Τρίτη 29 Μαρτίου 2011

Μια οπερέττα και μια ημερίδα για την οπερέττα

Ο Βαφτιστικός του Θεόφραστου Σακελλαρίδη
και μια ημερίδα με θέμα 
Οπερέττα: Ο χαμένος θησαυρός της ελληνικής τέχνης 
στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης
 
Παραγοντισμός, αναξιοκρατία, απάτες και πατριδοκαπηλία συνθέτουν το τοπίο της κωμικής οπερέττας σε τρεις πράξεις του Θεόφραστου Σακελλαρίδη O Bαφτιστικός γραμμένο περίπου ένα αιώνα πριν. Μόνο που, στο αντι-νοσταλγικό ανέβασμα που προτείνει το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης (1,2,4 Απριλίου), αποδεικνύεται ότι εύκολα θα μπορούσε κανείς να μπερδέψει το τοπίο της συγκεκριμένης όπερας με το σημερινό σκηνικό. Ένα ανέβασμα, που πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, ως μια ακόμα ένδειξη ενός προγραμματισμού με διάθεση συνεργασιών με φορείς της πόλης. Η σκηνοθεσία, τα σκηνικά και τα κοστούμια είναι του Αλέξανδρου Ευκλείδη, η μουσική διεύθυνση των Γιώργου Βράνο / Γιάννη Ζγούρα, η μουσική προετοιμασία του Γιάννη Zγούρα, η μουσική διδασκαλία χορωδίας της Μαρίας - Έμμας Μελιγκοπούλου και βοηθοί σκηνοθέτη οι Λητώ Τριανταφυλλίδου / Μέλα Γεροφώτη. Συμμετέχουν οι Μάρια Ντεβιτζάκη (Βιβίκα), Μέλα Γεροφώτη (Κική), Απόστολος Ζωΐδης (Χαρμίδης), Γιάννης Κοντέλλης (Ζαχαρούλης), Αλέξανδρος Ευκλείδης (Συνταγματάρχης), Στέργιος Ίλτσος (Κορτάσης) και Παναγιώτα Σωφρονιάδου (Μαρτής). Συμπράττει η Χορωδία και Ορχήστρα του Τμήματος Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.

Και όπως και οι προηγούμενες δράσεις της φετινής σεζόν του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης, και οι παραστάσεις της οπερέττας πλαισιώνονται από παράλληλες εκδηλώσεις. Μια ημερίδα με θέμα Οπερέττα: Ο χαμένος θησαυρός της ελληνικής τέχνης (την Κυριακή 3 Απριλίου στις 11:30) με είσοδο ελεύθερη για όσους έχουν εισιτήριο της παράστασης θα ανοίξει έναν ενδιαφέροντα διάλογο.
Η ημερίδα θα καλύψει διάφορες πτυχές της ελληνικής οπερέττας, του θεατρικού είδος που κυριάρχησε μαζί με την επιθεώρηση στις ελληνικές σκηνές στα χρόνια του Μεσοπολέμου. Επιστημονικός υπεύθυνος της ημερίδας είναι ο Μανώλης Σειραγάκης, λέκτορας Θεατρολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης (σας προτείνω ανεπιφύλακτα να διαβάσετε τη σχετική δίτομη μελέτη του Το Ελαφρό Μουσικό Θέατρο στη Μεσοπολεμική Αθήνα που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη). Το πρόγραμμα της ημερίδας έχει ως εξής:
 
Πρώτη Συνεδρία

Γιάννης Τσελίκας, υποψήφιος διδάκτορας Boston University, διδάσκων στο Hellenic American University: Η «Κρητικοπούλα» του Σπύρου Σαμάρα – «Πρότυπο Ελληνικής Οπερέττας»

Αλέξανδρος Ευκλείδης, Διδάκτορας Θεατρολογίας, Διδάσκων Τμήματος Θεάτρου ΑΠΘ, Τμήματος Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης Παν. Μακεδονίας: Γαλλικά φαρσικά πρότυπα στις οπερέττες του Θεόφραστου Σακελλαρίδη: Οι περιπτώσεις του «Βαφτιστικού» και της «Κόρης της καταιγίδος»

Θανάσης Τρικούπης, Διδάκτορας Μουσικολογίας, Διδάσκων Τμήματος Μουσικών Σπουδών Α.Π.Θ.:Θεόφραστος Σακελλαρίδης (1883-1950): «Ο Βαφτιστικός» Δομή και ποιητικό περιεχόμενο

Κατερίνα Διακουμοπούλου-Ζαραμπούκα, Διδάσκουσα στο Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Παν. Μακεδονίας: Άγνωστες οπερέτες των δημιουργών της Ελληνικής Διασποράς

Δεύτερη συνεδρία

Μανώλης Σειραγάκης, Λέκτορας Θεατρολογίας Τμήματος Φιλολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης: «Χορ χόρ Αγάς», μια αρμένικη οπερέττα ταξιδεύει τον κόσμο

Παναγιώτα Κωνσταντινάκου, Υποψήφια διδάκτωρ Τμήματος Θεάτρου, Α.Π.Θ.: «Ευσυνείδητος επιμέλεια και σκηνικός πλούτος» η σκηνογραφία στη μεσοπολεμική οπερέττα

Απόστολος Πούλιος, Υποψήφιος διδάκτορας Τμήματος Αγγλικής Φιλολογίας ΑΠΘ: Η οπερέττα στις κατοχικές αθηναϊκές σκηνές: μια πρώτη αποτίμηση

Γεωργία Κονδύλη, Διδάκτωρ Μουσικολογίας, Διδάσκουσα Τμήματος Μουσικής Τεχνολογίας ΑΤΕΙ Κρήτης: Νέα στοιχεία για το Θίασο Οπερέττας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής



Εισιτήρια για την παράσταση του Βαφτιστικού προπωλούνται από τα εκδοτήρια του ΟΜΜΘ, καθώς και από τα εκδοτήρια του ΟΜΜΘ, στην πλατεία Αριστοτέλους αντί 20, 15 και 10 ευρώ.
Σχετικά με το ανέβασμα της οπερέττας ο σκηνοθέτης Αλέξανδρος Ευκλείδης σημειώνει: «Η παράσταση αυτή του λαοφιλούς έργου του Θεόφραστου Σακελλαρίδη είναι ίσως η πρώτη που προβαίνει σε μία αποδομητική ανάγνωσή του, τοποθετώντας το στη σημερινή εποχή και υπογραμμίζοντας κάποιες πολιτικές νύξεις του. Πρόκειται, άλλωστε, για ένα έργο γραμμένο στα 1918, σε μία περίοδο κρίσης του ελληνισμού, ορισμένα από τα αίτια της οποίας αποτυπώνονται στο έργο: Παραγοντισμός, αναξιοκρατία, απάτες και πατριδοκαπηλία είναι κάποια από τα μοτίβα του κωμικού αυτού έργου, που θάβονται συνήθως κάτω από τους νοσταλγικούς ήχους των τραγουδιών ή τις φανφάρες της εθνικής ανάτασης (την οποία μοιραία ακολούθησε η Καταστροφή). Στη σημερινή συγκυρία της κρίσης, επιχειρήσαμε, μαζί με τους φοιτητές της ειδίκευσης μονωδίας του ΤΜΕΤ, να αναδείξουμε τα στοιχεία εκείνα του έργου που ανταποκρίνονται ακόμη στον κόσμο που μας περιβάλλει. Έτσι, με τα ελάχιστα υλικά μέσα που διαθέταμε, καταλήξαμε σε μια ανάγνωση αντι-νοσταλγική, που υπογραμμίζει εξίσου τα κωμικά στοιχεία, αλλά και τις πολιτικές νύξεις τού έργου, ενώ επιχειρεί να διατηρήσει τους χυμούς της νεότητας που ξεχειλίζουν απ' αυτό». Και συμπληρώνει: «Όπως κάθε μεγάλο έργο –και πιστεύω ακράδαντα πως ο Βαφτιστικός έχει τα χαρακτηριστικά ενός μεγάλου έργου– η οπερέτα αυτή αντέχει σε πολλές και διαφορετικές αναγνώσεις. Φέρει πάνω της τη μνήμη όχι μόνο της εποχής που γράφτηκε, αλλά και των εποχών που μεσολάβησαν. Είναι ένα εμβληματικό έργο της ελληνικής παραγωγής κι έτσι η σύνδεσή του με εμβλήματα της ελληνικής ιστορίας είναι λογική. Η λυρική παραγωγή είναι –στο σύγχρονο δυτικό κόσμο– η κιβωτός της ιστορικής και πολιτικής μνήμης. Είναι στη διάκριση αυτών που τη διαχειρίζονται να τη δουν είτε σαν ένα νοσταλγικό κατάλοιπο, είτε σαν ένα ζωντανό οργανισμό».

Παρασκευή 11 Μαρτίου 2011

"Πάμε σαν άλλοτε" κάθε Σάββατο

Η εκπομπή του Σιδερή Πρίντεζη Πάμε σαν άλλοτε που είναι αφιερωμένη στο ελληνικό ελαφρό τραγούδι επιστρέφει από αύριο στη θέση στην οποία τη γνωρίσαμε, δηλαδή στο απόγευμα του Σαββάτου. Τους τελευταίους μήνες η εκπομπή μεταδιδόταν κάθε Πέμπτη από το Δεύτερο Πρόγραμμα, ωστόσο φαίνεται ότι της ταιριάζει καλύτερα μια θέση στο Σαββατοκύριακο, καθώς  συνεχίζει την παράδοση των εκπομπών του Σαββατοκύριακου που ασχολούνται με το ελαφρό τραγούδι. Μιλώ για εκπομπές που στάθηκαν σχολείο του ελαφρού τραγουδιού για μένα στο τέλος της δεκαετίας του '80 και στις αρχές της δεκαετίας του '90, όπως οι Ξεχασμένοι δίσκοι της Άρτεμης Βάγγερ (μεταδίδονταν από το Πρώτο Πρόγραμμα κάθε Σάββατο βράδυ στις 8) και Η παλιά μου δισκοθήκη της Μαρίας Μαλατέστα που μεταδιδόταν από το Δεύτερο τα βράδια της Κυριακής στις 9 (αν θυμάμαι καλά...), ενώ και το Τραγουδώντας το χθες της Φραντζέσκας Ιακωβίδου, επίσης μεγάλο σχολείο για μένα, μεταδιδόταν για ένα διάστημα, λίγο πριν διακοπεί, τα πρωινά του Σαββάτου (και πάλι από το Δεύτερο).

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι πρέπει να θεωρούμε το ελαφρό τραγούδι "κυριακάτικο" τραγούδι και να το ταυτίζουμε με αναμνήσεις από ένα ωραιοποιημένο παρελθόν, γιατί φοβάμαι ότι αυτή η ταύτιση οδηγεί σε "ρατσιστικές" αντιλήψεις περί τραγουδιού της "αστικής τάξης" ή "των σαλονιών" και ιδεολογικούς διαχωρισμούς ανάμεσα σε ελαφρό και λαϊκό τραγούδι που απέχουν από την πραγματικότητα. Δέχομαι όμως τον συσχετισμό του ελαφρού μας τραγουδιού με την ξεχωριστή αύρα του Σαββατοκύριακου, την ξεκούραση και την ηρεμία που μπορεί να προσφέρει το άκουσμα στίχων και μουσικής που τραγουδούν μοναδικά τον έρωτα και αποτελούν ντοκουμέντα μιας ολόκληρης εποχής.

Μιας εποχής που ζωνταντεύει το Πάμε σαν άλλοτε, το οποίο έχει ήδη δημιουργήσει τη δική του παράδοση και το δικό του κοινό μετά από οκτώ χρόνια παρουσίας στα απογεύματα του Σαββάτου και μας έχει χαρίσει σπάνιες στιγμές απόλαυσης, και κυριολεκτικά και μεταφορικά. Κυριολεκτικά γιατί δυστυχώς η μουσική του Αττίκ, του Χαιρόπουλου, του Γιαννίδη και των άλλων μεγάλων "ελαφρών" συνθετών  (τι οξύμωρο που είναι να αποκαλείς "ελαφρούς" σνθέτες αυτού του διαμετρήματος) δεν ακούγεται από άλλες εκπομπές τόσο συχνά όσο θα της άξιζε. Και μεταφορικά γιατί ο Σιδερής Πρίντεζης ανακαλύπτει και μεταδίδει όχι μόνο δυσεύρετες ηχογραφήσεις των 78 στροφών αλλά και διαμάντια του αρχείου της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, ηχογραφήσεις που μας δίνουν την ευκαιρία να απολαύσουμε τις αγαπημένες φωνές τραγουδιστών/τριών σε ερμηνείες άγνωστες και συχνά απρόβλεπτες. Θα άξιζε κάποια στιμγή να απαριθμήσω τέτοιες σπάνιες μουσικές στιγμές, της Ρένας Βλαχοπούλου πρωτίστως αλλά και τόσων άλλων... Ο χρόνος μου όμως είναι περιορισμένος αυτόν τον καιρό, οπότε επιφυλάσσομαι για το μέλλον...

Συντονιζόμαστε από αύριο, λοιπόν, και κάθε Σάββατο στις 6μμ στο Δεύτερο Πρόγραμμα της ΕΡΑ για να Πάμε σαν άλλοτε...