Σάββατο 4 Ιουνίου 2016

Ο Σωτήρης Κακίσης για τον Ντίνο Ηλιόπουλο

Ομολογώ πως μέμφομαι τον εαυτό μου. Δεν μου συγχωρώ που δεν προσπάθησα, όταν είχα τον τρόπο και το χώρο στα διάφορα έντυπα, να τον βρω, να του πάρω μια συνέντευξη, όπως πήρα από τον Σταυρίδη, τον Χατζηχρήστο, τη Ρένα Βλαχοπούλου μια φορά κι έναν καιρό, τον Αλέκο Σακελλάριο, και βέβαια από τον πολυαγαπημένο μου Θανάση Βέγγο.

(Για τη Σαπφώ Νοταρά, πάλι μια φορά κι έναν καιρό, προσπάθησα, το ραντεβού μας κλείστηκε με τη βοήθεια του Ματθαίου Μουντέ και του Γιώργου Μανιώτη στο Greek House θυμάμαι για ένα μεσημέρι Παρασκευής, αλλά εκείνη πήγε Πέμπτη εκεί, την παραμονή, και με περίμενε, κι ύστερα θύμωσε, και μου τηλεφώνησε εξοργισμένη, κι έτσι το πράγμα χάλασε. Κρίμα, γιατί αν ήταν σήμερα, μ' όση πείρα έχω πια αποκτήσει, θα τα'χα καταφέρει νομίζω να τη μεταπείσω, να την ξαναβρώ)...

Ο Ηλιόπουλος όμως! Βέβαια πάλι καμιά ανάγκη δεν θα 'χε το μέγιστο ταλέντο του από μια συνομιλία επιπλέον μαζί μου, για μένα όμως θα το 'θελα πολύ, να τον έβλεπα κι από κοντά για λίγο, ακόμα και στην προχωρημένη ηλικία που έπαιζε εδώ κοντά μου, στο θέατρο Ιλίσια. Ποιος ξέρει γιατί δεν το 'κανα, ποια συγκυρία δεν το επέτρεψε να γινόταν από την πλευρά μου και γι' αυτόν ό,τι έπρεπε να 'χει γίνει. Τα λέω όλ' αυτά τώρα που έχω ξαναδιαβάσει την υποδειγματική του αυτοβιογραφία με το προσωπικό του άγγιγμα παντού, με την προσπάθειά του και για χιούμορ επιπλέον του τόσου που επί τόσα χρόνια ο Ντίνος Ηλιόπουλος εντυπωσιακά διαχειρίστηκε και ξόδεψε υπέρ ημών. Όπου, στην αυτοβιογραφία αυτή τα πάντα διάφανα, σαν πίσω από αόρατο κρύσταλλο οι σκηνές της ζωής του, οι αναμνήσεις του οι ποικίλες, οι περιγραφές του οι υπέροχες, τα λόγια του τα συγκινητικά. Όπου καρδιά πάλλουσα ανθρώπου εκλεκτού, την Ελλάδα την πληγωτική και πάντα σχεδόν μητριά μας υπεραγαπούσε, λάτρευε. Όπου οι χαμένες πια μες στους μύθους τους μορφές της Μαρίκας Κοτοπούλη και της κυρίας Κατερίνας ολοζώντανες, δίπλα μας κι αυτές ξαφνικά χωρίς σινεμά, οι πριν από πολλά χρόνια του θεάτρου μας ηγερίες και κορυφαίες, οι βασίλισσες.

(Την κυρία Κατερίνα, τη μοναδική Κατερίνα Ανδρεάδη, εγώ την είδα μικρός στη σκηνή, στη Χαρτοπαίκτρα, με τη Σαπφώ Νοταρά μάλιστα στον ίδιο ρόλο της υπηρέτριας που έπαιξε και με τη Βλαχοπούλου στην ταινία, και παραήτανε καλή η αστική της χυμώδης γελοιογραφία, άλλου είδους τελείως από της Βλαχοπούλου την έντονη ταυτόχρονα και γλυκά διάχυτη λαϊκότητα).

Ο Ηλιόπουλος! Τι θαύμα κι αυτό, να είναι παντού, μα παντού καλός, και σ' έργα ασήμαντα και κακογυρισμένα. Είναι σ' αυτά φωτεινό ακρόπλωρο σε θάλασσες ενάντιές του και σε ανέμους κόντρα και συγκεχυμένους, χαρακτήρας ακριβής, σαν του Αυλωνίτη, σαν του Σταυρίδη, σαν της Βασιλειάδου, σαν του Παπαγιαννόπουλου, πάντα και παντού παραπάνω, πάντοτε το έργο τελικά αυτός, στις δικές του λιγνές πλάτες κόσμος ολόκληρος κρατημένος. Από τον Θανασάκη τον Πολιτευόμενο ως τον Ατσίδα κι από τον Κούνδουρο και τον Σακελλάριο ως τον Δημόπουλο κι όλους μετά, ήρωας ο Ηλιόπουλος και των ελάχιστων ακόμα κινήσεων του σώματός του και των χεριών, χορευτής πέρα κι από τους χορούς του στα φιλμ τους απολαυστικούς, χορευτής ολόψυχος με λάμψη του ολόγυρα τον εαυτό του τον πλήρη, ακόμα πιο πολύ εύστοχο, ακόμα πιο πολύ κάθε φορά προχωρημένο.

Παντού καλός! Σε αριθμό ταινιών αμέτρητο, σε παρουσίες οπουδήποτε τη μία καλύτερη από την άλλη. Και με τον Λόγο, όπως οι πιο επίσημοι κωμικοί, κατακάθαρο, με τις λέξεις του μία-μία της Ποίησης παιδιά, τις φράσεις του, τους τονισμούς του. Του Κλόουν αυτού του πολύ δικού μας φτερά του Ερμή πάνω του, τραγούδια και χωρίς μουσικές καλλίφωνα, γοητευτικά, με τη φωνή του κάθε στιγμή τέλεια.
Ναι. Με τη Δύσης πιο πολύ τα όπλα και την ευγενή διακριτικότητα ο Ηλιόπουλος. Αλλά χαμένης πατρίδας ελληνοπρεπέστατος μαθητής και δάσκαλος, της Αλεξάνδρειας, της Μασσαλίας, ο Ηλιόπουλος Σχολή. Όπως ο Λογοθετίδης πριν από αυτόν, Κωνσταντινούπολης εύθυμης, αλλά κι ουσιαστικής, ουσιαστικότατης, Τέχνης μας προαιώνιας, με το ταλέντο του κι εκείνος νόμιμος, λαμπρός, υπέρλαμπρος κληρονόμος.

Σημείωση του Ρένα Φαν: Σήμερα συμπληρώνονται δεκαπέντε χρόνια από τον θάνατο του Ντίνου Ηλιόπουλου (4 Ιουνίου 2001) και σκέφτηκα αντί ενός αφιερώματος--που πάντως του το χρωστώ...--να δημοσιεύσω αυτό το τόσο όμορφο κείμενο του ποιητή Σωτήρη Κακίση, που πρωτοδημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα www.andro.gr τον περασμένο Νοέμβρη και συμπεριλαμβάνεται στο νέο του βιβλίο Όλο αέρα! (αισθηματικά κείμενα). Το βιβλίο, που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Βακχικόν, περιέχει κείμενα που έγραψε ο Σωτήρης Κακίσης τα τελευταία χρόνια για τους φίλους του. Και αυτά τα κείμενα είναι σπουδαία γιατί, όπως γράφει ο Γιώργος Πανουσόπουλος στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, ο Κακίσης "φίλους δεν έχει όποιους κι όποιους. Και τους έχει όλους γύρω του. Εμάς κοντά του κι άλλους μακριά --αν και τους βλέπει κάθε μέρα... Κάποιοι είναι πολύ μακριά. Σ' άλλη πόλη, σ' άλλη χώρα, σ' άλλη ήπειρο, μέχρι και στον Παράδεισο." Έτσι από τις σελίδες του βιβλίου του περνούν ο Χατζιδάκις, ο Τσαρούχης, ο Βέγγος, ο Τζέρι Λούις, η Δέσπω Διαμαντίδου κι ο Κώστας Πασχάλης, ο Γιάννης Βαρβέρης, ο Μάνος Ελευθερίου, η Έλενα Ναθαναήλ, ο Γούντι Άλλεν, και βέβαια η Μαρία Κάλλας και τόσοι/ες άλλοι/ες...


Το Όλο αέρα! (αισθηματικά κείμενα) παρουσιάστηκε χτες το βράδυ στον φιλόξενο χώρο του βιβλιοπωλείου "Περιπλανήσεις" στο Μετς, με τον Σωτήρη Κακίση να βρίσκεται περικυκλωμένος από φίλους και φίλες. Η παρουσίαση άνοιξε με τον Φοίβο Δεληβοριά που διάβασε ένα κείμενό του για τον Σωτήρη Κακίση (που αποτελεί και τον επίλογο του βιβλίου), ενώ στη συνέχεια τον λόγο πήρε ο σκηνοθέτης Γιώργος Τσεμπερόπουλος και μίλησε για τη φιλία του με τον ποιητή. Ο ίδιος ο Σωτήρης Κακίσης διάβασε δυο κείμενά του ("Στον Ιόλα με τον Γαβρά" και "Ο Αμφίβολος Επισκέπτης Αργύρης Μπακιρτζής" και η βραδιά έκλεισε μουσικά με τον Φοίβο Δεληβοριά να τραγουδά ένα τραγούδι που ενώνει τους τρεις τους (Κακίση, Δεληβοριά, Τσεμπερόπουλο): το "Πες μου ποιος είναι ο εχθρός" από την ταινία Ο εχθρός μου του Γιώργου Τσεμπερόπουλου σε μουσική Άκη Δαούτη και στίχους Σωτήρη Κακίση, Γιώργου Τσεμπερόπουλου και Τάκη Συρέλλη.


Οι φωτογραφίες του Ντίνου Ηλιόπουλου με τη Ρένα Βλαχοπούλου προέρχονται από την επίσημη ιστοσελίδα της Φίνος Φιλμ και το αρχείο του Ρένα Φαν. Ευχαριστώ τον Σωτήρη Κακίση που μου έδωσε την άδεια να αναδημοσιεύσω το κείμενό του.