάδα
που δεν έχουν άλλοι τόποι
Τζώνηδες και κάου-μπόυ
που μας χόρτασαν γιες από ψευτιές.
Τζέντλεμαν και πρώτο μπόι
που μας άναψαν γιες πολλές φωτιές.
Μας αγαπούν πολύ και μας το δείξανε,
με την αγάπη τους πολύ μας πνίξανε.
Τζώνηδες και κάου-μπόυ
είναι του τόπου μας οι κουμπαριές
κι η δουλειά τους πια τραβάει ρολόι,
εκείνοι όλο "νόου" κι εμείς "όου γιες"
Μια κριτική του Μάριου Πλωρίτη για την παράσταση συγχαίρει τον Βασίλη Μπουρνέλλη για τη δημιουργία ενός νέου θεάτρου "σε μια εποχή που κάθε μάντρα γίνεται πολυκατοικία" και στη συνέχεια επισημαίνει πως η επιθεώρηση αυτή δεν περιέχει σχεδόν καθόλου σάτιρα της εσωτερικής πολιτικής αλλά επικεντρώνεται "σχεδόν αποκλειστικά στους 'μεγάλους μας φίλους και συμμάχους'". Δικαιολογεί πάντως τους συγγραφείς γιατί φαίνεται ότι η ελληνική κοινή γνώμη κατάπινε πολλά τα τελευταία χρόνια και το 1955 ήταν επιτέλους η στιγμή να διοχετεύσει κάπως τον θυμό της, έστω και επευφημώντας τα σχετικά νούμερα στις επιθεωρήσεις, τις οποίες ο Πλωρίτης προτρέπει τους ντόπιους πολιτικούς και τους ξένους διπλωμάτες να παρακολουθήσουν: "Με λίγη διαύγεια πνεύματος--και έναν καλό δραγουμάνο--θα είχαν να διδαχθούν πολλά".
Σπεράντζα Βρανά-Κυριάκος Μαυρέας στο Ακροπόλ (1956)
(από το βιβλίο της Σ. Βρανά Τα μπουλούκια, το θέατρο κι εγώ, εκδ. Εξάντας)
Ωστόσο ο Πλωρίτης δεν θεωρεί πως το σατιρικό μέρος του έργου επιτυγχάνει πάντα, επισημαίνει ωστόσο: "Τις καλύτερες στιγμές του, οπωσδήποτε, τις βρήκε στο ντουέτο 'Μεγαλοφυίες και ψώνια" και στον 'Παλιό σαλπιγκτή'. Το πρώτο εκτελέσθηκε από τις κ. Ρένα Βλαχοπούλου και Πόπη Άλβα με μπρίο αληθινής 'κλάσεως' γεμάτο ευρήματα και σπιρτάδα. Στο δεύτερο ο κ. Ορέστης Μακρής και οι δ. Ρένα και Στέλλα Στρατηγού έδωσαν με κέφι και νοσταλγία τον καημό του παλιού επίστρατου". Ο Πλωρίτης αναφέρει πως οι υπόλοιποι/ες πρωταγωνιστές/τριες (Βρανά, Μαυρέας, Αυλωνίδης, Σκιαδά, Καλό) κερδίζουν έτσι κι αλλιώς το χειροκρότημα του κοινού με τον τρόπο τους, ενώ η Σπεράντζα Βρανά θυμάται στα βιβλία της πως σε αυτή την παράσταση ένιωσε πως βρίσκεται στο ζενίθ της καριέρας της όταν στο φινάλε του σόλου της "Η γλώσσα του λαού" τραγούδησε διασκευασμένο σε μπλουζ το τραγούδι του Χιώτη "Απόψε φίλα με"...
Ευτυχώς έχει διασωθεί ένα απόσπασμα από το ντουέτο της Ρένας και της Πόπης Άλβα "Μεγαλοφυίες και ψώνια" στο πρόγραμμα της παράστασης που μαρτυρεί πάντως, παρά τις ενστάσεις του Πλωρίτη, πως οι συγγραφείς ασχολήθηκαν και με τους ντόπιους πολιτικούς:
Τις πτήσεις ο Κανέλλος αγαπά
κι αεροπλάνο από το Βουρβουμπά
ζητάει, τ' αρπάει, τραβάει,
πετάει, πετάει, πετάει
και πάει, και πάει, και πάει
πάνω απ' τη γης.
Μονάχα που συχνά έχει γινή
και του αεροπλάνου η μηχανή
χαλνάει, χαλνάει, χαλνάει
κι όπως βουτάει, βουτάει,
σχολνάει, σχολνάει
ο Παναγής.
Ρένα Βλαχοπούλου-Πόπη Άλβα στη γενική δοκιμή του έργου
Ρένα Βλαχοπούλου-Πόπη Άλβα στο "Μεγαλοφυίες και ψώνια"
(από το βιβλίο της Σ. Βρανά Τα μπουλούκια, το θέατρο κι εγώ, εκδ. Εξάντας)
(από το βιβλίο της Σ. Βρανά Τα μπουλούκια, το θέατρο κι εγώ, εκδ. Εξάντας)
Θέλεις να φύγεις, πού θα πας,
θ' αρχίσεις πάλι ν' αγαπάς
πάλι αγωνίες και καημοί και χτυποκάρδια...
Ένα καινούριο "σ΄αγαπώ"
όσο κι αν είναι χαρωπό
ρουτίνα γίνεται κι αυτό σε λίγα βράδια
Έλα κοντά μου,
αγαπημένη συντροφιά μου,
δεν τελειώνει από το βράδυ ως το πρωί
μια τέτοια αγάπη, μιαν ολόκληρη ζωή.
Έλα κοντά μου,
κι αν σε κουράζει η αγκαλιά μου,
ίσως να βρω καινούρια λόγια και σκοπό
και να σου πω πόσο ακόμα σ' αγαπώ.
Το τραγούδι αυτό μάλλον δεν δισκογραφήθηκε ποτέ, αλλά, όπως είπαμε, δισκογραφήθηκε το δεύτερο τραγούδι, το υπέροχο βαλς "Η παλιά γειτονιά" με την έξοχη Μάγια Μελάγια.
Σε μια γειτονιά φτωχική
ο νους μου συχνά με γυρίζει
και κάποιες χαρές που περάσανε μου θυμίζει
Και τώρα ακόμα από εκεί
ποτέ δεν περνά λιμουζίνα
σε κάθε μπαλκόνι γαρύφαλλα κι άσπρα κρίνα
Ω, ω, ω, μια κιθάρα στο στενό
Ω, ω, ω, με καημό για έναν έρωτα αγνό.
Να ξεχάσω ποτέ δεν μπορώ
τον παλιό τον καλό τον καιρό
μια γωνιά στην παλιά γειτονιά
Παράθυρο μισόκλειστο
κι η πρώτη μου αγάπη στη γρίλια
του έρωτα η πρώτη χαρά και η πρώτη ζήλεια
Φεγγάρι ασημί γελαστό
που παίζει στης λεύκας τα κλώνια,
τα αξέχαστα ωραία αυτά τα χρόνια
Ω, ω, ω, μενεξές το πρωινό
Ω, ω, ω, κι απαλό το γλυκό δειλινό
να ξεχάσω ποτέ δεν μπορώ
τον παλιό τον καλό τον καιρό
μια γωνιά στην παλιά γειτονιά
Η Μάγια Μελάγια σε κέντρο της εποχής.
(από το βιβλίο της Σ. Βρανά Τα μπουλούκια, το θέατρο κι εγώ, εκδ. Εξάντας)
Βλαχοπούλου-Μπελίντα-Μελάγια τραγουδούν "Της γυναίκας η καρδιά" στο Ακροπόλ, το 1952.
Φωτογραφία από το βιβλίο του Μ. Δελαπόρτα Βίβα Ρένα (Άγκυρα, 2002)
Έτσι πήγε στο ΕΙΡ κάποια στιγμή το φθινόπωρο του 1955 και ηχογράφησε με την ορχήστρα του την "Παλιά γειτονιά". Στην εκπομπή του Σιδερή Πρίντεζη ακούσαμε μόνο το δεύτερο κουπλέ και το ρεφραίν. Όπως ανέφερε ο παραγωγός, επρόκειτο για ένα απόσπασμα από τη εκπομπή του Άχιλλέα Μαμάκη Το θέατρο στο μικρόφωνο στην οποία παρουσιάστηκε η ανασκόπηση των θεατρικών γεγονότων της χρονιάς εκείνης. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι σε κάποια άλλη εκπομπή του ΕΙΡ θα είχε ακουστεί ολόκληρο το κομμάτι (η Ρένα συμμετείχε τακτικά σε εκπομπές με την ορχήστρα) και δεν αποκλείεται κάποια στιγμή να βρεθεί ολόκληρη η ηχογράφηση. Ωστόσο, ακόμα και αυτό το ντοκουμέντο είναι αρκετό για να μας υπενθυμίσει τον ξεχωριστό τρόπο ερμηνείας της Ρένας Βλαχοπούλου, την έκταση της φωνής της και τη μοναδική της εκφραστικότητα--ειδικά σε αυτά τα περιγραφικά τραγούδια όπως είναι η "Παλιά γειτονιά" αλλά και τόσα άλλα αθηναϊκά τραγούδια που κάποια στιγμή έχω υποσχεθεί να σας παρουσιάσω...
Η Ρένα Βλαχοπούλου στην πασαρέλα του Ακροπόλ,
στην αποθέωση της επιθεώρησης Τζώνηδες και κάου-μπόυ.
Διακρίνονται πίσω της οι πρωταγωνιστές Βασίλης Αυλωνίτης και Ορέστης Μακρής.
Φωτογραφία από το βιβλίο του Γιώργου Ανεμογιάννη Θεατρική Περιπέτεια (1990)
Το αθηναϊκό κοινό είχε την ευκαιρία να απολαμβάνει τη Ρένα Βλαχοπούλου στην "Παλιά γειτονιά", το "Έλα κοντά μου" αλλά και στο νούμερο "Μεγαλοφυίες και ψώνια" για περισσότερο από τρεις μήνες. Η επιθεώρηση Τζώνηδες και κάου-μπόυ κατέβηκε στις 11 Μαρτίου του 1956. Τη διαδέχτηκε η επιθεώρηση Άσπρο, μαύρο και ζερό στις 13 Μαρτίου, η οποία παίχτηκε για τρεις μήνες ως το τέλος της χειμερινής σεζόν. Συγγραφείς ήταν και πάλι η γνωστή τριάδα, αλλά αυτή τη φορά τη μουσική έγραψε ο Μίμης Πλέσσας, εγκαινιάζοντας τη συνεργασία του με τη Ρένα Βλαχοπούλου με δύο τραγούδια που ο ίδιος μοιάζει να μη θυμάται πια (καθώς, όποτε αναφέρεται στο πέρασμά του από το ελαφρό μουσικό θέατρο του '50, στέκεται μόνο στη συνεργασία του με τις αδελφές Καλουτά και την Μπελίντα), το "Δεν θα ξαναγαπήσω" και το "Έτσι το θέλω". Ούτε αυτά βέβαια δισκογραφήθηκαν και έτσι πέρασαν στη λήθη (ακόμα και του Μίμη Πλέσσα!) όπως και τόσες άλλες επιθεωρησιακές στιγμές.
Έχουμε την ελπίδα όμως ότι μέσα από το αρχείο του παλιού ΕΙΡ και κυρίως της εκπομπής Το θέατρο στο μικρόφωνο ο Σιδερής Πρίντεζης θα εντοπίσει κι άλλους τέτοιους θησαυρούς. Ήδη στις πρώτες δυο εκπομπές του μετέδωσε ένα σπανιότατο απόσπασμα από την έναρξη της επιθεώρησης Χωρίς παράσιτα των Γιαλαμά-Θίσβιου-Πρετεντέρη και Βαγγέλη Λυκιαρδόπουλου (θέατρο Περοκέ, 1956), ενώ φυσικά οι περιπλανήσεις του γίνονται σε πολλές παλιές γειτονιές του θεατρικού χτες, όχι μόνο επιθεωρησιακές και οπερετικές, αφού ήδη μετέδωσε σπανιότατα αποσπάσματα από έργα πρόζας όπως το Πικ Νικ του Ουίλιαμ Ινγκ με τον Αλέκο Αλεξανδράκη και το Τριαντάφυλλο στο στήθος του Τένεσι Ουίλιαμς με τη Νέλλη Αγγελίδου σε σκηνοθεσία Κ. Κουν--αλλά και μια ραδιοφωνική συνέντευξη του ίδιου του Τένεσι Ουίλιαμς, ο οποίος είχε επισκεφτεί τα χρόνια εκείνα την Αθήνα και είχε δηλώσει ότι είναι μια πόλη στην οποία θα μπορούσε να εγκατασταθεί μόνιμα... Η εκπομπή μεταδίδεται κάθε Κυριακή, από το Τρίτο Πρόγραμμα της Δημόσιας Ραδιοφωνίας, από τις 7 ως τις 9μμ, στις συχνότητες 90,9 και 103,7. Συντονιστείτε!